Neptün, beş ana halkadan oluşan bir sisteme sahiptir. Başta "yaylar" olarak adlandırılan halkalar, 22 Temmuz 1984'te Patrice Bouchet, Reinhold Häfner ve Jean Manfroid'dan oluşan ekip tarafından Şili'deki La Silla Gözlemevi'nde ve William Hubbard liderliğindeki bir program kapsamında F. Vilas ve L. R. Elicer tarafından Cerro Tololo Amerikan Gözlemevi'nde keşfedildi. Halkalar, 1989'da Voyager 2 uzay aracı tarafından fotoğraflandı. Halkaların en yoğun kısımları, Satürn'ün ana halkalarının yoğunluğu nispeten az kısımlarıyla (C halkası ve Cassini bölümü gibi) karşılaştırılabilir; ancak Neptün'ün halka sisteminin çoğu görece zayıf, soluk ve tozlu olup Jüpiter'in halkalarına daha çok benzemektedir. Neptün'ün halkalarına, gezegenle ilgili önemli çalışmalara katkıda bulunan gök bilimcilerin adları verilmiştir: Galle, Le Verrier, Lassell, Arago ve Adams. Neptün, uydularından Galatea'nın yörüngesine denk gelen ve isim verilmemiş soluk bir halkaya daha sahiptir. Diğer üç uydusu olan Naiad, Thalassa ve Despina halkalar arasındaki yörüngelerde dönmektedirler.
Neptün'ün halkaları, son derece koyu renkli, muhtemelen organik bileşikler içerip radyasyon etkisinde kalan malzemelerden oluşmaktadır. Benzer malzemeler Uranüs'ün halkalarında da görülür. Halkalardaki toz oranı (%20 ile %70 arasında) yüksek, optik derinlikleri ise düşük ile orta seviyede ve 0,1'den azdır. Adams halkası Fraternité, Égalité 1 ve 2, Liberté ve Courage adında beş ayrı yay içerir ve bu özelliğiyle benzersizdir. Yaylar dar bir enberi boylamı alanı kaplar, ilk tespit edildikleri 1980'den bu yana çok az değişmişlerdir ve kayda değer derecede kararlıdırlar. Yayların nasıl kararlı kaldığı hâlâ devam eden bir tartışma konusudur ve muhtemelen kararlılıkları Adams halkası ve iç çoban uydu Galatea arasındaki yörüngesel rezonans etkileşimi ile ilgilidir.
Keşif ve gözlemler
Neptün çevresindeki halkalar hakkındaki ilk bahis, Neptün'ün en büyük uydusu olan Triton'u keşfeden William Lassell'in, gezegenin etrafında bir halka görmüş olabileceğini belirttiği 1846 yılına uzanmaktadır. Lassell'in iddiası hiçbir zaman doğrulanmadı ve muhtemelen bir gözlem hatasıydı. Halkalardan birinin ilk güvenilir gözlemi 1968'deki bir yıldız örtülmesi esnasında yapıldı; ancak bu sonuç Uranüs'ün halkalarının keşfedildiği 1977 yılına kadar fark edilmeyecekti. Uranüs'ün halkalarının keşfinden bir süre sonra Villanova Üniversitesi'nden Harold J. Reitsema liderliğindeki bir ekip, Neptün'ün etrafında halkalar aramaya başladı. Ekip, 24 Mayıs 1981'deki bir örtülme sırasında bir yıldızın parlaklığında düşüş tespit etti; ancak yıldızın kararma şekli bir halkayı işaret etmiyordu. Voyager 1 uçuşundan sonra örtülmenin Neptün'ün uydularından Larissa'dan kaynaklandığı ve oldukça sıra dışı bir olay olduğu anlaşıldı.
1980'lerde Neptün için örtülmeler, o zamanlar Samanyolu'nun yakınında bulunan ve böylece daha yoğun bir yıldız arka planına karşı hareket eden Uranüs'e göre çok daha nadirdi. Neptün'ün 12 Eylül 1983'teki bir sonraki örtülmesi, olası bir halkanın algılanmasını sağlasa da yerden yapılan gözlemler yetersiz kaldı. Sonraki altı yıl içinde, hemen hemen üçte biri pozitif sonuç veren yaklaşık 50 ayrı örtülme daha gözlemlendi. Neptün'ün etrafında kesinlikle bir şey (muhtemelen eksik yaylar) vardı; ancak halka sisteminin özellikleri bir sır olarak kalmaya devam etti. Yıldızın parlaklığında örtülmeler sırasında gözlenen düşüşler sadece bazı çalışmalarda görüldüğü ve gezegenin her iki tarafında asla simetrik olmadığı için bilim adamları mevcut halkaların Neptün'ü tamamen çevrelemediği, bunun yerine kısmi halkalar veya yaylar şeklinde olduğu sonucuna vardılar.
Halkalar ("yaylar" olarak) 22 Temmuz 1984'teki bir örtülme sırasında keşfedildi. Eş zamanlı keşif; Patrice Bouchet, Reinhold Häfner ve Jean Manfroid ekibince Şili'deki La Silla Gözlemevi'nde (Paris Gözlemevi'nden André Brahic ve Bruno Sicardy'nin önerdiği bir gözlem programının parçası olarak) ve F. Vilas ve L. R. Elicer tarafından Cerro Tololo Amerikaarası Gözlemevi'nde (William Hubbard liderliğindeki bir program çerçevesinde) gerçekleşti. Halkalara, gezegenle ilgili önemli çalışmalara katkıda bulunan gök bilimcilerin adları verildi:Galle, Le Verrier, Lassell, Arago ve Adams.
25 Ağustos 1989'da Neptün'ün atmosferinin 4.950 kilometre yakınından geçen Voyager 2 uzay aracı, geçişi sırasında Neptün halkalarının kesin keşfini yaptı ve daha önce gözlenen örtülme olaylarının Adams halkasındaki yaylardan kaynaklandığını doğruladı.Voyager 2'nin Neptün ziyaretinin ardından, yerden yapılan daha önceki örtülme gözlemleri yeniden analiz edildi ve yayların 1980'lerdeki özellikleri ortaya çıkartıldı. Elde edilen sonuçlar uzay aracının bulgularıyla uyumluydu.
Voyager 2 görevinden bu yana, teleskop çözünürlüğü ve ışık toplama gücündeki gelişmeler sayesinde en parlak halkalar (Adams ve Le Verrier) Hubble Uzay Teleskobu ve Dünya'daki teleskoplar ile görüntülenmiştir. Halkalar, Neptün'den gelen parlamanın önemli ölçüde azaldığı metan emilim dalga boylarında kozmik mikrodalga arka plan gürültüsü seviyelerinin biraz üzerinde görülebilir. Sönük halkalar hâlâ görünürlük eşiğinin çok altındadır.
Özellikleri
Neptün, gezegene olan uzaklıklarına göre sırasıyla Galle, Le Verrier, Lassell, Arago ve Adams olmak üzere beş halkaya sahiptir. Bu kesin tanımlanmış halkalara ek olarak Neptün, Le Verrier'den Galle halkasına ve muhtemelen gezegene doğru uzanan son derece zayıf bir malzeme tabakasına da sahip olabilir. Neptün'ün halkalarından Lassell, Arago ve Adams halkaları dar (genişliği yaklaşık 100 km veya daha az), Galle ve Lassell halkaları ise geniştir (genişlikleri 2.000 ile 5.000 km arasında). Adams halkası, soluk ve sürekli bir halkanın içinde yer alan beş parlak yaydan oluşur. Saat yönünün tersine ilerleyen yaylar şunlardır: Fraternité, Égalité 1 ve 2, Liberté ve Courage. İlk üç isim "özgürlük, eşitlik, kardeşlik", Fransız Devrimi ve Cumhuriyet'in ünlü sloganından gelmektedir. Bu terminoloji, halkaları 1984 ve 1985'teki yıldız örtülmeleri sırasında keşfeden ekip tarafından önerilmiştir. Yaylar dar bir enberi boylamı alanı kaplar, ilk tespit edildikleri 1980'den bu yana çok az değişmişlerdir ve kayda değer derecede kararlıdırlar. Neptün'ün dört küçük uydusunun yörüngeleri halka sistemi içinde yer almaktadır: Galle ve Le Verrier halkaları arasındaki boşlukta Naiad ve Thalassa, Le Verrier halkasının hemen içinde Despina, Adams halkasından biraz içerisinde, isimsiz, hafif ve dar bir halka içine gömülü bölgede Galatea.
