Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinir hücresi ya da nöron sinir sisteminin temel fonksiyonel birimidir. Başlıca işlevi bilgi transferini gerçekleştirmektir. İnsan sinir sisteminde yaklaşık olarak 100 milyar nöron olduğu tahmin edilmektedir. Normal bir sinir hücresi 50.000'den 250.000'e kadar başka nöronlarla bağlantılıdır. Yaptıkları özelleşmiş işlere bağlı olarak farklı şekillerde ve çeşitlerde olabilirler. Nöronların büyük çoğunluğu dört farklı yapıya sahiptir: Soma, dendritler, akson ve terminal butonlar. Soma bölgesinde çekirdek (nucleus) ve hücrenin yaşamsal işlevlerini sağlayan mekanizma bulunur. Dendiritler ise isimlerini Yunanca bir sözcük olan dendrondan almışlardır. Bu şekilde isimlendirilmelerinin sebebi şekillerinin bir ağaca benzemesidir. Dendiritler nöral iletişimin önemli alıcılarıdır. Bir nörondan diğerine geçen mesajlar, mesajı yollayan hücrenin terminal butonlarıyla mesajı alan hücrenin dendirit membranı ya da soma (hücre gövdesi) bölümü arasındaki birleşme yerleri olan sinapslar aracılığıyla iletilir/transfer edilir. Sinapslar işlevlerinden yola çıkılarak isimlerini Yunancada "bir araya gelmek" anlamındaki sunaptein sözcüğünden almışlardır. Sinapstaki iletişim terminal butondan öteki hücrenin membranına kadar olmak üzere tek yönlü bir şekilde gerçekleşir. Nöronun bir diğer bölümü olan akson, çoğu kez miyelin kılıfı ile kaplı uzun ve ince bir tüp şeklindedir. Aksonun temel işlevi bilgiyi hücre gövdesinden terminal butonlara taşımaktır. Aksonun taşıdığı bu temel mesaj aksiyon potansiyeli olarak adlandırılır. Aksiyon potansiyeli, kısa bir nabız atışına benzeyen elektriksel/kimyasal bir olaydır. Bütün aksonlardaki aksiyon potansiyeli her zaman aynı ölçüde ve hızdadır. Aksiyon potansiyeli aksonun dallarına ulaştığında bölünmesine rağmen ölçüsünü kaybetmez. Başka bir deyişle her akson dalı tam gücüyle bir aksiyon potansiyeli alır. Nöronlar aksonların ve dendiritlerin somadan çıkışlarına göre üçe ayrılır. Bunlardan multipolar nöron merkezi sinir sisteminde en çok bulunan bilindik nöron tipidir. Bu tip nöronlar sadece bir akson çıkışına sahipken çok sayıda dendirite sahiptir. Bipolar nöronlar bir akson ve bir dendirit ağacına sahiptir. Duyusal nöronlar genellikle bipolar nöronlardır. Bipolar nöronların dendiritleri duyusal verileri merkezi sinir sistemine iletirler. Diğer tip sinir hücreleri ise unipolar nöronlardır. Bu nöronların hücre gövdesinden çıkan ve kısa mesafede ayrılan tek bir sapı vardır. Unipolar nöronlar da bipolar nöronların yaptığı gibi duyusal verileri merkezi sinir sistemine taşımakla görevlidir (birçoğunun dendiritleri deriyi etkileyen duyusal olayları saptarken diğerleri kaslar, eklem yerleri ve iç organlardaki olayları saptamakla görevlidir). Terminal butonlar aksonların ince dallarının ucunda bulunan küçük yumrulardır. Terminal butonlar bir aksiyon potansiyeli onlara ulaştığında, nörotransmitter adı verilen kimyasalları salıverir. Nörotransmitterler alıcı hücreyi uyarır (excitation) veya engeller (inhibition). Bu şekilde diğer hücrenin aksonunda bir aksiyon potansiyeli oluşup oluşmayacağını belirler.
