Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nikaragua Yahudileri (İspanyolca:Judío Nicaragüense), Nikaragua'da doğmuş veya oraya göç etmiş Yahudilere veya onların nesillerinden gelenlere denir. Yahudi diyasporasının bir parçasıdır.
 Sandinista lideri Israel Lewites Rodríguez'in oğlu üyesi Israel Lewites. | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Nikaragua, Managua | ~50 |
| Diller | |
| Din | |
Tarih
Nikaragua'ya ilk göçmenler 1920'lerde Fransa'dan geldi. Gelenler arasında Dreyfus, Levy, Raskosky ve Salomon aileleri de bulunmaktaydı. Bir başka göç dalgası da 1929'dan sonra Doğu Avrupa'dan gerçekleşti. Çoğunluğu Managua'da yaşayan Yahudi cemaati kısmen küçüktür. Yahudiler, çiftçilik, imalat ve perakendecilikte ekonomiye önemli katkılarda bulunmuştur. Salomon ve Dreyfus aileleri 20.yy'ın ilk yarısında, ülkede iyi tanınan mağazalar açmıştır.
Congregacion Israelita de Nicaragua, 1979'a kadar Yahudilerin merkezî örgütüydü. Cemaatte sosyal merkez, B'nai B'rith locası ve (WIZO) şubesi bulunmaktaydı. Ayrıca 1979'dan önce küçük Yahudi cemaatinin bir sinagogu bulunmaktaydı fakat Somozitalar ile Sandinistalar arasındaki sokak çatışmasında bombalandı ve ardından okula dönüştürüldü. Bir süre sonra da, sinagog ve okulun bulunduğu topraklar cenaze evine çevrildi.
Yahudi cemaati, bireysel seviyede antisemitizm ile yüzleşti; bu bireylerin çoğu, Nikaragua Yahudilerinin Somoza rejimine İsrail silahları tedarik etmekle sorumlu olduklarını iddia etti. Mevzubahis bireylerin çoğu Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi (FSLN) üyesiydi. 1979'da iktidara gelen Sandinista hükûmet iyle Yahudiler arasında hüsumet yaşanmaktaydı. Bunun sebebi genelde Sadinista hükûmet inin Filistin Kurtuluş Örgütü'ne olan yakınlığıydı.
Göç
Varsayıldığı üzere ülkedeki en kalabalık Yahudi nüfusu 250 kişiyle 1972 yılında gerçekleşti. Fakat, aynı yıl Managua'ın %90'ını harabeye çevirince çoğu Yahudi ülkeyi terk etti. Depremden kısa bir süre sonra Sandinista hükûmet i Yahudi mallarına el koydu ve sonradan ülkeden kaçmayı başaracak olan cemaat lideri Abraham Gorn'u hapise koydu. Sandinistalar ülkedeki tek sinagoga el koydu, bombaladı ve okula dönüştürdü. Geride kalan Yahudiler, Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi tarafından zulüme uğrayıp hapise atılmaktan korktuğu için ülkeyi terk etti. Bu kişiler başta ABD, İsrail ve Orta Amerika ülkelerine dağıldılar.
Bugünün Yahudi cemaati
Daniel Ortega, 1990'da başkanlık yarışını kaybedince az sayıda Yahudi Nikaragua'ya geri döndü. Şu anda ülkedeki Yahudi nüfusu yaklaşık 50 kişidir. 1979'dan beri ülkede ne bir haham bulunmaktaydı ne de bir Brit Mila yapılmıştı. 25 yıl sonra cemaatteki ilk sünnet ikiz oğlanlara Aralık 2005'te Philedelphia'dan getirilen bir haham sayesinde yapıldı. Bunun ardından bir sünnet ve birkaç Bar Mitsva daha yapıldı. Yahudi cemaati sonunda tekrar iyileşmeye başladı, fakat yine de 2005 itibarıyla Nikaragua'da ne bir haham ne de bir sinagog bulunmaktadır.
Yahudi cemaati küçük olmasına rağmen başta siyasette olmak üzere ülkede tanınmış Yahudiler bulunmaktadır. Herty Lewites, başkent Managua'nın valiliğini yaptı ve başkanlık için yarıştı; kardeşi Israel Lewites, Sandinistaların lideriydi; ikisi de Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesine katılıp cepheyi destekledi. Lewites'in oğlu Israel Lewites (MRS) siyasi partisinde yer aldı. Lewites kardeşler Polonya kökenli Yahudilerdi; anneleri, kendilerine Katolisizmi öğreten Ana María Rodríguez idi. Bu nedenler halahaya göre babaları Yahudi olmalarına rağmen anneleri Yahudi olmadığından teknik olarak Yahudi değildirler. Valiliği sırasında Herty Lewites'e yıllık Katolik kutlamalarında kahyalık unvanı verildi. Nikaragua Yahudilerinin sayıları az olmasına rağmen ibadet şekilleri açısından en dindarından dua dahi bilmeyen en sekülerine kadar bir inanç yelpazesi bulunmaktadır.
16 Aralak 2007'de 28 yıl aradan sonra Nikaragua'ya Tevrat getirildi. Ertesi gün minyan toplanıp bir Bar Mitsva sırasında bu Tevrat yerel Nikaragua Yahudileri tarafınca ilk defa kullanıldı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d "World Jewish Communities - Latin America - Nicaragua". World Jewish Congress. 1 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ "Persecution and restrictions of religion in Nicaragua - transcript p2". US Department of State Bulletin,. 1984. s. 2. 5 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ "Persecution and restrictions of religion in Nicaragua - transcript p3". US Department of State Bulletin,. 1984. s. 3. 10 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ "Deadly history of earthquakes: 23 December 1972". BBC News. 25 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2007.
- ^ a b "2001 International Religious Freedom Report". U.S. State Department. 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ Gould, Keith. "The Jews of Nicaragua: Three brises mark a growing and vibrant community". Jewish Independent. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ "International Religious Freedom Report 2005". U.S. Department of State. 14 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ Kinzer, Stephen (4 Temmuz 2006). "Herty Lewites, 66, Ex-Sandinista, Dies". New York Times. 29 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2007.
- ^ Harris, Brian. "Nicaraguan Jews celebrate first Torah in 28 years". JewishReview. 22 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2008.
Dış bağlantılar
- World Jewry In Nicaragua, a Community That Fled Sandinistas Makes a Return.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nikaragua Yahudileri Ispanyolca Judio Nicaraguense Nikaragua da dogmus veya oraya goc etmis Yahudilere veya onlarin nesillerinden gelenlere denir Yahudi diyasporasinin bir parcasidir Nikaragua Yahudileri Judio Nicaraguense יהדות ניקרגואהSandinista lideri Israel Lewites Rodriguez in oglu uyesi Israel Lewites Onemli nufusa sahip bolgelerNikaragua Managua 50DillerIspanyolca IbraniceDinMusevilikTarihNikaragua ya ilk gocmenler 1920 lerde Fransa dan geldi Gelenler arasinda Dreyfus Levy Raskosky ve Salomon aileleri de bulunmaktaydi Bir baska goc dalgasi da 1929 dan sonra Dogu Avrupa dan gerceklesti Cogunlugu Managua da yasayan Yahudi cemaati kismen kucuktur Yahudiler ciftcilik imalat ve perakendecilikte ekonomiye onemli katkilarda bulunmustur Salomon ve Dreyfus aileleri 20 yy in ilk yarisinda ulkede iyi taninan magazalar acmistir Congregacion Israelita de Nicaragua 1979 a kadar Yahudilerin merkezi orgutuydu Cemaatte sosyal merkez B nai B rith locasi ve WIZO subesi bulunmaktaydi Ayrica 1979 dan once kucuk Yahudi cemaatinin bir sinagogu bulunmaktaydi fakat Somozitalar ile Sandinistalar arasindaki sokak catismasinda bombalandi ve ardindan okula donusturuldu Bir sure sonra da sinagog ve okulun bulundugu topraklar cenaze evine cevrildi Yahudi cemaati bireysel seviyede antisemitizm ile yuzlesti bu bireylerin cogu Nikaragua Yahudilerinin Somoza rejimine Israil silahlari tedarik etmekle sorumlu olduklarini iddia etti Mevzubahis bireylerin cogu Sandinista Ulusal Kurtulus Cephesi FSLN uyesiydi 1979 da iktidara gelen Sandinista hukumet iyle Yahudiler arasinda husumet yasanmaktaydi Bunun sebebi genelde Sadinista hukumet inin Filistin Kurtulus Orgutu ne olan yakinligiydi Goc Varsayildigi uzere ulkedeki en kalabalik Yahudi nufusu 250 kisiyle 1972 yilinda gerceklesti Fakat ayni yil Managua in 90 ini harabeye cevirince cogu Yahudi ulkeyi terk etti Depremden kisa bir sure sonra Sandinista hukumet i Yahudi mallarina el koydu ve sonradan ulkeden kacmayi basaracak olan cemaat lideri Abraham Gorn u hapise koydu Sandinistalar ulkedeki tek sinagoga el koydu bombaladi ve okula donusturdu Geride kalan Yahudiler Sandinista Ulusal Kurtulus Cephesi tarafindan zulume ugrayip hapise atilmaktan korktugu icin ulkeyi terk etti Bu kisiler basta ABD Israil ve Orta Amerika ulkelerine dagildilar Bugunun Yahudi cemaatiDaniel Ortega 1990 da baskanlik yarisini kaybedince az sayida Yahudi Nikaragua ya geri dondu Su anda ulkedeki Yahudi nufusu yaklasik 50 kisidir 1979 dan beri ulkede ne bir haham bulunmaktaydi ne de bir Brit Mila yapilmisti 25 yil sonra cemaatteki ilk sunnet ikiz oglanlara Aralik 2005 te Philedelphia dan getirilen bir haham sayesinde yapildi Bunun ardindan bir sunnet ve birkac Bar Mitsva daha yapildi Yahudi cemaati sonunda tekrar iyilesmeye basladi fakat yine de 2005 itibariyla Nikaragua da ne bir haham ne de bir sinagog bulunmaktadir Yahudi cemaati kucuk olmasina ragmen basta siyasette olmak uzere ulkede taninmis Yahudiler bulunmaktadir Herty Lewites baskent Managua nin valiligini yapti ve baskanlik icin yaristi kardesi Israel Lewites Sandinistalarin lideriydi ikisi de Sandinista Ulusal Kurtulus Cephesine katilip cepheyi destekledi Lewites in oglu Israel Lewites MRS siyasi partisinde yer aldi Lewites kardesler Polonya kokenli Yahudilerdi anneleri kendilerine Katolisizmi ogreten Ana Maria Rodriguez idi Bu nedenler halahaya gore babalari Yahudi olmalarina ragmen anneleri Yahudi olmadigindan teknik olarak Yahudi degildirler Valiligi sirasinda Herty Lewites e yillik Katolik kutlamalarinda kahyalik unvani verildi Nikaragua Yahudilerinin sayilari az olmasina ragmen ibadet sekilleri acisindan en dindarindan dua dahi bilmeyen en sekulerine kadar bir inanc yelpazesi bulunmaktadir 16 Aralak 2007 de 28 yil aradan sonra Nikaragua ya Tevrat getirildi Ertesi gun minyan toplanip bir Bar Mitsva sirasinda bu Tevrat yerel Nikaragua Yahudileri tarafinca ilk defa kullanildi Ayrica bakinizLatin Amerika daki Yahudilerin tarihiKaynakca a b c d World Jewish Communities Latin America Nicaragua World Jewish Congress 1 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Persecution and restrictions of religion in Nicaragua transcript p2 US Department of State Bulletin 1984 s 2 5 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Persecution and restrictions of religion in Nicaragua transcript p3 US Department of State Bulletin 1984 s 3 10 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Deadly history of earthquakes 23 December 1972 BBC News 25 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Agustos 2007 a b 2001 International Religious Freedom Report U S State Department 13 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Gould Keith The Jews of Nicaragua Three brises mark a growing and vibrant community Jewish Independent 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 International Religious Freedom Report 2005 U S Department of State 14 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Kinzer Stephen 4 Temmuz 2006 Herty Lewites 66 Ex Sandinista Dies New York Times 29 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2007 Harris Brian Nicaraguan Jews celebrate first Torah in 28 years JewishReview 22 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2008 Dis baglantilarWorld Jewry In Nicaragua a Community That Fled Sandinistas Makes a Return