Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Salih Hacıoğlu (1880, Tonya, Trabzon - 1954, SSCB), Türk siyasetçi ve veteriner. "Baytar Salih" olarak da bilinir. TKP'nin (Türkiye Komünist Partisi) 1920'lerdeki yöneticilerinden ve Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası (THİF) Merkez Komitesi Genel Sekreteri.
| Salih Hacıoğlu | |
|---|---|
| Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi Ağustos 1922 - Mart 1925 | |
| Yerine geldiği | Ethem Nejat |
| Yerine gelen | Şefik Hüsnü |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1880 Tonya, Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Nisan 1954 (74 yaşında) Barnaul toplama kampı, Altaylar, Sovyetler Birliği |
| Vatandaşlığı | Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye, Sovyetler Birliği (Salih Süleymanoğlu Hacıyev) |
| Milliyeti | Türk |
| Partisi | Türkiye Komünist Partisi |
| Diğer siyasi bağlantıları | Türkiye Bolşevik Komünist Partisi, Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası |
| Organizasyon | İttihat ve Terakki Cemiyeti (1908) |
| Evlilik(ler) | Sabiha Sümbül |
| Akraba(lar) | Katipoğlu Hatice Ali (annesi), Hacıoğlu Süleyman Ali (babası), Lütfü ve Ethem (oğulları), Salih Lütfiyeviç/Aleksandr Hacı, Cemal Hacı ve Lidya (torunları) |
| Bitirdiği okul | İstanbul Askerî Baytar Mektebi, Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi |
| Mesleği | Siyasetçi · veteriner |
| Takma adı | Baytar Salih |
Yaşamının ilk dönemi
1880 yılında Trabzon vilâyetinin Tonya nahiyesine bağlı Orta Mahalle köyünde dünyaya gelen Salih Hacıoğlu'nun dedesi, bir miktar toprağa ve küçük bir eve sahip orta halli bir köylü olup babası Hacıoğlu Süleyman Ali köy okulunda öğretmen, annesi Katipoğlu Hatice Ali ise ev kadını idi.
Lise eğitimi için geldiği İstanbul’da yüksek öğrenimini de tamamlayarak 1904'te Askerî Baytar Mektebini birincilikle bitirdi. Ordudaki görevine veteriner olarak başlayıp 1905'te Baytar Yüzbaşı olarak Bağdat’a tayin oldu. 1908'de İttihat ve Terakki Cemiyetine (İTC) üye oldu, Hareket Ordusunda yer aldı fakat kısa süre sonra İTC'den ayrıldı.
Bir süre ordudaki veterinerlik görevi nedeniyle farklı şehirlerde hizmet verdikten sonra 1910-1912 yıllarında Askerî Baytar Mektebinde öğretmenlik yaptı. Binbaşı olarak Ankara’daki 5. Kolordu Hayvan Hastanesi Müdürlüğüne atandı.
Türkiye Halk İştirakiyun Fırkasının kuruluşu
Ankara'da Tatar asıllı Sovyet temsilcisi Şerif Manatov'la tanışıp onun fikirlerinden etkilendi. 1920'de Ankara'da bir grup arkadaşıyla Emek adlı bir gazete yayınlayıp toplantılar düzenlediler. Grubu Yeşil Ordu Cemiyeti ile ilişkiye geçip program üzerinde anlaşamayınca Hafî Komünist Partisi veya Türkiye Bolşevik Komünist Partisi (TBKP) ismiyle faaliyetlerine devam etti. Ağustos 1920’de Mustafa Suphi liderliğindeki Bakü merkezli TKP oluşumuna bağlılığını bildirdi. 18 Ekim’de Ankara hükûmeti tarafından resmî Türkiye Komünist Fırkası (resmi TKF) kurdurulup bunun dışındaki (Yeşil Ordu dâhil) tüm Bolşevik ve komünist yapıların yasaklanmasına, Yeşil Ordu içinde yer almış birçok İttihatçı kadronun resmî partiye katılmasına rağmen, Salih Hacıoğlu genel sekreterliğindeki TBKP mensupları ile (iki gün iç işleri bakanı olan) Nâzım Bey ve diğer bazı Yeşil Ordu / Halk Zümresi mensuplarının birlikte 7 Aralık 1920’de resmi olarak kuruluşunu gerçekleştirdikleri Türkiye Halk İştirakiyun Fırkasının (THİF) 12 kişilik Merkez Komitesinde yer aldı. 1920 yılı Aralık ayı sonlarında patlak veren Çerkez Ethem Ayaklanması ardından, THİF Genel Sekreteri Salih Hacıoğlu, Yeni Dünya gazetesinin Eskişehir’de yayınlanmasını kutlamak amacıyla Arif Oruç’a göndermiş olduğu bir telgraf gerekçe gösterilerek 11 Ocak 1921’de İstiklâl Mahkemesi tarafından tutuklandı ve altı ay hapis yattı. Partiye yönelik tutuklamalar Ocak ayı boyunca devam etti ve 2 Şubat 1921’de partinin Yeşil Ordu kökenli liderlerinden Nâzım Bey ve Şükrü Bey partinin kapatıldığını ilan ettiler.
