Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin çok kısa olup uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Neandertal ya da Neandertal insanı, günümüzden yaklaşık 250 bin ila 40 bin yıl önce yaşamış insan türüdür.İkili adlandırmada ismi "Homo neanderthalensis"dir. Fosilleri muhafaza etmeye müsait kireç taşı mağaralarda yaşadıkları için haklarında en fazla bilgi sahibi olunan ve bunun bir sonucu olarak modern kültürde tipik "mağara adamı" kalıbını yaratan tarih öncesi insan türüdür.
| Neandertal insanı | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Neandertal iskeleti, Amerikan Doğa Tarihi Müzesi | |||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||||
| †Homo neanderthalensis , 1864 | |||||||||||||||||||||||
| Tip örnek | |||||||||||||||||||||||
| Neandertal 1 King, 1864 | |||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||
| Neandertaller'in fosil dağılımı haritası: Avrupa fosilleri (mavi renkle), Güneybatı Asya fosilleri (turuncu renkle), Özbekistan fosilleri (yeşil renkle), Altay Dağları'nda bulunan fosiller ise (mor renkle) gösterilmiştir. | |||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||||
Homo
Palaeoanthropus
Protanthropus
Acanthropus
| |||||||||||||||||||||||
Köken bilimi
İlk neandertal fosili Almanya'nın Düsseldorf kenti yakınlarındaki Neander vadisinde 1856'da bulundu. Bu nedenle Neandertal ismi verildi. Almanca "tal" ve eski Almancada "thal" sözcükleri vadi anlamına gelir.
Keşif
Orijinal Neandertal fosili, 1856'da Almanya, Düsseldorf yakınlarındaki Mettmann'da keşfedildi. Neandertal taksonunun holotipi Bonn'da, 'da tutuluyor ve konferansı aynı şehirde Rheinische Friedrich-Wilhelms Universität'ta yapıldı.
Yaşadıkları dönem ve bölge
Neandertaller günümüzden yaklaşık 200 ila 100 bin yıl önce ortaya çıkmışlardır. Soyları yaklaşık 35 bin yıl önce tükenmiştir.Atlantik kıyılarından Orta Asya'ya, en kuzeyde Belçika'dan, güneyde Akdeniz ve güneybatı Asya'ya kadar olan bölgede yaşamışlardır.
Neandertaller muhtemelen Avrupa'da, soğuk iklim koşullarına uyum sağlayabilmek amacıyla ortaya çıktı. Daha sonra batı Asya'ya ulaştı ve muhtemelen Levant'da (doğu Akdeniz) Homo sapiens ile karşılaştı. Neandertalların Afrika'ya ya da Özbekistan'ın doğusuna ulaştıkları konusunda herhangi bir iskeletsel kanıt yoktur.
Evrimi
Büyük ölçüde H. heidelbergensis'in, popülasyonlar sırasıyla Avrupa, Asya ve Afrika'da izole edilmeden önce Neandertallerin, Denisovalıların ve modern insanların son ortak atası olduğu düşünülmektedir. Neandertal/insan ayrımı için çok sayıda tarih önerilmiştir. Yaklaşık 250.000 yıl öncesine ait tarih, "H. helmei" nin son ortak ata olduğunu belirtir ve bölünme, Levallois taş alet yapma tekniği ile ilişkilidir. Yaklaşık 400.000 yıl öncesinde ayrıldığı teorisi, H. heidelbergensis'i son ortak ata olarak kullanır. 600.000 yıl öncesinde ayrıldığı teorisi ise, "H. rhodesiensis"in modern insan soyunun ve bir H. neanderthalensis/H. heidelbergensis olarak ayrılan soyun son ortak atası olduğunu belirtir.
Genetik kanıtlar, Sima de los Huesos homininlerinin () sonraki Neandertallerin ataları olduğunu gösteriyor. Ancak, onları Homo heidelbergensis'e dahil edip etmemeleri veya Homo neanderthalensis'in erken üyelerini temsil edip etmemeleri konusunda tartışmalar var.
Modern insan ile akrabalığı
Filogeni
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2019 filogenisi, antik proteomların ve genomların modern türlerinkilerle karşılaştırılmasına dayanmaktadır. |
Neanderthaller ve Modern insanlar
Neandertallerin soyunun modern insanlardan ne zaman ayrıldığı belli değildir; çalışmalar, 315.000 ila 800.000 arasında değişen çeşitli aralıklar üretmiştir. Neandertallerin ataları H. heidelbergensis'ten ayrılma zamanı da belirsizdir. En eski potansiyel Neandertal kemikleri 430.000 yıl öncesine dayanıyor, ancak sınıflandırma belirsizliğini koruyor.