Nöronun İç Yapısı
Çift katmanlı lipit moleküllerinden meydana gelen ve içinde özel fonksiyonlara sahip çeşitli protein molekülleri bulunan membran nöronun sınırını oluşturur. Membranda bulunan proteinler bilginin iletimi açısından önemlidir. Hücre, içinde özelleşmiş küçük yapıları barındıran jölemsi bir maddeyle doludur. Bu maddeye sitoplazma denir. Sitoplazmanın içindeki özelleşmiş küçük yapılardan olan mitokondri, glikoz gibi besinleri parçalar ve böylelikle hücrenin işlevlerini gerçekleştirmesi için gereken enerji sağlanmış olur. Mitokondri, adenozin trifosfat (ATP) denilen kimyasalı üretir. Hücrenin iç kısmında çekirdek (nucleus) bulunur. Adını Latincede "kabuklu yemiş" anlamına gelen nucleustan alan çekirdek, içinde kromozomları barındırır. Kromozomlar uzun DNA dizilerinden oluşur ve protein yapmak için gerekli reçeteleri içermek gibi çok önemli bir işleve sahiptirler. Her bir protein için reçeteye sahip olan kromozom kısımlarına gen denilmektedir. Proteinler, hücrenin yapısını oluşturmanın dışında enzim olarak da görev yaparlar. Enzimler belli molekülleri birleştirir ya da ayırırlar. Proteinler, hücre içi madde naklinde de devreye girerek mikrotübül adı verilen uzun protein dizileri vasıtasıyla maddelerin aksonun bir ucundan diğerine sevk edilmesini gerektiren aktif bir süreç olan aksoplazmik taşımayı sağlarlar.
İşlevlerine Göre Nöron Çeşitleri
Üçe ayrılırlar: Duyusal nöronlar, motor nöronlar ve internöronlar (ara nöronlar). Duyusal nöronlar denilen özelleşmiş hücreler çevreden koku, tat, dokunma ve ses vasıtasıyla aldıkları bilgiyi beyne iletir. Motor nöronlar kasların kasılmasını kontrol ederek hareketi sağlar. Tamamen sinir sistemi içinde bulunan internöronlar (ara nöronlar) ise yanlarındaki nöronların yanında circuit (döngü) oluşturur (circuit lokal internöronlar tarafından gerçekleştirilir). Nakilci internöronlar ise beynin bir bölgesinde bulunan lokal internöronun oluşturduğu döngüyü (circuit) başka bir yerdeki döngüye bağlar. Beyindeki nöron döngüleri bu bağlantılardan yararlanarak öğrenme, algı için gereken işlevleri gerçekleştirir.
Dış bağlantılar
- Neuron Resting Potential 8 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Neuron Synapse 3 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- How Neurotransmission Works 11 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Action Potential 14 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sinir hucresi ya da noron sinir sisteminin temel fonksiyonel birimidir Baslica islevi bilgi transferini gerceklestirmektir Insan sinir sisteminde yaklasik olarak 100 milyar noron oldugu tahmin edilmektedir Normal bir sinir hucresi 50 000 den 250 000 e kadar baska noronlarla baglantilidir Yaptiklari ozellesmis islere bagli olarak farkli sekillerde ve cesitlerde olabilirler Noronlarin buyuk cogunlugu dort farkli yapiya sahiptir Soma dendritler akson ve terminal butonlar Soma bolgesinde cekirdek nucleus ve hucrenin yasamsal islevlerini saglayan mekanizma bulunur Dendiritler ise isimlerini Yunanca bir sozcuk olan dendrondan almislardir Bu sekilde isimlendirilmelerinin sebebi sekillerinin bir agaca benzemesidir Dendiritler noral iletisimin onemli alicilaridir Bir norondan digerine gecen mesajlar mesaji yollayan hucrenin terminal butonlariyla mesaji alan hucrenin dendirit membrani ya da soma hucre govdesi bolumu arasindaki birlesme yerleri olan sinapslar araciligiyla iletilir transfer edilir Sinapslar islevlerinden yola cikilarak isimlerini Yunancada bir araya gelmek anlamindaki sunaptein sozcugunden almislardir Sinapstaki iletisim terminal butondan oteki hucrenin membranina kadar olmak uzere tek yonlu bir sekilde gerceklesir Noronun bir diger bolumu olan akson cogu kez miyelin kilifi ile kapli uzun ve ince bir tup seklindedir Aksonun temel islevi bilgiyi hucre govdesinden terminal butonlara tasimaktir Aksonun tasidigi bu temel mesaj aksiyon potansiyeli olarak adlandirilir Aksiyon potansiyeli kisa bir nabiz atisina benzeyen elektriksel kimyasal bir olaydir Butun aksonlardaki aksiyon potansiyeli her zaman ayni olcude ve hizdadir Aksiyon potansiyeli aksonun dallarina ulastiginda bolunmesine ragmen olcusunu kaybetmez Baska bir deyisle her akson dali tam gucuyle bir aksiyon potansiyeli alir Noronlar aksonlarin ve dendiritlerin somadan cikislarina gore uce ayrilir Bunlardan multipolar noron merkezi sinir sisteminde en cok bulunan bilindik noron tipidir Bu tip noronlar sadece bir akson cikisina sahipken cok sayida dendirite sahiptir Bipolar noronlar bir akson ve bir dendirit agacina sahiptir Duyusal noronlar genellikle bipolar noronlardir Bipolar noronlarin dendiritleri duyusal verileri merkezi sinir sistemine iletirler Diger tip sinir hucreleri ise unipolar noronlardir Bu noronlarin hucre govdesinden cikan ve kisa mesafede ayrilan tek bir sapi vardir Unipolar noronlar da bipolar noronlarin yaptigi gibi duyusal verileri merkezi sinir sistemine tasimakla gorevlidir bircogunun dendiritleri deriyi etkileyen duyusal olaylari saptarken digerleri kaslar eklem yerleri ve ic organlardaki olaylari saptamakla gorevlidir Terminal butonlar aksonlarin ince dallarinin ucunda bulunan kucuk yumrulardir Terminal butonlar bir aksiyon potansiyeli onlara ulastiginda norotransmitter adi verilen kimyasallari saliverir Norotransmitterler alici hucreyi uyarir excitation veya engeller inhibition Bu sekilde diger hucrenin aksonunda bir aksiyon potansiyeli olusup olusmayacagini belirler Tipik sinir hucresinin yapisi Dendrit Hucre govdesi Akson Hucre cekirdegi Ranvier bogumu Akson ucu Schwann hucresi Miyelin kilifNoronun Ic YapisiCift katmanli lipit molekullerinden meydana gelen ve icinde ozel fonksiyonlara sahip cesitli protein molekulleri bulunan membran noronun sinirini olusturur Membranda bulunan proteinler bilginin iletimi acisindan onemlidir Hucre icinde ozellesmis kucuk yapilari barindiran jolemsi bir maddeyle doludur Bu maddeye sitoplazma denir Sitoplazmanin icindeki ozellesmis kucuk yapilardan olan mitokondri glikoz gibi besinleri parcalar ve boylelikle hucrenin islevlerini gerceklestirmesi icin gereken enerji saglanmis olur Mitokondri adenozin trifosfat ATP denilen kimyasali uretir Hucrenin ic kisminda cekirdek nucleus bulunur Adini Latincede kabuklu yemis anlamina gelen nucleustan alan cekirdek icinde kromozomlari barindirir Kromozomlar uzun DNA dizilerinden olusur ve protein yapmak icin gerekli receteleri icermek gibi cok onemli bir isleve sahiptirler Her bir protein icin receteye sahip olan kromozom kisimlarina gen denilmektedir Proteinler hucrenin yapisini olusturmanin disinda enzim olarak da gorev yaparlar Enzimler belli molekulleri birlestirir ya da ayirirlar Proteinler hucre ici madde naklinde de devreye girerek mikrotubul adi verilen uzun protein dizileri vasitasiyla maddelerin aksonun bir ucundan digerine sevk edilmesini gerektiren aktif bir surec olan aksoplazmik tasimayi saglarlar Islevlerine Gore Noron CesitleriUce ayrilirlar Duyusal noronlar motor noronlar ve internoronlar ara noronlar Duyusal noronlar denilen ozellesmis hucreler cevreden koku tat dokunma ve ses vasitasiyla aldiklari bilgiyi beyne iletir Motor noronlar kaslarin kasilmasini kontrol ederek hareketi saglar Tamamen sinir sistemi icinde bulunan internoronlar ara noronlar ise yanlarindaki noronlarin yaninda circuit dongu olusturur circuit lokal internoronlar tarafindan gerceklestirilir Nakilci internoronlar ise beynin bir bolgesinde bulunan lokal internoronun olusturdugu donguyu circuit baska bir yerdeki donguye baglar Beyindeki noron donguleri bu baglantilardan yararlanarak ogrenme algi icin gereken islevleri gerceklestirir Dis baglantilarNeuron Resting Potential 8 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Neuron Synapse 3 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde How Neurotransmission Works 11 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Action Potential 14 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca