Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmed Necmeddin Okyay (28 Ocak 1883, İstanbul - 5 Ocak 1976, İstanbul), Türk hattat, ebru sanatçısı, kemankeş, gül yetiştiricisi, tuğrakeş ve is mürekkebi imali, aharcılık (kâğıt perdahcısı "parlatma"), mücellidlik (cilt yapımı) gibi kitap sanatları ustası, imam ve hatip. Pek çok sanat dalında bilgisi, yetkinliği ve ustalığı ile Hezârfen unvanıyla da tanınmaktadır.Ebru sanatında Necmeddin üslubu'nu oluşturmuştur.
| Necmeddin Okyay | |
|---|---|
| Doğum adı | Mehmed Necmeddin Okyay |
| Diğer ad(ları) | Hezârfen Necmeddin Okyay |
| Doğum | 28 Ocak 1883 Üsküdar, İstanbul, Osmanlı Devleti  |
| Ölüm | 5 Ocak 1976 (92 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Uyruk | Türk |
| Çocukları | Nebih Okyay Sami Okyay Sacid Okyay |
| Etkilendikleri | Hezarfen Şeyh İbrahim Edhem Efendi Hattat Sami Efendi İsmail Hakkı Altunbezer İbnülemin Mahmud Kemal İnal Gülcü Şükrü Baba |
| Etkiledikleri | Mustafa Düzgünman Uğur Derman Emin Barın Hasan Çelebi Süheyl Ünver Şefik Bursalı Fatma Rikkat Kunt Nebih, Sami ve Sacid Okyay |
| Ünlü yapıtları | Necmeddin üslubu (ebru) Gel keyfim gel (Hat) |
Yaşamı
Mehmed Necmeddin Okyay, 29 Ocak 1883'te Üsküdar'da doğdu. Babası Üsküdar Mahkeme-i Şer'iyye başkâtibi ve Valide-i Cedid Camii imam-hatibi Abdünnebî Efendi, annesi Binnaz Hanım’dır. Kasapzâde Hâfız Mehmed Efendi'nin yanında başladı hıfz eğitimini Hâfız Şükrü Efendi'den tamamladı.
Üsküdar'daki Valide-i Cedid Camii'nde imam ve hatip olan babasının 1907'deki vefatı sonrası aynı camide aynı vazifeyi üstlendi ve görevlendirildiği kırk yıl boyunca buradaki görevini sürdürür.
Sanatları
Ravza-i Terakkî Mektebi'nde okudurken hat muallimi Hasan Talat Bey’den rik'a, divanî, (celî divanî) yazılarını öğrenerek icazet aldı. İlerleyen yıllarda Nuruosmaniye Medresesi'ndeki Filibeli (Bakkal) Hacı Ârif Efendi'den ders aldı ve celî üstadı Hattat Sâmi Efendi'den ta'lik hattını öğrendi; 1905 yılında bu yazı türünden, 1906 yılında ise sülüs-nesih yazılarından icâzet alarak hat sanatındaki bilgi ve yeteneğini geliştirdi. Bu yeteneği ile 1957'de devrin ünlü hattatlarından Mehmet İlmî Efendi ve oğlu İsmail Hakkı Altunbezer'in mezar kitabesini celî ta'lik hatla yazıp hazırlayacaktır.
Okulunda hat derslerine devam edemeyince ebru sanatına merak sardı ve Özbekler Tekkesi şeyhi 'den ebru sanatını, kâğıt boyama ve aharlama (perdah) usullerini ve hatta ince marangozluğu öğrendi. Bu arada Konyalı müderris Mehmed Vehbi Efendi’den is mürekkebi imalini,Sultan Abdülaziz'in okçubaşısı Seyfeddin Bey'den kemankeşliği öğrendi ve Kaptanpaşa Camii imamı Ahmed Nazîf Efendi'den aşere ve takrîb, Çinili Camii imamı Nûri Efendi’den ilmiye icâzetnâmelerini aldı.'den mezun oldu; burada hocalık da yapmıştır.
Eski kitapların tamirini ve yeni cilt yapımını öğrenen Okyay, bu sanatıyla eski eserlerin tamirinde çalıştı ve yeni eserler için özel ciltler hazırladı. Soyadı Kanunu çıktığında "Okyay" soyadını alarak kemankeşlik ve okçuluğa olan sevgisini soyadına da taşıdı. Okyay, vakıf arazisi olan Okmeydanı'nın ilki 1920'de, ikincisi 1940'ta olmak üzere satışını Devlet Şûrası'na kadar takip ederek ve mahkemede "Burası benim (okçuların) malımdır. Fatih burayı okçulara vakfetti." diyerek, vakfiyeden örneklerle satışını önlemiştir..
Bahçesinde özel merakı olan gül yetiştiriciliği neticesinde 444 farklı çeşit gül yetiştirdi.Süheyl Ünver bu merakı sebebiyle kendisini "gül çapkını" diyerek latife etmiştir. O dönemde yapılan gül yetiştiriciliği yarışmalarından ödüller almıştır. Necmeddin Okyay'ın bir meziyeti de kimin olduğu bilinmeyen ve imzasız olan hat eserlerinin kime ait olduğunu büyük bir isabetle tayin edebilmesiydi. Ayrıca taklit yeteneği de olan Okyay, pek çok şiveyi ve kişinin konuşma tarzını taklit edebilmekteydi.
Hezârfen Okyay özellikle ebru sanatında ilk kez denenen ve zamanla kendi adıyla anılacak bir üslup geliştirmiştir. Necmeddin üslubu denilen bu ebru üslubunda, o döneme kadar uygulanması düşünülmemiş olan lale, sümbül, fulya, karanfil gibi çiçek desenlerini ebruya uygulamıştır.
Eserleri
- Eserleri bazı özel koleksiyonlarda bulunmaktadır.
- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'ne tslim ettiği 140 civarında kıt'a ve levha şeklinde hazırladığı eseri vardır. Bu yazıların bir kısmı mezuniyet ödevi olarak öğrencilere tezhip ettirilmiş olup halen İstanbul Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonundadır. Tezhip edilmeyen diğer yazılar 2000 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Rektörlüğü'nden çelik dolabıyla birlikte kaybolmuştur.
- Topkapı Sarayı'nda bir hat levhası vardır. Hat koleksiyonunun büyük bir kısmı 1961 yılında Topkapı Sarayı Müzesi'ne, kalanları da ölümünden sonra Türk-İslam Eserleri Müzesi ve Türk-Petrol Vakfına verilmiştir.
- İstanbul'un Kurtuluşu üzerine çekilen düşman gemilerinin görüntüsünden ilhamla "Gel keyfim gel" yazan bir ebru hazırlamıştır.
- 1910'da Pierre Loti'nin oturduğu ev için belediye tarafından hazırlatılan kitabeyi yazmıştır.
- 1934'te İran Şahı Rıza Pehlevi'nin İstanbul ziyaretinde boyu 14, eni 2,5 metre olan takın üzerindeki Farsça levhayı hazırlamıştır.
- Bazı eserlerini Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nde görmek mümkündür.
Ölümü
1976 yılında vefat eden Okyay'ın cenaze namazı Yeni Vâlide Camiinde kılınmış ve naaşı Karacaahmet Mezarlığına defnedilmiştir.
İsim mirası
- İbnülemin Mahmut Kemal İnal'in "Son Hattatlar" s. 597-601; Şevket Rado'nun Türk Hattatları, s. 265; Ali Alparslan'ın Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, s. 182-185; kitaplarında kendisine yer verilmiştir.
- 9-10 Haziran 2010 tarihinde "Necmeddin Okyay Geleneksel Okçuluk Festivali" adıyla Üsküdar Validebağ'da adına bir festival düzenlenmiştir. 2013 ve 2014 yıllarında da devam etmiştir.
- TRT tarafından yayınlanan "Kendi Gök Kubbemiz" adlı yapımda Hezarfen Necmeddin Okyay için bir bölüm ayrılmıştır.
- Necmeddin Okyay adı, İstanbul Üsküdar'daki Ahmediye Mahallesi'nde bir sokağa verilmiştir.
- Hakkında bazı yazılar ve kitaplar hazırlanmıştır: Süleyman Berk, "Vefatının 35. Yılında Hattat Necmeddin Okyay". Nezih Uzel, "Hartat Necmeddin Hoca'nın Hatırasına", Dersaadet'ten istanbul'a, İstanbul 1993, s. 187 -189. Şule Aksoy, "Hezarfen Bir Hartat, Necmeddin Okyay: Hayatı, Türk ve islam Eserleri Müzesinde Bulunan Kitaplan", M. Uğur Derman Armağanı: Altmış beşinci Yaşı Münasebetiyle Sunulmuş Tebliğler, İstanbul 2000, s. 73- 100. 28 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Çiçek Derman, "Hezârfen Hattat Necmeddin Okyay’ın Sanatkâr Oğulları".
Ödüller
Kaynakça
- ^ "Ebru Ustası Mustafa Düzgünman İle Sohbet... - 1988". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Hat sanatı büyük bir üstadını kaybetti". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Murat Bardakçı: Osmanlı ailesinin kitabı". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Murat Bardakçı - ÜSKÜDAR'IN ÜSTADLARI - 5 Aralık 2014". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ . 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 33, s.343" (PDF). 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ a b "Klasik Türk Sanatları Vakfı - MEHMED NECMEDDİN OKYAY". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "M. Uğur Derman - Üsküdar Sempozyumu - Hezarfen Hattat Üsküdarlı Necmeddin Okyay - 23-25 Mayıs 2003, Bildiriler". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "NTV - Necmeddin Okyay, vefatının 41. yılında anıldı - 6 Şubat 2017". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ . 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Üsküdar ağzıyla öyle güzel Kur'an okurdu ki". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ TRT Belgesel - Kendi Gök Kubbemiz : Hezarfen Necmeddin Okyay
- ^ Ana Brittanica Ansiklopedisi, Cilt 17, s.66.
- ^ "Kübra Bilgin - "Üsküdar'ın Kültür Hayatı Çerçevesinde HEZARFEN NECMEDDİN OKYAY'I ANLAMAK", 2008" (PDF). 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Milliyet - Mimar Sinan Üniversitesi'nde değeri yaklaşık 100 milyar lira olan 50 parçalık Akademi Koleksiyonu sırra kadem bastı". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ Süheyl Ünver, "Üstad Necmeddin Okyay"
- ^ "Dünya okçuları Üsküdarda buluştu". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Kız Kulesi'ne ok yağdı". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ "Üsküdar'da Okçuluk Festivali". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ . www.iletisim.gov.tr. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmed Necmeddin Okyay 28 Ocak 1883 Istanbul 5 Ocak 1976 Istanbul Turk hattat ebru sanatcisi kemankes gul yetistiricisi tugrakes ve is murekkebi imali aharcilik kagit perdahcisi parlatma mucellidlik cilt yapimi gibi kitap sanatlari ustasi imam ve hatip Pek cok sanat dalinda bilgisi yetkinligi ve ustaligi ile Hezarfen unvaniyla da taninmaktadir Ebru sanatinda Necmeddin uslubu nu olusturmustur Necmeddin OkyayDogum adiMehmed Necmeddin OkyayDiger ad lari Hezarfen Necmeddin OkyayDogum28 Ocak 1883 1883 01 28 Uskudar Istanbul Osmanli DevletiOlum5 Ocak 1976 92 yasinda Istanbul TurkiyeUyrukTurkCocuklariNebih Okyay Sami Okyay Sacid OkyayEtkilendikleriHezarfen Seyh Ibrahim Edhem Efendi Hattat Sami Efendi Ismail Hakki Altunbezer Ibnulemin Mahmud Kemal Inal Gulcu Sukru BabaEtkiledikleriMustafa Duzgunman Ugur Derman Emin Barin Hasan Celebi Suheyl Unver Sefik Bursali Fatma Rikkat Kunt Nebih Sami ve Sacid OkyayUnlu yapitlariNecmeddin uslubu ebru Gel keyfim gel Hat YasamiMehmed Necmeddin Okyay 29 Ocak 1883 te Uskudar da dogdu Babasi Uskudar Mahkeme i Ser iyye baskatibi ve Valide i Cedid Camii imam hatibi Abdunnebi Efendi annesi Binnaz Hanim dir Kasapzade Hafiz Mehmed Efendi nin yaninda basladi hifz egitimini Hafiz Sukru Efendi den tamamladi Uskudar daki Valide i Cedid Camii nde imam ve hatip olan babasinin 1907 deki vefati sonrasi ayni camide ayni vazifeyi ustlendi ve gorevlendirildigi kirk yil boyunca buradaki gorevini surdurur SanatlariRavza i Terakki Mektebi nde okudurken hat muallimi Hasan Talat Bey den rik a divani celi divani yazilarini ogrenerek icazet aldi Ilerleyen yillarda Nuruosmaniye Medresesi ndeki Filibeli Bakkal Haci Arif Efendi den ders aldi ve celi ustadi Hattat Sami Efendi den ta lik hattini ogrendi 1905 yilinda bu yazi turunden 1906 yilinda ise sulus nesih yazilarindan icazet alarak hat sanatindaki bilgi ve yetenegini gelistirdi Bu yetenegi ile 1957 de devrin unlu hattatlarindan Mehmet Ilmi Efendi ve oglu Ismail Hakki Altunbezer in mezar kitabesini celi ta lik hatla yazip hazirlayacaktir Okulunda hat derslerine devam edemeyince ebru sanatina merak sardi ve Ozbekler Tekkesi seyhi den ebru sanatini kagit boyama ve aharlama perdah usullerini ve hatta ince marangozlugu ogrendi Bu arada Konyali muderris Mehmed Vehbi Efendi den is murekkebi imalini Sultan Abdulaziz in okcubasisi Seyfeddin Bey den kemankesligi ogrendi ve Kaptanpasa Camii imami Ahmed Nazif Efendi den asere ve takrib Cinili Camii imami Nuri Efendi den ilmiye icazetnamelerini aldi den mezun oldu burada hocalik da yapmistir Eski kitaplarin tamirini ve yeni cilt yapimini ogrenen Okyay bu sanatiyla eski eserlerin tamirinde calisti ve yeni eserler icin ozel ciltler hazirladi Soyadi Kanunu ciktiginda Okyay soyadini alarak kemankeslik ve okculuga olan sevgisini soyadina da tasidi Okyay vakif arazisi olan Okmeydani nin ilki 1920 de ikincisi 1940 ta olmak uzere satisini Devlet Surasi na kadar takip ederek ve mahkemede Burasi benim okcularin malimdir Fatih burayi okculara vakfetti diyerek vakfiyeden orneklerle satisini onlemistir Bahcesinde ozel meraki olan gul yetistiriciligi neticesinde 444 farkli cesit gul yetistirdi Suheyl Unver bu meraki sebebiyle kendisini gul capkini diyerek latife etmistir O donemde yapilan gul yetistiriciligi yarismalarindan oduller almistir Necmeddin Okyay in bir meziyeti de kimin oldugu bilinmeyen ve imzasiz olan hat eserlerinin kime ait oldugunu buyuk bir isabetle tayin edebilmesiydi Ayrica taklit yetenegi de olan Okyay pek cok siveyi ve kisinin konusma tarzini taklit edebilmekteydi Hezarfen Okyay ozellikle ebru sanatinda ilk kez denenen ve zamanla kendi adiyla anilacak bir uslup gelistirmistir Necmeddin uslubu denilen bu ebru uslubunda o doneme kadar uygulanmasi dusunulmemis olan lale sumbul fulya karanfil gibi cicek desenlerini ebruya uygulamistir EserleriEserleri bazi ozel koleksiyonlarda bulunmaktadir Mimar Sinan Guzel Sanatlar Universitesi ne tslim ettigi 140 civarinda kit a ve levha seklinde hazirladigi eseri vardir Bu yazilarin bir kismi mezuniyet odevi olarak ogrencilere tezhip ettirilmis olup halen Istanbul Resim ve Heykel Muzesi koleksiyonundadir Tezhip edilmeyen diger yazilar 2000 yilinda Mimar Sinan Universitesi Rektorlugu nden celik dolabiyla birlikte kaybolmustur Topkapi Sarayi nda bir hat levhasi vardir Hat koleksiyonunun buyuk bir kismi 1961 yilinda Topkapi Sarayi Muzesi ne kalanlari da olumunden sonra Turk Islam Eserleri Muzesi ve Turk Petrol Vakfina verilmistir Istanbul un Kurtulusu uzerine cekilen dusman gemilerinin goruntusunden ilhamla Gel keyfim gel yazan bir ebru hazirlamistir 1910 da Pierre Loti nin oturdugu ev icin belediye tarafindan hazirlatilan kitabeyi yazmistir 1934 te Iran Sahi Riza Pehlevi nin Istanbul ziyaretinde boyu 14 eni 2 5 metre olan takin uzerindeki Farsca levhayi hazirlamistir Bazi eserlerini Turk Vakif Hat Sanatlari Muzesi nde gormek mumkundur Olumu1976 yilinda vefat eden Okyay in cenaze namazi Yeni Valide Camiinde kilinmis ve naasi Karacaahmet Mezarligina defnedilmistir Isim mirasiIbnulemin Mahmut Kemal Inal in Son Hattatlar s 597 601 Sevket Rado nun Turk Hattatlari s 265 Ali Alparslan in Osmanli Hat Sanati Tarihi s 182 185 kitaplarinda kendisine yer verilmistir 9 10 Haziran 2010 tarihinde Necmeddin Okyay Geleneksel Okculuk Festivali adiyla Uskudar Validebag da adina bir festival duzenlenmistir 2013 ve 2014 yillarinda da devam etmistir TRT tarafindan yayinlanan Kendi Gok Kubbemiz adli yapimda Hezarfen Necmeddin Okyay icin bir bolum ayrilmistir Necmeddin Okyay adi Istanbul Uskudar daki Ahmediye Mahallesi nde bir sokaga verilmistir Hakkinda bazi yazilar ve kitaplar hazirlanmistir Suleyman Berk Vefatinin 35 Yilinda Hattat Necmeddin Okyay Nezih Uzel Hartat Necmeddin Hoca nin Hatirasina Dersaadet ten istanbul a Istanbul 1993 s 187 189 Sule Aksoy Hezarfen Bir Hartat Necmeddin Okyay Hayati Turk ve islam Eserleri Muzesinde Bulunan Kitaplan M Ugur Derman Armagani Altmis besinci Yasi Munasebetiyle Sunulmus Teblig ler Istanbul 2000 s 73 100 28 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cicek Derman Hezarfen Hattat Necmeddin Okyay in Sanatkar Ogullari Oduller2020 Cumhurbaskanligi Kultur ve Sanat Buyuk OduluKaynakca Ebru Ustasi Mustafa Duzgunman Ile Sohbet 1988 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Hat sanati buyuk bir ustadini kaybetti 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Murat Bardakci Osmanli ailesinin kitabi 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Murat Bardakci USKUDAR IN USTADLARI 5 Aralik 2014 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2017 TDV Islam Ansiklopedisi Cilt 33 s 343 PDF 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Mart 2017 a b Klasik Turk Sanatlari Vakfi MEHMED NECMEDDIN OKYAY 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 M Ugur Derman Uskudar Sempozyumu Hezarfen Hattat Uskudarli Necmeddin Okyay 23 25 Mayis 2003 Bildiriler 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 NTV Necmeddin Okyay vefatinin 41 yilinda anildi 6 Subat 2017 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2017 Uskudar agziyla oyle guzel Kur an okurdu ki 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 TRT Belgesel Kendi Gok Kubbemiz Hezarfen Necmeddin Okyay Ana Brittanica Ansiklopedisi Cilt 17 s 66 Kubra Bilgin Uskudar in Kultur Hayati Cercevesinde HEZARFEN NECMEDDIN OKYAY I ANLAMAK 2008 PDF 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Mart 2017 Milliyet Mimar Sinan Universitesi nde degeri yaklasik 100 milyar lira olan 50 parcalik Akademi Koleksiyonu sirra kadem basti 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Suheyl Unver Ustad Necmeddin Okyay Dunya okculari Uskudarda bulustu 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Kiz Kulesi ne ok yagdi 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 Uskudar da Okculuk Festivali 6 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2017 www iletisim gov tr 30 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2022