Neandertallerin evrimsel kaderi ile modern insanın ortaya çıkışı doğrudan alakalıdır. Homo sapiens, yaklaşık 200 ila 100 bin yıl önce doğu veya güney Afrika'da ortaya çıkmıştır. Modern insan, yaklaşık 40 bin yıl önce kuzeye doğru yayılmış, bu esnada yerel tarih öncesi insan türlerini sürmüş veya tüketmiştir. Bunun sonucu olarak, güneybatı Asya, Orta Asya ve orta Avrupa'daki Neandertaller çeşitli oranlarda modern insan ırkı tarafından absorbe edilmişlerdir. Modern insana geçişin göreceli olarak geç yaşandığı batı Avrupa'da bile Neandertaller ile ilk modern insanların çiftleştiğine dair kanıtlar vardır.
Fosil kanıtları
Neander Vadisi'nde 1856'da bulunan ilk fosiller 16 parçadan oluşuyordu. İlk etapta bunların tarih öncesi bir insan ırkına ya da anormal bir modern insana ait olabileceği düşünüldü. 1886'da Belçika'nın Spy bölgesindeki bir mağarada bulunan fosiller ilk tespiti haklı çıkardı. Mağaradaki Neandertal fosillerinin yanında, Orta Paleolitik döneme ait taş aletler ve soyu tükenmiş hayvanların fosilleri vardı.
1910'da batı ve orta Avrupa'da bir dizi Neandertal iskeletine ulaşıldı. Bu verilere dayanarak bilimadamları Neandertallerin tam dik ayakta duramayan, modern insandan daha az zekaya sahip bir yarı-insan oldukları sonucuna vardı. O dönemde, daha eski insan formları yaygın olarak kabul görmediği için, Neandertallerin insansı maymunlar ile modern insan arasında bir tür olduğu, modern insandan çok farklı oldukları için de insanın atası olamayacakları düşünüldü. II. Dünya Savaşı'ndan sonra bu görüşün hatalı olduğu, evrimsel bir bakış açısıyla Neandertal ve modern insanın oldukça yakın olduğu görüşü hakim oldu. Bu nedenle Neandertaller Homo sapiens türüne dahil edildi ve sıklıkla "Homo sapiens neanderthalensis" olarak anılmaya başlandı. Yakın dönemde Neandertaller Homo sapiens olarak değil de yakın fakat farklı bir tür olarak, "Homo neanderthalensis" şeklinde adlandırıldı.
Neandertal iskeletleri, birçok arkeolojik materyalle birlikte Avrupa, güneybatı Asya ve en son Özbekistan dahil Orta Asya'da yoğun olarak bulundu. Günümüzde yaklaşık birkaç yüz tane bireye ait Neandertal fosiline ulaşılmıştır. Bunlardan bir kısmı neredeyse tam iskeletlerdir.
Fiziksel farklar
Neandertaller ile ilk modern insanlar arasındaki en önemli fark güçlülük ve dayanıklılıktır. Neandertaller de tıpkı diğer tarih öncesi insan türleri gibi modern insandan daha güçlü ve dayanıklı canlılardı. İlk modern insanın kol ve baldırları günümüz insanına nazaran daha kalın olmakla birlikte Neandertallere göre daha inceydi. İlk modern insanın el anatomisinin daha hassas tutuş için değiştiği düşünülmektedir. Bacak anatomisinin fazla değişmediği anlaşılmaktadır. Zira tüm Pleyistosen dönemi avcı-toplayıcı topluluklarında hızlı hareket etme önemliydi. Ön dişler küçüldü, yüz kısaldı, çene sivrildi, kaş çıkıntıları küçüldü. Beyin boşluğu daha yukarıya çıktı, yuvarlaklaştı ancak büyümedi. Bunun yanı sıra Neandertallerin geniş kafatasının farklı bir beyin şekli dolayısıyla da farklı bir düşünme yapısına işaret ettiği, bu yüzden de modern insandan daha zeki olabileceği yorumları yapılmaktadır.
Anatomisi
Vücut
Fosil buluntularında Neandertaller'in ortalama yükseklikleri erkeklerde 164 ila 168 cm iken kadınlarda 152 ila 156 cm arasında değişkenlik gösteriyor. Fosillerinin 26 numuneden oluşan örneklerinin incelenmesiyle, ortalama ağırlıklarının erkeklerde 77,6 kg ve kadınlarda 66,4 kg olduğu bulundu.
Beyin
Neandertal beyin hacmi, erkekler için ortalama 1.600 cm³ (98 inç3) ve kadınlar için 1.300 cm³'tür (79 inç3), modern insanın olası aralığından (yani ortalama olarak erkekler için 1.270 cm³ (78 inç3) ve günümüz kadınlarında 1.130 cm³'tür (69 inç3)) daha büyüktür. 190 ila 25 bin yıl önce 28 modern insan örneği için, cinsiyet dikkate alınmadan ortalama yaklaşık 1.478 cc (90.2 cu inç) idi ve modern insan beyni boyutunun Üst Paleolitik'ten bu yana azaldığı öne sürülüyor. En büyük Neandertal beyni olan Amud 1'in 1.736 cm³ (105.9 inç3) olduğu hesaplandı ve bu, hominidlerde şimdiye kadar kaydedilen en büyük beyinlerden biri. Hem Neandertal hem de insan bebeklerinin ortalama beyin hacmi yaklaşık 400 cm³'tür (24 inç3).
Kaynakça
- "Neandertal." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
Dipnotlar
- ^ a b . Arkeofili. 2 Aralık 2019. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ Haeckel, Ernst Heinrich Philipp August (1895). Systematische phylogenie. MBLWHOI Library. Berlin : Georg Reimer.
- ^ (1906). Studien zur Vorgeschichte des Menschen [Studies on the pre-history of man] (Almanca). Stuttgart, E. Nägele. doi:10.5962/bhl.title.61918. hdl:2027/uc1.b4298459. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2021.
- ^ (1909). "Preuves que l'Homo Mousteriensis Hauseri appartient au type de Neandertal" [Evidence that Homo Mousteriensis Hauseri belongs to the Neanderthal type]. L'Homme Préhistorique (Fransızca). 7: 10-16. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2021.
- ^ Romeo, Luigi (1979). Ecce Homo!: a lexicon of man. John Benjamins Publishing Company. s. 92. ISBN . 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2021.
- ^ a b c d e McCown, T.; (1939). The stone age of Mount Carmel. The fossil human remains from the Levalloisso-Mousterian. 2. Clarenden Press.
- ^ Pinhasi, Ron; Higham, Thomas F. G.; Golovanova, Liubov V.; Doronichev, Vladimir B. (24 Mayıs 2011). "Revised age of late Neanderthal occupation and the end of the Middle Paleolithic in the northern Caucasus". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (21): 8611-8616. doi:10.1073/pnas.1018938108. ISSN 0027-8424. (PMC) 3102382 $2. (PMID) 21555570. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ "Neanderthal." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b c d e f g h i . Britannica.com. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Condemi, Silvana & Weniger, Gerd-Christian (Mart 2011). Continuity and Discontinuity in the Peopling of Europe (PDF). ss. 11-16. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ a b c "evolution Neandertal." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ Dean, D.; Hublin, J.-J.; Holloway, R.; Ziegler, R. (1998). "On the phylogenetic position of the pre-Neandertal specimen from Reilingen, Germany". Journal of Human Evolution. 34 (5): 485-508. doi:10.1006/jhev.1998.0214. (PMID) 9614635.
- ^ Ko, Kwang Hyun (16 Temmuz 2016). "Hominin interbreeding and the evolution of human variation". Journal of Biological Research. 23. doi:10.1186/s40709-016-0054-7. ISSN 1790-045X. (PMC) 4947341 $2. (PMID) 27429943. 23 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ "Using genetic evidence to evaluate four palaeoanthropological hypotheses for the timing of Neanderthal and modern human origins". Journal of Human Evolution (İngilizce). 59 (1): 87-95. 1 Temmuz 2010. doi:10.1016/j.jhevol.2010.04.005. ISSN 0047-2484. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ Callaway, Ewen (1 Mart 2016). "Oldest ancient-human DNA details dawn of Neanderthals". Nature (İngilizce). 531 (7594): 286-286. doi:10.1038/531286a. ISSN 1476-4687. 13 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2021.
- ^ Chen, F.; Welker, F.; Shen, C. (2019). "A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau". Nature. 569 (7,756): 409-412. Bibcode:2019Natur.569..409C. doi:10.1038/s41586-019-1139-x. (PMID) 31043746.
