Mavi Vatan

Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını (karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge) kapsayan doktrin.

Cihat Yaycı tarafından oluşturulan Mavi Vatan haritası

Arka plan

1947 yılında dönemin ABD Başkanı Truman, ABD’nin batısında yapılacak petrol arama ve çıkarma işlemleri için kıta sahanlığı olarak adlandırılan, ülkelerin deniz yetkilerini tanımlayarak denizlerin de ülkelerin bir parçası olduğunu kabul eden bir anlayışı ortaya attı. 1958'de, ile resmîleşen kıta sahanlığı kavramı Mavi Vatan doktrininin zeminini hazırladı.

2 Mart 2004’te BM’ye verilen nota ile Türkiye, bazı batı bölgelerinde egemenlik hakları olduğunu ilk kez iddia etti. BM’ye verilen 4 Ekim 2005 tarihli notada ise 32^o 16’’ 18’ ila 28^o Doğu boylamı arasında, 34^o Kuzey enleminin kuzeyinde kalan deniz alanlarının kendi kıta sahanlığı olduğu ve 28^o Doğu boylamının batısında, Ege Denizi’ndeki Türkiye ile Yunanistan kıta sahanlığı sınırının Akdeniz’e ulaştığı noktaya kadar uzanacağı bildirildi ve 2006’da Türk Deniz Kuvvetleri bölgede ’nı başlattı. Mavi Vatan kavramı, ilk defa 14 Haziran 2006 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda düzenlenen Karadeniz ve Deniz Güvenliği konulu sempozyumda Cem Gürdeniz tarafından ortaya atıldı.Cihat Yaycı'nın geliştirilmesinde katkı sağladığı kavram 2010'da Cihat Yaycı'nın adlı kitabında kayda geçirildi. Mavi Vatan, 2015 yılı sonrasında Türkiye’nin deniz alanlarında askeri güce dayalı strateji yürütmesinde etkin rol oynadı ve 2019'da, Türkiye tarihinde ilk defa eş zamanlı olarak Karadeniz, Ege ve Akdeniz'de yapıldı.

Türkiye-Libya MEB anlaşması

Türkiye ile Libya arasında gerçekleşen deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşması, Mavi Vatan doktrinin somut adımlarından biridir. Anlaşmanın kilit isimlerinden olan Cihat Yaycı 18 Mayıs 2020 tarihinde görevinden istifa etmiştir.

27 Kasım 2019 tarihinde, Türkiye hükümeti ile Libya hükümeti arasında Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin mutabakat muhtırası İstanbul’da imzalandı ve Türkiye’de, 7195 sayılı kanunla uygun bulundu. 7 Aralık 2019’da Resmi Gazete’de yayımlanarak iç hukukta yürürlüğe girdi. Libya’da ise 6 Aralık 2019’da onaylanarak Libya iç hukukunda yürürlüğe girdi. BM’ye bildirilmesiyle dünyaya ilan edilen bu anlaşma sayesinde Libya ile Türkiye denizden komşu oldu.

Önemli isimler

Cihat Yaycı

Mavi Vatan terimini doktrin haline getiren, disiplinler arası bir çalışma ile literatürde yerine almasını sağlayan doktrini yazan kişidir. Ayrıca konu ile ilgili birden fazla makale ve kitabı mevcuttur. Bugün bilinen mevcut Mavi Vatan haritasını çizen kişi Tümamiral Cihat Yaycı'dır. Çalışmalarına devam eden Yaycı'nın, Türk DEGS adında bir araştırma merkezi vardır.

Cem Gürdeniz

Mavi Vatan kavramını ilk kez kullan isim Cem Gürdeniz'dir. Cem Gürdeniz, Atatürk'ün Çanakkale Savaşı sırasında söylediği "Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum." sözünü örnek göstererek ana vatan savunmasının Mavi Vatan'da başlaması gerektiğini savunmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Münhasır ekonomik bölge
• Uluslararası Deniz Hukuku
• Montrö Boğazlar Sözleşmesi
• Ege sorunu

Kaynakça

1. ^ ^{a b} . aydinlik.com.tr. 23 Mart 2013. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
2. ^ Scharf, Michael P., (Ed.) (2013), "The Truman Proclamation on the Continental Shelf", Customary International Law in Times of Fundamental Change: Recognizing Grotian Moments, Cambridge: Cambridge University Press, ss. 107-122, ISBN , 6 Aralık 2020 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Kasım 2020 
3. ^ . www.turkishgreek.org. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
4. ^ ^{a b} . Mavi Vatan. 17 Ağustos 2020. 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
5. ^ ^{a b} Yaycı, Cihat (1 Ocak 2020). "Türkiye-Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Andlaşmasının Sonuç ve Etkileri". Kriter Dergi. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
6. ^ ^{a b} "Mavi Vatan ne demek? Mavi Vatan nedir? İşte Mavi Vatan'ın ortaya çıkışıyla ilgili bilgiler". Hürriyet. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2020. 
7. ^ "'Mavi Vatan'daki dev tatbikat göz kamaştırdı". Anadolu Ajansı. 7 Mart 2019. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
8. ^ "T.D.K.K. Basın Duyurusu". Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. 25 Şubat 2019. 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2019. 
9. ^ "Mavi Vatan nasıl doğdu? Doktrinin mimarları Cem Gürdeniz ve Cihat Yaycı anlatıyor". BBC News Türkçe. 7 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2021. 
10. ^ . www.kitapyurdu.com. 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2021. 
11. ^ EDSBILISIM (18 Mart 2021). . VeryansınTV. 17 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021. 
12. ^ . www.sanalsavunma.com. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.