29 Eylül 1921’de TBMM’nin Sovyetler’in de etkisiyle çıkardığı özel af sonucu THİF yöneticilerinin serbest kalmasının ardından, Salih Hacıoğlu 18 Mart 1922’de Sovyet elçiliğinde düzenlenen Paris Komünü anma töreni sırasında Sovyet elçisi Aralov ve Komintern temsilcisi Golman ile toplantı yaptı ve THİF’in yeniden faaliyete geçmesine karar verildi. Mart ayı sonlarında hükûmete başvuru yapılarak THİF’in ikinci faaliyet dönemi başladı. Nâzım Bey’in parti yönetiminde ağırlığa sahip olduğu bu dönemde Salih Hacıoğlu partinin Merkez Komitesinde yer almakla birlikte, asıl faaliyet yürüttüğü alan Komintern kararıyla Ankara’nın güneyine kaydırıldı. Fakat Temmuz ayı sonlarına doğru polis tarafından fark edildiği için THİF Merkez Komitesinde de yer alan Komintern temsilcisi Golman tarafından parti kongresi hazırlıklarına katılmak üzere Ankara’ya çağrıldı. Hükûmet başlangıçta THİF kongresinin yapılmasına izin vermekle birlikte, son anda yabancıların katılımını gerekçe göstererek toplantıyı yasakladı. Buna rağmen kongre 16/17 ve 25/26 Ağustos 1922’de iki oturum halinde Salih Hacıoğlu'nun divan başkanlığında toplandı ve yapılan oylamada ikinci turda da olsa Merkez Komitesi üyesi seçilen Salih Hacıoğlu, Komintern temsilcisi Golman’ın desteğiyle yine THİF Genel Sekreteri olarak 30 Ağustos zaferini takiben TBMM’de yapılan kutlama törenlerinde partiyi temsil etti. THİF 1. Kongresi daha sonra TKP'nin 2. Kongresi kabul edildi.
Bunun hemen ardından Salih Hacıoğlu, Komintern 4. Kongresine katılmak için Moskova’ya gitti. Bu sırada Ankara hükûmeti 13 Eylül 1922’de bir ültimatom vererek THİF'ten faaliyetlerini durdurmasını ve feshini istediyse de, THİF bu talepleri reddederek faaliyetlerini sürdürmeye çalıştı fakat hükûmet tarafından 19 Ekim 1922’de THİF’yi kapatma kararı uygulamaya konarak aynı gün yaklaşık 20 komünist tutuklandı. Salih Hacıoğlu Kasım 1922'de toplanan Komintern 4. Kongresinde İstanbul Komünist Grubu (İKG) ve THİF temsilcilerinden oluşan ortak heyetin başkanlığını üstlenirken, sekreter ise İKG’den Sadrettin Celâl oldu. Komintern kongresi kararıyla İKG ve THİF dâhil farklı komünist gruplardan birleşik bir Türkiye Komünist Partisi oluşturulması için kurulan Teşkilât Bürosunda Komintern’i temsilen Gafurof/Şarki, İKG’den Şefik Hüsnü ve Beynelmilel İşçiler İttihadından Vanlı Kazım'ın yanı sıra, THİF’den Salih Hacıoğlu görev aldı.
Türkiye Komünist Partisinin yeniden örgütlenmesi
Ocak 1923’te Komintern temsilcisi Şarki ile İstanbul’a vardı. Mart 1923’te burada tutuklanıp Ankara’ya sevk edilerek Ekim 1922’de tutuklanan THİF yöneticilerine katıldı. Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla ilan edilen genel af sonucu Haziran 1923'te serbest bırakıldılar.
TKP'nin Mart 1925'te İstanbul Akaretler'de gizli olarak toplanan 3. Kongresinde Merkez Komitesi üyeliğine seçilen Hacıoğlu, diğer TKP yöneticilerinden farklı olarak, teorik çalışmalarından çok etkili pratik-örgütçü faaliyetleriyle öne çıktı.
Kasım 1927'de tekrar tutuklanıp Ocak 1928’de dört ay hapis cezasına çarptırıldı. Bu sırada parti yönetimi ve parti teşkilatları içinde bir tarafta Kemalizme yönelik daha uzlaşmacı yaklaşımdan yana TKP MK Genel Sekreteri Vedat Nedim Tör ile Şevket Süreyya Aydemir gibi isimlerin bulunduğu, diğer tarafta ise Kemalizme yönelik daha çatışmacı yaklaşımdan yana Nâzım Hikmet gibi isimlerin bulunduğu iki grup Komintern çizgisinden sapmakla suçlanıp Şefik Hüsnü'nün partiyi yeniden toparlamak amacıyla ülkeye gönderilmesiyle eski yönetim feshedilip İsmail Bilen sekreterliğinde geçici bir Merkez Komitesi oluşturulmuş, Salih Hacıoğlu'nun da muhalifler arasında olduğu rapor edilmişti.
Hacıoğlu hapisten çıktıktan sonra Mayıs 1928'de eşiyle birlikte SSCB’ye gitti. Bu sırada geçici MK tarafından partiden ihraç edilmişti. Bu karara karşı önce Eylül 1929, sonra Mayıs 1930'da Komintern'e yaptığı başvurular geri çevrildi. Nihayet on yıl kadar bir süre sonra, Mayıs 1939'da yeniden üyeliğe kabul edildi. Sovyetler Birliğin'de bulunduğu bu yıllarda çoğunlukla veterinerlik yaparak yaşadı, bu alanda kitaplar yayınladı. TKP üyelerinin eğitim gördüğü KUTV üniversitesinde kısım şefliği ve veterinerlik görevlerinde bulundu.
Sovyetler Birliği'nde tutuklanması, ölümü ve aklanması
Salih Hacıoğlu 1949 yılında ikinci eşi Sabiha Sümbül’ün kızı Dürdane’nin ölümü üzerine Türkiye’ye dönmek üzere T.C. Büyükelçiliğine başvuru yapınca SSCB İçişleri Bakanlığı tarafından 10 Mart'ta tutuklandı ve 1 Mart 1950’de 10 yıl hapse mahkûm edildi. Eşiyle birlikte Altaylar bölgesindeki çalışma kamplarına sürüldü. Burada Salih Hacıoğlu'nun sağ yanına inme indi ve Nisan 1954'te öldü.
Kruşçev’un Sovyetler Birliği Komünist Partisinin 20. Kongresinde başlattığı destalinizasyon sürecinde 1956'da çıkan aftan ancak eşi Sabiha Sümbül yararlanabildi. Salih Süleymanoğlu Hacıyev 27 Şubat 1956 SSCB Yüksek Mahkemesi Askerî Heyeti tarafından aklanarak itibarı iade edildi. Nazım Hikmet 20. Kongrenin ardından yazdığı Hacı Oğlu Salih başlıklı şiirinde Salih Hacıoğlu'nun hikâyesini anlatır.
Salih Hacıoğlu üzerine kaleme aldığı ve Nâzım bu şiirine de yer verdiği bir köşe yazısını gazeteci Uğur Mumcu, "Baytar Salih'in dramından bugün için bin ders çıkar" dedikten sonra, "Baytar Binbaşı Salih 'tel örgüler ve kurt köpekleriyle çevrili, elli kişilik barakasında' son nefesini verirken kim bilir aklından neler geçirmiştir? Nâzım sürgüne gönderilen Baytar Salih için 'ne bir dağ devrildi içinde, hatta ne bir toprak parçası kaydı' diye yazmış, ama gerçekten öyle miydi?" diye sorgulayarak noktalamıştır.
Kaynakça
- ^ Tevetoğlu, Fethi. Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler. Ankara: Ayyıldız Matbağası, 1967. s. 147.
- ^ Erden Akbulut, Erol Ülker. Hafî TKP ve THİF Genel Sekreteri Salih Hacıoğlu: Belgelerle Yaşam Öyküsü. TÜSTAV. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ . TÜSTAV. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ . Medya Günlüğü. 22 Ocak 2018. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ . Moskova Nâzım Hikmet Vakfı. 10 Mart 2021. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ (2008). Nâzım Hikmet ile Serteller. İstanbul: Everest Yayınları. ss. 136-39. ISBN .
- ^ Sümbül, Sabiha. TKP MK Dış Bürosu 1965 Tartışmaları. TÜSTAV. İstanbul. 2004. s. 132-133.
- ^ Uğur Mumcu, Baytar Salih..., GÖZLEM, Cumhuriyet gazetesi, 17 Şubat 1990.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Salih Hacioglu 1880 Tonya Trabzon 1954 SSCB Turk siyasetci ve veteriner Baytar Salih olarak da bilinir TKP nin Turkiye Komunist Partisi 1920 lerdeki yoneticilerinden ve Turkiye Halk Istirakiyun Firkasi THIF Merkez Komitesi Genel Sekreteri Salih HaciogluTurkiye Komunist Partisi Merkez Komitesi Genel SekreteriGorev suresi Agustos 1922 Mart 1925Yerine geldigi Ethem NejatYerine gelen Sefik HusnuKisisel bilgilerDogum 1880 Tonya Trabzon Osmanli ImparatorluguOlum 1 Nisan 1954 74 yasinda Barnaul toplama kampi Altaylar Sovyetler BirligiVatandasligi Osmanli Imparatorlugu Turkiye Sovyetler Birligi Salih Suleymanoglu Haciyev Milliyeti TurkPartisi Turkiye Komunist PartisiDiger siyasi baglantilari Turkiye Bolsevik Komunist Partisi Turkiye Halk Istirakiyun FirkasiOrganizasyon Ittihat ve Terakki Cemiyeti 1908 Evlilik ler Sabiha SumbulAkraba lar Katipoglu Hatice Ali annesi Hacioglu Suleyman Ali babasi Lutfu ve Ethem ogullari Salih Lutfiyevic Aleksandr Haci Cemal Haci ve Lidya torunlari Bitirdigi okul Istanbul Askeri Baytar Mektebi Dogu Emekcileri Komunist UniversitesiMeslegi Siyasetci veterinerTakma adi Baytar SalihYasaminin ilk donemi1880 yilinda Trabzon vilayetinin Tonya nahiyesine bagli Orta Mahalle koyunde dunyaya gelen Salih Hacioglu nun dedesi bir miktar topraga ve kucuk bir eve sahip orta halli bir koylu olup babasi Hacioglu Suleyman Ali koy okulunda ogretmen annesi Katipoglu Hatice Ali ise ev kadini idi Lise egitimi icin geldigi Istanbul da yuksek ogrenimini de tamamlayarak 1904 te Askeri Baytar Mektebini birincilikle bitirdi Ordudaki gorevine veteriner olarak baslayip 1905 te Baytar Yuzbasi olarak Bagdat a tayin oldu 1908 de Ittihat ve Terakki Cemiyetine ITC uye oldu Hareket Ordusunda yer aldi fakat kisa sure sonra ITC den ayrildi Bir sure ordudaki veterinerlik gorevi nedeniyle farkli sehirlerde hizmet verdikten sonra 1910 1912 yillarinda Askeri Baytar Mektebinde ogretmenlik yapti Binbasi olarak Ankara daki 5 Kolordu Hayvan Hastanesi Mudurlugune atandi Turkiye Halk Istirakiyun Firkasinin kurulusuAnkara da Tatar asilli Sovyet temsilcisi Serif Manatov la tanisip onun fikirlerinden etkilendi 1920 de Ankara da bir grup arkadasiyla Emek adli bir gazete yayinlayip toplantilar duzenlediler Grubu Yesil Ordu Cemiyeti ile iliskiye gecip program uzerinde anlasamayinca Hafi Komunist Partisi veya Turkiye Bolsevik Komunist Partisi TBKP ismiyle faaliyetlerine devam etti Agustos 1920 de Mustafa Suphi liderligindeki Baku merkezli TKP olusumuna bagliligini bildirdi 18 Ekim de Ankara hukumeti tarafindan resmi Turkiye Komunist Firkasi resmi TKF kurdurulup bunun disindaki Yesil Ordu dahil tum Bolsevik ve komunist yapilarin yasaklanmasina Yesil Ordu icinde yer almis bircok Ittihatci kadronun resmi partiye katilmasina ragmen Salih Hacioglu genel sekreterligindeki TBKP mensuplari ile iki gun ic isleri bakani olan Nazim Bey ve diger bazi Yesil Ordu Halk Zumresi mensuplarinin birlikte 7 Aralik 1920 de resmi olarak kurulusunu gerceklestirdikleri Turkiye Halk Istirakiyun Firkasinin THIF 12 kisilik Merkez Komitesinde yer aldi 1920 yili Aralik ayi sonlarinda patlak veren