- ^ Gómez-Robles, Aida (15 Mayıs 2019). "Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal–modern human divergence". Science Advances. 5 (5). doi:10.1126/sciadv.aaw1268. ISSN 2375-2548. (PMC) 6520022 $2. (PMID) 31106274. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ Stringer, Chris (2012). "The status of Homo heidelbergensis (Schoetensack 1908)". Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews (İngilizce). 21 (3): 101-107. doi:10.1002/evan.21311. ISSN 1520-6505. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ Meyer, Matthias; Arsuaga, Juan-Luis; de Filippo, Cesare; Nagel, Sarah; Aximu-Petri, Ayinuer; Nickel, Birgit; Martínez, Ignacio; Gracia, Ana; de Castro, José María Bermúdez; Carbonell, Eudald; Viola, Bence (Mart 2016). "Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins". Nature (İngilizce). 531 (7595): 504-507. doi:10.1038/nature17405. ISSN 1476-4687. 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ . 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.
- ^ Sankararaman, Sriram; Mallick, Swapan; Dannemann, Michael; Prüfer, Kay; Kelso, Janet; Pääbo, Svante; Patterson, Nick; Reich, David (20 Mart 2014). "Neanderthal anatomy". Nature. 507 (7492): 354-357. doi:10.1038/nature12961. ISSN 0028-0836. (PMC) 4072735 $2. (PMID) 24476815. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
- ^ (PDF) Froehle, A. W.; Churchill, S. E. (2009).http://www.paleoanthro.org/journal/content/PA20090096.pdf
- ^ Stringer, C. (1984). "Human evolution and biological adaptation in the Pleistocene". In Foley, R. (ed.). Hominid evolution and community ecology. Academic Press. ISBN 978-0-12-261920-5.
- ^ Holloway, R. L. (1985). "The poor brain of Homo sapiens neanderthalensis: see what you please". In Delson, E. (ed.). Ancestors: The hard evidence. Alan R. Liss. ISBN 978-0-471-84376-4.
- ^ Allen, John S.; Damasio, Hanna; Grabowski, Thomas J. (2002). "Normal neuroanatomical variation in the human brain: An MRI-volumetric study". American Journal of Physical Anthropology (İngilizce). 118 (4): 341-358. doi:10.1002/ajpa.10092. ISSN 1096-8644. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- ^ Amano, Hideki; Kikuchi, Takeo; Morita, Yusuke; Kondo, Osamu; Suzuki, Hiromasa; León, Marcia S. Ponce de; Zollikofer, Christoph P. E.; Bastir, Markus; Stringer, Chris; Ogihara, Naomichi (2015). "Virtual reconstruction of the Neanderthal Amud 1 cranium". American Journal of Physical Anthropology (İngilizce). 158 (2): 185-197. doi:10.1002/ajpa.22777. ISSN 1096-8644. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- ^ Ponce de León, Marcia S.; Golovanova, Lubov; Doronichev, Vladimir; Romanova, Galina; Akazawa, Takeru; Kondo, Osamu; Ishida, Hajime; Zollikofer, Christoph P. E. (16 Eylül 2008). "Neanderthal brain size at birth provides insights into the evolution of human life history". Proceedings of the National Academy of Sciences. 105 (37): 13764-13768. doi:10.1073/pnas.0803917105. (PMC) 2533682 $2. (PMID) 18779579. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
Kitap
- Continuity and discontinuity in the peopling of Europe : one hundred fifty years of Neanderthal study ; Proceedings of the international congress to commemorate "150 years of Neanderthal discoveries, 1856-2006", organized by Silvana Condemi, Wighart von Koenigswald, Thomas Litt and Friedemann Schrenk, held at Bonn, 2006. Volume I. Silvana Condemi, Gerd-Christian Weniger. Dordrecht: Springer. 2011. ISBN . OCLC 719363216.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Homo neanderthalensis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Neandertal ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Vikisözlük'te Neandertal ile ilgili tanım bulabilirsiniz.- İnsan ve Neandertal Çiftleşmişti 20 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kanıtlandı: Neandertal geni taşıyoruz! 21 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin giris bolumu cok kisa olup ozetlemeye uygun olmadigi dusunulmektedir Giris bolumunu gelistirerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtin Neandertal ya da Neandertal insani gunumuzden yaklasik 250 bin ila 40 bin yil once yasamis insan turudur Ikili adlandirmada ismi Homo neanderthalensis dir Fosilleri muhafaza etmeye musait kirec tasi magaralarda yasadiklari icin haklarinda en fazla bilgi sahibi olunan ve bunun bir sonucu olarak modern kulturde tipik magara adami kalibini yaratan tarih oncesi insan turudur Neandertal insani Yasadigi donem araligi 0 25 0 04 myo Cibanyen Holosen PreYeYeOSDCPTJKPgN Neandertal iskeleti Amerikan Doga Tarihi MuzesiBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim PrimatesAlt takim HaplorhiniInfra takim SimiiformesFamilya HominidaeAlt familya HomininaeOymak HomininiCins HomoTur H neanderthalensisIkili adlandirma Homo neanderthalensis 1864Tip ornekNeandertal 1King 1864Neandertaller in fosil dagilimi haritasi Avrupa fosilleri mavi renkle Guneybati Asya fosilleri turuncu renkle Ozbekistan fosilleri yesil renkle Altay Daglari nda bulunan fosiller ise mor renkle gosterilmistir SinonimlerHomo H stupidus Haeckel 1895 H europaeus primigenius Wilser 1898 H primigenius 1906 H antiquus Adloff 1908 H transprimigenius mousteriensis Farrer 1908 H mousteriensis hauseri 1909 H priscus 1909 H chapellensis 1911 H calpicus 1911 H acheulensis moustieri Wiegers 1915 H lemousteriensis Wiegers 1915 H naulettensis Baudouin 1916 H sapiens neanderthalensis Kleinshmidt 1922 H heringsdorfensis Werthe 1928 H galilensis Joleaud 1931 H primigenius galilaeensis Sklerj 1937 H kiikobiensis Bontsch Osmolovskii 1940 H sapiens krapinensis Campbell 1962 H erectus mapaensis Kurth 1965 Palaeoanthropus P neanderthalensis and 1939 P heidelbergensis and 1939 P ehringsdorfensis Paterson 1940 P krapinensis Sergi 1911 P palestinensis and 1939 P europaeus Sergi 1910 Protanthropus P atavus Haeckel 1895 P tabunensis Bonarelli 1944 Acanthropus A neanderthalensis Arldt 1915 A primigenius Abel 1920 A neanderthalensis 1926Koken bilimiIlk neandertal fosili Almanya nin Dusseldorf kenti yakinlarindaki Neander vadisinde 1856 da bulundu Bu nedenle Neandertal ismi verildi Almanca tal ve eski Almancada thal sozcukleri vadi anlamina gelir KesifNeandertal holotipi Neanderthal 1 Orijinal Neandertal fosili 1856 da Almanya Dusseldorf yakinlarindaki Mettmann da kesfedildi Neandertal taksonunun holotipi Bonn da da tutuluyor ve konferansi ayni sehirde Rheinische Friedrich Wilhelms Universitat ta yapildi Yasadiklari donem ve bolgeBir yetiskinin restorasyonu Neandertaller gunumuzden yaklasik 200 ila 100 bin yil once ortaya cikmislardir Soylari yaklasik 35 bin yil once tukenmistir Atlantik kiyilarindan Orta Asya ya en kuzeyde Belcika dan guneyde Akdeniz ve guneybati Asya ya kadar olan bolgede yasamislardir Neandertaller muhtemelen Avrupa da soguk iklim kosullarina uyum saglayabilmek amaciyla ortaya cikti Daha sonra bati Asya ya ulasti ve muhtemelen Levant da dogu Akdeniz Homo sapiens ile karsilasti Neandertallarin Afrika ya ya da Ozbekistan in dogusuna ulastiklari konusunda herhangi bir iskeletsel kanit yoktur Evrimi1 Asama Muhtemel on Neanderthal H erectus Homo heidelbergensis 500 000 yil once 2 Asama Muhtemel arkaik Neanderthal H heidelbergensis 430 000 yil once 3 Asama Erken Neanderthal 130 000 yil once 4 Asama Klasik Avrupali Neanderthal 50 000 yil once Neanderthal evrimi Buyuk olcude H heidelbergensis in populasyonlar sirasiyla Avrupa Asya ve Afrika da izole edilmeden once Neandertallerin Denisovalilarin ve modern insanlarin son ortak atasi oldugu dusunulmektedir Neandertal insan ayrimi icin cok sayida tarih onerilmistir Yaklasik 250 000 yil oncesine ait tarih H helmei nin son ortak ata oldugunu belirtir ve bolunme Levallois tas alet yapma teknigi ile iliskilidir Yaklasik 400 000 yil oncesinde ayrildigi teorisi H heidelbergensis i son ortak ata olarak kullanir 600 000 yil oncesinde ayrildigi teorisi ise H rhodesiensis in modern insan soyunun ve bir H neanderthalensis H heidelbergensis olarak ayrilan soyun son ortak atasi oldugunu belirtir Genetik kanitlar Sima de los Huesos homininlerinin sonraki Neandertallerin atalari oldugunu gosteriyor Ancak onlari Homo heidelbergensis e dahil edip etmemeleri veya Homo neanderthalensis in erken uyelerini temsil edip etmemeleri konusunda tartismalar var Modern insan ile akrabaligiFilogeni Homo sapiens Denisova insani Denisova Magarasi ndan Denisova insani Baishiya Karst Magarasi ndan Neanderthal Denisova Magarasi ndan Neanderthal Sidron Magarasi ndan Neanderthal Vindija Magarasi ndan 2019 filogenisi antik proteomlarin ve genomlarin modern turlerinkilerle karsilastirilmasina dayanmaktadir Neanderthaller ve Modern insanlar Neandertallerin soyunun modern insanlardan ne zaman ayrildigi belli degildir calismalar 315 000 ila 800 000 arasinda degisen cesitli araliklar uretmistir Neandertallerin atalari H heidelbergensis ten ayrilma zamani da belirsizdir En eski potansiyel Neandertal kemikleri 430 000 yil oncesine dayaniyor ancak siniflandirma belirsizligini koruyor Neandertallerin evrimsel kaderi ile modern insanin ortaya cikisi dogrudan alakalidir Homo sapiens yaklasik 200 ila 100 bin yil once dogu veya guney Afrika da ortaya cikmistir Modern insan yaklasik 40 bin yil once kuzeye dogru yayilmis bu esnada yerel tarih oncesi insan turlerini surmus veya tuketmistir Bunun sonucu olarak guneybati Asya Orta Asya ve orta Avrupa daki Neandertaller cesitli oranlarda modern insan irki tarafindan absorbe edilmislerdir Modern insana gecisin goreceli olarak gec yasandigi bati Avrupa da bile Neandertaller ile ilk modern insanlarin ciftlestigine dair kanitlar vardir Fosil kanitlari Neander Vadisi nde 1856 da bulunan ilk fosiller 16 parcadan olusuyordu Ilk etapta bunlarin tarih oncesi bir insan irkina ya da anormal bir modern insana ait olabilecegi dusunuldu 1886 da Belcika nin Spy bolgesindeki bir magarada bulunan fosiller ilk tespiti hakli cikardi Magaradaki Neandertal fosillerinin yaninda Orta Paleolitik doneme ait tas aletler ve soyu tukenmis hayvanlarin fosilleri vardi 1910 da bati ve orta Avrupa da bir dizi Neandertal iskeletine ulasildi Bu verilere dayanarak bilimadamlari Neandertallerin tam dik ayakta duramayan modern insandan daha az zekaya sahip bir yari insan olduklari sonucuna vardi O donemde daha eski insan formlari yaygin olarak kabul gormedigi icin Neandertallerin insansi maymunlar ile modern insan arasinda bir tur oldugu modern insandan cok farkli olduklari icin de insanin atasi olamayacaklari dusunuldu II Dunya Savasi ndan sonra bu gorusun hatali oldugu evrimsel bir bakis acisiyla Neandertal ve modern insanin oldukca yakin oldugu gorusu hakim oldu Bu nedenle Neandertaller Homo sapiens turune dahil edildi ve siklikla Homo sapiens neanderthalensis olarak anilmaya baslandi Yakin donemde Neandertaller Homo sapiens olarak degil de yakin fakat farkli bir tur olarak Homo neanderthalensis seklinde adlandirildi Neandertal iskeletleri bircok arkeolojik materyalle birlikte Avrupa guneybati Asya ve en son Ozbekistan dahil Orta Asya da yogun olarak bulundu Gunumuzde yaklasik birkac yuz tane bireye ait Neandertal fosiline ulasilmistir Bunlardan bir kismi neredeyse tam iskeletlerdir Fiziksel farklar Homo sapiens ile Homo neanderthalensis kafataslarinin karsilastirilmasi Neandertaller ile ilk modern insanlar arasindaki en onemli fark gucluluk ve dayanikliliktir Neandertaller de tipki diger tarih oncesi insan turleri gibi modern insandan daha guclu ve dayanikli canlilardi Ilk modern insanin kol ve baldirlari gunumuz insanina nazaran daha kalin olmakla birlikte Neandertallere gore daha inceydi Ilk modern insanin el anatomisinin daha hassas tutus icin degistigi dusunulmektedir Bacak anatomisinin fazla degismedigi anlasilmaktadir Zira tum Pleyistosen donemi avci toplayici topluluklarinda hizli hareket etme onemliydi On disler kuculdu yuz kisaldi cene sivrildi kas cikintilari kuculdu Beyin boslugu daha yukariya cikti yuvarlaklasti ancak buyumedi Bunun yani sira Neandertallerin genis kafatasinin farkli bir beyin sekli dolayisiyla da farkli bir dusunme yapisina isaret ettigi bu yuzden de modern insandan daha zeki olabilecegi yorumlari yapilmaktadir AnatomisiVucut Neanderthal insani ve modern insanin iskelet karsilastirmasi Boule 1912 Fosil buluntularinda Neandertaller in ortalama yukseklikleri erkeklerde 164 ila 168 cm iken kadinlarda 152 ila 156 cm arasinda degiskenlik gosteriyor Fosillerinin 26 numuneden olusan orneklerinin incelenmesiyle ortalama agirliklarinin erkeklerde 77 6 kg ve kadinlarda 66 4 kg oldugu bulundu Beyin Homo sapiens ve Neanderthal in kafatasi karsilastirmasi Neandertal beyin hacmi erkekler icin ortalama 1 600 cm 98 inc3 ve kadinlar icin 1 300 cm tur 79 inc3 modern insanin olasi araligindan yani ortalama olarak erkekler icin 1 270 cm 78 inc3 ve gunumuz kadinlarinda 1 130 cm tur 69 inc3 daha buyuktur 190 ila 25 bin yil once 28 modern insan ornegi icin cinsiyet dikkate alinmadan ortalama yaklasik 1 478 cc 90 2 cu inc idi ve modern insan beyni boyutunun Ust Paleolitik ten bu yana azaldigi one suruluyor En buyuk Neandertal beyni olan Amud 1 in 1 736 cm 105 9 inc3 oldugu hesaplandi ve bu hominidlerde simdiye kadar kaydedilen en buyuk beyinlerden biri Hem Neandertal hem de insan bebeklerinin ortalama beyin hacmi yaklasik 400 cm tur 24 inc3 Kaynakca Neandertal Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc Dipnotlar a b Arkeofili 2 Aralik 2019 2 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2021 Haeckel Ernst Heinrich Philipp August 1895 Systematische phylogenie MBLWHOI Library Berlin Georg Reimer 1906 Studien zur Vorgeschichte des Menschen Studies on the pre history of man Almanca Stuttgart E Nagele doi 10 5962 bhl title 61918 hdl 2027 uc1 b4298459 28 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2021 1909 Preuves que l Homo Mousteriensis Hauseri appartient au type de Neandertal Evidence that Homo Mousteriensis Hauseri belongs to the Neanderthal type L Homme Prehistorique Fransizca 7 10 16 28 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2021 Romeo Luigi 1979 Ecce Homo a lexicon of man John Benjamins Publishing Company s 92 ISBN 978 90 272 2006 6 28 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2021 a b c d e McCown T 1939 The stone age of Mount Carmel The fossil human remains from the Levalloisso Mousterian 2 Clarenden Press Pinhasi Ron Higham Thomas F G Golovanova Liubov V Doronichev Vladimir B 24 Mayis 2011 Revised age of late Neanderthal occupation and the end of the Middle Paleolithic in the northern Caucasus Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 108 21 8611 8616 doi 10 1073 pnas 1018938108 ISSN 0027 8424 PMC 3102382 2 PMID 21555570 13 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2021 Neanderthal Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 a b c d e f g h i Britannica com 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Condemi Silvana amp Weniger Gerd Christian Mart 2011 Continuity and Discontinuity in the Peopling of Europe PDF ss 11 16 30 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Agustos 2021 a b c evolution Neandertal Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc Dean D Hublin J J Holloway R Ziegler R 1998 On the phylogenetic position of the pre Neandertal specimen from Reilingen Germany Journal of Human Evolution 34 5 485 508 doi 10 1006 jhev 1998 0214 PMID 9614635 Ko Kwang Hyun 16 Temmuz 2016 Hominin interbreeding and the evolution of human variation Journal of Biological Research 23 doi 10 1186 s40709 016 0054 7 ISSN 1790 045X PMC 4947341 2 PMID 27429943 23 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2021 Using genetic evidence to evaluate four palaeoanthropological hypotheses for the timing of Neanderthal and modern human origins Journal of Human Evolution Ingilizce 59 1 87 95 1 Temmuz 2010 doi 10 1016 j jhevol 2010 04 005 ISSN 0047 2484 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2021 Callaway Ewen 1 Mart 2016 Oldest ancient human DNA details dawn of Neanderthals Nature Ingilizce 