Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musta'arabi Yahudiler (Arapça: Musta'aribun, İbranice: Musta'arabim veya Mista'arevim), bugün Mizrahi olarak adlandırılan Arapça konuşan Yahudilere denir. Bu Yahudiler, 1492'de İspanya'dan kovulan Ladino konuşan Yahudilerin dindaşları olan Musta'arabilerin yanına varmasından önce, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki geniş Arap Dünyası'nda yaşadılar.
Çoğu Arap ülkesinde, Sefarad göçmenlerle halihazırda bulunan Musta'arabi cemaatlerinin farklı sinagogları ve ayin sistemleri bulunmaktaydı fakat genelde tek bir Hahambaşılığa bağlıydılar. Zamanla bu cemaatlerin birbirleriyle olan karışık evlilikleri nedeniyle cemaatleri ve gelenekleri Sefarad ayin ve kimliği altında asimile oldu. Bu durum Arap ülkelerdeki birçok Musta'arabi cemaatlerinde görülmekteydi. Bunun en karakteristik örneği, bu madde de sıklıkla değinilecek olan, Suriye'deki Yahudilerin tarihidir.
Ender tezat örnek ise Tunus'ta görülür. Ülkenin yerlilerinden olan Tuansalar (Tunus Yahudileri) ile L'granalar (Livorno Yahudi göçmenleri) arasında kuvvetli ve belirgin bir sosyal ayrılık mevcuttur. Benzer farklılık, Fas'ta, hem Arapça hem Ladino konuşan Sefaradlar ile Berberice konuşan Berberi Yahudiler arasında da görülür.
Ön bilgi
İbranice karşılığı mista'arevim olan "Musta'arabi" kelimesi Arapçadaki "Araplaşmış" anlamına gelen "musta'rib" (مستعرب) sözcüğünden gelir. Nasıl ki "" kelimesi Araplaşmış (fakat İslamlaşmamış) Endülüs dönemindeki Hristiyan İspanyollar için kullanıldıysa, aynı şekilde "Musta'arabim" kelimesi kültürel açıdan Araplaşmış fakat dinen halen Yahudi olan kişiler için kullanılmaktaydı. Orta Çağ Yahudi yazarları bugünün Fas, Cezayir, Tunus ve Libya'sı anlamına gelen Kuzey Afrika Yahudileri için yine bu terimi kullanmıştır.
Suriye'nin Müslümanlar tarafından fethedilmesinden sonra, Suriye ve çevre bölgelerinde 7. yüzyılın ilk yarısında Hristiyanlar gibi Yahudiler de Araplaştı, dilleri dahil elit hakim tabakanın kültürü benimsendi. Hatta, Hristiyanların büyük bir bölümü ile Yahudilerin bazıları İslamlaşıp bugünkü Levant'taki bazı "Arap Müslüman"ların atalarını oluşturdu.
Musta'arabim, günün Araplaşmış İbranicesinde, Büyük Suriye ve Filistin yerlisi Arapça konuşan veya Yahudiler için kullanılır. Bu Musta'arabimlere, Sefarad göçmenler tarafından Murişkeler veya Moriskolar da denildi.Marişke kelimesi ya Maşrek'in zamanla bozulmuş şeklidir ya da Ladino'da "Faslı gibi" anlamına Morisko'dan türemiştir.
Filistin'de
Filistin'deki Yahudi cemaatleri içinde Musta'arabi Yahudileri Sefaradlar ve Aşkenazlarla birlikte üç büyük grubu oluşturmaktaydı. Bunlardan sonuncusu diğerlerine oranla azınlık olup Sefaradlar içinde evlenerek eridi. Filistin'deki Musta'arabilerin, 70 yılında Kudüs Tapınağı yıkıldıktan sonra dahi diğer eski İbranilere kıyasla İsrail Diyarı'nda kaldığına ve Siyonist göçün başlangıcı olan 1881'deki ilk büyük göç zamanına kadar bu topraklarda yaşadıklarına inanılır.
16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu hakimiyeti altında, Filistin genelinde çeşitli cemiyetlere bağlı Musta'arabilerin sayısı 10.000'i geçmemekteydi. Bu zamanda, Yahudi cemaati içinde Musta'arabilerle İspanya ve Sicilya göçmeni Yahudiler arasında anlaşmazlık mevcuttu. Ardından, Osmanlı vatandaşı olanlarla yurtdışı pasaportu taşıyanlar arasında anlaşmazlıklar baş gösterdi. 1839'dan itibaren, Musta'arabilerin de dahil olduğu Yahudiler, Osmanlı'nın tayin ettiği yerel hahambaşılığa bağlandı.
Suriye Musta'arabi ayini
Eski Halep ayini
Suriye'deki Halep Musta'arabilerin kendilerine özel ayin sistemi bulunur ve yine kendilerine has olan dua kitaplarına Mahzor Aram Soba denir. Özellikle piyutların öne çıktığı ayinlerin, zamanla gelişen Babil geleneğinden ziyade İsrail Diyarı'ndaki gelenekleri yansıttığı düşünülür. Daha geniş anlamda ise, ayin tarzlar Aşkenazlarınkinden çok Sefaradlarınkine benzer ama standart Kastilyan ayinlerinden ziyade standart olmayan Katalon Sefarad ayinlerini çağrıştırır.
Aram Soba 'da öne çıkan farklılıklar şöyledir:
- Sabah servisindeki mezmurların sırası farklıdır.
- Bu duaların mesajı aynı olsa da kullanılan kelimelerde farklılıklar bulunur: Baruh Şe'amar, Kadiş, Keduşa, bazı Amida kutsamaları, ve
- Aşkenazların kullanmadığı ve Sefaradların kısaca kullandığı, Kadiş'in ikinci dizesindeki mesih ile ilgili sözler uzundur.
- Dünya'nın hiçbir yerinde böyle yapılmamasına rağmen, her öncesi 8. mezmur okunur.
- önce Tevrat'tan 72 farklı bapın okunma geleneği bulunmaktaydı.
- Halen Suriye Yahudileri tarafından uygulanmakta olan Alfa-Beta denen gelenek bulunur; buna göre 119'dan 134'üncü mezmura kadarki yerler Motsaey Şabat'ta Akşam duasından önce okunur. Bu dualar ayrıca İspanyol ve Portekiz Yahudilerinin dua kitaplarında da yer alır.
- Tövbe ayı olan İlul'de önemli bir gelenek mevcuttu. Pazartesi, Perşembe ve Cumartesi günleri şafak çökerken duaları okunurdu. İlul ayının her haftası için farklı piyutlar, selihot duaları ve Tevrat bapları bulunurdu. Suriye Yahudileri, Sefaradlar gibi bu ay boyunca Selihot okurlar lakin bu standartlaşmış olup Aram Soba Mazhor'daki selihottan farklıdır.
- 9 Av akşamı Megillat Eyha okurlar fakat ertesi sabah okumazlar. Suriye Yahudileri halen bu duayı akşam duası olan Arvit'ten sonra söylemek yerine önce söylerler.
- Üç Hac Festivali sırasında söylenen dua çok uzundur ve Saadia Gaon'un dua kitabıyla Yemen Yahudilerinin geleneklerini çağrıştırır.
9 Mart 2009'da, Sephardic Pizmonim Project15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1560 Venedik sürümü "Mahzor Aram Soba"'yı sitesindeki "Arşiv"e ekledi.
1527 yılına ait kalıntılardan faydalanarak, Yad HaRav Nissim bu eserin bir kopyasını yarattı.
Sefarad ayininin etkisi
İspanya'dan kovulan Yahudilerin göçüyle bu iki cemaatin gelenek unsurlarının sentezinden oluşan yeni bir ayin sistemi ortaya çıktı fakat Sefarad unsurların etkisi daha fazlaydı. Bunun böyle olmasının sebebi, Şulhan Aruh'un ve Isaac Luria'nın Kabala kullanımının etkisiydi; bunların Sefarad ayin sisteminin temelini oluşturduğuna inanılır. 16 ila 19. yüzyıllar arasında "Sefarad" tarzı metinler Yakın ve Orta Doğu'daki ayinlerin yerini aldı, yerel geleneklerden çok azı bugün hala devam etmektedir.
