Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nazım Resmor Öztelli (d. 1867, Erzurum - 4 Temmuz 1935, Ankara), Türk bürokrat ve siyasetçi. TBMM 1. Dönem milletvekili ve Hakkı Behiç Bayiç'in hakkındaki gensorular nedeniyle istifasından sonra 4 Eylül - 6 Eylül 1920 tarihleri arasında 2 gün Dahiliye Vekili (İç İşleri Bakanı) oldu. İç İşleri Bakanlığı kayıtlarına göre, Soyadı Kanunu ile birlikte Öztelli soyadını almıştır.
| Doktor Nazım Resmor Öztelli | |
|---|---|
| Doktor Nazım Resmor (1923 öncesi) | |
| TBMM Dahiliye Umuru Vekili | |
| Görev süresi 4 Eylül 1920 - 6 Eylül 1920 | |
| Yerine geldiği | Hakkı Behiç Bayiç |
| Yerine gelen | Refet Bele |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 12 Mayıs 1921 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Tokat |
| Türkiye Halk İştirakiyyun Fırkası Kâtibi Umumîsi | |
| Görev süresi 7 Aralık 1920 - 2 Şubat 1921 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Nazım Resmor 1866 Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 4 Temmuz 1935 (69 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Partisi | Türkiye Halk İştirakiyyun Fırkası |
| Bitirdiği okul | Mekteb-i Mülkiye |
| Mesleği | Bürokrat, siyasetçi, doktor |
Hayatı
1867 yılında Erzurum'da doğdu. Mekteb-i Mülkiyeden mezun oldu. Önce Bâb-ı Seraskerî Muhasebe Kalemi Mülâzımlığı, sonra Adana, îşkodra ve Yanya Vilayetleri Mektupçuluk görevlerinde bulundu. Gevgili ve Hama Sancakları Mutasarrıflıkları görevlerinden sonra 1911 yılında Van Vali Vekilliği, 1912 yılında ise Harput Valililiğine terfi etti.
Yanya'da İttihat ve Terakki Cemiyetine girdikten sonra II. Meşrutiyetin ilânında rol oynadı. Bu yüzden 1919'da Damat Ferit Hükûmetince azledilen 19 validen biriydi.
İlk Büyük Millet Meclisinde (1. Dönem) Tokat Milletvekili olarak yer aldı. Ankara'da ilk hükûmetin kurulması üzerine Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına seçildi ve bu görevi bir ay süreyle yürüttü.
1920 yılında Yeşil Ordu Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı, bu cemiyetin İslami-Bolşevik çizgideki programının hazırlanmasına katıldı ve Genel Sekreterliğini üstlendi. Bu cemiyete üye olan diğer milletvekilleriyle birlikte Millet Meclisinde 14 kişilik Halk Zümresi adlı grubu oluşturdu.
Büyük Millet Meclisi Hükûmetinin Cami Baykut ardından 2. Dahiliye Vekili olan Hakkı Behiç Bey'in kendisine yöneltilen sert soru önergeleri üzerine istifası üzerine 4 Eylül 1920 tarihli toplantıda Mustafa Kemal, Albay Refet (Bele) Bey'i aday gösterdi. Henüz üç ay önce, 1920 Haziran ayında kurulan Halk Zümresi ise Doktor Nazım Bey'i aday gösterdi. İlk turda kazanan olmadı fakat ikinci turda Refet Bey 187 oyun 65'ini alabilirken, 98 oy alan Nazım Bey Dahiliye Vekili seçildi. Fakat sadece 2 gün Dahiliye Vekilliği yapabildi. Çünkü Mustafa Kemal iç işleri bakanlığı gibi önemli bir makama üçüncü kez Bolşevik eğilimli bir kişinin seçilmiş olmasına büyük tepki göstererek seçimi tanımadığını beyan etti. Dahiliye Vekili sıfatıyla kendisiyle görüşmeye gelen Nazım Bey ile görüşmeyi bile kabul etmedi. Merkez Ordusu Komutanı Nurettin Paşa'nın kendisini ölümle tehdidine kadar varan baskılar ve o sıralarda Ankara Keçiören'de misafir olduğu evde Mustafa Kemal'in ziyaret ettiği Çerkez Ethem'in ricası sonucunda Nazım Bey iki gün sonra görevinden istifa etti. 6 Eylül günü yapılan yeni oylamada 131 oy alan Refet Bey yeni Dahiliye Vekili oldu. Mustafa Kemal yıllar sonra, 1927'de verdiği Büyük Nutuk'ta Meclis iradesine karşı koymasını "Bu zatın yabancı çevrelere casusluk ettiğine de asla şüphe etmiyordum. Nitekim, daha sonra İstiklâl Mahkemeleri birçok gerçeği ortaya koymuştu. ... Böylece Nazım Bey, Hükümet'in bütün iç idare makinesinin başında, memleket ve millete değil, fakat paralı uşağı olduğu kimselerin isteklerinin gerçekleşmesine en büyük hizmeti yapabilecek duruma gelebilmiştir." diyerek açıkladı.
