Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ming Şa Savaşı, 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan Kağan komutasındaki Göktürk ordusu ile Çaça Sengün komutasındaki Tang ordusu arasında gerçekleşmiş bir savaştır.
| Ming Şa Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Dokuz Oğuzlar |  İkinci Göktürk Kağanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Çaça Sengün | Kapgan Kağan Kül Tigin Bilge Şad | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 80.000 | Bilinmiyor | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 6,000, | Bilinmiyor | ||||||||
Öncesi
704 yılına gelindiğinde Çin'de iktidar değişmiş ve Zhou imparatoriçesi Wu Zetian, tahtı Chung Tsung'a devretmişti. Yeni Tang imparatoru, önceki Zhou imparatoriçesine nazaran Göktürklere karşı olumsuz bir tutum içerisine girmişti. Bu ani politika değişikliği Kapgan Kağan'ı kızdırdı. Kapgan Kağan, Çin üzerine sefere çıkmaya karar verdi.
Savaş
Kapgan Kağan'ın komutasındaki Göktürk ordusunda Kül Tigin ve Bilge Şad da bulunuyordu. Göktürk ordusu Çin'de, Ling eyaletinin Ming Şa nahiyesine saldırdı. Burada Göktürk ordusunu, Tang Hanedanı tarafından Göktürkler üzerine gönderilmiş Çaça Sengün komutasındaki 80,000 kişilik Tang ordusu ordusu karşıladı. Kül Tigin Yazıtı'nda, Kül Tigin'in savaştaki rolü şöyle anlatılmaktadır:
Çarpışmalar sırasında Kül Tigin önce Tadık Çor'un boz atına, ardından İşbara Yamtar'ın boz atına, sonra Yiğen Siliğ Bey'in giyimli doru atlarına binerek Çinlilere saldırmış ancak atların hepsi ölmüştü. Kül Tigin'i zırhından ve kaftanından yüzden fazla okla vurmuşlar ancak oklar, Kül Tigin'in yüzüne ve başına değmemişti.
Çaça Sengün yenileceğini anlayınca savaş meydanından kaçtı. Ancak savaş meydanındaki Çinli askerler Göktürklere karşı sonuna kadar direndilerse de ağır bir bozguna uğradılar. Binlerce Çinli asker öldürüldü. Bazı kaynaklarda 30.000 Çinli askerin öldüğü bildirilmiştir. Bilge Kağan da, kendi yazıtında o orduyu orada yok ettiğini söylemiştir. Çinli komutan Çaça Sengün bu yenilgi üzerine yargılandı ancak serbest bırakıldı. Bu savaştan yalnızca Çin kaynakları değil, Türk kaynakları da söz etmiştir. Bir Göktürk yazıtı olan Kül Tigin Yazıtı'nda bu savaştan şöyle söz edilmektedir:
Kül Tigin, 21 yaşında iken Çaça Sengün'e karşı savaştık.
Yine bir diğer Göktürk yazıtı olan Bilge Kağan Yazıtı'nda bu savaştan şöyle söz edilmektedir:
Yirmi iki yaşımda Çinlilere karşı sefer ettim. Çaça Sengün'ün 80.000 kişilik ordusu ile savaştım, ordusunu orada öldürdüm!
Sonuç
Bu büyük zafer üzerine Kapgan Kağan komutasındaki Göktürk ordusu ileri harekâtına devam etti. Yüan ve Hui eyaletleri basıldı. Lung-yu Bölgesi yağmalandı ve 10,000'den fazla at ele geçirildi. Savaştan sonra Tang imparatoru Chung Tsung, önceki Zhou imparatoriçesi Wu Zetian döneminde yapılmış olan evlilik antlaşmasını iptal etti ve Kapgan Kağan'ı öldürene prenslik ve 2,000 top ipek vereceğini ilan etti. Savaştan sonra 707 yılının 2. ayının 17. gününde (17 Şubat 707 Perşembe) Tang imparatoru Chung Tsung, Göktürkleri yenilgiye uğratma stratejisini sarayda devlet erkânı içerisinde tartışmaya açtı. İmparatorun danışmanlarından Lu Fu tartışma sırasında şu konuşmayı yaptı:
Devletin hayati meselesinde ve strateji uygulama konusunda yalnızca kahraman kişiler tercih edilmemelidir. Yabancı kökenli olan Çaça Sengün cesur bir generaldir ancak ileri görüşlülüğe ve siyasi yeteneğe sahip değildir. Aslında Çaça Sengün büyük görevlere layık değildi. Son Ming Şa Savaşı'nda Çaça Sengün kaçmıştır ve ülkenin itibarına zarar vermiştir. Bu nedenle devletin, yasasını yerine getirmesi gerekmektedir. Başkomutanın yenilgiye uğramasıyla ordunun safı dağılmış ve silahlar tükenmiştir. Ancak kahraman erler ölünceye kadar savaşmıştır ve onların başarısının kayıt altına alınması gerekmektedir ki cezalandırma ile ödüllendirme açıkça belirlensin.
Ayrıca bu savaş Tang ordusunun uzun süre Göktürklere karşı güç kullanma cesaretini gösterememesi ile sonuçlanmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Ahmetbeyoğlu, Ali (2015). Sorularla Eski Türk Tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. s. 111. ISBN .
- ^ Gumilëv, Lev Nikolayeviç, (2002). Eski Türkler, (çev. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yayınları.
- ^ Chiou T’ang Shu 194A, s. 3170.
- ^ Hsin T’ang Shu 215A, s. 6945.
- ^ Chiou T’ang Shu 7,4A
- ^ Liu Mau Tsai, Doğu Türkleri, s. 348.
- ^ Kül Tigin Yazıtı, 33. ve 34. satırlar.
- ^ Kül Tigin Yazıtı, D32.
- ^ Bilge Kağan Yazıtı, D26.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ming Sa Savasi 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan Kagan komutasindaki Gokturk ordusu ile Caca Sengun komutasindaki Tang ordusu arasinda gerceklesmis bir savastir Ming Sa SavasiTarih17 Ocak 707 tartismali BolgeMing Sa nahiyesi tartismali CinSebepTang Hanedanligi nin Gokturk akin ve yagmalarini durdurmak istemesiSonucKesin Gokturk zaferiTaraflarTang Hanedanligi Dokuz OguzlarIkinci Gokturk KaganligiKomutanlar ve liderlerCaca SengunKapgan Kagan Kul Tigin Bilge SadGucler80 000BilinmiyorKayiplar6 000 10 000 veya 30 000BilinmiyorOncesi704 yilina gelindiginde Cin de iktidar degismis ve Zhou imparatoricesi Wu Zetian tahti Chung Tsung a devretmisti Yeni Tang imparatoru onceki Zhou imparatoricesine nazaran Gokturklere karsi olumsuz bir tutum icerisine girmisti Bu ani politika degisikligi Kapgan Kagan i kizdirdi Kapgan Kagan Cin uzerine sefere cikmaya karar verdi SavasKapgan Kagan in komutasindaki Gokturk ordusunda Kul Tigin ve Bilge Sad da bulunuyordu Gokturk ordusu Cin de Ling eyaletinin Ming Sa nahiyesine saldirdi Burada Gokturk ordusunu Tang Hanedani tarafindan Gokturkler uzerine gonderilmis Caca Sengun komutasindaki 80 000 kisilik Tang ordusu ordusu karsiladi Kul Tigin Yaziti nda Kul Tigin in savastaki rolu soyle anlatilmaktadir Carpismalar sirasinda Kul Tigin once Tadik Cor un boz atina ardindan Isbara Yamtar in boz atina sonra Yigen Silig Bey in giyimli doru atlarina binerek Cinlilere saldirmis ancak atlarin hepsi olmustu Kul Tigin i zirhindan ve kaftanindan yuzden fazla okla vurmuslar ancak oklar Kul Tigin in yuzune ve basina degmemisti Caca Sengun yenilecegini anlayinca savas meydanindan kacti Ancak savas meydanindaki Cinli askerler Gokturklere karsi sonuna kadar direndilerse de agir bir bozguna ugradilar Binlerce Cinli asker olduruldu Bazi kaynaklarda 30 000 Cinli askerin oldugu bildirilmistir Bilge Kagan da kendi yazitinda o orduyu orada yok ettigini soylemistir Cinli komutan Caca Sengun bu yenilgi uzerine yargilandi ancak serbest birakildi Bu savastan yalnizca Cin kaynaklari degil Turk kaynaklari da soz etmistir Bir Gokturk yaziti olan Kul Tigin Yaziti nda bu savastan soyle soz edilmektedir Kul Tigin 21 yasinda iken Caca Sengun e karsi savastik Yine bir diger Gokturk yaziti olan Bilge Kagan Yaziti nda bu savastan soyle soz edilmektedir Yirmi iki yasimda Cinlilere karsi sefer ettim Caca Sengun un 80 000 kisilik ordusu ile savastim ordusunu orada oldurdum SonucBu buyuk zafer uzerine Kapgan Kagan komutasindaki Gokturk ordusu ileri harekatina devam etti Yuan ve Hui eyaletleri basildi Lung yu Bolgesi yagmalandi ve 10 000 den fazla at ele gecirildi Savastan sonra Tang imparatoru Chung Tsung onceki Zhou imparatoricesi Wu Zetian doneminde yapilmis olan evlilik antlasmasini iptal etti ve Kapgan Kagan i oldurene prenslik ve 2 000 top ipek verecegini ilan etti Savastan sonra 707 yilinin 2 ayinin 17 gununde 17 Subat 707 Persembe Tang imparatoru Chung Tsung Gokturkleri yenilgiye ugratma stratejisini sarayda devlet erkani icerisinde tartismaya acti Imparatorun danismanlarindan Lu Fu tartisma sirasinda su konusmayi yapti Devletin hayati meselesinde ve strateji uygulama konusunda yalnizca kahraman kisiler tercih edilmemelidir Yabanci kokenli olan Caca Sengun cesur bir generaldir ancak ileri gorusluluge ve siyasi yetenege sahip degildir Aslinda Caca Sengun buyuk gorevlere layik degildi Son Ming Sa Savasi nda Caca Sengun kacmistir ve ulkenin itibarina zarar vermistir Bu nedenle devletin yasasini yerine getirmesi gerekmektedir Baskomutanin yenilgiye ugramasiyla ordunun safi dagilmis ve silahlar tukenmistir Ancak kahraman erler olunceye kadar savasmistir ve onlarin basarisinin kayit altina alinmasi gerekmektedir ki cezalandirma ile odullendirme acikca belirlensin Ayrica bu savas Tang ordusunun uzun sure Gokturklere karsi guc kullanma cesaretini gosterememesi ile sonuclanmistir Ayrica bakinizKapgan Kagan Bayirku Seferi Bolcu SavasiKaynakcaAhmetbeyoglu Ali 2015 Sorularla Eski Turk Tarihi Istanbul Yeditepe Yayinevi s 111 ISBN 978 605 5200 41 1 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Gumilev Lev Nikolayevic 2002 Eski Turkler cev Ahsen Batur Istanbul Selenge Yayinlari Chiou T ang Shu 194A s 3170 Hsin T ang Shu 215A s 6945 Chiou T ang Shu 7 4A Liu Mau Tsai Dogu Turkleri s 348 Kul Tigin Yaziti 33 ve 34 satirlar Kul Tigin Yaziti D32 Bilge Kagan Yaziti D26