Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nargile, Balkanlar, Orta Doğu ve Güney Asya'ya özgü geleneksel bir tütün içme aracıdır. Kullanıcının bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek olan nargile, içim şekli ve adabı, yüzlerce yılda oluşmuş kullanım geleneği ile basit bir aletten fazlasını ifade etmekte olup, doğu kültürünün bir parçası haline gelmiştir.
Yapısı ve Tasarımı
Nargile temel olarak 5 bölümden oluşur:
- Ser: Nargilenin uzun gövdesidir. Boyun kısmı dar olmakla birlikte karın kısmına inildikçe çapı genişleyen, yapı olarak sürahiye benzeyen bir parçadır. Cam, metal ve seramikten yapılır.
- Lüle: En üstte bulunan, 'nün (mu‘assel) konulduğu delikli tabladır. Gümüş, pirinç ya da bakırdan yapılmış, oymalarla süslü bir muhafaza ile çevrilidir. Üzerine köz konularak gerekli ısı sağlanır.
- Marpuç: Dumanı şişeden alan ve ağza ulaştıran bölümdür. Bu bölümde kullanılan hortumun iç kısmı koyun ve özel olarak ceylan derisinden yapılır.
- Şişe: İçinde dumanı filtre eden suyun olduğu ve fokurdamaların geldiği bölümdür.
- Tahliye: Yeni nesil Nargile takımlarında nargilenin içerisinde biriken havanın dışarı atılmasını sağlayan hava delikleri bulunmaktadır. Bu sayede geriye doğru üflendiğinde içerisinde biriken acı yanmış duman dışarı tahliye edilir.
Bunlar dışında nargilenin diğer elemanları ise şöyledir:
- Sipsi: Marpucun ucuna takılan, dumanın içinden çekildiği küçük ağızlıktır. Tercihen kehribardan yapılır, fakat maliyet sebebiyle ve sıhhi açıdan, genelde tek kullanımlık olması sebebiyle, plastik veya silikon olanları kullanılır. Mermer ya da gümüş olanları da mevcuttur.
- Tepsi ve rüzgârlık: Tepsi közden düşen külleri toplar, rüzgârlık ise közün sönmemesi ve tepsideki ve lüledeki küllerin etrafa savrulmaması için kullanılır.
- Tömbeki: Nargileye has, kurutulmuş tütünün ince ince kıyılmasıyla elde edilen tütündür.
Nargilenin tasarımında İslam'ın etkisindeki sanatın derin izleri görünmektedir. Cami minaresini andıran ser kısmı bunu çok iyi simgelemektedir. Ayrıca ser kısmı genellikle çiçek ve yaprak desenleriyle süslenmekte ve bunlarda zaman zaman yaldız kullanılmaktadır. Marpuç kısmında ise genelde el dokuması olan kilim desenleri kullanılmaktadır.
Çalışma Şekli
İçici marpuçtan nefes aldığında oluşan basınç farkıyla hava sırayla közden, sonra ısınarak lüledeki gözeneklerden geçer. Sıcak hava ile ısıtılan tömbekinin dumanı karışarak suyun içinden geçer, bu esnada soğur. Daha sonra hava marpuçtan içiciye ulaşır. Nargile içerisinde bulunan su, dumanı soğutmanın yanı sıra içindeki katranı da bir miktar süzer. Nargile ile tütün içmenin, sigara şeklinde tütün içmekten farkı; nargilede çekilen tütün dumanı sudan geçerken barındırdığı ısı suyu bir miktar buharlaştırır.
Tarihi
Nargile, doğu kültürünün bir öğesi olmakta ile birlikte doğuş yerinin Hindistan olduğu zannedilmektedir. Çok farklı kültürlerin farklı adlandırdıkları bu keyif aracı, Araplar tarafından "Narcile", İranlılar tarafından da "Kalyan" diye adlandırılır. Asıl nargilenin kökeni ise Farsçada "Hindistan cevizi" anlamına gelen "Nargil"den gelir. Hindistan’da ortaya çıkan nargilenin ilk örnekleri, Hindistan cevizinin içinin çıkarılıp kabuğuna bir kamış sokularak yapılmıştır. Zamanla Hindistan cevizi yerine kabak kullanılmaya başlanmış, kullananların sayısı arttıkça porselen ve bronz da nargile için elverişli malzemeler haline gelmiştir. Bunları cam, billur, çini hatta gümüş gövdeli nargileler izlemiştir. Hindistan’da doğan nargile, başta İranlılar olmak üzere Araplar, daha sonra da Osmanlılarla tanışmıştır.
Osmanlı döneminde İran’dan getirilen ve zamanın kahvehanelerinde muhabbetlere eşlik eden tömbeki, bazı padişahlar tarafından yasaklanmıştır. Nargile de uzun zaman İstanbul Tophane’de, İzmir Kemeraltı'nda ve Ankara Gençlik Parkı'nda tömbeki olarak sunulmaya başlanmıştır. Bu nostaljik mekânların müdavimlerini ise genellikle orta yaşın üstündeki insanlar oluşturuyordu. Daha sonraki, yani yakın dönemlerdeki aromalı nargilelerin hayatımıza girmesi ile daha hafif bir içecek haline gelen nargile genç kitle tarafından da tercih edilmeye başlandı.
Nargile Kültürü
Doğu kültürünün bir öğesi olan nargile sonradan batıda da kimi değişikliklerle kullanılmaya başlanmıştır. Kullanım kültürü dolayısıyla bu iki türe göre farklılıklar gösterir, ancak pek çok ortak öğe de mevcuttur.
Batıda birden çok marpuca sahip nargile kullanımı yaygındır. Bu uygulama doğudakine göre farklı bir toplu içim ortamı sunar ki doğuda nargilenin bir marpucu vardır ve el değiştirmediği sürece tek kişi tarafından içilir.
kullanıcı içtikten sonra ya marpucu masaya dayayarak bunu belli eder ya da ağız kısmı kendine bakacak şekilde eğimli tutarak yanındakine ikram eder. Kabul eden, nargileyi verene elinin tersi ile hafifçe vurur ya da sıvazlar, bu memnuniyet göstergesidir. Kafe ve restoranlarda ise her kullanıcının ayrı bir nargile ısmarlaması yaygındır.
İspanya'da "tetería" adı verilen ve genelde Müslüman göçmenlerce işletilen çay evlerinde nargile içimi yaygınlık kazanmaktadır. İsrail'de "nargeela" olarak adlandırılan nargile kullanımı özellikle Yemen, İran, Irak ve Türkiye'den gelen göçmenler arasında yaygındır. Bunun yanında İsrailliler arasında da nargile kullanımı görülür.
Nargile tiryakileri arasında, güzel bir içim için ortamda olması gerektiği düşünülen dört öğe vardır, bunlar "nargilenin dört şartı" olarak geçiyor. Maşa, meşe közünü karıştırmak için gerekli, en iyi köz meşeden oluyor. Güzel bir köşeye yerleşmek tabii ki önemli ve Ayşe’de tiryakinin çay, kahve gibi istekleri için hazır bulunmalı. Bu deyiş özellikle "eski toprak" Türk tiryakiler arasında yaygın olarak kullanılıyor.
Sağlığa etkileri
Nargile tüketimi genel olarak halk sağlığına tehdit olarak kabul edilir. tarafından "yeni ortaya çıkan ölümcül bir moda" olarak tanımlanmıştır. Nargile tüketimiyle akciğer kanseri vakaları arasında bağlantı vardır. Bu bağlantı konuyla ilgili yapılan bilimsel çalışmalarda istikrarlı biçimde ortaya konmuştur. Buna ek olarak, akciğer hastalıkları, periodontitis ve bebeklerin düşük doğum ağırlığıyla nargile tüketimini bağlantılıdır. Yapılan çalışmalar nargilenin kalp ve damarlara sigara kadar zarar verdiğini ve dumanın sudan geçmesinin "temizleyici" bir etkisi olmadığını ortaya koymaktadır. Nargilenin sigaraya göre sağlığa daha az zararlı olduğu nargilenin yaygınlaşmasında önemli bir etken olsa da bu yönde bir bilimsel kanıt yoktur. Bir takım araştırmalarda nargile içmenin tansiyonu yükselttiği, düzenli nargile içenlerin tansiyonlarının sigara içenlere göre daha yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
Nargile içmek beraberinde herpes, tüberküloz ve hepatit enfeksiyonu riskini de getirir. Özellikle ağızlığın paylaşıldığı durumlarda bu risk artar; Orta Doğu'da salgın hastalıklarla bağlantılı olduğu bulunmuştur. Pek çok nargile kafesi bu nedenle tek kullanımlık ağızlık temin eder. Bununla beraber, nargiledeki nemli ortam pek çok mikroorganizmanın gelişimine uygun bir ortam sağlar. Tüberküloza yol açan bakteri nargile ser borularının içinde çoğalabilir. Pek çok işletme nargile borularını yıkasa dahi tam olarak temizlenmesi neredeyse imkânsızdır.
Kaynakça
- ^ Elie A Akl; Swarna Gaddam; Sameer K Gunukula; Roland Honeine; Philippe Abou Jaoude; Jihad Irani (2010). "The effects of waterpipe tobacco smoking on health outcomes: a systematic review". International Journal of Epidemiology. 39 (3). Oxford Üniversitesi Yayınları. ss. 834-857. doi:10.1093/ije/dyq002. 18 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ a b Kadhum, M. ve ark. (2015). "A review of the health effects of smoking shisha". Journal of the Royal College of Physicians. 15 (3). . ss. 263-266. doi:10.7861/clinmedicine.15-3-263. Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nargile Balkanlar Orta Dogu ve Guney Asya ya ozgu geleneksel bir tutun icme aracidir Kullanicinin bir hortum araciligiyla sudan gecerek suzulen dumani icine cekmesini saglayan bir duzenek olan nargile icim sekli ve adabi yuzlerce yilda olusmus kullanim gelenegi ile basit bir aletten fazlasini ifade etmekte olup dogu kulturunun bir parcasi haline gelmistir Osmanli doneminde nargile source source source Yapisi ve TasarimiBir nargile Nargile temel olarak 5 bolumden olusur Ser Nargilenin uzun govdesidir Boyun kismi dar olmakla birlikte karin kismina inildikce capi genisleyen yapi olarak surahiye benzeyen bir parcadir Cam metal ve seramikten yapilir Lule En ustte bulunan nun mu assel konuldugu delikli tabladir Gumus pirinc ya da bakirdan yapilmis oymalarla suslu bir muhafaza ile cevrilidir Uzerine koz konularak gerekli isi saglanir Marpuc Dumani siseden alan ve agza ulastiran bolumdur Bu bolumde kullanilan hortumun ic kismi koyun ve ozel olarak ceylan derisinden yapilir Sise Icinde dumani filtre eden suyun oldugu ve fokurdamalarin geldigi bolumdur Tahliye Yeni nesil Nargile takimlarinda nargilenin icerisinde biriken havanin disari atilmasini saglayan hava delikleri bulunmaktadir Bu sayede geriye dogru uflendiginde icerisinde biriken aci yanmis duman disari tahliye edilir Bunlar disinda nargilenin diger elemanlari ise soyledir Sipsi Marpucun ucuna takilan dumanin icinden cekildigi kucuk agizliktir Tercihen kehribardan yapilir fakat maliyet sebebiyle ve sihhi acidan genelde tek kullanimlik olmasi sebebiyle plastik veya silikon olanlari kullanilir Mermer ya da gumus olanlari da mevcuttur Tepsi ve ruzgarlik Tepsi kozden dusen kulleri toplar ruzgarlik ise kozun sonmemesi ve tepsideki ve luledeki kullerin etrafa savrulmamasi icin kullanilir Tombeki Nargileye has kurutulmus tutunun ince ince kiyilmasiyla elde edilen tutundur Nargilenin tasariminda Islam in etkisindeki sanatin derin izleri gorunmektedir Cami minaresini andiran ser kismi bunu cok iyi simgelemektedir Ayrica ser kismi genellikle cicek ve yaprak desenleriyle suslenmekte ve bunlarda zaman zaman yaldiz kullanilmaktadir Marpuc kisminda ise genelde el dokumasi olan kilim desenleri kullanilmaktadir Calisma SekliIcici marpuctan nefes aldiginda olusan basinc farkiyla hava sirayla kozden sonra isinarak luledeki gozeneklerden gecer Sicak hava ile isitilan tombekinin dumani karisarak suyun icinden gecer bu esnada sogur Daha sonra hava marpuctan iciciye ulasir Nargile icerisinde bulunan su dumani sogutmanin yani sira icindeki katrani da bir miktar suzer Nargile ile tutun icmenin sigara seklinde tutun icmekten farki nargilede cekilen tutun dumani sudan gecerken barindirdigi isi suyu bir miktar buharlastirir TarihiIstanbul da bir kahvehane 1905 Nargile dogu kulturunun bir ogesi olmakta ile birlikte dogus yerinin Hindistan oldugu zannedilmektedir Cok farkli kulturlerin farkli adlandirdiklari bu keyif araci Araplar tarafindan Narcile Iranlilar tarafindan da Kalyan diye adlandirilir Asil nargilenin kokeni ise Farscada Hindistan cevizi anlamina gelen Nargil den gelir Hindistan da ortaya cikan nargilenin ilk ornekleri Hindistan cevizinin icinin cikarilip kabuguna bir kamis sokularak yapilmistir Zamanla Hindistan cevizi yerine kabak kullanilmaya baslanmis kullananlarin sayisi arttikca porselen ve bronz da nargile icin elverisli malzemeler haline gelmistir Bunlari cam billur cini hatta gumus govdeli nargileler izlemistir Hindistan da dogan nargile basta Iranlilar olmak uzere Araplar daha sonra da Osmanlilarla tanismistir Osmanli doneminde Iran dan getirilen ve zamanin kahvehanelerinde muhabbetlere eslik eden tombeki bazi padisahlar tarafindan yasaklanmistir Nargile de uzun zaman Istanbul Tophane de Izmir Kemeralti nda ve Ankara Genclik Parki nda tombeki olarak sunulmaya baslanmistir Bu nostaljik mekanlarin mudavimlerini ise genellikle orta yasin ustundeki insanlar olusturuyordu Daha sonraki yani yakin donemlerdeki aromali nargilelerin hayatimiza girmesi ile daha hafif bir icecek haline gelen nargile genc kitle tarafindan da tercih edilmeye baslandi Nargile KulturuDogu kulturunun bir ogesi olan nargile sonradan batida da kimi degisikliklerle kullanilmaya baslanmistir Kullanim kulturu dolayisiyla bu iki ture gore farkliliklar gosterir ancak pek cok ortak oge de mevcuttur Batida birden cok marpuca sahip nargile kullanimi yaygindir Bu uygulama dogudakine gore farkli bir toplu icim ortami sunar ki doguda nargilenin bir marpucu vardir ve el degistirmedigi surece tek kisi tarafindan icilir Degisik gorunumde nargile icen bir TatarColde nargile Sudan kullanici ictikten sonra ya marpucu masaya dayayarak bunu belli eder ya da agiz kismi kendine bakacak sekilde egimli tutarak yanindakine ikram eder Kabul eden nargileyi verene elinin tersi ile hafifce vurur ya da sivazlar bu memnuniyet gostergesidir Kafe ve restoranlarda ise her kullanicinin ayri bir nargile ismarlamasi yaygindir Ispanya da teteria adi verilen ve genelde Musluman gocmenlerce isletilen cay evlerinde nargile icimi yayginlik kazanmaktadir Israil de nargeela olarak adlandirilan nargile kullanimi ozellikle Yemen Iran Irak ve Turkiye den gelen gocmenler arasinda yaygindir Bunun yaninda Israilliler arasinda da nargile kullanimi gorulur Nargile tiryakileri arasinda guzel bir icim icin ortamda olmasi gerektigi dusunulen dort oge vardir bunlar nargilenin dort sarti olarak geciyor Masa mese kozunu karistirmak icin gerekli en iyi koz meseden oluyor Guzel bir koseye yerlesmek tabii ki onemli ve Ayse de tiryakinin cay kahve gibi istekleri icin hazir bulunmali Bu deyis ozellikle eski toprak Turk tiryakiler arasinda yaygin olarak kullaniliyor Sagliga etkileriNargile tuketimi genel olarak halk sagligina tehdit olarak kabul edilir tarafindan yeni ortaya cikan olumcul bir moda olarak tanimlanmistir Nargile tuketimiyle akciger kanseri vakalari arasinda baglanti vardir Bu baglanti konuyla ilgili yapilan bilimsel calismalarda istikrarli bicimde ortaya konmustur Buna ek olarak akciger hastaliklari periodontitis ve bebeklerin dusuk dogum agirligiyla nargile tuketimini baglantilidir Yapilan calismalar nargilenin kalp ve damarlara sigara kadar zarar verdigini ve dumanin sudan gecmesinin temizleyici bir etkisi olmadigini ortaya koymaktadir Nargilenin sigaraya gore sagliga daha az zararli oldugu nargilenin yayginlasmasinda onemli bir etken olsa da bu yonde bir bilimsel kanit yoktur Bir takim arastirmalarda nargile icmenin tansiyonu yukselttigi duzenli nargile icenlerin tansiyonlarinin sigara icenlere gore daha yuksek oldugu bulgusuna ulasilmistir Nargile icmek beraberinde herpes tuberkuloz ve hepatit enfeksiyonu riskini de getirir Ozellikle agizligin paylasildigi durumlarda bu risk artar Orta Dogu da salgin hastaliklarla baglantili oldugu bulunmustur Pek cok nargile kafesi bu nedenle tek kullanimlik agizlik temin eder Bununla beraber nargiledeki nemli ortam pek cok mikroorganizmanin gelisimine uygun bir ortam saglar Tuberkuloza yol acan bakteri nargile ser borularinin icinde cogalabilir Pek cok isletme nargile borularini yikasa dahi tam olarak temizlenmesi neredeyse imkansizdir Kaynakca Elie A Akl Swarna Gaddam Sameer K Gunukula Roland Honeine Philippe Abou Jaoude Jihad Irani 2010 The effects of waterpipe tobacco smoking on health outcomes a systematic review International Journal of Epidemiology 39 3 Oxford Universitesi Yayinlari ss 834 857 doi 10 1093 ije dyq002 18 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 a b Kadhum M ve ark 2015 A review of the health effects of smoking shisha Journal of the Royal College of Physicians 15 3 ss 263 266 doi 10 7861 clinmedicine 15 3 263 Erisim tarihi 18 Nisan 2017 Ayrica bakinizNargile kafe Cubuk agizlik Bong Tutsu Kretek