Nazım Bey aynı zamanda Ankara'da gizli olarak kurulan Türkiye Komünist Partisi (TKP) örgütlenmesi ve Aralık 1920'de yasal olarak kurulan ve Komintern (Komünist Enternasyonal) programına bağlılığını ilan eden Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası (THİF) içinde de Salih Hacıoğlu ile birlikte önde gelen bir rol oynadı. Bu arada yayınladıkları Emek adlı gazetede yürütülen Bolşevik propaganda Ankara'da artan bir tepki doğruyordu. Örneğin, burada yer alan yazılardan birinde şöyle deniyordu: "Kemal, Anadolu'nun mutlak buyrukçusudur. Tutalım zaferi kazandı. Köylü sınıfının durumu sanki bu yüzden daha mı iyi olacak? Kemal ne zafer kazanırsa kazansın, Anadolu halkına yararı olmayacaktır... Yunanlı emperyalistlerle süregelen savaş sona erer ermez, Anadolu'da bir iç savaş başlayacaktır." 1920 yılı Aralık ayı sonlarında patlak veren Çerkez Ethem Ayaklanması ardından tutuklamalar THİF'e de sıçrayınca Şubat 1921’de partinin Yeşil Ordu kökenli liderlerinden Nâzım Bey ve Şükrü Bey partinin kapatıldığını ilan ettiler. Fakat bu karar, kendilerinin ve THİF mensuplarının sonraki günlerde İstiklal Mahkemesi tarafından yargılanmasına engel olamadı.
Büyük Millet Meclisinde Nazım Bey ile ilgili olarak önce hassas bilgilerin yabancı devletlere sızdırıldığı kuşkuları hakkında Üçüncü Şube tarafından tahkikat yapılmasına, ardından bu tahkikat sonucunda dokunulmazlığının kaldırılıp mahkemeye sevk edilmesi önerisinin kabul edilmesine uzun tartışmalar sonunda karar verildi. 12 Mayıs 1921 tarihinde Ankara İstiklâl Mahkemesi tarafından yargılanmaya başladı. Kendisine yöneltilen gizli Yeşil Ordu Cemiyeti ve THİF içinde yer alarak hükûmeti yıkma gayesi gütmek, Mustafa Suphi ve Çerkez Ethem ile irtibatlı olmak, gizli faaliyetleri için Sovyet Rusya'dan para almak gibi suçları reddeden Nazım Bey, Mayıs 1921'de "gizli komünist fırka teşkili suretiyle hükümeti devirme teşebbüsünde" bulunmaktan 15 yıl kürek cezasına çarptırıldı. Fakat Eylül 1921'de çıkan af kanunu ile serbest bırakıldı.
4 Temmuz 1935 tarihinde öldü.
| Wikimedia Commons'ta Nazım Resmor ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- Doç. Dr. E. Selim Yalçın, Dahiliye Vekili Nazım Bey'in İstifası Meselesi 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 1995, Cilt XI, Sayı 32.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hakkı Behiç Bayiç | TBMM Dahiliye Umuru Vekili 4 Eylül 1920 - 6 Eylül 1920 | Sonra gelen: Refet Bele |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nazim Resmor Oztelli d 1867 Erzurum 4 Temmuz 1935 Ankara Turk burokrat ve siyasetci TBMM 1 Donem milletvekili ve Hakki Behic Bayic in hakkindaki gensorular nedeniyle istifasindan sonra 4 Eylul 6 Eylul 1920 tarihleri arasinda 2 gun Dahiliye Vekili Ic Isleri Bakani oldu Ic Isleri Bakanligi kayitlarina gore Soyadi Kanunu ile birlikte Oztelli soyadini almistir Doktor Nazim Resmor OztelliDoktor Nazim Resmor 1923 oncesi TBMM Dahiliye Umuru VekiliGorev suresi 4 Eylul 1920 6 Eylul 1920Yerine geldigi Hakki Behic BayicYerine gelen Refet BeleTurkiye Buyuk Millet Meclisi 1 Donem MilletvekiliGorev suresi 23 Nisan 1920 12 Mayis 1921Secim bolgesi 1920 TokatTurkiye Halk Istirakiyyun Firkasi Katibi UmumisiGorev suresi 7 Aralik 1920 2 Subat 1921Kisisel bilgilerDogum Nazim Resmor 1866 Erzurum Osmanli ImparatorluguOlum 4 Temmuz 1935 69 yasinda Ankara TurkiyePartisi Turkiye Halk Istirakiyyun FirkasiBitirdigi okul Mekteb i MulkiyeMeslegi Burokrat siyasetci doktorDoktor Nazim Resmor OztelliHayati1867 yilinda Erzurum da dogdu Mekteb i Mulkiyeden mezun oldu Once Bab i Seraskeri Muhasebe Kalemi Mulazimligi sonra Adana iskodra ve Yanya Vilayetleri Mektupculuk gorevlerinde bulundu Gevgili ve Hama Sancaklari Mutasarrifliklari gorevlerinden sonra 1911 yilinda Van Vali Vekilligi 1912 yilinda ise Harput Valililigine terfi etti Yanya da Ittihat ve Terakki Cemiyetine girdikten sonra II Mesrutiyetin ilaninda rol oynadi Bu yuzden 1919 da Damat Ferit Hukumetince azledilen 19 validen biriydi Ilk Buyuk Millet Meclisinde 1 Donem Tokat Milletvekili olarak yer aldi Ankara da ilk hukumetin kurulmasi uzerine Dahiliye Vekaleti Mustesarligina secildi ve bu gorevi bir ay sureyle yuruttu 1920 yilinda Yesil Ordu Cemiyeti kuruculari arasinda yer aldi bu cemiyetin Islami Bolsevik cizgideki programinin hazirlanmasina katildi ve Genel Sekreterligini ustlendi Bu cemiyete uye olan diger milletvekilleriyle birlikte Millet Meclisinde 14 kisilik Halk Zumresi adli grubu olusturdu Buyuk Millet Meclisi Hukumetinin Cami Baykut ardindan 2 Dahiliye Vekili olan Hakki Behic Bey in kendisine yoneltilen sert soru onergeleri uzerine istifasi uzerine 4 Eylul 1920 tarihli toplantida Mustafa Kemal Albay Refet Bele Bey i aday gosterdi Henuz uc ay once 1920 Haziran ayinda kurulan Halk Zumresi ise Doktor Nazim Bey i aday gosterdi Ilk turda kazanan olmadi fakat ikinci turda Refet Bey 187 oyun 65 ini alabilirken 98 oy alan Nazim Bey Dahiliye Vekili secildi Fakat sadece 2 gun Dahiliye Vekilligi yapabildi Cunku Mustafa Kemal ic isleri bakanligi gibi onemli bir makama ucuncu kez Bolsevik egilimli bir kisinin secilmis olmasina buyuk tepki gostererek secimi tanimadigini beyan etti Dahiliye Vekili sifatiyla kendisiyle gorusmeye gelen Nazim Bey ile gorusmeyi bile kabul etmedi Merkez Ordusu Komutani Nurettin Pasa nin kendisini olumle tehdidine kadar varan baskilar ve o siralarda Ankara Kecioren de misafir oldugu evde Mustafa Kemal in ziyaret ettigi Cerkez Ethem in ricasi sonucunda Nazim Bey iki gun sonra gorevinden istifa etti 6 Eylul gunu yapilan yeni oylamada 131 oy alan Refet Bey yeni Dahiliye Vekili oldu Mustafa Kemal yillar sonra 1927 de verdigi Buyuk Nutuk ta Meclis iradesine karsi koymasini Bu zatin yabanci cevrelere casusluk ettigine de asla suphe etmiyordum Nitekim daha sonra Istiklal Mahkemeleri bircok gercegi ortaya koymustu Boylece Nazim Bey Hukumet in butun ic idare makinesinin basinda memleket ve millete degil fakat parali usagi oldugu kimselerin isteklerinin gerceklesmesine en buyuk hizmeti yapabilecek duruma gelebilmistir diyerek acikladi Nazim Bey ayni zamanda Ankara da gizli olarak kurulan Turkiye Komunist Partisi TKP orgutlenmesi ve Aralik 1920 de yasal olarak kurulan ve Komintern Komunist Enternasyonal programina bagliligini ilan eden Turkiye Halk Istirakiyun Firkasi THIF icinde de Salih Hacioglu ile birlikte onde gelen bir rol oynadi Bu arada yayinladiklari Emek adli gazetede yurutulen Bolsevik propaganda Ankara da artan bir tepki dogruyordu Ornegin burada yer alan yazilardan birinde soyle deniyordu Kemal Anadolu nun mutlak buyrukcusudur Tutalim zaferi kazandi Koylu sinifinin durumu sanki bu yuzden daha mi iyi olacak Kemal ne zafer kazanirsa kazansin Anadolu halkina yarari olmayacaktir Yunanli emperyalistlerle suregelen savas sona erer ermez Anadolu da bir ic savas baslayacaktir 1920 yili Aralik ayi sonlarinda patlak veren Cerkez Ethem Ayaklanmasi ardindan tutuklamalar THIF e de sicrayinca Subat 1921 de partinin Yesil Ordu kokenli liderlerinden Nazim Bey ve Sukru Bey partinin kapatildigini ilan ettiler Fakat bu karar kendilerinin ve THIF mensuplarinin sonraki gunlerde Istiklal Mahkemesi tarafindan yargilanmasina engel olamadi Buyuk Millet Meclisinde Nazim Bey ile ilgili olarak once hassas bilgilerin yabanci devletlere sizdirildigi kuskulari hakkinda Ucuncu Sube tarafindan tahkikat yapilmasina ardindan bu tahkikat sonucunda dokunulmazliginin kaldirilip mahkemeye sevk edilmesi onerisinin kabul edilmesine uzun tartismalar sonunda karar verildi 12 Mayis 1921 tarihinde Ankara Istiklal Mahkemesi tarafindan yargilanmaya basladi Kendisine yoneltilen gizli Yesil Ordu Cemiyeti ve THIF icinde yer alarak hukumeti yikma gayesi gutmek Mustafa Suphi ve Cerkez Ethem ile irtibatli olmak gizli faaliyetleri icin Sovyet Rusya dan para almak gibi suclari reddeden Nazim Bey Mayis 1921 de gizli komunist firka teskili suretiyle hukumeti devirme tesebbusunde bulunmaktan 15 yil kurek cezasina carptirildi Fakat Eylul 1921 de cikan af kanunu ile serbest birakildi 4 Temmuz 1935 tarihinde oldu Wikimedia Commons ta Nazim Resmor ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir KaynakcaDoc Dr E Selim Yalcin Dahiliye Vekili Nazim Bey in Istifasi Meselesi 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi Yil 1995 Cilt XI Sayi 32 Siyasi goreviOnce gelen Hakki Behic Bayic TBMM Dahiliye Umuru Vekili 4 Eylul 1920 6 Eylul 1920 Sonra gelen Refet Bele