Neptün'ün halkaları büyük miktarda mikrometre boyutunda toz içerir, enine kesit alanına göre toz oranı %20 ile %70 arasındadır. Bu bağlamda, toz oranının %50-%100 olduğu Jüpiter'in halkalarına benzer ve %0,1'den az toz içeren Satürn ve Uranüs'ün halkalarından farklıdırlar. Neptün'ün halkalarındaki parçacıklar koyu renkli bir malzemeden oluşmuştur ve muhtemelen radyasyonla işlenmiş organik bileşikler içeren bir buz karışımından müteşekkildir. Halkalar kırmızımsı renktedir ve geometrik (0,05) ve Bond (0,01-0,02) albedoları, Uranüs'ün halkalarındaki parçacıklara ve iç Neptün uydularına benzer. Halkalar genellikle optik olarak incedir (şeffaf); normal optik derinlikleri 0,1'i geçmez. Bir bütün olarak Neptün'ün halkaları Jüpiter'in halkalarına benzemektedir ve her iki sistem de soluk, dar, tozlu halkacıklar ve daha da soluk geniş tozlu halkalardan oluşur.
Neptün'ün halkalarının, Uranüs'ün halkalarına benzer şekilde nispeten genç olduğu düşünülmektedir, yaşları muhtemelen Güneş Sistemi'nin yaşından çok daha azdır. Ayrıca Uranüs'te olduğu gibi, Neptün'ün halkalarının da bir zamanlar muhtemelen var olan iç uyduların çarpışarak parçalanmasıyla oluştuğu düşünülmektedir. Bu tür olaylar halkalar için toz kaynağı görevi gören küçük uyducuk kemerleri oluşturmaktadır. Bu açıdan Neptün'ün halkaları, Voyager 2 tarafından Uranüs'ün ana halkaları arasında gözlemlenen hafif tozlu bantlara benzer.
İç halkalar
Neptün'ün gezegene en yakın halkası, 1846'da Neptün'ü bir teleskopla gözlemleyen ilk kişi olan Johann Gottfried Galle anısına Galle halkası olarak adlandırılmıştır. Yaklaşık 2.000 km genişliğinde ve gezegenden 41.000-43.000 km uzaklıkta bir yörüngededir. Ortalama normal optik derinliği 10−4 ve eşdeğer derinliği 0,15 olan zayıf bir halkadır. Bu halkadaki toz oranının %40 ile %70 arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Bir sonraki halka, 1846'da Neptün'ün konumunu tahmin eden Urbain Le Verrier anısına Le Verrier halkası olarak adlandırılmıştır. Yaklaşık 53.200 kilometrelik yörünge yarıçapı olan dar bir halkadır, genişliği yaklaşık 113 km'dir. Normal optik derinliği 0,0062 ± 0,0015'tir, bu değer 0,7 ±0,2 km eşdeğeri bir derinliğe karşılık gelir. Le Verrier halkasındaki toz oranı %40 ile %70 arasında değişir. Le Verrier halkasının tam içinde 52.526 km yarıçapında yörüngede dönen küçük uydu Despina, çoban uydu gibi davranarak bu halkanın sınırlanmasında rol oynuyor olabilir.
Plato olarak da bilinen Lassell halkası, Neptün halka sistemindeki en geniş halkadır. Adını Neptün'ün en büyük ayı Triton'u keşfeden İngiliz astronom William Lassell'den almaktadır. Bu halka, yaklaşık 53.200 km yarıçapında yörüngedeki Le Verrier halkası ile ve 57.200 km yarıçapında yörüngedeki Arago halkası arasındaki boşlukta yer alan soluk bir malzeme tabakasıdır. Ortalama normal optik derinliği 10−4 civarındadır, bu da 0,4 km'lik bir eşdeğer derinliğe karşılık gelir. Halkanın toz oranı %20 ile %40 arasındadır.
Lassell halkasının dış kenarı yakınında, Neptün'e 57.200 km uzaklıkta bulunan ve 100 km'den daha az genişlikte küçük bir parlaklık zirvesi yer almaktadır ve bazı gezegen bilimciler tarafından Fransız matematikçi, fizikçi, gök bilimci François Arago'ya ithafen Arago halkası olarak adlandırılır. Ancak birçok yayın Arago halkasından hiç bahsetmemektedir.
Adams halkası
Dıştaki Adams halkası, yaklaşık 63.930 km yörünge yarıçapı ile Neptün'ün halkaları arasında en iyi incelenendir. Adı, Neptün'ün Le Verrier'den ilgisiz olarak konumunu tahmin eden John Couch Adams'dan gelmektedir. Bu halka dar, hafif eksantrik ve eğimlidir, toplam genişliği yaklaşık 35 km'dir (15–50 km) ve normal optik derinliği yayların dışında 0,011 ±0,003 civarındadır, bu değer yaklaşık 0,4 km eşdeğer derinliğe karşılık gelir. Bu halkadaki toz oranı %20 ile %40 arasındadır ve diğer dar halkalardan daha düşüktür. Neptün'ün Adams halkasının hemen içinde dönen küçük uydu Galatea, 61.953 km'deki yörüngesinde bir çoban gibi davranır ve halka parçacıklarını 42:43 dış Lindblad rezonansıyla dar bir yörünge yarıçapı aralığında tutar. Galatea'nın kütleçekimi etkisi Adams halkasında yaklaşık 30 km genlikle 42 radyal dalgalanmaya neden olur, bu bilgi Galatea'nın kütlesini hesaplamak için de kullanılmıştır.
Yaylar
Adams halkasının en parlak kısımları olan halka yayları, Neptün'ün halka sisteminin keşfedilen ilk unsurlarıydı. Yaylar, içerdiği parçacıkların gizemli bir şekilde bir araya geldiği halka içindeki ayrı bölgelerdedir. Adams halkasının, 247° ile 294° arasında nispeten dar bir boylam aralığı kaplayan beş kısa yay içerdiği bilinmektedir. 1986'da şu boylamlar arasındaydı:
- 247°-257° (Fraternité)
- 261°-264° (Égalité 1)
- 265°-266° (Égalité 2)
- 276°-280° (Liberté)
- 284,5°-285,5° (Courage)
En parlak ve en uzun yay Fraternité iken en soluk olanı ise Courage'tır. Yayların normal optik derinliklerinin 0,03-0,09 aralığında olduğu (yıldız örtülmesi ile ölçülen Liberté yayının ön kenarı için 0,034 ±0,005) tahmin edilmektedir; radyal genişlikler yaklaşık olarak sürekli halkanın genişlikleri ile aynıdır - yaklaşık 30 km. Eşdeğer ark derinlikleri 1,25-2,15 aralığında değişir (Liberté yayının ön kenarı için 0,77 ±0,13 km). Yaylardaki toz oranı %40 ile %70 arasındadır. Adams halkasındaki yaylar, Satürn'ün G halkasındaki yayla biraz benzemektedir.
En yüksek çözünürlüklü Voyager 2 görüntüleri, yaylardaki belirgin bir topaklanmayı ortaya çıkarmıştır. Halka boyunca görünür topaklar arasında tipik ayrım 0,1° ile 0,2°'dir; bu ayrım 100–200 km'ye karşılık gelir. Topakların detayları çözümlenemediği için daha büyük gövdeler içerip içermedikleri bilinmemektedir ancak Güneş tarafından arkadan aydınlatıldıklarında artan parlaklıkları ile kanıtlandığı üzere kesinlikle mikroskobik toz konsantrasyonlarıyla ilişkilendirilir.
Yaylar oldukça kararlı yapılardır. 1980'lerde yer tabanlı yıldız örtülmeleri, 1989'da Voyager 2, 1997-2005'te Hubble Uzay Teleskobu ve yer tabanlı teleskoplar tarafından tespit edilmiştir ve yaklaşık olarak aynı enberi boylamlarında kaldıkları gözlemlenmiştir. Ancak yaylarda bazı değişiklikler de fark edilmiştir. Yayların genel parlaklığı 1986'dan beri azalmıştır. Courage yayı 8° ile 294° arasında ileri, muhtemelen bir sonraki kararlı birlikte dönme rezonans pozisyonuna atladı; Liberté yayı 2003 yılında neredeyse kayboldu. Fraternité ve Égalité (1 ve 2) yayları, nispi parlaklıklarında düzensiz değişiklikler göstermişlerdir. Gözlemlenen dinamikleri muhtemelen aralarındaki toz alışverişi ile ilgilidir. Voyager uçuşu sırasında bulunmuş çok soluk bir yay olan Courage'ın parlaklığının 1998'de arttığı, Haziran 2005'te ise normal parlaklığına geri döndüğü gözlemlenmiştir. Görünür ışık gözlemleri, yaylardaki toplam malzeme miktarının yaklaşık olarak sabit kaldığını ancak önceki gözlemlerin yapıldığı kızılötesi ışık dalga boylarında daha sönük olduğunu gösterir.VLT'nin 2007 gözlemlerinde Liberté ve Courage, Galatea'nın girişim yapması yüzünden net gözlemlenememiştir. 2009 VLT gözlemlerine ve sonraki Hubble ve Keck gözlemlerine göre Liberté ve Courage neredeyse kaybolmuş, Égalité ve Fraternité stabil kalmıştır. Liberté ve Courage'ın kaybolmasının, Fraternité'ye doğru geriye doğru gitmeleri ile bağlantılı olabileceği, geriye giden halkayı besleyen materyal akımı olmaması sebebiyle uzaktaki halkaların soluklaşarak gözden kaybolacağı düşünülmektedir. 2020'li yıllarda Égalité, tıpkı Liberté ve Courage gibi önce daha parlaklaşıp, sonra soluklaşabilir.
Sınırlandırma
Yayların nasıl kararlı kaldığı hâlâ devam eden bir tartışma konusudur, muhtemelen kararlılıkları Adams halkası ve iç çoban uydu Galatea arasındaki yörüngesel rezonans etkileşimi ile ilgilidir. Adams halkasındaki yaylar henüz tam olarak açıklanamamıştır. Yayların yörünge yapısı henüz çözülememiş bir sorudur çünkü temel yörünge dinamikleri yıllar içinde tekdüze bir halkaya yayılmalarını gerektirmektedir. Yayların bulundukları konumda sınırlandırılmasıyla ilgili çeşitli teoriler önerilmiştir, bunların en yaygın olanı Galatea'nın yayları 42:43 eş-rotasyonel eğim rezonansı (co-rotational inclination resonance - CIR) ile sınırlandırdığıdır. Rezonans, halka yörüngesi boyunca, her biri 4° uzunluğunda 84 kararlı bölge oluşturur, yaylar bitişik bölgelerde yer almaktadır. Bununla birlikte, halkaların 1998'deki Hubble ve Keck teleskopları ile ortalama hareketlerinin ölçülmesi, halkaların Galatea ile CIR'de olmadıkları sonucuna yol açmıştır.
Daha sonraki bir model, sınırlanmanın birlikte dönme eksantriklik rezonansından (co-rotational eccentricity resonance - CER) kaynaklandığını ileri sürmüştür. Model, rezonansı halkaya yaklaştırmak için gerekli olan Adams halkasının sonlu kütlesini hesaba katar. Bu teorinin sağladığı bir diğer değer ise Adams halkası için Galatea uydusunun kütlesinin yaklaşık binde 2'si olarak hesaplanan bir kütle tahminidir. 1986'da önerilen üçüncü bir teori, halkanın içinde yörüngeye giren ek bir uydu olmasını gerektirir, bu durumda yaylar kararlı Lagrange noktalarında hapsolmuştur. Ancak Voyager 2'nin gözlemleri, keşfedilmemiş uyduların büyüklüğü ve kütlesi üzerine kesin tanımlamalar getirerek böyle bir teoriyi düşük olasılıklı hâle getirmiştir. Diğer bazı daha karmaşık teoriler bir dizi uyducuğun Galatea ile eş-rotasyonel rezonanslarda sıkıştığını, bu uyducukların yayların sınırlandırılmasını sağladığını ve aynı zamanda halkalar için toz kaynağı olduğunu iddia etmektedir.
Voyager 2 uçuşu
Halkalar, Voyager 2 uzay aracının Ağustos 1989'daki Neptün uçuşu sırasında ayrıntılı olarak incelenmiştir. Üzerlerinde optik görüntüleme; morötesi ve görünür ışıkta yıldız örtülme gözlemleriyle çalışıldı. Uzay aracı, halkaların Güneş'e göre farklı geometrilerde olduğunu gözlemlemiş ve geri saçılım, ileri saçılım ve yandan saçılım ışık durumlarında görüntüler yakalamıştır. Bu görüntülerin analizi, faz fonksiyonu (halkanın yansıtıcılığının gözlemci ve Güneş arasındaki açıya bağımlılığı) ile halka parçacıklarının geometrik ve Bond albedolarının türetilmesini sağlamıştır. Voyager'in görüntülerinin analizi, Adams halkasının çoban uydusu Galatea da dahil olmak üzere Neptün'ün altı iç uydusunun keşfedilmesini sağlamıştır.
Halka sistemi
Neptün'ün halka sisteminin anlaşılması konusunda birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen, halkaların ve yayların solukluğu dolayısıyla yeterli ve kaliteli veri olmaması sebebiyle halka sistemi ve sistemdeki uyduların halkalarla etkileşimi hakkında hâlen bilinmeyen birçok konu bulunmaktadır. Araştırmalarda Voyager uçuşları, Hubble, Keck ve VLT tarafından toplanan veri setleri kullanılmıştır. Neptün halkalarının dinamik değişimi konusunda henüz yeterli bilgi yoktur. Halkaların küçük uydularla bir arada olması, tamamlanmamış bir uydu oluşum süreciyle ilgili olabilir. Ayrıca halkalar geçici de olabilirler; halkalar istikrarlı durumdan çıkarak yeni bir halka oluşum sürecine de sebep olabilirler. Gelecekte yeni nesil yer tabanlı çok büyük teleskoplar ve James Webb Uzay Teleskopu tarafından toplanacak veriler ile sistemin daha iyi anlaşılacağı düşünülmektedir.
Halkalar
Halka adı | Yarıçap (km)! scope="col" | Genişlik (km) | Denk. derinlik (km) | N. Opt. derinlik | %Toz oranı! scope="col" | Dışmerkezlik | Eğiklik (°) | Notlar | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Galle (N42) | 42.000 | 2.000 | 0,15 | ~ 10−4 | 40-70 | ?* | ?* | Geniş soluk halka |
Le Verrier (N53) | 53.200 ± 20 | 113 ~100 | 0,7 ± 0,2 | 6,2 ± 1,5 × 10−3 | 40-70 | ?* | ?* | Dar halka |
Lassell | 55.200 | 4.000 | 0,4 | ~ 10−4 | 20-40 | ?* | ?* | Lassell halkası Le Verrier'den Arago'ya uzanan soluk bir materyal plakasıdır |
Arago | 57.200 | <100 | ?* | ?* | ?* | ?* | ?* | |
Adams (N63) | 62.932 ± 2 | 15-50 15 | 0,4 1,25-2,15 (yaylarda) | 0,011 ± 0,003 0,03-0,09 (yaylarda) | 20-40 40-70 (yaylarda) | 4,7 ± 0,2 10−4 | 0,0617 ± 0,0043 | Beş parlak yay |
* (?) Soru işareti, parametrenin bilinmediği anlamına gelir.
Sistemdeki uydular
Uydu | Yörünge yarıçapı (km)! Yörünge periyodu (gün)!Dışmerkezlik | Eğiklik (°)! Yarıçap (km)! Albedo (geometrik)! Yoğunluk (g/cm3) | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
III Naiad | 48.227 | 0,294396 | 0,0003 | 4,69 | 33±3 | 0,07 | 1,3 |
IV Thalassa | 50.074 | 0,311485 | 0,0002 | 0,14 | 41±3 | 0,09 | 1,3 |
V Despina | 52.526 | 0,334655 | 0,0002 | 0,07 | 75±3 | 0,09 | 1,3 |
VI Galatea | 61.953 | 0,428745 | 0,0001 | 0,03 | 88±4 | 0,08 | 1,3 |
VII Larissa | 73.548 | 0,554654 | 0,0014 | 0,21 | 97±3 | 0,09 | 1,3 |
XIV Hippocamp | 105.284 | 0,95 | bilinmiyor | bilinmiyor | 9±1 | 0,09 (varsayılan) | 1,3 |
VIII Proteus | 117.647 | 1,122315 | 0,0005 | 0,08 | 210±7 | 0,096 | 1,3 |
Notlar
- ^ a b Bir halkanın normal optik derinliği τ, halkanın parçacıklarının toplam geometrik enine kesitinin, halkanın alanına oranıdır. Sıfırdan sonsuzluğa kadar olan değerler alabilir. Bir halkadan normal olarak geçen bir ışık demeti e–τ faktörü ile zayıflatılacaktır.
- ^ a b Bir halkanın eşdeğer derinliği ED, halka boyunca normal optik derinliğin bir integrali olarak tanımlanır. Başka bir deyişle ED = ∫τdr, burada r yarıçaptır.
- ^ Boylam sistemi 18 Ağustos 1989'dan itibaren sabittir. Sıfır noktası, Neptün'deki sıfır meridyenine karşılık gelir.
- ^ Eğimli yörüngedeki bir uydu ve bir halka arasındaki m dereceden eş-rotasyonel eğim rezonansı (CIR), bozucu potansiyel 'nın (bir uydudan) desen hızı, halka parçacıklarının ortalama hareketine eşitse oluşur. Başka bir deyişle, aşağıdaki koşul yerine getirilmelidir: . Burada ve sırasıyla ayın nodal önleme oranı ve ortalama hareketidir. CIR, halka boyunca "2m" adet sabit yeri destekler.
- ^ Eğimli yörüngedeki bir uydu ve bir halka arasındaki m dereceden birlikte dönme eksantriklik rezonansı (CER), bozucu potansiyel 'nın (bir uydudan) desen hızı, halka parçacıklarının ortalama hareketine eşitse oluşur. Başka bir deyişle, aşağıdaki koşul yerine getirilmelidir: . Burada ve sırasıyla ayın apsidal devinim oranı ve ortalama hareketidir. CER, halka boyunca "m" adet sabit yeri destekler.
- ^ İleri saçılan ışık, güneş ışığına göre küçük bir açıyla saçılmış ışıktır. Geri saçılan ışık, güneş ışığına göre 180° (geriye) yakın bir açıyla saçılmış ışıktır. Saçılma açısı, yandan saçılan ışık için 90°'ye yakındır.
- ^ Galle ve Lassell halkalarının eşdeğer derinliği, genişliklerinin ve normal optik derinliklerinin bir ürünüdür.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Miner, Ellis D.; Wessen, Randii R.; Cuzzi, Jeffrey N. (2007). "The discovery of the Neptune ring system". Planetary Ring Systems. Springer Praxis Books. ISBN .
- ^ a b Sicardy, B.; Roques, F.; Brahic, A. (1991). "Neptune's Rings, 1983–1989 Ground-Based Stellar Occultation Observations". Icarus. 89 (2). ss. 220-243. Bibcode:1991Icar...89..220S. doi:10.1016/0019-1035(91)90175-S.
- ^ "Neptune's Moons And Rings". Britannica. 1 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ Hubbard, W.B.; Brahic, A.; Bouchet, P.; Elicer, L.-R.; Haefner, R.; Manfroid, J.; Roques, F.; Sicardy, B.; Vilas, F. (1985). "Occultation Detection of a Neptune Ring Segment". Press Abstracts from the Sixteenth Lunar and Planetary Science Conference, Held March 11–15, 1985, in Houston, TX. Cilt 559. s. 35. Bibcode:1985LPICo.559...35H.
- ^ Manfroid, J.; Haefner, R.; Bouchet, P. (1986). "New evidence for a ring around Neptune". Astronomy and Astrophysics. 157 (1). s. L3. Bibcode:1986A&A...157L...3M.
- ^ Gezegenden uzaklaşma sırasına göre listelenmiştir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Miner, Ellis D.; Wessen, Randii R.; Cuzzi, Jeffrey N. (2007). "Present knowledge of the Neptune ring system". Planetary Ring System. Springer Praxis Books. ISBN .
- ^ Nicholson, P.D.; Cooke, Maren L.; Matthews, Keith; Elias, Jonathan H.; Gilmore, Gerard (1990). "Five Stellar Occultations by Neptune: Further Observations of Ring Arcs". Icarus. 87 (1). ss. 1-39. Bibcode:1990Icar...87....1N. doi:10.1016/0019-1035(90)90020-A.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Smith, B. A.; Soderblom, L. A.; Banfield, D.; Barnet, C.; Basilevsky, A. T.; Beebe, R. F.; Bollinger, K.; Boyce, J. M.; Brahic, A. (1989). "Voyager 2 at Neptune: Imaging Science Results" (Submitted manuscript). Science. 246 (4936). ss. 1422-1449. Bibcode:1989Sci...246.1422S. doi:10.1126/science.246.4936.1422. (PMID) 17755997. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
- ^ a b Dumas, Cristophe; Terrile, Richard J.; Smith, Bradford A.; Schneider, Glenn; Becklin, E. E. (1999). "Stability of Neptune's ring arcs in question" (pdf). Nature dergisi. 400 (6746). ss. 733-735. Bibcode:1999Natur.400..733D. doi:10.1038/23414. 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
- ^ a b c d dePater, Imke; Gibbard, Seren; Chiang, Eugene; Hammel, Heidi B.; MacIntosh, Bruce; Marchis, Franck; Martin, Shuleen C.; Roe, Henry G.; Showalter, Mark (2005). (PDF). Icarus. 174 (1). ss. 263-272. Bibcode:2005Icar..174..263D. doi:10.1016/j.icarus.2004.10.020. 19 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k Burns, J.A.; Hamilton, D.P.; Showalter, M.R. (2001). "Dusty Rings and Circumplanetary Dust: Observations and Simple Physics" (PDF). Grun, E.; Gustafson, B. A. S.; Dermott, S. T.; Fechtig H. (Ed.). Interplanetary Dust. Berlin: Springer. ss. 641-725. Bibcode:2001indu.book..641B. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Horn, Linda J.; Hui, John; Lane, Arthur L. (1990). "Observations of Neptunian rings by Voyager photopolarimeter experiment". Geophysical Research Letters. 17 (10). ss. 1745-1748. Bibcode:1990GeoRL..17.1745H. doi:10.1029/GL017i010p01745.
- ^ a b c d e f g h i Porco, C.C. (1991). "An Explanation for Neptune's Ring Arcs". Science. 253 (5023). ss. 995-1001. Bibcode:1991Sci...253..995P. doi:10.1126/science.253.5023.995. (PMID) 17775342.
- ^ Editorial (1910). "Obituaries: G. V. Schiaparelli, J. G. Galle, J. B. N. Hennessey J. Coles, J. E. Gore". The Observatory. Cilt 33. ss. 311-318. Bibcode:1910Obs....33..311.
- ^ Ockert, M.E.; Cuzzin, J.N.; Porco, C.C.; Johnson, T.V. (1987). "Uranian ring photometry: Results from Voyager 2". Journal of Geophysical Research. 92 (A13). ss. 14,969-78. Bibcode:1987JGR....9214969O. doi:10.1029/JA092iA13p14969.
- ^ Holberg, J.B.; Nicholson, P.D.; French, R.G.; Elliot, J.L. (1987). "Stellar occultation probes of the Uranian rings at 0.1 and 2.2 μm – A comparison of Voyager UVS and earth-based results". The Astronomical Journal. Cilt 94. ss. 178-188. Bibcode:1987AJ.....94..178H. doi:10.1086/114462.
- ^ a b c d e f Colwell, Joshua E.; Esposito, Larry W. (1990). "A model of dust production in the Neptunian ring system". Geophysical Research Letters. 17 (10). ss. 1741-1744. Bibcode:1990GeoRL..17.1741C. doi:10.1029/GL017i010p01741.
- ^ Adams, John (1877). "Prof. Adams on Leverrier's Planetary Theories". Nature. 16 (413). ss. 462-464. Bibcode:1877Natur..16..462.. doi:10.1038/016462a0.
- ^ "Fellows deceased, list of Lassell, W". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 41 (4). 1881. ss. 188-191. Bibcode:1881MNRAS..41..188.. doi:10.1093/mnras/41.4.188.
- ^ Hansen, P. A. (1854). "Extract of a Letter respecting the Lunar Tables (Obituary of M. Arago)". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 14 (4). ss. 102-107. Bibcode:1853MNRAS..14....1H. doi:10.1093/mnras/14.4.97.
- ^ "OBITUARY: List of Fellows and Associates deceased during the year: John Couch Adams". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 53 (4). 1893. ss. 184-209. Bibcode:1893MNRAS..53..184.. doi:10.1093/mnras/53.4.184.
- ^ Hedman, M. M.; Burns, J.A.; Tiscareno, M.S.; Porco, C.C.; Jones, G.H.; Roussos, E.; Krupp, N.; Paranicas, C.; Kempf, S. (2007). (PDF). Science. 317 (5838). ss. 653-656. Bibcode:2007Sci...317..653H. doi:10.1126/science.1143964. (PMID) 17673659. 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
- ^ a b Showalter, M.R.; Burns, J.A.; De Pater, I.; Hamilton, D.P.; Lissauer, J.J.; Verbanac, G. (2005). "Updates on the dusty rings of Jupiter, Uranus and Neptune". Dust in Planetary Systems, Proceedings of the Conference Held September 26-28, 2005 in Kaua'i, Hawaii. Cilt 1280. s. 130. Bibcode:2005LPICo1280..130S.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o de Pater, Imke; Renner, Stéfan; Showalter, Mark R.; Sicardy, Bruno (2019). "The Rings of Neptune". Earth and Planetary Astrophysics: 112-124. arXiv:1906.11728 $2. doi:10.1017/9781316286791.005.
- ^ Tsui, K.H. (4 Mayıs 2018). "Time Dependent Nature of the Neptune's Arc Configuration". Earth and Planetary Astrophysics: 1-26. arXiv:1805.01936 $2.
- ^ Sicardy, B.; Roddier, F.; Roddier, C.; Perozzi, E.; Graves, J. E.; Guyon, O.; Northcott, M. J. (1999). "Images of Neptune's ring arcs obtained by a ground-based telescope". Nature. 400 (6746). ss. 731-733. Bibcode:1999Natur.400..731S. doi:10.1038/23410.
- ^ a b c Namouni, Fathi; Porco, Carolyn (2002). "The confinement of Neptune's ring arcs by the moon Galatea". Nature. 417 (6884). ss. 45-47. Bibcode:2002Natur.417...45N. doi:10.1038/417045a. (PMID) 11986660.
- ^ Salo, Heikki; Hanninen, Jyrki (1998). "Neptune's Partial Rings: Action of Galatea on Self-Gravitating Arc Particles". Science. 282 (5391). ss. 1102-1104. Bibcode:1998Sci...282.1102S. doi:10.1126/science.282.5391.1102. (PMID) 9804544.
- ^ Gallardo, D.M. Gaslac; Winter, S.M. Giuliatti; Madeira, G.; Mu˜noz-Gutierrez, M.A. (2020). "Analysing the region of the rings and small satellites of Neptune". Earth and Planetary Astrophysics: 1-12. arXiv:2003.02325 $2. doi:10.1007/s10509-019-3717-7.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Neptün'ün halkaları ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- NASA'nın Güneş Sistemi Keşfinden19 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Neptün'ün Halkaları4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Gezegensel İsimlendirme Gazetesi - Halka ve Halka Boşluğu Nomenklatürü (Neptün), USGS27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Neptun bes ana halkadan olusan bir sisteme sahiptir Basta yaylar olarak adlandirilan halkalar 22 Temmuz 1984 te Patrice Bouchet Reinhold Hafner ve Jean Manfroid dan olusan ekip tarafindan Sili deki La Silla Gozlemevi nde ve William Hubbard liderligindeki bir program kapsaminda F Vilas ve L R Elicer tarafindan Cerro Tololo Amerikan Gozlemevi nde kesfedildi Halkalar 1989 da Voyager 2 uzay araci tarafindan fotograflandi Halkalarin en yogun kisimlari Saturn un ana halkalarinin yogunlugu nispeten az kisimlariyla C halkasi ve Cassini bolumu gibi karsilastirilabilir ancak Neptun un halka sisteminin cogu gorece zayif soluk ve tozlu olup Jupiter in halkalarina daha cok benzemektedir Neptun un halkalarina gezegenle ilgili onemli calismalara katkida bulunan gok bilimcilerin adlari verilmistir Galle Le Verrier Lassell Arago ve Adams Neptun uydularindan Galatea nin yorungesine denk gelen ve isim verilmemis soluk bir halkaya daha sahiptir Diger uc uydusu olan Naiad Thalassa ve Despina halkalar arasindaki yorungelerde donmektedirler Neptun un halka uydu sisteminin semasi Duz cizgiler halkalari gosterir kesik cizgiler uydularin yorungelerini gosterir Neptun un halkalari son derece koyu renkli muhtemelen organik bilesikler icerip radyasyon etkisinde kalan malzemelerden olusmaktadir Benzer malzemeler Uranus un halkalarinda da gorulur Halkalardaki toz orani 20 ile 70 arasinda yuksek optik derinlikleri ise dusuk ile orta seviyede ve 0 1 den azdir Adams halkasi Fraternite Egalite 1 ve 2 Liberte ve Courage adinda bes ayri yay icerir ve bu ozelligiyle benzersizdir Yaylar dar bir enberi boylami alani kaplar ilk tespit edildikleri 1980 den bu yana cok az degismislerdir ve kayda deger derecede kararlidirlar Yaylarin nasil kararli kaldigi hala devam eden bir tartisma konusudur ve muhtemelen kararliliklari Adams halkasi ve ic coban uydu Galatea arasindaki yorungesel rezonans etkilesimi ile ilgilidir Kesif ve gozlemlerJames Webb Uzay Teleskobu nun NIRCam cihaziyla goruntulenen Neptun un HalkalariNeptun un halka sisteminin Voyager 2 tarafindan elde edilen iki parcali fotografi Neptun cevresindeki halkalar hakkindaki ilk bahis Neptun un en buyuk uydusu olan Triton u kesfeden William Lassell in gezegenin etrafinda bir halka gormus olabilecegini belirttigi 1846 yilina uzanmaktadir Lassell in iddiasi hicbir zaman dogrulanmadi ve muhtemelen bir gozlem hatasiydi Halkalardan birinin ilk guvenilir gozlemi 1968 deki bir yildiz ortulmesi esnasinda yapildi ancak bu sonuc Uranus un halkalarinin kesfedildigi 1977 yilina kadar fark edilmeyecekti Uranus un halkalarinin kesfinden bir sure sonra Villanova Universitesi nden Harold J Reitsema liderligindeki bir ekip Neptun un etrafinda halkalar aramaya basladi Ekip 24 Mayis 1981 deki bir ortulme sirasinda bir yildizin parlakliginda dusus tespit etti ancak yildizin kararma sekli bir halkayi isaret etmiyordu Voyager 1 ucusundan sonra ortulmenin Neptun un uydularindan Larissa dan kaynaklandigi ve oldukca sira disi bir olay oldugu anlasildi 1980 lerde Neptun icin ortulmeler o zamanlar Samanyolu nun yakininda bulunan ve boylece daha yogun bir yildiz arka planina karsi hareket eden Uranus e gore cok daha nadirdi Neptun un 12 Eylul 1983 teki bir sonraki ortulmesi olasi bir halkanin algilanmasini saglasa da yerden yapilan gozlemler yetersiz kaldi Sonraki alti yil icinde hemen hemen ucte biri pozitif sonuc veren yaklasik 50 ayri ortulme daha gozlemlendi Neptun un etrafinda kesinlikle bir sey muhtemelen eksik yaylar vardi ancak halka sisteminin ozellikleri bir sir olarak kalmaya devam etti Yildizin parlakliginda ortulmeler sirasinda gozlenen dususler sadece bazi calismalarda goruldugu ve gezegenin her iki tarafinda asla simetrik olmadigi icin bilim adamlari mevcut halkalarin Neptun u tamamen cevrelemedigi bunun yerine kismi halkalar veya yaylar seklinde oldugu sonucuna vardilar Halkalar yaylar olarak 22 Temmuz 1984 teki bir ortulme sirasinda kesfedildi Es zamanli kesif Patrice Bouchet Reinhold Hafner ve Jean Manfroid ekibince Sili deki La Silla Gozlemevi nde Paris Gozlemevi nden Andre Brahic ve Bruno Sicardy nin onerdigi bir gozlem programinin parcasi olarak ve F Vilas ve L R Elicer tarafindan Cerro Tololo Amerikaarasi Gozlemevi nde William Hubbard liderligindeki bir program cercevesinde gerceklesti Halkalara gezegenle ilgili onemli calismalara katkida bulunan gok bilimcilerin adlari verildi Galle Le Verrier Lassell Arago ve Adams 25 Agustos 1989 da Neptun un atmosferinin 4 950 kilometre yakinindan gecen Voyager 2 uzay araci gecisi sirasinda Neptun halkalarinin kesin kesfini yapti ve daha once gozlenen ortulme olaylarinin Adams halkasindaki yaylardan kaynaklandigini dogruladi Voyager 2 nin Neptun ziyaretinin ardindan yerden yapilan daha onceki ortulme gozlemleri yeniden analiz edildi ve yaylarin 1980 lerdeki ozellikleri ortaya cikartildi Elde edilen sonuclar uzay aracinin bulgulariyla uyumluydu Voyager 2 gorevinden bu yana teleskop cozunurlugu ve isik toplama gucundeki gelismeler sayesinde en parlak halkalar Adams ve Le Verrier Hubble Uzay Teleskobu ve Dunya daki teleskoplar ile goruntulenmistir Halkalar Neptun den gelen parlamanin onemli olcude azaldigi metan emilim dalga boylarinda kozmik mikrodalga arka plan gurultusu seviyelerinin biraz uzerinde gorulebilir Sonuk halkalar hala gorunurluk esiginin cok altindadir OzellikleriDaha sonuk ozellikler ortaya cikarmak icin artirilmis parlaklikta gosterilen Voyager halka goruntusu Neptun gezegene olan uzakliklarina gore sirasiyla Galle Le Verrier Lassell Arago ve Adams olmak uzere bes halkaya sahiptir Bu kesin tanimlanmis halkalara ek olarak Neptun Le Verrier den Galle halkasina ve muhtemelen gezegene dogru uzanan son derece zayif bir malzeme tabakasina da sahip olabilir Neptun un halkalarindan Lassell Arago ve Adams halkalari dar genisligi yaklasik 100 km veya daha az Galle ve Lassell halkalari ise genistir genislikleri 2 000 ile 5 000 km arasinda Adams halkasi soluk ve surekli bir halkanin icinde yer alan bes parlak yaydan olusur Saat yonunun tersine ilerleyen yaylar sunlardir Fraternite Egalite 1 ve 2 Liberte ve Courage Ilk uc isim ozgurluk esitlik kardeslik Fransiz Devrimi ve Cumhuriyet in unlu sloganindan gelmektedir Bu terminoloji halkalari 1984 ve 1985 teki yildiz ortulmeleri sirasinda kesfeden ekip tarafindan onerilmistir Yaylar dar bir enberi boylami alani kaplar ilk tespit edildikleri 1980 den bu yana cok az degismislerdir ve kayda deger derecede kararlidirlar Neptun un dort kucuk uydusunun yorungeleri halka sistemi icinde yer almaktadir Galle ve Le Verrier halkalari arasindaki boslukta Naiad ve Thalassa Le Verrier halkasinin hemen icinde Despina Adams halkasindan biraz icerisinde isimsiz hafif ve dar bir halka icine gomulu bolgede Galatea Neptun un halkalari buyuk miktarda mikrometre boyutunda toz icerir enine kesit alanina gore toz orani 20 ile 70 arasindadir Bu baglamda toz oraninin 50 100 oldugu Jupiter in halkalarina benzer ve 0 1 den az toz iceren Saturn ve Uranus un halkalarindan farklidirlar Neptun un halkalarindaki parcaciklar koyu renkli bir malzemeden olusmustur ve muhtemelen radyasyonla islenmis organik bilesikler iceren bir buz karisimindan mutesekkildir Halkalar kirmizimsi renktedir ve geometrik 0 05 ve Bond 0 01 0 02 albedolari Uranus un halkalarindaki parcaciklara ve ic Neptun uydularina benzer Halkalar genellikle optik olarak incedir seffaf normal optik derinlikleri 0 1 i gecmez Bir butun olarak Neptun un halkalari Jupiter in halkalarina benzemektedir ve her iki sistem de soluk dar tozlu halkaciklar ve daha da soluk genis tozlu halkalardan olusur Neptun un halkalarinin Uranus un halkalarina benzer sekilde nispeten genc oldugu dusunulmektedir yaslari muhtemelen Gunes Sistemi nin yasindan cok daha azdir Ayrica Uranus te oldugu gibi Neptun un halkalarinin da bir zamanlar muhtemelen var olan ic uydularin carpisarak parcalanmasiyla olustugu dusunulmektedir Bu tur olaylar halkalar icin toz kaynagi gorevi goren kucuk uyducuk kemerleri olusturmaktadir Bu acidan Neptun un halkalari Voyager 2 tarafindan Uranus un ana halkalari arasinda gozlemlenen hafif tozlu bantlara benzer Ic halkalarNeptun un gezegene en yakin halkasi 1846 da Neptun u bir teleskopla gozlemleyen ilk kisi olan Johann Gottfried Galle anisina Galle halkasi olarak adlandirilmistir Yaklasik 2 000 km genisliginde ve gezegenden 41 000 43 000 km uzaklikta bir yorungededir Ortalama normal optik derinligi 10 4 ve esdeger derinligi 0 15 olan zayif bir halkadir Bu halkadaki toz oraninin 40 ile 70 arasinda oldugu tahmin edilmektedir Bir sonraki halka 1846 da Neptun un konumunu tahmin eden Urbain Le Verrier anisina Le Verrier halkasi olarak adlandirilmistir Yaklasik 53 200 kilometrelik yorunge yaricapi olan dar bir halkadir genisligi yaklasik 113 km dir Normal optik derinligi 0 0062 0 0015 tir bu deger 0 7 0 2 km esdegeri bir derinlige karsilik gelir Le Verrier halkasindaki toz orani 40 ile 70 arasinda degisir Le Verrier halkasinin tam icinde 52 526 km yaricapinda yorungede donen kucuk uydu Despina coban uydu gibi davranarak bu halkanin sinirlanmasinda rol oynuyor olabilir Plato olarak da bilinen Lassell halkasi Neptun halka sistemindeki en genis halkadir Adini Neptun un en buyuk ayi Triton u kesfeden Ingiliz astronom William Lassell den almaktadir Bu halka yaklasik 53 200 km yaricapinda yorungedeki Le Verrier halkasi ile ve 57 200 km yaricapinda yorungedeki Arago halkasi arasindaki boslukta yer alan soluk bir malzeme tabakasidir Ortalama normal optik derinligi 10 4 civarindadir bu da 0 4 km lik bir esdeger derinlige karsilik gelir Halkanin toz orani 20 ile 40 arasindadir Lassell halkasinin dis kenari yakininda Neptun e 57 200 km uzaklikta bulunan ve 100 km den daha az genislikte kucuk bir parlaklik zirvesi yer almaktadir ve bazi gezegen bilimciler tarafindan Fransiz matematikci fizikci gok bilimci Francois Arago ya ithafen Arago halkasi olarak adlandirilir Ancak bircok yayin Arago halkasindan hic bahsetmemektedir Adams halkasiAdams halkasindaki yaylar soldan saga Fraternite Egalite Liberte ve icerideki Le Verrier halkasi Distaki Adams halkasi yaklasik 63 930 km yorunge yaricapi ile Neptun un halkalari arasinda en iyi incelenendir Adi Neptun un Le Verrier den ilgisiz olarak konumunu tahmin eden John Couch Adams dan gelmektedir Bu halka dar hafif eksantrik ve egimlidir toplam genisligi yaklasik 35 km dir 15 50 km ve normal optik derinligi yaylarin disinda 0 011 0 003 civarindadir bu deger yaklasik 0 4 km esdeger derinlige karsilik gelir Bu halkadaki toz orani 20 ile 40 arasindadir ve diger dar halkalardan daha dusuktur Neptun un Adams halkasinin hemen icinde donen kucuk uydu Galatea 61 953 km deki yorungesinde bir coban gibi davranir ve halka parcaciklarini 42 43 dis Lindblad rezonansiyla dar bir yorunge yaricapi araliginda tutar Galatea nin kutlecekimi etkisi Adams halkasinda yaklasik 30 km genlikle 42 radyal dalgalanmaya neden olur bu bilgi Galatea nin kutlesini hesaplamak icin de kullanilmistir Yaylar Adams halkasinin en parlak kisimlari olan halka yaylari Neptun un halka sisteminin kesfedilen ilk unsurlariydi Yaylar icerdigi parcaciklarin gizemli bir sekilde bir araya geldigi halka icindeki ayri bolgelerdedir Adams halkasinin 247 ile 294 arasinda nispeten dar bir boylam araligi kaplayan bes kisa yay icerdigi bilinmektedir 1986 da su boylamlar arasindaydi 247 257 Fraternite 261 264 Egalite 1 265 266 Egalite 2 276 280 Liberte 284 5 285 5 Courage En parlak ve en uzun yay Fraternite iken en soluk olani ise Courage tir Yaylarin normal optik derinliklerinin 0 03 0 09 araliginda oldugu yildiz ortulmesi ile olculen Liberte yayinin on kenari icin 0 034 0 005 tahmin edilmektedir radyal genislikler yaklasik olarak surekli halkanin genislikleri ile aynidir yaklasik 30 km Esdeger ark derinlikleri 1 25 2 15 araliginda degisir Liberte yayinin on kenari icin 0 77 0 13 km Yaylardaki toz orani 40 ile 70 arasindadir Adams halkasindaki yaylar Saturn un G halkasindaki yayla biraz benzemektedir En yuksek cozunurluklu Voyager 2 goruntuleri yaylardaki belirgin bir topaklanmayi ortaya cikarmistir Halka boyunca gorunur topaklar arasinda tipik ayrim 0 1 ile 0 2 dir bu ayrim 100 200 km ye karsilik gelir Topaklarin detaylari cozumlenemedigi icin daha buyuk govdeler icerip icermedikleri bilinmemektedir ancak Gunes tarafindan arkadan aydinlatildiklarinda artan parlakliklari ile kanitlandigi uzere kesinlikle mikroskobik toz konsantrasyonlariyla iliskilendirilir Yaylar oldukca kararli yapilardir 1980 lerde yer tabanli yildiz ortulmeleri 1989 da Voyager 2 1997 2005 te Hubble Uzay Teleskobu ve yer tabanli teleskoplar tarafindan tespit edilmistir ve yaklasik olarak ayni enberi boylamlarinda kaldiklari gozlemlenmistir Ancak yaylarda bazi degisiklikler de fark edilmistir Yaylarin genel parlakligi 1986 dan beri azalmistir Courage yayi 8 ile 294 arasinda ileri muhtemelen bir sonraki kararli birlikte donme rezonans pozisyonuna atladi Liberte yayi 2003 yilinda neredeyse kayboldu Fraternite ve Egalite 1 ve 2 yaylari nispi parlakliklarinda duzensiz degisiklikler gostermislerdir Gozlemlenen dinamikleri muhtemelen aralarindaki toz alisverisi ile ilgilidir Voyager ucusu sirasinda bulunmus cok soluk bir yay olan Courage in parlakliginin 1998 de arttigi Haziran 2005 te ise normal parlakligina geri dondugu gozlemlenmistir Gorunur isik gozlemleri yaylardaki toplam malzeme miktarinin yaklasik olarak sabit kaldigini ancak onceki gozlemlerin yapildigi kizilotesi isik dalga boylarinda daha sonuk oldugunu gosterir VLT nin 2007 gozlemlerinde Liberte ve Courage Galatea nin girisim yapmasi yuzunden net gozlemlenememistir 2009 VLT gozlemlerine ve sonraki Hubble ve Keck gozlemlerine gore Liberte ve Courage neredeyse kaybolmus Egalite ve Fraternite stabil kalmistir Liberte ve Courage in kaybolmasinin Fraternite ye dogru geriye dogru gitmeleri ile baglantili olabilecegi geriye giden halkayi besleyen materyal akimi olmamasi sebebiyle uzaktaki halkalarin soluklasarak gozden kaybolacagi dusunulmektedir 2020 li yillarda Egalite tipki Liberte ve Courage gibi once daha parlaklasip sonra soluklasabilir Sinirlandirma Yaylarin nasil kararli kaldigi hala devam eden bir tartisma konusudur muhtemelen kararliliklari Adams halkasi ve ic coban uydu Galatea arasindaki yorungesel rezonans etkilesimi ile ilgilidir Adams halkasindaki yaylar henuz tam olarak aciklanamamistir Yaylarin yorunge yapisi henuz cozulememis bir sorudur cunku temel yorunge dinamikleri yillar icinde tekduze bir halkaya yayilmalarini gerektirmektedir Yaylarin bulunduklari konumda sinirlandirilmasiyla ilgili cesitli teoriler onerilmistir bunlarin en yaygin olani Galatea nin yaylari 42 43 es rotasyonel egim rezonansi co rotational inclination resonance CIR ile sinirlandirdigidir Rezonans halka yorungesi boyunca her biri 4 uzunlugunda 84 kararli bolge olusturur yaylar bitisik bolgelerde yer almaktadir Bununla birlikte halkalarin 1998 deki Hubble ve Keck teleskoplari ile ortalama hareketlerinin olculmesi halkalarin Galatea ile CIR de olmadiklari sonucuna yol acmistir Daha sonraki bir model sinirlanmanin birlikte donme eksantriklik rezonansindan co rotational eccentricity resonance CER kaynaklandigini ileri surmustur Model rezonansi halkaya yaklastirmak icin gerekli olan Adams halkasinin sonlu kutlesini hesaba katar Bu teorinin sagladigi bir diger deger ise Adams halkasi icin Galatea uydusunun kutlesinin yaklasik binde 2 si olarak hesaplanan bir kutle tahminidir 1986 da onerilen ucuncu bir teori halkanin icinde yorungeye giren ek bir uydu olmasini gerektirir bu durumda yaylar kararli Lagrange noktalarinda hapsolmustur Ancak Voyager 2 nin gozlemleri kesfedilmemis uydularin buyuklugu ve kutlesi uzerine kesin tanimlamalar getirerek boyle bir teoriyi dusuk olasilikli hale getirmistir Diger bazi daha karmasik teoriler bir dizi uyducugun Galatea ile es rotasyonel rezonanslarda sikistigini bu uyducuklarin yaylarin sinirlandirilmasini sagladigini ve ayni zamanda halkalar icin toz kaynagi oldugunu iddia etmektedir Voyager 2 ucusuHalkalar Voyager 2 uzay aracinin Agustos 1989 daki Neptun ucusu sirasinda ayrintili olarak incelenmistir Uzerlerinde optik goruntuleme morotesi ve gorunur isikta yildiz ortulme gozlemleriyle calisildi Uzay araci halkalarin Gunes e gore farkli geometrilerde oldugunu gozlemlemis ve geri sacilim ileri sacilim ve yandan sacilim isik durumlarinda goruntuler yakalamistir Bu goruntulerin analizi faz fonksiyonu halkanin yansiticiliginin gozlemci ve Gunes arasindaki aciya bagimliligi ile halka parcaciklarinin geometrik ve Bond albedolarinin turetilmesini saglamistir Voyager in goruntulerinin analizi Adams halkasinin coban uydusu Galatea da dahil olmak uzere Neptun un alti ic uydusunun kesfedilmesini saglamistir Halka sistemiNeptun un halka sisteminin anlasilmasi konusunda bircok calisma yapilmis olmasina ragmen halkalarin ve yaylarin soluklugu dolayisiyla yeterli ve kaliteli veri olmamasi sebebiyle halka sistemi ve sistemdeki uydularin halkalarla etkilesimi hakkinda halen bilinmeyen bircok konu bulunmaktadir Arastirmalarda Voyager ucuslari Hubble Keck ve VLT tarafindan toplanan veri setleri kullanilmistir Neptun halkalarinin dinamik degisimi konusunda henuz yeterli bilgi yoktur Halkalarin kucuk uydularla bir arada olmasi tamamlanmamis bir uydu olusum sureciyle ilgili olabilir Ayrica halkalar gecici de olabilirler halkalar istikrarli durumdan cikarak yeni bir halka olusum surecine de sebep olabilirler Gelecekte yeni nesil yer tabanli cok buyuk teleskoplar ve James Webb Uzay Teleskopu tarafindan toplanacak veriler ile sistemin daha iyi anlasilacagi dusunulmektedir Halkalar Halka adi Yaricap km scope col Genislik km Denk derinlik km N Opt derinlik Toz orani scope col Dismerkezlik Egiklik NotlarGalle N42 42 000 2 000 0 15 10 4 40 70 Genis soluk halkaLe Verrier N53 53 200 20 113 100 0 7 0 2 6 2 1 5 10 3 40 70 Dar halkaLassell 55 200 4 000 0 4 10 4 20 40 Lassell halkasi Le Verrier den Arago ya uzanan soluk bir materyal plakasidirArago 57 200 lt 100 Adams N63 62 932 2 15 50 15 0 4 1 25 2 15 yaylarda 0 011 0 003 0 03 0 09 yaylarda 20 40 40 70 yaylarda 4 7 0 2 10 4 0 0617 0 0043 Bes parlak yay Soru isareti parametrenin bilinmedigi anlamina gelir Sistemdeki uydular Uydu Yorunge yaricapi km Yorunge periyodu gun Dismerkezlik Egiklik Yaricap km Albedo geometrik Yogunluk g cm3 III Naiad 48 227 0 294396 0 0003 4 69 33 3 0 07 1 3IV Thalassa 50 074 0 311485 0 0002 0 14 41 3 0 09 1 3V Despina 52 526 0 334655 0 0002 0 07 75 3 0 09 1 3VI Galatea 61 953 0 428745 0 0001 0 03 88 4 0 08 1 3VII Larissa 73 548 0 554654 0 0014 0 21 97 3 0 09 1 3XIV Hippocamp 105 284 0 95 bilinmiyor bilinmiyor 9 1 0 09 varsayilan 1 3VIII Proteus 117 647 1 122315 0 0005 0 08 210 7 0 096 1 3Notlar a b Bir halkanin normal optik derinligi t halkanin parcaciklarinin toplam geometrik enine kesitinin halkanin alanina oranidir Sifirdan sonsuzluga kadar olan degerler alabilir Bir halkadan normal olarak gecen bir isik demeti e t faktoru ile zayiflatilacaktir a b Bir halkanin esdeger derinligi ED halka boyunca normal optik derinligin bir integrali olarak tanimlanir Baska bir deyisle ED tdr burada r yaricaptir Boylam sistemi 18 Agustos 1989 dan itibaren sabittir Sifir noktasi Neptun deki sifir meridyenine karsilik gelir Egimli yorungedeki bir uydu ve bir halka arasindaki m dereceden es rotasyonel egim rezonansi CIR bozucu potansiyel W displaystyle Omega nin bir uydudan desen hizi halka parcaciklarinin np displaystyle n p ortalama hareketine esitse olusur Baska bir deyisle asagidaki kosul yerine getirilmelidir mW npm m 1 ns W s displaystyle m Omega n p m m 1 n s dot Omega s Burada W s displaystyle dot Omega s ve ns displaystyle n s sirasiyla ayin nodal onleme orani ve ortalama hareketidir CIR halka boyunca 2m adet sabit yeri destekler Egimli yorungedeki bir uydu ve bir halka arasindaki m dereceden birlikte donme eksantriklik rezonansi CER bozucu potansiyel W displaystyle Omega nin bir uydudan desen hizi halka parcaciklarinin np displaystyle n p ortalama hareketine esitse olusur Baska bir deyisle asagidaki kosul yerine getirilmelidir mW npm m 1 ns w s displaystyle m Omega n p m m 1 n s dot omega s Burada w s displaystyle dot omega s ve ns displaystyle n s sirasiyla ayin apsidal devinim orani ve ortalama hareketidir CER