531 7594 286 286 doi 10 1038 531286a ISSN 1476 4687 13 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2021 Chen F Welker F Shen C 2019 A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau Nature 569 7 756 409 412 Bibcode 2019Natur 569 409C doi 10 1038 s41586 019 1139 x PMID 31043746 Gomez Robles Aida 15 Mayis 2019 Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal modern human divergence Science Advances 5 5 doi 10 1126 sciadv aaw1268 ISSN 2375 2548 PMC 6520022 2 PMID 31106274 13 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2021 Stringer Chris 2012 The status of Homo heidelbergensis Schoetensack 1908 Evolutionary Anthropology Issues News and Reviews Ingilizce 21 3 101 107 doi 10 1002 evan 21311 ISSN 1520 6505 3 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2021 Meyer Matthias Arsuaga Juan Luis de Filippo Cesare Nagel Sarah Aximu Petri Ayinuer Nickel Birgit Martinez Ignacio Gracia Ana de Castro Jose Maria Bermudez Carbonell Eudald Viola Bence Mart 2016 Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins Nature Ingilizce 531 7595 504 507 doi 10 1038 nature17405 ISSN 1476 4687 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2021 26 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2013 Sankararaman Sriram Mallick Swapan Dannemann Michael Prufer Kay Kelso Janet Paabo Svante Patterson Nick Reich David 20 Mart 2014 Neanderthal anatomy Nature 507 7492 354 357 doi 10 1038 nature12961 ISSN 0028 0836 PMC 4072735 2 PMID 24476815 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2021 PDF Froehle A W Churchill S E 2009 http www paleoanthro org journal content PA20090096 pdf Stringer C 1984 Human evolution and biological adaptation in the Pleistocene In Foley R ed Hominid evolution and community ecology Academic Press ISBN 978 0 12 261920 5 Holloway R L 1985 The poor brain of Homo sapiens neanderthalensis see what you please In Delson E ed Ancestors The hard evidence Alan R Liss ISBN 978 0 471 84376 4 Allen John S Damasio Hanna Grabowski Thomas J 2002 Normal neuroanatomical variation in the human brain An MRI volumetric study American Journal of Physical Anthropology Ingilizce 118 4 341 358 doi 10 1002 ajpa 10092 ISSN 1096 8644 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Temmuz 2021 Amano Hideki Kikuchi Takeo Morita Yusuke Kondo Osamu Suzuki Hiromasa Leon Marcia S Ponce de Zollikofer Christoph P E Bastir Markus Stringer Chris Ogihara Naomichi 2015 Virtual reconstruction of the Neanderthal Amud 1 cranium American Journal of Physical Anthropology Ingilizce 158 2 185 197 doi 10 1002 ajpa 22777 ISSN 1096 8644 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Temmuz 2021 Ponce de Leon Marcia S Golovanova Lubov Doronichev Vladimir Romanova Galina Akazawa Takeru Kondo Osamu Ishida Hajime Zollikofer Christoph P E 16 Eylul 2008 Neanderthal brain size at birth provides insights into the evolution of human life history Proceedings of the National Academy of Sciences 105 37 13764 13768 doi 10 1073 pnas 0803917105 PMC 2533682 2 PMID 18779579 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Temmuz 2021 KB1 bakim PMC bicimi link Kitap Continuity and discontinuity in the peopling of Europe one hundred fifty years of Neanderthal study Proceedings of the international congress to commemorate 150 years of Neanderthal discoveries 1856 2006 organized by Silvana Condemi Wighart von Koenigswald Thomas Litt and Friedemann Schrenk held at Bonn 2006 Volume I Silvana Condemi Gerd Christian Weniger Dordrecht Springer 2011 ISBN 978 94 007 0492 3 OCLC 719363216 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Homo neanderthalensis ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Neandertal ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Vikisozluk te Neandertal ile ilgili tanim bulabilirsiniz Insan ve Neandertal Ciftlesmisti 20 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kanitlandi Neandertal geni tasiyoruz 21 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde