Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Merkezi ateşlemeli bir fişekte tutuşturma vuruşunun gerçekleştiği fişek tepesinin orta kısmına bir kapsül yerleştirilmiştir. Kenardan ateşlemeli fişeklerin aksine merkezi ateşlemeli fişeklerin kapsülü ayrı ve çıkartılabilir bir fişek parçasıdır.
Merkezden ateşlemeli fişekler küçük ölçüde olan kenardan ateşlemeli fişeklerin yerini aldılar. Bunda kenardan ateşlemeli fişeklerin vurma esnasında zarar görerek tekrar doldurularak kullanılma olanağının bulunmayışı etkili oldu. Bugün, .22 ve .17 kalibre tabanca ve tüfek fişekleri, küçük oyuklu (haşere ile mücadelede kullanılan) fişekler, antik el silahları, modası geçmiş fişekler dışında neredeyse tüm tabanca, tüfek ve av silahlarında merkezi ateşleme kullanılmaktadır.
Üstünlükleri
Soldan sağa:
1. Merkezden ateşlemeli Boksör tipi fişek,
2. Merkezden ateşlemeli Berdan tipi fişek,
3. Kenardan ateşlemeli fişek.
Merkezden ateşlemeli fişekler askeri amaçlar için daha güvenilirdir, çünkü kovan yapısı daha kalındır ve bu nedenle taşıma ve kullanım esnasında hasara karşı daha dayanıklı kalır. Bu fişeğin daha güçlü tabanı bundan ince olan kenardan ateşlemeli fişeğe kıyasla yüksek basınca daha dayanıklı olmasını sağlar. Yüksek basınç bir mermi çekirdeğine daha fazla sürat ve daha büyük enerji verir. Merkezi ateşlemeli fişek kovanları daha karışık yapıda ve üretimi daha maliyetli iken bu maliyeti dengelemek üzere fişek kapsüllerinin değiştirilebilir olması başarılmıştır. Bu pahalı kovanlara kapsül, barut ve mermiler yerleştirilerek ateşlenmiş veya sorunlu kovanlar yeniden kullanılabilmektedir.
Elde doldurma olanağı, 6.5x54 Mannlicher gibi modası geçmiş ya da bulunması zor olan veya .458 Lott gibi daha geniş çapta ve pahalı bulunabilecek fişeklerin yeniden kullanımını sağlaması bakımından bir avantajdır. .22 kalibreden daha geniş güncel fişeklerin çoğu merkezden ateşlemelidir. Üretim maliyetlerinin yükselmesinden sonra daha geniş ölçüdeki kenardan ateşlemeli fişeklerin tercih edilmesi azalmaya başladı ve modası geçmiş duruma geldiler.
Merkezi ateşlemeli kapsüller
Merkezden ateşlemeli mühimmatın belirleyici özelliği, fişek tabanının merkezindeki girintiye bir birincil patlayıcı içeren metal kap (kupa) ile kapatılmış olan kapsül' ün yerleştirilmiş olmasıdır. Silahın ateşleyici iğnesi örs ve bu kap arasındaki patlayıcıya çarparak sıcak gaz ve akkor haline gelmiş parçacıklardan kısa süreli bir sağanak sıçrama oluşturarak (kıvılcım aktarma kanalından geçerek) kovan içine doldurulmuş barutu tutuşturur. Berdan ve Boksör tipi kapsüllerin ikisi de merkezi ateşlemeli fişek parçalarıdır ve kapsülleri bir diğeri ile değiştirilemez ise de aynı silah ile hem berdan hem de boksör tipi kapsüllü fişek bütün ölçülerinin hepsi aynı ise ateşlenebilir.
Berdan tipi kapsülün patlamış haline bakıldığında içinde iki adet kıvılcım aktarma kanalı bulunduğu ve Boksör tipi kapsülde daha geniş ancak tek bir kıvılcım aktarma kanalı bulunduğu görülebilmesine rağmen patlamamış fişek içindeki iki kapsül türünü birbirinden ayırt etmek neredeyse imkânsızdır. Berdan kapsülü biraz daha pahalı ve ABD dışında askeri amaç fazlası üretimde miktarca daha fazladır.
Berdan tipi kapsül
Dosya:Berdan tipi kapsül biçim.jpg
Berdan tipi kapsüller, ilk versiyonları New York' lu Hiram Berdan tarafından keşfedildikten sonra bu ismi aldı ve 20 Mart 1866' da 53,388 patent numarası ile ABD' de tescillendi. Fişeğin kovanı küçük bir silindir biçimli bakırdan yapıldı ve kapsül, mermi çekirdeğinin bulunduğu yerin ters ucundaki tepe kısmının ortasında bırakılan dairesel boşluğa ittirilerek yerleştirildi. Fişeğin dip kısmında kapsülün alt tarafından kovanın bir parçası olarak biçimlendirilmiş minik bir çıkıntı veya nokta görünümlü (Daha sonraları örs olarak adlandırılan) bir parça ve bu parçanın her iki yanından üstündeki barut yatağına ulaşan iki minik hava kanalı bulunmaktadır. Ateşleyici iğne bu örs parçasının karşısına denk gelen noktadan kapsülün dibini ezer ve kapsüldeki kimyasal alev aldığında ortaya çıkan yanma kanallardan barut yatağına ulaşarak barutu ateşler. Tasarlanan sistem iyi sonuç verdi, fişeğin kullanımından hemen önce barut yüklenmiş fişeğe bir kapsül yerleştirilebilmesi seçeneğini de ortaya çıkardığı gibi kullanılmış fişeğin yeniden doldurularak kullanılabilir hale getirilebilmesine de olanak verdi.
Kapsüle dıştan verilen baskının bakır fişek kovanı üzerinde oluşturduğu kabarıklık nedeni ile uygulamada güçlüklerle karşılaşıldı. Berdan, bu sorunun çözümü için kovan malzemesini bakır yerine pirinçle değiştirmek yoluna gitti ve ardından ikinci Berdan Kapsülü patentini 29 Eylül 1869' da 82,587 patent numarası ile aldı. Bu tarihten sonra Berdan tipi kapsüllerin temel özellikleri bugüne kadar aynı kaldı.
Berdan tipi kapsüller, küçük metal kupalar içinde basınca hassas patlayıcı bulundurması nedeniyle Çakmak korumalı sistem' den sonra gelişen kapsül korumalı sisteminin benzeridir. Çağdaş Berdan tipi kapsüllerde, Berdan tipi fişekte, kovanının parçası olan birincil yanıcının bulunduğu kapsüle basınç yapılır. Birinci boşluğun içinde kupanın karşısında duran küçük bir tampon yani örs bulunur ve örsün her iki yanından uzanan iki adet kanal vardır. Berdan tipi kapsüller tekrar kullanılabilir ancak öncelikle hidrolik basınç ile artık barutlar temizlenmeli veya bir kıskaç veya bir kaldırıcı vasıtası ile kapsül tümüyle fişekten dışarıya çıkarılmalıdır. Çıkarılanın yerine yeni bir kapsül özenle örsün karşısına yerleşmeli ve sonra da barut ve mermi ilavesi yapılmalıdır.
Boksör tipi kapsül
Aynı zamanlarda, İngiltere' de Woolwich, Royal Arsenal ' den bir birincil kapsül üzerinde çalışıyordu. Bu ürünün patentini 13 Ekim 1866' da İngiltere' de tescillendirdi ve ardından 29 Haziran 1869' da aynı ürünün patentini 91,818 patent numarası ile ABD' de tescillendirdi.
Boksör tipi kapsüller Berdan tipinin benzeridir. Bir temel fark örsün kapsül içindeki yeridir. Boksör tipinde örs, uçları daha eğimli hale getirilmiş bir 'u' şekline benzer parçadır. Bu tip örsün uçları birincil odacığın iki üst köşesine alttan gelen kupa baskısı ile tutturulmuştur. Bu örs tipi; kovanın bir parçası değildir ve ateşleme iğnesinin etkisine yeterli derece direnç gösterebilmektedir. Birincil odacığın üst orta noktasında sadece bir adet kıvılcım aktarma kanalı bulunmaktadır. Bu yerleşim merminin verimliliğini yok denecek kadar az etkilemektedir. Ancak ateşlenmiş kapsüllerin daha kolay çıkarılıp yüklenebilmesini sağlamaktadır.
Boksör tipi kapsül ölçüleri
İlk kapsüller değişik ölçü ve verimlilikte üretildiler. Tip ve ölçüler:
- 0.175" (4.45 mm)
- 0.209" (5.31 mm)
- 0.210" (5.33 mm)
- 0.315" (8.00 mm)
- .357 Magnum
- .45 ACP
- .308 Winchester
Av tüfeği kapsülleri
Günümüzdeki bütün av tüfeği fişekleri, kenardan ateşlemeli .22 ve 9 mm dışında merkezi ateşlemelidir. Bunlar geniş ve kendilerine özgü biçimlendirilmiş Boksör tipi kapsüllere sahip fişekler ile kullanılmaktadır.
Av tüfeği kapsülleri çakmak korumalı sisteminin yerini alan vurmalı kapsül tipinin keşfedilerek 1820' de piyasaya sürülmesinden sonra bazı siyah barutlu vurmalı kapsülle tutuşma sistemi yapısında kullanılmaya başladılar.
Kapsüldeki kimyevi maddeler
Kapsül ve ateşleme yakıtının üretim ve yerleştirilmesi küçük ateşli silah mühimmatı üretiminin en tehlikeli kısmıdır. Duyarlı birincil birleşimin, meşhur İngiliz mühimmat üreticisi Eley Kardeşler firmasında olduğu gibi birçok kişinin ölümüne neden olduğu iddia edildi. Günümüz ticari işlemlerinde işletmeciler ve üretim ekipmanı arasında bir koruma sağlanmaktadır.
İlk birincil kapsüllerde 19. yy. vurmalı kapsüllerindekine benzer alevlenen cıva (II) (Hg(CNO)2) kullanıldı. Siyah barut, dağılan sıcak cıva ile etkili biçimde alevlenebilmekteydi. Cıvalı kapsüllerin dezavantajı dumansız barut yüklemeleri ile birlikte açığa çıktı. Güvenilir tutuşma için yetersiz bir hareketle cıva yavaş bir hareketle kapsülden dağılmaktaydı. Siyah barutun küçük bir enerji ile tutuşturulabilmesi nedeniyle bu çağda bir sorun olarak düşünülmedi. Dumansız barut tutuşma için daha fazla termal enerjiye ihtiyaç duydu. Eksik ateşlenme veya ateşlemenin duraklaması yaygın biçimde görülür hale geldi. Eksik ateşleme, ateşleme iğnesinin ya birincil karışımı alevlendirmede başarısız olması veya barutun ateşlenmesinden önce sönmesidir. Ateşlemenin duraklaması ise ateşleme iğnesinin düşmesi ile ateşli silahın mermiyi göndermesi arasında hissedilebilir bir sürenin geçmesini ifade eder. Daha uç durumlarda, bu gecikme yeterince bir eksik ateşleme olarak da yorumlanabilir ki mermi hareket ettiği anda fişek ateşlemeyi tamamlar veya silah mermiyi hedef noktası dışına sapma yaparak gönderir.
Dumansız barutun ateşlenmesi için akkor parçacıklarının oluşturulması en etkin yöntem olarak bulundu. Ağır silah bataryaları birincil yanıcı tarafından ateşlenen az bir miktar siyah barut ile ateşleme yaptıklarından akkor parçaları (potasyum karbonat) dumansız baruta doğru ilerleyen bir ateş yayabilecekti. Patlayıcı cıvaya potasyum klorat eklendi ve böylece akkor parçacıklar küçük ateşli silahlarda da benzer etkiyi gösterdiler.
Birincil karışımdaki parlayıcı cıva, ateşlenme sonrası geçtiği boşlukta ve boş kovanda metalik cıva bırakır. Cıva büyük oranda siyah barut artıklarıyla birlikte isli dumanda emilir, pirinç kovanın iç tarafına ise dumansız barut ile kaplanır, dumansız barutun yüklediği yüksek basınç cıvayı çinko ve bakır karışımı amalgamdan yapılan pirinç kristallerinin arasındaki tanecik boşluklarının içine doğru girmeye zorlar ki bu da kovanı tekrar kullanmaya elverişli olmayacak ölçüde zayıflatır. Bu nedenle ABD' de 1898' de barış zamanı boyunca cıvalı birincil karışımda azaltmaya gidildi.Filedelfiya' da bulunan ABD cephane üretim tesisi Frankfort Arsenal' in ürettiği FA-70 birincil yanıcı karışımında potasyum klorat, kurşun (II) tiyoseyenat (Pb(SCN)2) potasyum kloratın duyarlılığını yükseltmek için, antimon trisülfid (Sb2S3) aşındırıcı olarak az miktarda trinitrotoluen kullanıldı. Bu yıpratıcı birinciller ateşleme sonrası namluda ve boşluklarda bir potasyum klorat tuz çökeltisi bırakır. Bu higroskopik tuz kristalleri nemli atmosferden rutubeti çeker ve küflenmeye neden olur. Bu yıpratıcı birinciller namlu ve silah mekanizması ateşleme sonrası iyice temizlenmediği takdirde silaha ciddi zarar verebilmektedir.
Mühimmat üretimi yapan sivil kurumlar 1920' lerde aşındırıcı olmayan birincil yanıcı tiplerini ürettiler, ancak askeri üretim tesisleri aşındırıcı karışımı sağladıkları daha fazla güvenilirlik nedeni ile üretmeye devam ettiler. Farklı üreticilerin imal ettiği belirgin biçimde farklı tutuşma özelliğine sahip farklı birincil karışım yapıları, ABD tarafından aşındırıcı olmayan birincillerin kullanıldığı 7.62x51mm NATO fişeği üretilinceye kadar kullanıldı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ William C. Davis, Jr. Handloading (1981) National Rifle Association p.65
- ^ Sporting Arms and Ammunition Manufacturers' Institute
- ^ Sharpe, Philip B. Complete Guide To Handloading (1953) Funk & Wagnalls p.51
- ^ "PowerLabs Fulminate Explosives Synthesis". PowerLabs. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2012.
- ^ Lyman Ideal Hand Book No. 36 Lyman Gun Sight Corporation (1949) p.49
- ^ Fairfield, A.P., CDR, USN Naval Ordnance (1921) Lord Baltimore Press pp.48-49
- ^ William C. Davis, Jr. Handloading (1981) National Rifle Association p.20
- ^ Lake,E.R. & Drexelius,V.W. Percussion Primer Design Requirements (1976) McDonnell-Douglas
- ^ Sharpe, Philip B. Complete Guide To Handloading (1953) Funk & Wagnalls p.60
- ^ William C. Davis, Jr. Handloading (1981) National Rifle Association p.21
- ^ Landis, Charles S. (1947). Twenty-Two Caliber Varmint Rifles. Harrisburg, Pennsylvania: Small-Arms Technical Publishing Company. s. 440.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Merkezi ateslemeli bir fisekte tutusturma vurusunun gerceklestigi fisek tepesinin orta kismina bir kapsul yerlestirilmistir Kenardan ateslemeli fiseklerin aksine merkezi ateslemeli fiseklerin kapsulu ayri ve cikartilabilir bir fisek parcasidir Merkezden Ateslemeli Fisek Merkezden ateslemeli fisekler kucuk olcude olan kenardan ateslemeli fiseklerin yerini aldilar Bunda kenardan ateslemeli fiseklerin vurma esnasinda zarar gorerek tekrar doldurularak kullanilma olanaginin bulunmayisi etkili oldu Bugun 22 ve 17 kalibre tabanca ve tufek fisekleri kucuk oyuklu hasere ile mucadelede kullanilan fisekler antik el silahlari modasi gecmis fisekler disinda neredeyse tum tabanca tufek ve av silahlarinda merkezi atesleme kullanilmaktadir UstunlukleriMerkezden ateslemeli ve kenardan ateslemeli tutusmanin karsilastirilmasi Soldan saga 1 Merkezden ateslemeli Boksor tipi fisek 2 Merkezden ateslemeli Berdan tipi fisek 3 Kenardan ateslemeli fisek Merkezden ateslemeli fisekler askeri amaclar icin daha guvenilirdir cunku kovan yapisi daha kalindir ve bu nedenle tasima ve kullanim esnasinda hasara karsi daha dayanikli kalir Bu fisegin daha guclu tabani bundan ince olan kenardan ateslemeli fisege kiyasla yuksek basinca daha dayanikli olmasini saglar Yuksek basinc bir mermi cekirdegine daha fazla surat ve daha buyuk enerji verir Merkezi ateslemeli fisek kovanlari daha karisik yapida ve uretimi daha maliyetli iken bu maliyeti dengelemek uzere fisek kapsullerinin degistirilebilir olmasi basarilmistir Bu pahali kovanlara kapsul barut ve mermiler yerlestirilerek ateslenmis veya sorunlu kovanlar yeniden kullanilabilmektedir Elde doldurma olanagi 6 5x54 Mannlicher gibi modasi gecmis ya da bulunmasi zor olan veya 458 Lott gibi daha genis capta ve pahali bulunabilecek fiseklerin yeniden kullanimini saglamasi bakimindan bir avantajdir 22 kalibreden daha genis guncel fiseklerin cogu merkezden ateslemelidir Uretim maliyetlerinin yukselmesinden sonra daha genis olcudeki kenardan ateslemeli fiseklerin tercih edilmesi azalmaya basladi ve modasi gecmis duruma geldiler Merkezi ateslemeli kapsullerPatlamamis bu fisegin barut yatagi ve kapsul patlayicisina yag veya nem erisimini engellemek uzere kapsulu kirmizi renkli vernikle kapatilmistir Merkezden ateslemeli muhimmatin belirleyici ozelligi fisek tabaninin merkezindeki girintiye bir birincil patlayici iceren metal kap kupa ile kapatilmis olan kapsul un yerlestirilmis olmasidir Silahin atesleyici ignesi ors ve bu kap arasindaki patlayiciya carparak sicak gaz ve akkor haline gelmis parcaciklardan kisa sureli bir saganak sicrama olusturarak kivilcim aktarma kanalindan gecerek kovan icine doldurulmus barutu tutusturur Berdan ve Boksor tipi kapsullerin ikisi de merkezi ateslemeli fisek parcalaridir ve kapsulleri bir digeri ile degistirilemez ise de ayni silah ile hem berdan hem de boksor tipi kapsullu fisek butun olculerinin hepsi ayni ise ateslenebilir Berdan tipi kapsulun patlamis haline bakildiginda icinde iki adet kivilcim aktarma kanali bulundugu ve Boksor tipi kapsulde daha genis ancak tek bir kivilcim aktarma kanali bulundugu gorulebilmesine ragmen patlamamis fisek icindeki iki kapsul turunu birbirinden ayirt etmek neredeyse imkansizdir Berdan kapsulu biraz daha pahali ve ABD disinda askeri amac fazlasi uretimde miktarca daha fazladir Berdan tipi kapsul Dosya Berdan tipi kapsul bicim jpg Berdan tipi kapsuller ilk versiyonlari New York lu Hiram Berdan tarafindan kesfedildikten sonra bu ismi aldi ve 20 Mart 1866 da 53 388 patent numarasi ile ABD de tescillendi Fisegin kovani kucuk bir silindir bicimli bakirdan yapildi ve kapsul mermi cekirdeginin bulundugu yerin ters ucundaki tepe kisminin ortasinda birakilan dairesel bosluga ittirilerek yerlestirildi Fisegin dip kisminda kapsulun alt tarafindan kovanin bir parcasi olarak bicimlendirilmis minik bir cikinti veya nokta gorunumlu Daha sonralari ors olarak adlandirilan bir parca ve bu parcanin her iki yanindan ustundeki barut yatagina ulasan iki minik hava kanali bulunmaktadir Atesleyici igne bu ors parcasinin karsisina denk gelen noktadan kapsulun dibini ezer ve kapsuldeki kimyasal alev aldiginda ortaya cikan yanma kanallardan barut yatagina ulasarak barutu atesler Tasarlanan sistem iyi sonuc verdi fisegin kullanimindan hemen once barut yuklenmis fisege bir kapsul yerlestirilebilmesi secenegini de ortaya cikardigi gibi kullanilmis fisegin yeniden doldurularak kullanilabilir hale getirilebilmesine de olanak verdi Kapsule distan verilen baskinin bakir fisek kovani uzerinde olusturdugu kabariklik nedeni ile uygulamada gucluklerle karsilasildi Berdan bu sorunun cozumu icin kovan malzemesini bakir yerine pirincle degistirmek yoluna gitti ve ardindan ikinci Berdan Kapsulu patentini 29 Eylul 1869 da 82 587 patent numarasi ile aldi Bu tarihten sonra Berdan tipi kapsullerin temel ozellikleri bugune kadar ayni kaldi Berdan tipi kapsuller kucuk metal kupalar icinde basinca hassas patlayici bulundurmasi nedeniyle Cakmak korumali sistem den sonra gelisen kapsul korumali sisteminin benzeridir Cagdas Berdan tipi kapsullerde Berdan tipi fisekte kovaninin parcasi olan birincil yanicinin bulundugu kapsule basinc yapilir Birinci boslugun icinde kupanin karsisinda duran kucuk bir tampon yani ors bulunur ve orsun her iki yanindan uzanan iki adet kanal vardir Berdan tipi kapsuller tekrar kullanilabilir ancak oncelikle hidrolik basinc ile artik barutlar temizlenmeli veya bir kiskac veya bir kaldirici vasitasi ile kapsul tumuyle fisekten disariya cikarilmalidir Cikarilanin yerine yeni bir kapsul ozenle orsun karsisina yerlesmeli ve sonra da barut ve mermi ilavesi yapilmalidir Boksor tipi kapsul Ayni zamanlarda Ingiltere de Woolwich Royal Arsenal den bir birincil kapsul uzerinde calisiyordu Bu urunun patentini 13 Ekim 1866 da Ingiltere de tescillendirdi ve ardindan 29 Haziran 1869 da ayni urunun patentini 91 818 patent numarasi ile ABD de tescillendirdi Boksor tipi kapsuller Berdan tipinin benzeridir Bir temel fark orsun kapsul icindeki yeridir Boksor tipinde ors uclari daha egimli hale getirilmis bir u sekline benzer parcadir Bu tip orsun uclari birincil odacigin iki ust kosesine alttan gelen kupa baskisi ile tutturulmustur Bu ors tipi kovanin bir parcasi degildir ve atesleme ignesinin etkisine yeterli derece direnc gosterebilmektedir Birincil odacigin ust orta noktasinda sadece bir adet kivilcim aktarma kanali bulunmaktadir Bu yerlesim merminin verimliligini yok denecek kadar az etkilemektedir Ancak ateslenmis kapsullerin daha kolay cikarilip yuklenebilmesini saglamaktadir Boksor tipi kapsul olculeri Genis ust sirada ve kucuk alt sirada Boksor tipi fisek kapsulleri Soldan saga Ateslenmis ateslenmemis ve icten gorunum Son sutunda kapsulun icten gorunumundeki uc loblu nesne ors parcasidir Boksor tipi kapsullerde orsun farki kupa icine yerlestirilmis kovandan bagimsiz bir parca olmasidir Ilk kapsuller degisik olcu ve verimlilikte uretildiler Tip ve olculer 0 175 4 45 mm 0 209 5 31 mm 0 210 5 33 mm 0 315 8 00 mm 357 Magnum 45 ACP 308 WinchesterAv tufegi kapsulleri Solda atesleme ignesinin actigi cukur bulunan bir atesli silah kovani ve sagda bir av tufegi kovani Gunumuzdeki butun av tufegi fisekleri kenardan ateslemeli 22 ve 9 mm disinda merkezi ateslemelidir Bunlar genis ve kendilerine ozgu bicimlendirilmis Boksor tipi kapsullere sahip fisekler ile kullanilmaktadir Av tufegi kapsulleri cakmak korumali sisteminin yerini alan vurmali kapsul tipinin kesfedilerek 1820 de piyasaya surulmesinden sonra bazi siyah barutlu vurmali kapsulle tutusma sistemi yapisinda kullanilmaya basladilar Kapsuldeki kimyevi maddelerKapsul ve atesleme yakitinin uretim ve yerlestirilmesi kucuk atesli silah muhimmati uretiminin en tehlikeli kismidir Duyarli birincil birlesimin meshur Ingiliz muhimmat ureticisi Eley Kardesler firmasinda oldugu gibi bircok kisinin olumune neden oldugu iddia edildi Gunumuz ticari islemlerinde isletmeciler ve uretim ekipmani arasinda bir koruma saglanmaktadir Ilk birincil kapsullerde 19 yy vurmali kapsullerindekine benzer alevlenen civa II Hg CNO 2 kullanildi Siyah barut dagilan sicak civa ile etkili bicimde alevlenebilmekteydi Civali kapsullerin dezavantaji dumansiz barut yuklemeleri ile birlikte aciga cikti Guvenilir tutusma icin yetersiz bir hareketle civa yavas bir hareketle kapsulden dagilmaktaydi Siyah barutun kucuk bir enerji ile tutusturulabilmesi nedeniyle bu cagda bir sorun olarak dusunulmedi Dumansiz barut tutusma icin daha fazla termal enerjiye ihtiyac duydu Eksik ateslenme veya ateslemenin duraklamasi yaygin bicimde gorulur hale geldi Eksik atesleme atesleme ignesinin ya birincil karisimi alevlendirmede