Cerkez Ethem Ayaklanmasi ardindan THIF Genel Sekreteri Salih Hacioglu Yeni Dunya gazetesinin Eskisehir de yayinlanmasini kutlamak amaciyla Arif Oruc a gondermis oldugu bir telgraf gerekce gosterilerek 11 Ocak 1921 de Istiklal Mahkemesi tarafindan tutuklandi ve alti ay hapis yatti Partiye yonelik tutuklamalar Ocak ayi boyunca devam etti ve 2 Subat 1921 de partinin Yesil Ordu kokenli liderlerinden Nazim Bey ve Sukru Bey partinin kapatildigini ilan ettiler 29 Eylul 1921 de TBMM nin Sovyetler in de etkisiyle cikardigi ozel af sonucu THIF yoneticilerinin serbest kalmasinin ardindan Salih Hacioglu 18 Mart 1922 de Sovyet elciliginde duzenlenen Paris Komunu anma toreni sirasinda Sovyet elcisi Aralov ve Komintern temsilcisi Golman ile toplanti yapti ve THIF in yeniden faaliyete gecmesine karar verildi Mart ayi sonlarinda hukumete basvuru yapilarak THIF in ikinci faaliyet donemi basladi Nazim Bey in parti yonetiminde agirliga sahip oldugu bu donemde Salih Hacioglu partinin Merkez Komitesinde yer almakla birlikte asil faaliyet yuruttugu alan Komintern karariyla Ankara nin guneyine kaydirildi Fakat Temmuz ayi sonlarina dogru polis tarafindan fark edildigi icin THIF Merkez Komitesinde de yer alan Komintern temsilcisi Golman tarafindan parti kongresi hazirliklarina katilmak uzere Ankara ya cagrildi Hukumet baslangicta THIF kongresinin yapilmasina izin vermekle birlikte son anda yabancilarin katilimini gerekce gostererek toplantiyi yasakladi Buna ragmen kongre 16 17 ve 25 26 Agustos 1922 de iki oturum halinde Salih Hacioglu nun divan baskanliginda toplandi ve yapilan oylamada ikinci turda da olsa Merkez Komitesi uyesi secilen Salih Hacioglu Komintern temsilcisi Golman in destegiyle yine THIF Genel Sekreteri olarak 30 Agustos zaferini takiben TBMM de yapilan kutlama torenlerinde partiyi temsil etti THIF 1 Kongresi daha sonra TKP nin 2 Kongresi kabul edildi Bunun hemen ardindan Salih Hacioglu Komintern 4 Kongresine katilmak icin Moskova ya gitti Bu sirada Ankara hukumeti 13 Eylul 1922 de bir ultimatom vererek THIF ten faaliyetlerini durdurmasini ve feshini istediyse de THIF bu talepleri reddederek faaliyetlerini surdurmeye calisti fakat hukumet tarafindan 19 Ekim 1922 de THIF yi kapatma karari uygulamaya konarak ayni gun yaklasik 20 komunist tutuklandi Salih Hacioglu Kasim 1922 de toplanan Komintern 4 Kongresinde Istanbul Komunist Grubu IKG ve THIF temsilcilerinden olusan ortak heyetin baskanligini ustlenirken sekreter ise IKG den Sadrettin Celal oldu Komintern kongresi karariyla IKG ve THIF dahil farkli komunist gruplardan birlesik bir Turkiye Komunist Partisi olusturulmasi icin kurulan Teskilat Burosunda Komintern i temsilen Gafurof Sarki IKG den Sefik Husnu ve Beynelmilel Isciler Ittihadindan Vanli Kazim in yani sira THIF den Salih Hacioglu gorev aldi Turkiye Komunist Partisinin yeniden orgutlenmesiOcak 1923 te Komintern temsilcisi Sarki ile Istanbul a vardi Mart 1923 te burada tutuklanip Ankara ya sevk edilerek Ekim 1922 de tutuklanan THIF yoneticilerine katildi Lozan Antlasmasi nin imzalanmasiyla ilan edilen genel af sonucu Haziran 1923 te serbest birakildilar TKP nin Mart 1925 te Istanbul Akaretler de gizli olarak toplanan 3 Kongresinde Merkez Komitesi uyeligine secilen Hacioglu diger TKP yoneticilerinden farkli olarak teorik calismalarindan cok etkili pratik orgutcu faaliyetleriyle one cikti Kasim 1927 de tekrar tutuklanip Ocak 1928 de dort ay hapis cezasina carptirildi Bu sirada parti yonetimi ve parti teskilatlari icinde bir tarafta Kemalizme yonelik daha uzlasmaci yaklasimdan yana TKP MK Genel Sekreteri Vedat Nedim Tor ile Sevket Sureyya Aydemir gibi isimlerin bulundugu diger tarafta ise Kemalizme yonelik daha catismaci yaklasimdan yana Nazim Hikmet gibi isimlerin bulundugu iki grup Komintern cizgisinden sapmakla suclanip Sefik Husnu nun partiyi yeniden toparlamak amaciyla ulkeye gonderilmesiyle eski yonetim feshedilip Ismail Bilen sekreterliginde gecici bir Merkez Komitesi olusturulmus Salih Hacioglu nun da muhalifler arasinda oldugu rapor edilmisti Hacioglu hapisten ciktiktan sonra Mayis 1928 de esiyle birlikte SSCB ye gitti Bu sirada gecici MK tarafindan partiden ihrac edilmisti Bu karara karsi once Eylul 1929 sonra Mayis 1930 da Komintern e yaptigi basvurular geri cevrildi Nihayet on yil kadar bir sure sonra Mayis 1939 da yeniden uyelige kabul edildi Sovyetler Birligin de bulundugu bu yillarda cogunlukla veterinerlik yaparak yasadi bu alanda kitaplar yayinladi TKP uyelerinin egitim gordugu KUTV universitesinde kisim sefligi ve veterinerlik gorevlerinde bulundu Sovyetler Birligi nde tutuklanmasi olumu ve aklanmasiSalih Hacioglu 1949 yilinda ikinci esi Sabiha Sumbul un kizi Durdane nin olumu uzerine Turkiye ye donmek uzere T C Buyukelciligine basvuru yapinca SSCB Icisleri Bakanligi tarafindan 10 Mart ta tutuklandi ve 1 Mart 1950 de 10 yil hapse mahkum edildi Esiyle birlikte Altaylar bolgesindeki calisma kamplarina suruldu Burada Salih Hacioglu nun sag yanina inme indi ve Nisan 1954 te oldu Kruscev un Sovyetler Birligi Komunist Partisinin 20 Kongresinde baslattigi destalinizasyon surecinde 1956 da cikan aftan ancak esi Sabiha Sumbul yararlanabildi Salih Suleymanoglu Haciyev 27 Subat 1956 SSCB Yuksek Mahkemesi Askeri Heyeti tarafindan aklanarak itibari iade edildi Nazim Hikmet 20 Kongrenin ardindan yazdigi Haci Oglu Salih baslikli siirinde Salih Hacioglu nun hikayesini anlatir Salih Hacioglu uzerine kaleme aldigi ve Nazim bu siirine de yer verdigi bir kose yazisini gazeteci Ugur Mumcu Baytar Salih in dramindan bugun icin bin ders cikar dedikten sonra Baytar Binbasi Salih tel orguler ve kurt kopekleriyle cevrili elli kisilik barakasinda son nefesini verirken kim bilir aklindan neler gecirmistir Nazim surgune gonderilen Baytar Salih icin ne bir dag devrildi icinde hatta ne bir toprak parcasi kaydi diye yazmis ama gercekten oyle miydi diye sorgulayarak noktalamistir Kaynakca Tevetoglu Fethi Turkiye de Sosyalist ve Komunist Faaliyetler Ankara Ayyildiz Matbagasi 1967 s 147 Erden Akbulut Erol Ulker Hafi TKP ve THIF Genel Sekreteri Salih Hacioglu Belgelerle Yasam Oykusu TUSTAV 20 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2022 TUSTAV 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2022 Medya Gunlugu 22 Ocak 2018 30 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Moskova Nazim Hikmet Vakfi 10 Mart 2021 12 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 2008 Nazim Hikmet ile Serteller Istanbul Everest Yayinlari ss 136 39 ISBN 978 975 289 557 7 Sumbul Sabiha TKP MK Dis Burosu 1965 Tartismalari TUSTAV Istanbul 2004 s 132 133 Ugur Mumcu Baytar Salih GOZLEM Cumhuriyet gazetesi 17 Subat 1990