Ticari anlamda çıkar sağlamadığı için, aynı Kuzey Afrika ülkelerinde olduğu gibi, Suriye'de de cemaatin kullanması için Sidur basma ihtiyacı duyulmadı. Öncelikle Livorno ve ardından Viyana olmak üzere büyük basım merkezleri, tüm cemaatlerde kullanılmak üzere "Sefarad" dua kitapları bastırdı; başta Suriye olmak üzere birçok cemaat topluca bunları ithal etti ve sözlü geleneği idame ettirdi. Örneğin, Halepli Haham Abraham Hamaoui, 1878'de Livorno'da basılmış dua kitaplarını getirmekte aracılık yaptı; bu kitaplar, karakterinde "pan-Sefarad" olup "minhag Arama Soba"dan alıntılar yapmaktaydı.
Musta'arabilerin sözlü geleneği hafızalardan silinmeye ve ayinleri Livorno standardına yaklaşmaya başladı. Yine de Livorno siduru kulallanan Sefarad ve eski sözlü geleneklerini devam ettirmeye çalışan Musta'arabilerin ayin sistemlerindeki farklılıklar belirgindi.
20. yüzyılın başlarında Sefarad ayin sistemi Suriye'de evrenselleşti. Buna tek istisna, 'nda yapılan "Musta'arabi" minyanıdır. Burada dahi ayinler Sefarad sistemine benzemesine rağmen Roşaşana sırasında söylenen ilahilerin sırası gibi küçük farklılıklar bulunur. İki dua kitabı arasındaki farklılıklar, 20. yüzyılın başlarında Halep'te yayınlandı, bugün ise Suriye'deki dua kitaplarının kaynağı her iki metindir.
Piyut kullanımı
Mahzor Aram Soba'nın yaklaşık %30'u piyutlardan oluşmaktadır.
Piyutların kullanılışı özellikle bayramlarda ve Şabat'ta ön plana çıkar; piyutların kullanımı sadece Musta'arabi cemaatine mahsus olmayıp çoğu Yahudi cemaatince kullanılmaktadır. İlk piyut kullanımı "ezici bir üstünlükle [İsrail Diyarı'nda] veya komşusu Suriye'de gerçekleşmekteydi [çünkü] İbranice sadece burada yeterince yetişmişti, tarzsal doğruluğu idare edilebilmekte ve ifadesel şekilde kullanılabilmekteydi." En eski İsrail Diyarı dua metinleri Kahire Genizası'nda bulundu ve genellikle piyutları içermekteydi çünkü temel dualar ezbere bilinmekteydi. Piyut kullanımı her zaman İsrail Diyarı'nın bir özelliği olarak kabul edildi; Babil piyutlardan vazgeçmeye çalıştı, duaların kanun hükmünde olmasını destekledi ve piyut okuyan [hazan]ın dinbilimcisi olmadığını dile getirdi. Bu nedenle, piyutların bulunduğu ayin sistemleri Babil'den ziyade İsrail Diyarı ile bağdaştırıldı. Eğer bu görüş doğruysa Mahzor Aram Soba kesinlikle İsrail Diyarı'nın ürünü olmalıydı. Fakat, Mahzor Aram Soba'daki piyutlar, İsrail Diyarı piyutlarından ziyade İspanyol ekolü piyutları anımsatmaktadır.
Suriye'de Sefarad ayin sistemi kuvvetlendikten sonra, Gaonların piyutlara hoşgörüyle yaklaşmamaları nedeniyle bunlar dua kitaplarından çıkarıldı. Piyutlardan bazıları, ayin dışı metinler olan olarak hayatta kalmaya devam etti.
Bugün
Suriye Musta'arbileri Sefarad Yahudileri altında tamamiyle asimile oldukları için artık kendilerine has bir kimlikleri bulunmamaktadır. Bazı aileler daha dar anlamda kimliklerini "Sefarad" olarak belirler ve bu ailelerin ayinlerinde, Hanuka'da fazladan bir mum yakmak gibi, küçük farklılıklar bulunur. Bu ibadet şeklinin sebebi eski cemaatlerine olan saygılarıdır ve dünyadaki diğer Sefaradlar tarafından uygulanmamaktadır.
Brooklyn'deki Suriye Yahudi cemaatinin içinde yaşayan Sefarad tarihçi Joey Mosseri'ye göre, son resmi Musta'arabi ayinin uygulanışı 1930'larda gerçekleşmiştir. Halepli Şelomo Salem Zafrani, Musta'arabi ayinlerinde liderlik yapmıştı fakat 1930'ların başında İsrail'e göç etti. Ayrılığının ardından Halep'te dahi umumi bir ayinin yapıldığı bilinmemektedir. Bugün Suriye Yahudilerinden sadece birkaç birey Şam'da ve hemen hemen hepsi Suriye dışında yaşamaktadır. Aralarında Musta'arabi ve Sefarad ayrımı yapılmamaktadır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Sephardic Pizmonim Project15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Aleppo Codex16 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b Landman (2009). Volume 2, The Universal Jewish Encyclopedia. Varda Books. s. 81. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2011. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ a b c d The New Israel Atlas: Bible to Present Day, Zev Vilnay, Karṭa, Israel Universities Press, 1968, p. 91
- ^ a b Peters, Francis E. (2005). The Monotheists: Jews, Christians, and Muslims in Conflict and Competition, Volume II: The Words and Will of God. Princeton University Press. s. 287. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (). 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2011. - ^ Barnett, Richard David; Schwab, Walter M. (1989). The Western Sephardim: the history of some of the communities formed in Europe, the Mediterranean, and the New World after the expulsion of 1492. Gibraltar Books. s. 315. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (). - ^ Geyer, Michael; Lehmann, Hartmut (2004). Religion und Nation, Nation und Religion: Beiträge zu einer unbewältigten Geschichte. Wallstein Verlag. s. 279. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (). 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2011. - ^ A description of the Murishkes is cited in וזה שער השמים from שאלי שלום ירושלים, whose author participated in the "Hasid's" Aliyah. Rabbi Shlomo Suzen, from the times of the , was known as a descendent of the Murishkes.
- ^ Dobrinsky, Herbert C. (1986). A treasury of Sephardic laws and customs: the ritual practices of Syrian, Moroccan, Judeo-Spanish and Spanish and Portuguese Jews of North America (3rd, revised bas.). Ktav. s. 369. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (). - ^ a b Abraham P. Bloch, One a day: an anthology of Jewish historical anniversaries for every day of the year, KTAV Publishing House, 1987, , M1 Google Print, p. 278 23 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Levinson, David (2005). R. Khanam (Ed.). Encyclopaedic ethnography of Middle-East and Central Asia, Volume 1. Global Vision Publishing House. s. 328. ISBN
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (). 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2011. - ^ e.g. by Professor Ezra Fleischer
- ^ For this, see Maḥzor le-nosaḥ Barcelona minhag Catalonia 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Salonica 1527.
- ^ Goldschmidt, D, "Machzor for Rosh Hashana" p.xxxi. Leo Baeck Institute, 1970.
- ^ For example, the Mahzor Aram Soba does not contain the Tefillat Tal or poetic expansion of the second Amidah blessing, used by on the first day of and on .
Dua kitapları
- Maḥzor Aram Tsoba (1st edition, Venedik 1527, linked here23 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; 2nd edition, Venice 1560, linked to at and )
- Bet El (seliḥot and morning service), Abraham Ḥamwi: Livorno 1878 (repr. New York 1982)
- Bet Din (Rosh Hashanah), Abraham Ḥamwi: Livorno 1878 (repr. Jerusalem 1986)
- Bet ha-Kapporet (Kippur), Abraham Ḥamwi: Livorno 1879
- Bet Simḥah (Sukkot), Abraham Ḥamwi: Livorno 1879 (repr. Jerusalem 1970)
- Bet ha-Beḥirah (Pesaḥ), Abraham Ḥamwi: Livorno 1880 (repr. Jerusalem 1985)
- Seder Olat Tamid (minḥah and arbit only): Aleppo 1907
- Olat ha-Shaḥar: Aleppo 1915
Diğer
- Ades, Abraham, Derech Ere"tz: Bene Berak, 1990.
- Betesh, David, The Aram Soba Mahzor: New York, 2006.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musta arabi Yahudiler Arapca Musta aribun Ibranice Musta arabim veya Mista arevim bugun Mizrahi olarak adlandirilan Arapca konusan Yahudilere denir Bu Yahudiler 1492 de Ispanya dan kovulan Ladino konusan Yahudilerin dindaslari olan Musta arabilerin yanina varmasindan once Orta Dogu ve Kuzey Afrika daki genis Arap Dunyasi nda yasadilar Cogu Arap ulkesinde Sefarad gocmenlerle halihazirda bulunan Musta arabi cemaatlerinin farkli sinagoglari ve ayin sistemleri bulunmaktaydi fakat genelde tek bir Hahambasiliga bagliydilar Zamanla bu cemaatlerin birbirleriyle olan karisik evlilikleri nedeniyle cemaatleri ve gelenekleri Sefarad ayin ve kimligi altinda asimile oldu Bu durum Arap ulkelerdeki bircok Musta arabi cemaatlerinde gorulmekteydi Bunun en karakteristik ornegi bu madde de siklikla deginilecek olan Suriye deki Yahudilerin tarihidir Ender tezat ornek ise Tunus ta gorulur Ulkenin yerlilerinden olan Tuansalar Tunus Yahudileri ile L granalar Livorno Yahudi gocmenleri arasinda kuvvetli ve belirgin bir sosyal ayrilik mevcuttur Benzer farklilik Fas ta hem Arapca hem Ladino konusan Sefaradlar ile Berberice konusan Berberi Yahudiler arasinda da gorulur On bilgiIbranice karsiligi mista arevim olan Musta arabi kelimesi Arapcadaki Araplasmis anlamina gelen musta rib مستعرب sozcugunden gelir Nasil ki kelimesi Araplasmis fakat Islamlasmamis Endulus donemindeki Hristiyan Ispanyollar icin kullanildiysa ayni sekilde Musta arabim kelimesi kulturel acidan Araplasmis fakat dinen halen Yahudi olan kisiler icin kullanilmaktaydi Orta Cag Yahudi yazarlari bugunun Fas Cezayir Tunus ve Libya si anlamina gelen Kuzey Afrika Yahudileri icin yine bu terimi kullanmistir Suriye nin Muslumanlar tarafindan fethedilmesinden sonra Suriye ve cevre bolgelerinde 7 yuzyilin ilk yarisinda Hristiyanlar gibi Yahudiler de Araplasti dilleri dahil elit hakim tabakanin kulturu benimsendi Hatta Hristiyanlarin buyuk bir bolumu ile Yahudilerin bazilari Islamlasip bugunku Levant taki bazi Arap Musluman larin atalarini olusturdu Musta arabim gunun Araplasmis Ibranicesinde Buyuk Suriye ve Filistin yerlisi Arapca konusan veya Yahudiler icin kullanilir Bu Musta arabimlere Sefarad gocmenler tarafindan Muriskeler veya Moriskolar da denildi Mariske kelimesi ya Masrek in zamanla bozulmus seklidir ya da Ladino da Fasli gibi anlamina Morisko dan turemistir Filistin deFilistin deki Yahudi cemaatleri icinde Musta arabi Yahudileri Sefaradlar ve Askenazlarla birlikte uc buyuk grubu olusturmaktaydi Bunlardan sonuncusu digerlerine oranla azinlik olup Sefaradlar icinde evlenerek eridi Filistin deki Musta arabilerin 70 yilinda Kudus Tapinagi yikildiktan sonra dahi diger eski Ibranilere kiyasla Israil Diyari nda kaldigina ve Siyonist gocun baslangici olan 1881 deki ilk buyuk goc zamanina kadar bu topraklarda yasadiklarina inanilir 16 yuzyilda Osmanli Imparatorlugu hakimiyeti altinda Filistin genelinde cesitli cemiyetlere bagli Musta arabilerin sayisi 10 000 i gecmemekteydi Bu zamanda Yahudi cemaati icinde Musta arabilerle Ispanya ve Sicilya gocmeni Yahudiler arasinda anlasmazlik mevcuttu Ardindan Osmanli vatandasi olanlarla yurtdisi pasaportu tasiyanlar arasinda anlasmazliklar bas gosterdi 1839 dan itibaren Musta arabilerin de dahil oldugu Yahudiler Osmanli nin tayin ettigi yerel hahambasiliga baglandi Suriye Musta arabi ayiniHalep te bir Yahudi dugunu Eski Halep ayini Suriye deki Halep Musta arabilerin kendilerine ozel ayin sistemi bulunur ve yine kendilerine has olan dua kitaplarina Mahzor Aram Soba denir Ozellikle piyutlarin one ciktigi ayinlerin zamanla gelisen Babil geleneginden ziyade Israil Diyari ndaki gelenekleri yansittigi dusunulur Daha genis anlamda ise ayin tarzlar Askenazlarinkinden cok Sefaradlarinkine benzer ama standart Kastilyan ayinlerinden ziyade standart olmayan Katalon Sefarad ayinlerini cagristirir Aram Soba da one cikan farkliliklar soyledir Sabah servisindeki mezmurlarin sirasi farklidir Bu dualarin mesaji ayni olsa da kullanilan kelimelerde farkliliklar bulunur Baruh Se amar Kadis Kedusa bazi Amida kutsamalari ve Askenazlarin kullanmadigi ve Sefaradlarin kisaca kullandigi Kadis in ikinci dizesindeki mesih ile ilgili sozler uzundur Dunya nin hicbir yerinde boyle yapilmamasina ragmen her oncesi 8 mezmur okunur once Tevrat tan 72 farkli bapin okunma gelenegi bulunmaktaydi Halen Suriye Yahudileri tarafindan uygulanmakta olan Alfa Beta denen gelenek bulunur buna gore 119 dan 134 uncu mezmura kadarki yerler Motsaey Sabat ta Aksam duasindan once okunur Bu dualar ayrica Ispanyol ve Portekiz Yahudilerinin dua kitaplarinda da yer alir Tovbe ayi olan Ilul de onemli bir gelenek mevcuttu Pazartesi Persembe ve Cumartesi gunleri safak cokerken dualari okunurdu Ilul ayinin her haftasi icin farkli piyutlar selihot dualari ve Tevrat baplari bulunurdu Suriye Yahudileri Sefaradlar gibi bu ay boyunca Selihot okurlar lakin bu standartlasmis olup Aram Soba Mazhor daki selihottan farklidir 9 Av aksami Megillat Eyha okurlar fakat ertesi sabah okumazlar Suriye Yahudileri halen bu duayi aksam duasi olan Arvit ten sonra soylemek yerine once soylerler Uc Hac Festivali sirasinda soylenen dua cok uzundur ve Saadia Gaon un dua kitabiyla Yemen Yahudilerinin geleneklerini cagristirir 9 Mart 2009 da Sephardic Pizmonim Project15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1560 Venedik surumu Mahzor Aram Soba yi sitesindeki Arsiv e ekledi 1527 yilina ait kalintilardan faydalanarak Yad HaRav Nissim bu eserin bir kopyasini yaratti Sefarad ayininin etkisi Ispanya dan kovulan Yahudilerin gocuyle bu iki cemaatin gelenek unsurlarinin sentezinden olusan yeni bir ayin sistemi ortaya cikti fakat Sefarad unsurlarin etkisi daha fazlaydi Bunun boyle olmasinin sebebi Sulhan Aruh un ve Isaac Luria nin Kabala kullaniminin etkisiydi bunlarin Sefarad ayin sisteminin temelini olusturduguna inanilir 16 ila 19 yuzyillar arasinda Sefarad tarzi metinler Yakin ve Orta Dogu daki ayinlerin yerini aldi yerel geleneklerden cok azi bugun hala devam etmektedir Ticari anlamda cikar saglamadigi icin ayni Kuzey Afrika ulkelerinde oldugu gibi Suriye de de cemaatin kullanmasi icin Sidur basma ihtiyaci duyulmadi Oncelikle Livorno ve ardindan Viyana olmak uzere buyuk basim merkezleri tum cemaatlerde kullanilmak uzere Sefarad dua kitaplari bastirdi basta Suriye olmak uzere bircok cemaat topluca bunlari ithal etti ve sozlu gelenegi idame ettirdi Ornegin Halepli Haham Abraham Hamaoui 1878 de Livorno da basilmis dua kitaplarini getirmekte aracilik yapti bu kitaplar karakterinde pan Sefarad olup minhag Arama Soba dan alintilar yapmaktaydi Musta arabilerin sozlu gelenegi hafizalardan silinmeye ve ayinleri Livorno standardina yaklasmaya basladi Yine de Livorno siduru kulallanan Sefarad ve eski sozlu geleneklerini devam ettirmeye calisan Musta arabilerin ayin sistemlerindeki farkliliklar belirgindi 20 yuzyilin baslarinda Sefarad ayin sistemi Suriye de evrensellesti Buna tek istisna nda yapilan Musta arabi minyanidir Burada dahi ayinler Sefarad sistemine benzemesine ragmen Rosasana sirasinda soylenen ilahilerin sirasi gibi kucuk farkliliklar bulunur Iki dua kitabi arasindaki farkliliklar 20 yuzyilin baslarinda Halep te yayinlandi bugun ise Suriye deki dua kitaplarinin kaynagi her iki metindir Piyut kullanimi Mahzor Aram Soba nin yaklasik 30 u piyutlardan olusmaktadir Piyutlarin kullanilisi ozellikle bayramlarda ve Sabat ta on plana cikar piyutlarin kullanimi sadece Musta arabi cemaatine mahsus olmayip cogu Yahudi cemaatince kullanilmaktadir Ilk piyut kullanimi ezici bir ustunlukle Israil Diyari nda veya komsusu Suriye de gerceklesmekteydi cunku Ibranice sadece burada yeterince yetismisti tarzsal dogrulugu idare edilebilmekte ve ifadesel sekilde kullanilabilmekteydi En eski Israil Diyari dua metinleri Kahire Genizasi nda bulundu ve genellikle piyutlari icermekteydi cunku temel dualar ezbere bilinmekteydi Piyut kullanimi her zaman Israil Diyari nin bir ozelligi olarak kabul edildi Babil piyutlardan vazgecmeye calisti dualarin kanun hukmunde olmasini destekledi ve piyut okuyan hazan in dinbilimcisi olmadigini dile getirdi Bu nedenle piyutlarin bulundugu ayin sistemleri Babil den ziyade Israil Diyari ile bagdastirildi Eger bu gorus dogruysa Mahzor Aram Soba kesinlikle Israil Diyari nin urunu olmaliydi Fakat Mahzor Aram Soba daki piyutlar Israil Diyari piyutlarindan ziyade Ispanyol ekolu piyutlari animsatmaktadir Suriye de Sefarad ayin sistemi kuvvetlendikten sonra Gaonlarin piyutlara hosgoruyle yaklasmamalari nedeniyle bunlar dua kitaplarindan cikarildi Piyutlardan bazilari ayin disi metinler olan olarak hayatta kalmaya devam etti BugunSuriye Musta arbileri Sefarad Yahudileri altinda tamamiyle asimile olduklari icin artik kendilerine has bir kimlikleri bulunmamaktadir Bazi aileler daha dar anlamda kimliklerini Sefarad olarak belirler ve bu ailelerin ayinlerinde Hanuka da fazladan bir mum yakmak gibi kucuk farkliliklar bulunur Bu ibadet seklinin sebebi eski cemaatlerine olan saygilaridir ve dunyadaki diger Sefaradlar tarafindan uygulanmamaktadir Brooklyn deki Suriye Yahudi cemaatinin icinde yasayan Sefarad tarihci Joey Mosseri ye gore son resmi Musta arabi ayinin uygulanisi 1930 larda gerceklesmistir Halepli Selomo Salem Zafrani Musta arabi ayinlerinde liderlik yapmisti fakat 1930 larin basinda Israil e goc etti Ayriliginin ardindan Halep te dahi umumi bir ayinin yapildigi bilinmemektedir Bugun Suriye Yahudilerinden sadece birkac birey Sam da ve hemen hemen hepsi Suriye disinda yasamaktadir Aralarinda Musta arabi ve Sefarad ayrimi yapilmamaktadir Ayrica bakinizArap Yahudileri Yahudi Arapcasi Filistin Yahudileri Suriye Yahudileri Suriye deki Yahudilerin tarihiDis baglantilarSephardic Pizmonim Project15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aleppo Codex16 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b Landman 2009 Volume 2 The Universal Jewish Encyclopedia Varda Books s 81 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2011 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b c d The New Israel Atlas Bible to Present Day Zev Vilnay Karṭa Israel Universities Press 1968 p 91 a b Peters Francis E 2005 The Monotheists Jews Christians and Muslims in Conflict and Competition Volume II The Words and Will of God Princeton University Press s 287 ISBN 069112373X 9780691123738 isbn degerini kontrol edin invalid character yardim 30 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2011 Barnett Richard David Schwab Walter M 1989 The Western Sephardim the history of some of the communities formed in Europe the Mediterranean and the New World after the expulsion of 1492 Gibraltar Books s 315 ISBN 0948466111 9780948466113 isbn degerini kontrol edin invalid character yardim Geyer Michael Lehmann Hartmut 2004 Religion und Nation Nation und Religion Beitrage zu einer unbewaltigten Geschichte Wallstein Verlag s 279 ISBN 3892446687 9783892446682 isbn degerini kontrol edin invalid character yardim 26 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2011 A description of the Murishkes is cited in וזה שער השמים from שאלי שלום ירושלים whose author participated in the Hasid s Aliyah Rabbi Shlomo Suzen from the times of the was known as a descendent of the Murishkes Dobrinsky Herbert C 1986 A treasury of Sephardic laws and customs the ritual practices of Syrian Moroccan Judeo Spanish and Spanish and Portuguese Jews of North America 3rd revised bas Ktav s 369 ISBN 0881250317 9780881250312 isbn degerini kontrol edin invalid character yardim a b Abraham P Bloch One a day an anthology of Jewish historical anniversaries for every day of the year KTAV Publishing House 1987 ISBN 9780881251081 M1 Google Print p 278 23 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Levinson David 2005 R Khanam Ed Encyclopaedic ethnography of Middle East and Central Asia Volume 1 Global Vision Publishing House s 328 ISBN 8182200628 9788182200623 isbn degerini kontrol edin invalid character yardim 26 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2011 e g by Professor Ezra Fleischer For this see Maḥzor le nosaḥ Barcelona minhag Catalonia 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Salonica 1527 Goldschmidt D Machzor for Rosh Hashana p xxxi Leo Baeck Institute 1970 For example the Mahzor Aram Soba does not contain the Tefillat Tal or poetic expansion of the second Amidah blessing used by on the first day of and on Dua kitaplari Maḥzor Aram Tsoba 1st edition Venedik 1527 linked here23 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2nd edition Venice 1560 linked to at and Bet El seliḥot and morning service Abraham Ḥamwi Livorno 1878 repr New York 1982 Bet Din Rosh Hashanah Abraham Ḥamwi Livorno 1878 repr Jerusalem 1986 Bet ha Kapporet Kippur Abraham Ḥamwi Livorno 1879 Bet Simḥah Sukkot Abraham Ḥamwi Livorno 1879 repr Jerusalem 1970 Bet ha Beḥirah Pesaḥ Abraham Ḥamwi Livorno 1880 repr Jerusalem 1985 Seder Olat Tamid minḥah and arbit only Aleppo 1907 Olat ha Shaḥar Aleppo 1915Diger Ades Abraham Derech Ere tz Bene Berak 1990 Betesh David The Aram Soba Mahzor New York 2006