basarisiz olmasi veya barutun ateslenmesinden once sonmesidir Ateslemenin duraklamasi ise atesleme ignesinin dusmesi ile atesli silahin mermiyi gondermesi arasinda hissedilebilir bir surenin gecmesini ifade eder Daha uc durumlarda bu gecikme yeterince bir eksik atesleme olarak da yorumlanabilir ki mermi hareket ettigi anda fisek ateslemeyi tamamlar veya silah mermiyi hedef noktasi disina sapma yaparak gonderir Dumansiz barutun ateslenmesi icin akkor parcaciklarinin olusturulmasi en etkin yontem olarak bulundu Agir silah bataryalari birincil yanici tarafindan ateslenen az bir miktar siyah barut ile atesleme yaptiklarindan akkor parcalari potasyum karbonat dumansiz baruta dogru ilerleyen bir ates yayabilecekti Patlayici civaya potasyum klorat eklendi ve boylece akkor parcaciklar kucuk atesli silahlarda da benzer etkiyi gosterdiler Birincil karisimdaki parlayici civa ateslenme sonrasi gectigi boslukta ve bos kovanda metalik civa birakir Civa buyuk oranda siyah barut artiklariyla birlikte isli dumanda emilir pirinc kovanin ic tarafina ise dumansiz barut ile kaplanir dumansiz barutun yukledigi yuksek basinc civayi cinko ve bakir karisimi amalgamdan yapilan pirinc kristallerinin arasindaki tanecik bosluklarinin icine dogru girmeye zorlar ki bu da kovani tekrar kullanmaya elverisli olmayacak olcude zayiflatir Bu nedenle ABD de 1898 de baris zamani boyunca civali birincil karisimda azaltmaya gidildi Filedelfiya da bulunan ABD cephane uretim tesisi Frankfort Arsenal in urettigi FA 70 birincil yanici karisiminda potasyum klorat kursun II tiyoseyenat Pb SCN 2 potasyum kloratin duyarliligini yukseltmek icin antimon trisulfid Sb2S3 asindirici olarak az miktarda trinitrotoluen kullanildi Bu yipratici birinciller atesleme sonrasi namluda ve bosluklarda bir potasyum klorat tuz cokeltisi birakir Bu higroskopik tuz kristalleri nemli atmosferden rutubeti ceker ve kuflenmeye neden olur Bu yipratici birinciller namlu ve silah mekanizmasi atesleme sonrasi iyice temizlenmedigi takdirde silaha ciddi zarar verebilmektedir Muhimmat uretimi yapan sivil kurumlar 1920 lerde asindirici olmayan birincil yanici tiplerini urettiler ancak askeri uretim tesisleri asindirici karisimi sagladiklari daha fazla guvenilirlik nedeni ile uretmeye devam ettiler Farkli ureticilerin imal ettigi belirgin bicimde farkli tutusma ozelligine sahip farkli birincil karisim yapilari ABD tarafindan asindirici olmayan birincillerin kullanildigi 7 62x51mm NATO fisegi uretilinceye kadar kullanildi Ayrica bakinizFisekKaynakca William C Davis Jr Handloading 1981 National Rifle Association p 65 Sporting Arms and Ammunition Manufacturers Institute Sharpe Philip B Complete Guide To Handloading 1953 Funk amp Wagnalls p 51 PowerLabs Fulminate Explosives Synthesis PowerLabs 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2012 Lyman Ideal Hand Book No 36 Lyman Gun Sight Corporation 1949 p 49 Fairfield A P CDR USN Naval Ordnance 1921 Lord Baltimore Press pp 48 49 William C Davis Jr Handloading 1981 National Rifle Association p 20 Lake E R amp Drexelius V W Percussion Primer Design Requirements 1976 McDonnell Douglas Sharpe Philip B Complete Guide To Handloading 1953 Funk amp Wagnalls p 60 William C Davis Jr Handloading 1981 National Rifle Association p 21 Landis Charles S 1947 Twenty Two Caliber Varmint Rifles Harrisburg Pennsylvania Small Arms Technical Publishing Company s 440