halka boyunca m adet sabit yeri destekler Ileri sacilan isik gunes isigina gore kucuk bir aciyla sacilmis isiktir Geri sacilan isik gunes isigina gore 180 geriye yakin bir aciyla sacilmis isiktir Sacilma acisi yandan sacilan isik icin 90 ye yakindir Galle ve Lassell halkalarinin esdeger derinligi genisliklerinin ve normal optik derinliklerinin bir urunudur Kaynakca a b c d e f g h Miner Ellis D Wessen Randii R Cuzzi Jeffrey N 2007 The discovery of the Neptune ring system Planetary Ring Systems Springer Praxis Books ISBN 978 0 387 34177 4 a b Sicardy B Roques F Brahic A 1991 Neptune s Rings 1983 1989 Ground Based Stellar Occultation Observations Icarus 89 2 ss 220 243 Bibcode 1991Icar 89 220S doi 10 1016 0019 1035 91 90175 S Neptune s Moons And Rings Britannica 1 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2020 Hubbard W B Brahic A Bouchet P Elicer L R Haefner R Manfroid J Roques F Sicardy B Vilas F 1985 Occultation Detection of a Neptune Ring Segment Press Abstracts from the Sixteenth Lunar and Planetary Science Conference Held March 11 15 1985 in Houston TX Cilt 559 s 35 Bibcode 1985LPICo 559 35H Manfroid J Haefner R Bouchet P 1986 New evidence for a ring around Neptune Astronomy and Astrophysics 157 1 s L3 Bibcode 1986A amp A 157L 3M Gezegenden uzaklasma sirasina gore listelenmistir a b c d e f g h i j k l m n o Miner Ellis D Wessen Randii R Cuzzi Jeffrey N 2007 Present knowledge of the Neptune ring system Planetary Ring System Springer Praxis Books ISBN 978 0 387 34177 4 Nicholson P D Cooke Maren L Matthews Keith Elias Jonathan H Gilmore Gerard 1990 Five Stellar Occultations by Neptune Further Observations of Ring Arcs Icarus 87 1 ss 1 39 Bibcode 1990Icar 87 1N doi 10 1016 0019 1035 90 90020 A a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Smith B A Soderblom L A Banfield D Barnet C Basilevsky A T Beebe R F Bollinger K Boyce J M Brahic A 1989 Voyager 2 at Neptune Imaging Science Results Submitted manuscript Science 246 4936 ss 1422 1449 Bibcode 1989Sci 246 1422S doi 10 1126 science 246 4936 1422 PMID 17755997 4 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2020 a b Dumas Cristophe Terrile Richard J Smith Bradford A Schneider Glenn Becklin E E 1999 Stability of Neptune s ring arcs in question pdf Nature dergisi 400 6746 ss 733 735 Bibcode 1999Natur 400 733D doi 10 1038 23414 24 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Ocak 2020 a b c d dePater Imke Gibbard Seren Chiang Eugene Hammel Heidi B MacIntosh Bruce Marchis Franck Martin Shuleen C Roe Henry G Showalter Mark 2005 PDF Icarus 174 1 ss 263 272 Bibcode 2005Icar 174 263D doi 10 1016 j icarus 2004 10 020 19 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan pdf arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2020 a b c d e f g h i j k Burns J A Hamilton D P Showalter M R 2001 Dusty Rings and Circumplanetary Dust Observations and Simple Physics PDF Grun E Gustafson B A S Dermott S T Fechtig H Ed Interplanetary Dust Berlin Springer ss 641 725 Bibcode 2001indu book 641B ISBN 3 540 42067 3 a b c d e f g h i j k l m n o Horn Linda J Hui John Lane Arthur L 1990 Observations of Neptunian rings by Voyager photopolarimeter experiment Geophysical Research Letters 17 10 ss 1745 1748 Bibcode 1990GeoRL 17 1745H doi 10 1029 GL017i010p01745 a b c d e f g h i Porco C C 1991 An Explanation for Neptune s Ring Arcs Science 253 5023 ss 995 1001 Bibcode 1991Sci 253 995P doi 10 1126 science 253 5023 995 PMID 17775342 Editorial 1910 Obituaries G V Schiaparelli J G Galle J B N Hennessey J Coles J E Gore The Observatory Cilt 33 ss 311 318 Bibcode 1910Obs 33 311 Ockert M E Cuzzin J N Porco C C Johnson T V 1987 Uranian ring photometry Results from Voyager 2 Journal of Geophysical Research 92 A13 ss 14 969 78 Bibcode 1987JGR 9214969O doi 10 1029 JA092iA13p14969 Holberg J B Nicholson P D French R G Elliot J L 1987 Stellar occultation probes of the Uranian rings at 0 1 and 2 2 mm A comparison of Voyager UVS and earth based results The Astronomical Journal Cilt 94 ss 178 188 Bibcode 1987AJ 94 178H doi 10 1086 114462 a b c d e f Colwell Joshua E Esposito Larry W 1990 A model of dust production in the Neptunian ring system Geophysical Research Letters 17 10 ss 1741 1744 Bibcode 1990GeoRL 17 1741C doi 10 1029 GL017i010p01741 Adams John 1877 Prof Adams on Leverrier s Planetary Theories Nature 16 413 ss 462 464 Bibcode 1877Natur 16 462 doi 10 1038 016462a0 Fellows deceased list of Lassell W Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 41 4 1881 ss 188 191 Bibcode 1881MNRAS 41 188 doi 10 1093 mnras 41 4 188 Hansen P A 1854 Extract of a Letter respecting the Lunar Tables Obituary of M Arago Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 14 4 ss 102 107 Bibcode 1853MNRAS 14 1H doi 10 1093 mnras 14 4 97 OBITUARY List of Fellows and Associates deceased during the year John Couch Adams Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 53 4 1893 ss 184 209 Bibcode 1893MNRAS 53 184 doi 10 1093 mnras 53 4 184 Hedman M M Burns J A Tiscareno M S Porco C C Jones G H Roussos E Krupp N Paranicas C Kempf S 2007 PDF Science 317 5838 ss 653 656 Bibcode 2007Sci 317 653H doi 10 1126 science 1143964 PMID 17673659 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan pdf arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2020 a b Showalter M R Burns J A De Pater I Hamilton D P Lissauer J J Verbanac G 2005 Updates on the dusty rings of Jupiter Uranus and Neptune Dust in Planetary Systems Proceedings of the Conference Held September 26 28 2005 in Kaua i Hawaii Cilt 1280 s 130 Bibcode 2005LPICo1280 130S a b c d e f g h i j k l m n o de Pater Imke Renner Stefan Showalter Mark R Sicardy Bruno 2019 The Rings of Neptune Earth and Planetary Astrophysics 112 124 arXiv 1906 11728 2 doi 10 1017 9781316286791 005 Tsui K H 4 Mayis 2018 Time Dependent Nature of the Neptune s Arc Configuration Earth and Planetary Astrophysics 1 26 arXiv 1805 01936 2 Sicardy B Roddier F Roddier C Perozzi E Graves J E Guyon O Northcott M J 1999 Images of Neptune s ring arcs obtained by a ground based telescope Nature 400 6746 ss 731 733 Bibcode 1999Natur 400 731S doi 10 1038 23410 a b c Namouni Fathi Porco Carolyn 2002 The confinement of Neptune s ring arcs by the moon Galatea Nature 417 6884 ss 45 47 Bibcode 2002Natur 417 45N doi 10 1038 417045a PMID 11986660 Salo Heikki Hanninen Jyrki 1998 Neptune s Partial Rings Action of Galatea on Self Gravitating Arc Particles Science 282 5391 ss 1102 1104 Bibcode 1998Sci 282 1102S doi 10 1126 science 282 5391 1102 PMID 9804544 Gallardo D M Gaslac Winter S M Giuliatti Madeira G Mu noz Gutierrez M A 2020 Analysing the region of the rings and small satellites of Neptune Earth and Planetary Astrophysics 1 12 arXiv 2003 02325 2 doi 10 1007 s10509 019 3717 7 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Neptun un halkalari ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir NASA nin Gunes Sistemi Kesfinden19 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Neptun un Halkalari4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gezegensel Isimlendirme Gazetesi Halka ve Halka Boslugu Nomenklaturu Neptun USGS27 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde