Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nizârî-Selçuklu savaşları, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, bağlı eyaletler, beylikler ve azınlık Nizari İsmaililere (Suikastçılar) karşı yerel Sünni nüfus arasında yeni bir düzen kurma misyonu başladığında çatışmalar başladı. İmparatorluk içindeki hanedan mücadelelerinden faydalanan ve etkili, geleneksel olmayan taktikler (özellikle önemli düşmanlara suikast ) uygulayan Nizariler, başlangıçta inançlarını yayma ve bir güç tabanı oluşturmada başarılıydı, ancak hareket kısa süre sonra zayıfladı. Selçuklular uzun süreli savaşlardan sonra Nizarileri yok etmeyi başaramadılar ve Nizari gücünün varlığını kabul ederek onlarla anlaşmaya çalıştılar.
| Nizârî-Selçuklu savaşları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Haşhaşiler | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 | | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 100+ Üst düzey devlet adamı, Din adamı, Subay öldürüldü | 20.000+ İsmaillili sivil,milis ve fıdai öldürüldü | ||||||
Katılımcılar ve çatışmaların doğası
Çatışmalar basit bir Nizari ve Selçuklu savaşından daha karmaşıktı. Nizari İsmaililerin ordusu bile yoktu; örneğin İsfahan'daki Nizariler Alamut'un otoritesini tanımadılar. İlk başta Fatimilere bağlı olan Hasan Sabbah ve ismaililier 1094 yılında Mustansırın ölümü ile onun yerine oğlu Müstalî vezir el Efdal'ın çabaları ile tahta geçti ancak Hasan Sabbah ve taraftarları Nizar bin Müstansırın imamlıgını savundular. Böylece İsmaili mezhebi Mustali ve Nizari olarak iki kola ayrıldı. vezir Efdal 1121 yılında haşhaşiler tarafından öldürüldü. Artık devlet desteğinden yoksun olan Nizar Ismaillileri hem inançlarını yaymak hem de bölgede güçlü bir devlet kurmak için mücadele etmek zorundaydılar çünkü bölge de sünni müslümanlar çoğunlukta idi. 1092 yılında başlayan Nizari Selçuklu savaşları sırasında binlerce Nizari pogromlarda veyahut bölgeye yapılan seferlerde katledildi. Nizarilerin suikastları düşmana korku yaydıysa da bu devleti yıkmak için yeterli değildi. Selçuklu hanedanı arasındaki çatışmalar Bazı Hükümdarların Nizarileri desteklemesine yol açtı (ör. Berkaryuk ve Rıdvan ibn Tutuş).
Nizari ayaklanması
Hassan Sabbah, 1090'da Taberistanlı Zeydi Alevi'den Alamut Kalesi'ni ele geçirdiğinde savaş başladı. Oradan İran'a daîler gönderdi ve askeri kaleler olarak hizmet edecek daha fazla kale ve yakın yerleşim yerlerine propaganda için üsler kurdu. Nizari hareketi ilk başta gizliydi ve Selçuklu Devleti yöneticileri Nizarileri kendilerine tehtid olarak görmüyorlardı. Ancak bir hadise Nizarilere yönelik tahkikatın başlamasına sebep oldu. Alamut kalesinin ele geçirilmesinden önce Başlarında Tahir adında bir Marangoz bulunan 18 kişilik İsmaili grup Rey şehrine yakın Save de faaliyet gösteriyordu. Bölgenin Emniyet müdürü (Şahne) tarafından gözaltına alındılar ancak sorgulandıktan sonra serbest bırakıldılar. Bu grup Saveli bir müezzini cemaatlerine davet etti. Ancak müezzin davetlerine icabet etmedi, Müezzinin kendilerini ihbar etmesinden korkan Nizariler Müezzini öldürdüler. Olayın duyulmasının ardından Nizamülmülk ele başının idam edilmesini emretti. Tahir yakalanıp idam edildi ve cesedi sokaklarda sürüklendi. Bu olaydan sonra Selçuklu yöneticileri Nizarilere karşı güç kullanarak mücadele etmeye başladılar.
Sultan Melikşah ve NizamülMülk
Selçuklu Sultanı Melikşahh, 1092'de Alamut ve Quhistan'da Nizarilere karşı mücadeleye başladı, ancak ölümünden sonra mücadele durdu. Sonraki Selçuklu sultanları arasındaki iç savaş Nizarilerin Fars, Arrajan, Kirman ve Irak'a daha da genişlemesine sebep oldu 1096-7'de Da'i Ahmad ibn Abd al-Malik ibn Attaş, özellikle Selçuklu başkenti İsfahan'ın dışındaki Şahdiz kalesini ele geçirmeyi başardı. Bu noktada Nizariler, Selçuklu İmparatorluğu'nun üst düzey askeri ve siyasi figürlerine suikastine düzenlemeye başladılar. İsfahan'ın birçok ilçesi Nizari kontrolü altına girdi. Nizariler, Selçuklu İmparatorluğu ve müttefiklerine göre zayıf ve izole bir gruptu, ancak imparatorluğu yıkmak için suikast yöntemini kullandılar.
1100'de Sultan Berkaryuk,Sultan I. Muhammed'i iç savaşta yendi. Bu noktada Nizariler güçlü bir pozisyondaydı, hatta Sultan Berkyaruk'un ordusuna ve sarayına bile sızmışlardı. Bir suikast hedefi haline gelmekten korkan Selçuklu subayları, evlerinden ayrılırken giysilerinin altına zırh giymek zorunda kaldılar.
Sultan I. Muhammed'in Mücadelesi
Sultan I. Muhammed Tapar, 1105'te iktidarı kazandıktan ve imparatorluğun iç çatışmalarına son verdikten hemen sonra Nizari İsmaililere karşı bir sefer başlattı. Sultan Muhammed 1107'de Şahdiz'i ele geçirdi; Oradaki Nizariler son adama kadar savaştılar ama yenildiler liderleri Da'i Ahmad ibn Abd al-Malik ibn Attaş ve babası Da'i Abd al-Malik ibn Attaş ile birlikte yakalandı ve idam edildi. İsfahan bölgesindeki Nizari etkisi böylece ortadan kaldırıldı. Sultan Muhammed bir fetihname (zafer ilanı) yayınladı. Sultan Muhammed ayrıca Fars ve Arrajan'daki Nizari kalelerine karşı sefer başlattı. Irak'taki Tikrit'e karşı Selçuklu saldırısı başarısız oldu, ancak Nizari garnizonu kaleyi yerel bir Şii Arap komutana teslim etmek zorunda kaldı.
1106/1107'de Selçuklu Sultanı, daha sonra veziri Ahmed bin Nizam el-Mülk'ü Rudbar ve Alamut bölgelerine askeri bir güç gönderdi. Vezirin babası Nizam el-Mülk ve erkek kardeşi Fakhr el-Mülk Nizariler tarafından öldürülmüştü. Sefer sırasında Nizariler büyük sıkıntılarla karşılaşıp ağır kayıplar verdilerse yine de Selçuklu Ordusu Alamut Kalesi'ni ele geçirme veya yok etme hedefini başaramadı. Alamut doğrudan askeri saldırıya karşı zaptedilemez olduğu için, Sultan önce garnizonları yeterince zayıflatmaya çalıştı. Bölgedeki Selçuklu kuvvetlerini sürekli olarak takviye etti ve Nizari mahsullerini sistematik olarak yok ederek, sekiz yıl üst üste uzun bir yıpratma savaşı yürüttü; sonuç olarak Rudbar bölgesindeki Nizariler kıtlıktan muzdaripti. Daha sonra, 1117-18'de, Emir Anuştegin Şirgir'e komutayı almasını ve kaleleri kuşatmasını emretti. Şirgir 4 Haziran da Lemeser'i 13 Temmuz da Alamut'u kuşattı. Cüveyni'ye göre kaleler düşmenin eşiğindeydi, Sultan Mart-Nisan 1118 aylarında İsfahan'da öldü ve ardından Selçuklu kuvvetleri geri çekildi. Görünüşe göre, gizli İsmaili olan vezir, Ebu el-Kasım Kıvam el-Din Nasir ibn Ali el-Derguzini, Şirgir güçlerini geri çekmesi için yeni Selçuklu Sultanı Mes'ud'u ikna etti.
Nizariler, Sultan Muhammed'in 1118'deki ölümünden sonra Selçuklular arasında yaşanan bir başka iç çatışmada tekrar güçlenmeyi başardılar.
Selçuklu güçlerini püskürten Nizariler, 1108-1109'da, Ubeyd Allah ibn Ali el-Hatibi (İsfahanlı kadı ve oradaki İsmaili karşıtı hareketin lideri) gibi Selçuklu üst düzey şahsiyetlerinin 1108-1109, Mevdud suikastlarini gerçekleştirdi ibn Altuntaş (Musul'un atabegi), Sa'id ibn Muhammed ibn Abd al-Rahman (Nişabur'un kadısı) ve diğer bürokratlar ve emirler suikaste kurban gitti. Alamut'a karşı seferi yöneten Ahmed ibn Nizam el-Mülk, Bağdat'ta bir suikast girişiminden sağ kurtuldu.
Selçuklu döneminin geri kalanı için durum bir çıkmaza girdi ve Nizariler ile Sünni hükümdarlar arasında kısmi bir karşılıklı kabullenme ortaya çıktı. Sultan Muhammed'den sonraki Selçuklu seferleri çoğunlukla zayıf ve etkisizdi, Nizariler ise Şahdiz'in tekrar ele geçirilmesi gibi başarıları tekrarlayacak güçten yoksundu. Selçuklu sultanları, şu anda çoğunlukla uzak kalelerde bulunan Nizarileri çıkarlarına bir tehdit olarak görmediler. Selçuklular, Nizarileri suikast için bile kullandılar veya en azından kendi suikastlarıni örtbas etmek kötü şöhretlerini kullandılar; Aksunqur el-Ahmadili ve 1135'teki Abbasi Halifesi el-Mustarşid suikastı gibi, suikastler de Muhtemelen Sultan Mes'ud tarafından organize edildi. Hasan Sabbah'ın hükümdarlığından sonra suikastların sayısı azaldı.
Sultan Sencer
Sencer ilk başlarda Nizarilerle iş birliği yapmıştı Yaklaşık 5000 Nizari Sencer'in ordusunda görevliydi. Ancak bir süre sonra Ulemanın da tepkisiyle Sencer ordu ve sarayda ki Nizarileri temizledi ve Nizari kaleleri üzerine sefer hazırlıklarına başladı başladı bunu duyan Hasan Sabbah Sencerin kampındaki bir cariye'yi kendi tarafına çekip Sultan gece uyurken baş ucuna bir hançer bıraktırdı Sencer sabah uyandığında bıçağı görünce dehşete düşmüş ve bu olayı gizli tutmak istemiştir ama hemen akabinde gelen Hasan Sabbah'ın elçisi Sencer'e Hasan Sabbahın "Ben istemezmiydim o bıçak Sultan'ın yumuşacık kalbine saplansın" mesajını getirmiştir bunun üzerine Sencer seferden vazgeçip Nizarilerle iyi ilişki kurmuştur.
Nizari-Selçuklu ilişkilerinin doğası bu dönemde değişmeye başladı - nihai Nizari amaçlarından vazgeçilmedi, ancak Selçuklu topraklarında yayılmaları ve toprak kazanımları durduruldu; bunun üzerine sahip oldukları bölgeleri sağlamlaştırmaya başladılar. Yerel ittifaklara ve rekabetlere katılan küçük (yarı) bağımsız Nizari devletleri kuruldu.
Sultan Sencer vs. Kiya Buzurg-Ummid
1126'da, Kiya Buzurg-Ümmid'in Alamut eyaletinin komutasını almasından iki yıl sonra, Sultan Sencer, Nizarilerin kalelerine ve evlerine sefer düzenledi Görünüşe göre sefer sonuçsuz kaldı ve sınırlı bir başarı elde etti. (Yakın tarz köyündeki Selçuklu zaferi Bayhaq ) ve Turaythith başarılı bir baskında kaydedildi. Nizari'nin kalbindeki savaş daha da kötüydü - Şirgir'in yeğeninin Rudbar / Alamut'a karşı yürüttüğü bir sefer püskürtüldü. Yerel destekle başlatılan bir başka sefer de mağlup edildi ve bir komutan yakalandı. Aynı zamanda Kuhistan seferi de başarısız oldu
Sencer'ın vezir Mu'in al-Din el-Kaşi sefer için önemli bir rol oynamıştır. Nizariler intikam almakta hızlı davrandılar, vezir, Mart 1127'de hizmetine giren ve güvenini kazanan iki fida'î tarafından öldürüldü. İbnü'l-Esir'e göre Sultan Sencer, Alamut'a karşı 10.000 Nizarinin öldürüldüğü cezalandırıcı bir sefer başlattı, ancak bu muhtemelen bir efsanedir.
Nizariler eskisinden daha güçlüydü. Yeni kalesi Maymun- Diz'i inşa ederek Rudbar'ın kalbini güçlendirdiler ve Talaqan bölgesini ele geçirdiler . 1129'da Nizariler (muhtemelen Kuhistan) Sistan'a baskın düzenledi. Selçuklu Sultanı II.Mahmud, Alamut'tan bir elçi davet etti. Elçi yanındaki refik ile birlikte Sultan'ı ziyaret ettikten sonra dönüş yolunda İsfahan'da halk tarafından linç edildi. Sultan özür diledi, ancak Buzurgummid'in katilleri cezalandırma talebini reddetti. Buna karşılık, Nizariler Kazvin'e saldırıp 400 kişiyi öldürüp çok sayıda ganimet elde ettiler. Nizariler bir Türk Emir'de öldürdüler. Sultan Mahmud da Alamut'a saldırdı ama başarısız oldu.
Sultan Mesud
1131'de Sultan II.Mahmud öldü. Sonraki hanedan mücadelelerinde, emirlerin bir kısmı bir şekilde Abbasi Halifesi Al-Mustarshid'i Sultan Mes'ud ile olan çatışmalara dahil etti. 1139'da (1135? ) Sultan Mesud, halifeyi, veziri ve çeşitli ileri gelenlerle birlikte Hamedan yakınlarında ele geçirdi, ona saygılı davrandı ve onu Marağa'ya getirdi; ancak halife ve arkadaşları kraliyet çadırındayken, büyük bir Nizari grubu çadıra girdi, El-Mustarshid ve arkadaşlarını katlettiler halife defalarca bıçaklandı. Sultan Mesud'un ve hatta Sultan Sencer'in (imparatorluğun sözde hükümdarı) suikastın arkasında olduğunu (veya en azından kasıtlı olarak ihmal ettiğini) öne süren söylentiler ortaya çıktı. Suikast haberi üzerine Alamut'ta yedi gün boyunca kutlamalar yapıldı. Halifenin gelişinden kısa bir süre sonra Marağa valisi de öldürüldü. Alamut'ta Kiya Buzurg-Ummid döneminde, bir Tebriz valisi, bir İsfahan valisi ve bir Qazvin müftüsü de dahil olmak üzere diğer birkaç Selçuklu eliti de öldürüldü - suikast sayısı Hassan Sabbah'ın saltanatından oldukça kısadır.
El-Mustarshid'in oğlu ve halefi al-Rashid de Selçuklu hanedanı çatışmalarına karıştı ve Selçuklu hakimler ve hukukçulardan oluşan bir meclis tarafından tahttan indirildikten sonra 5-6 Haziran 1138'de İsfahan'a vardığında Nizariler tarafından öldürüldü. Onun ölümü de Alamut'ta yeni İmam Muhammed bin Buzurg-Ummid'in ilk zaferi olarak kutlandı. Ancak bu İsfahan'da Nizarilerin büyük bir katliama uğramasına sebep oldu. Irak Selçuklu Sultanı Davud, 1143'te Tebriz'de dört Suriyeli suikastçı tarafından öldürüldü. İddiaya göre, Sultan'ın onu tahttan indirmesinden korkan Musul hükümdarı Zengi tarafından gönderildiler. Sultan Mesud'un Alamut'a yönelik saldırısı aynı yıl püskürtüldü.
Muhammed'in hükümdarlığı sırasında on iki başka suikast daha kaydedildi: Sultan Sencer'in bir emiri ve yandaşlarından biri olan Yamin el-Devle Harzemşah (Harazm hanedanının bir prensi; 1139/1140), Gürcü bir prens(?) Ve Tabaristan'daki yerel yöneticiler, bir vezir ve Nizarilerin katledilmesine izin veren Kuhistan (1138/1139), Tiflis (1138/1139) ve Hamadan (1139/1140). Kadısı öldürüldü
Muhammed'in hükümdarlığı döneminde azalan suikast sayısı, Nizarilerin çoğunlukla kaleler inşa etmekle ve komşu topraklarla yerel çatışmaları ele almakla, özellikle de Nizarilerin merkezi Kazvin arasındaki baskınlar ve karşı baskınlarla meşgul olması gerçeğiyle ortaya çıkıyor. Bu dönemde Nizariler İki önemli bölgesel düşmanları Taberistan valisi ve Rey valisi Abbas öldürüldü. Abbas, Sultan Mes'ud tarafından öldürüldü; Nizari kaynakları cinayeti Nizarilerle arası iyi olan Sultan Sencer'in kışkırttığını iddia ediyor. Başka yerlerde de Sultan Sencar'la çatışmalar olduğu bildiriliyor
II.Hasan ve oğlu II.Muhammed döneminde Alamut bazı baskınlar ve bir Abbasi vezirine suikast dışında çoğunlukla olaysız geçti çünkü II.Hasanın ilan ettiği Kıyamet bayramı nedeniyle Nizariler zevk ve sefahat alemindeydiler.
Kronoloji
| Miladi Takvime göre | Hicri Takvime göre | Olaylar |
| Miladi 1053 | 445 Hicri | Hasan Sabbah Kum'da doğdu |
| Miladi 1075 | 467 | İsfahan'a Seyahat etti. |
| Miladi 1077 | 469 | Mısır'a seyahat etti |
| Miladi 1078 | 471 | Kahire'ye vardı. |
| Miladi 1080 | Hicri 473 | İsfahan'a dönüş |
| Miladi 1090 | Hicri 483 | Alamut Kalesi'nin ele geçirilmesi |
| 1091 | Hicri 484 | Kuhistan kalesinin ele geçirilmesi |
| 1092 | 485 | Alamut tahkimatlarının iyileştirilmesi |
| 1095 | 488 | Nizari' mezhebinin oluşumu |
| 1099 | 492 | Girduh Kalesi'ni ele geçirilmesi |
| 1100 | 493 | Muhammed Tapar ve Sultan Sencer arasında savaş |
| 1101 | 494 | Berkyaruk ve Sencer'in Hasan Sabah'a karşı ittifakı |
| 1102 | 495 | Lambasar Kalesi'nin ele geçirilmesi |
| 1103 | 496 | İsmaili daileri Şam'a gönderildi |
| 1107 | 500 | İsmaililere karşı Sünni alimler tarafından fetva çıkarılması |
| 1110-117 | 503 ila 511 | Muhammed Taparın İsmaililerle savaşı |
| 1117 | 511 | Rudbar Kuşatması |
| Miladi 1124 | 518 | Alamut'ta Sabah'ın ölümü |
Kaynakça
- ^ a b c d e f Great Seljuk Empire (İngilizce). Edinburgh University Press. 2015. s. 75. ISBN . 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2020.
- ^ Bernar Lewis, Haşişiler s.39-40. Sebil yayınevi.
- ^ Peace and Conflict Studies (İngilizce). SAGE. 2008. s. 53. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o The Assassins: A Radical Sect in Islam (İngilizce). Orion. 2011. ss. 54—. ISBN .
- ^ Lewis, Bernard (2003). The Assassins: A Radical Sect in Islam. New York: Perseus Books Group, pgs. 53-57
- ^ Cook (1 Ocak 2012). "Were the Ismāʿīlī Assassins the First Suicide Attackers? An Examination of Their Recorded Assassinations". The Lineaments of Islam (İngilizce): 97-117. doi:10.1163/9789004231948_007. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2020.
- ^ Turko-Mongol Rulers, Cities and City Life (İngilizce). BRILL. 2013. s. 153. ISBN .
- ^ The Templars and the Assassins: The Militia of Heaven (İngilizce). Simon and Schuster. 2001. s. 102. ISBN . 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nizari Selcuklu savaslari Buyuk Selcuklu Imparatorlugu bagli eyaletler beylikler ve azinlik Nizari Ismaililere Suikastcilar karsi yerel Sunni nufus arasinda yeni bir duzen kurma misyonu basladiginda catismalar basladi Imparatorluk icindeki hanedan mucadelelerinden faydalanan ve etkili geleneksel olmayan taktikler ozellikle onemli dusmanlara suikast uygulayan Nizariler baslangicta inanclarini yayma ve bir guc tabani olusturmada basariliydi ancak hareket kisa sure sonra zayifladi Selcuklular uzun sureli savaslardan sonra Nizarileri yok etmeyi basaramadilar ve Nizari gucunun varligini kabul ederek onlarla anlasmaya calistilar Nizari Selcuklu savaslariTarih1090 1194BolgeOrta ve Bati AsyaSonucBelirsizTaraflarBuyuk Selcuklu Imparatorlugu Eyyubi Sultanligi Fatimiler Abbasiler Kudus Kralligi Antakya Prensligi Trablus Kontlugu Sunni halk ve UlemaHashasilerKomutanlar ve liderlerMeliksah Nizamulmulk Sencer Berkyaruk Muhammed Tapar Selahaddin Eyyubi II Mahmud Buyuk Selcuklu sultani Mustersid Aksungur el Porsuki Taculmulk Bori Mevdud bin Altuntegin Hasan Sabbah Kiya Buzurgummid Muhammed bin Kiya Buzurgummid II Hasan Hashasi II Muhammed Hashasi lider III Hasan Hashasi Behram Rasiduddin Sinan el Ismaili Kayiplar100 Ust duzey devlet adami Din adami Subay olduruldu20 000 Ismaillili sivil milis ve fidai oldurulduKatilimcilar ve catismalarin dogasiCatismalar basit bir Nizari ve Selcuklu savasindan daha karmasikti Nizari Ismaililerin ordusu bile yoktu ornegin Isfahan daki Nizariler Alamut un otoritesini tanimadilar Ilk basta Fatimilere bagli olan Hasan Sabbah ve ismaililier 1094 yilinda Mustansirin olumu ile onun yerine oglu Mustali vezir el Efdal in cabalari ile tahta gecti ancak Hasan Sabbah ve taraftarlari Nizar bin Mustansirin imamligini savundular Boylece Ismaili mezhebi Mustali ve Nizari olarak iki kola ayrildi vezir Efdal 1121 yilinda hashasiler tarafindan olduruldu Artik devlet desteginden yoksun olan Nizar Ismaillileri hem inanclarini yaymak hem de bolgede guclu bir devlet kurmak icin mucadele etmek zorundaydilar cunku bolge de sunni muslumanlar cogunlukta idi 1092 yilinda baslayan Nizari Selcuklu savaslari sirasinda binlerce Nizari pogromlarda veyahut bolgeye yapilan seferlerde katledildi Nizarilerin suikastlari dusmana korku yaydiysa da bu devleti yikmak icin yeterli degildi Selcuklu hanedani arasindaki catismalar Bazi Hukumdarlarin Nizarileri desteklemesine yol acti or Berkaryuk ve Ridvan ibn Tutus Nizari ayaklanmasiAlamut Kayasi Hassan Sabbah 1090 da Taberistanli Zeydi Alevi den Alamut Kalesi ni ele gecirdiginde savas basladi Oradan Iran a dailer gonderdi ve askeri kaleler olarak hizmet edecek daha fazla kale ve yakin yerlesim yerlerine propaganda icin usler kurdu Nizari hareketi ilk basta gizliydi ve Selcuklu Devleti yoneticileri Nizarileri kendilerine tehtid olarak gormuyorlardi Ancak bir hadise Nizarilere yonelik tahkikatin baslamasina sebep oldu Alamut kalesinin ele gecirilmesinden once Baslarinda Tahir adinda bir Marangoz bulunan 18 kisilik Ismaili grup Rey sehrine yakin Save de faaliyet gosteriyordu Bolgenin Emniyet muduru Sahne tarafindan gozaltina alindilar ancak sorgulandiktan sonra serbest birakildilar Bu grup Saveli bir muezzini cemaatlerine davet etti Ancak muezzin davetlerine icabet etmedi Muezzinin kendilerini ihbar etmesinden korkan Nizariler Muezzini oldurduler Olayin duyulmasinin ardindan Nizamulmulk ele basinin idam edilmesini emretti Tahir yakalanip idam edildi ve cesedi sokaklarda suruklendi Bu olaydan sonra Selcuklu yoneticileri Nizarilere karsi guc kullanarak mucadele etmeye basladilar Sultan Meliksah ve NizamulMulkSelcuklu Imparatorlugu nun veziri ve fiili hukumdari Nizam el Mulk 1092 de Nizarlar tarafindan olduruldu Hassan i Sabbah in Alamut saltanati sirasinda gerceklestirilen elli suikastin en cesur ve ilkiydi Selcuklu Sultani Meliksahh 1092 de Alamut ve Quhistan da Nizarilere karsi mucadeleye basladi ancak olumunden sonra mucadele durdu Sonraki Selcuklu sultanlari arasindaki ic savas Nizarilerin Fars Arrajan Kirman ve Irak a daha da genislemesine sebep oldu 1096 7 de Da i Ahmad ibn Abd al Malik ibn Attas ozellikle Selcuklu baskenti Isfahan in disindaki Sahdiz kalesini ele gecirmeyi basardi Bu noktada Nizariler Selcuklu Imparatorlugu nun ust duzey askeri ve siyasi figurlerine suikastine duzenlemeye basladilar Isfahan in bircok ilcesi Nizari kontrolu altina girdi Nizariler Selcuklu Imparatorlugu ve muttefiklerine gore zayif ve izole bir gruptu ancak imparatorlugu yikmak icin suikast yontemini kullandilar 1100 de Sultan Berkaryuk Sultan I Muhammed i ic savasta yendi Bu noktada Nizariler guclu bir pozisyondaydi hatta Sultan Berkyaruk un ordusuna ve sarayina bile sizmislardi Bir suikast hedefi haline gelmekten korkan Selcuklu subaylari evlerinden ayrilirken giysilerinin altina zirh giymek zorunda kaldilar Sultan I Muhammed in MucadelesiSultan I Muhammed Tapar 1105 te iktidari kazandiktan ve imparatorlugun ic catismalarina son verdikten hemen sonra Nizari Ismaililere karsi bir sefer baslatti Sultan Muhammed 1107 de Sahdiz i ele gecirdi Oradaki Nizariler son adama kadar savastilar ama yenildiler liderleri Da i Ahmad ibn Abd al Malik ibn Attas ve babasi Da i Abd al Malik ibn Attas ile birlikte yakalandi ve idam edildi Isfahan bolgesindeki Nizari etkisi boylece ortadan kaldirildi Sultan Muhammed bir fetihname zafer ilani yayinladi Sultan Muhammed ayrica Fars ve Arrajan daki Nizari kalelerine karsi sefer baslatti Irak taki Tikrit e karsi Selcuklu saldirisi basarisiz oldu ancak Nizari garnizonu kaleyi yerel bir Sii Arap komutana teslim etmek zorunda kaldi 1106 1107 de Selcuklu Sultani daha sonra veziri Ahmed bin Nizam el Mulk u Rudbar ve Alamut bolgelerine askeri bir guc gonderdi Vezirin babasi Nizam el Mulk ve erkek kardesi Fakhr el Mulk Nizariler tarafindan oldurulmustu Sefer sirasinda Nizariler buyuk sikintilarla karsilasip agir kayiplar verdilerse yine de Selcuklu Ordusu Alamut Kalesi ni ele gecirme veya yok etme hedefini basaramadi Alamut dogrudan askeri saldiriya karsi zaptedilemez oldugu icin Sultan once garnizonlari yeterince zayiflatmaya calisti Bolgedeki Selcuklu kuvvetlerini surekli olarak takviye etti ve Nizari mahsullerini sistematik olarak yok ederek sekiz yil ust uste uzun bir yipratma savasi yuruttu sonuc olarak Rudbar bolgesindeki Nizariler kitliktan muzdaripti Daha sonra 1117 18 de Emir Anustegin Sirgir e komutayi almasini ve kaleleri kusatmasini emretti Sirgir 4 Haziran da Lemeser i 13 Temmuz da Alamut u kusatti Cuveyni ye gore kaleler dusmenin esigindeydi Sultan Mart Nisan 1118 aylarinda Isfahan da oldu ve ardindan Selcuklu kuvvetleri geri cekildi Gorunuse gore gizli Ismaili olan vezir Ebu el Kasim Kivam el Din Nasir ibn Ali el Derguzini Sirgir guclerini geri cekmesi icin yeni Selcuklu Sultani Mes ud u ikna etti Nizariler Sultan Muhammed in 1118 deki olumunden sonra Selcuklular arasinda yasanan bir baska ic catismada tekrar guclenmeyi basardilar Selcuklu guclerini puskurten Nizariler 1108 1109 da Ubeyd Allah ibn Ali el Hatibi Isfahanli kadi ve oradaki Ismaili karsiti hareketin lideri gibi Selcuklu ust duzey sahsiyetlerinin 1108 1109 Mevdud suikastlarini gerceklestirdi ibn Altuntas Musul un atabegi Sa id ibn Muhammed ibn Abd al Rahman Nisabur un kadisi ve diger burokratlar ve emirler suikaste kurban gitti Alamut a karsi seferi yoneten Ahmed ibn Nizam el Mulk Bagdat ta bir suikast girisiminden sag kurtuldu Selcuklu doneminin geri kalani icin durum bir cikmaza girdi ve Nizariler ile Sunni hukumdarlar arasinda kismi bir karsilikli kabullenme ortaya cikti Sultan Muhammed den sonraki Selcuklu seferleri cogunlukla zayif ve etkisizdi Nizariler ise Sahdiz in tekrar ele gecirilmesi gibi basarilari tekrarlayacak gucten yoksundu Selcuklu sultanlari su anda cogunlukla uzak kalelerde bulunan Nizarileri cikarlarina bir tehdit olarak gormediler Selcuklular Nizarileri suikast icin bile kullandilar veya en azindan kendi suikastlarini ortbas etmek kotu sohretlerini kullandilar Aksunqur el Ahmadili ve 1135 teki Abbasi Halifesi el Mustarsid suikasti gibi suikastler de Muhtemelen Sultan Mes ud tarafindan organize edildi Hasan Sabbah in hukumdarligindan sonra suikastlarin sayisi azaldi Sultan Sencer Sencer ilk baslarda Nizarilerle is birligi yapmisti Yaklasik 5000 Nizari Sencer in ordusunda gorevliydi Ancak bir sure sonra Ulemanin da tepkisiyle Sencer ordu ve sarayda ki Nizarileri temizledi ve Nizari kaleleri uzerine sefer hazirliklarina basladi basladi bunu duyan Hasan Sabbah Sencerin kampindaki bir cariye yi kendi tarafina cekip Sultan gece uyurken bas ucuna bir hancer biraktirdi Sencer sabah uyandiginda bicagi gorunce dehsete dusmus ve bu olayi gizli tutmak istemistir ama hemen akabinde gelen Hasan Sabbah in elcisi Sencer e Hasan Sabbahin Ben istemezmiydim o bicak Sultan in yumusacik kalbine saplansin mesajini getirmistir bunun uzerine Sencer seferden vazgecip Nizarilerle iyi iliski kurmustur Nizari Selcuklu iliskilerinin dogasi bu donemde degismeye basladi nihai Nizari amaclarindan vazgecilmedi ancak Selcuklu topraklarinda yayilmalari ve toprak kazanimlari durduruldu bunun uzerine sahip olduklari bolgeleri saglamlastirmaya basladilar Yerel ittifaklara ve rekabetlere katilan kucuk yari bagimsiz Nizari devletleri kuruldu Sultan Sencer vs Kiya Buzurg Ummid 1126 da Kiya Buzurg Ummid in Alamut eyaletinin komutasini almasindan iki yil sonra Sultan Sencer Nizarilerin kalelerine ve evlerine sefer duzenledi Gorunuse gore sefer sonucsuz kaldi ve sinirli bir basari elde etti Yakin tarz koyundeki Selcuklu zaferi Bayhaq ve Turaythith basarili bir baskinda kaydedildi Nizari nin kalbindeki savas daha da kotuydu Sirgir in yegeninin Rudbar Alamut a karsi yuruttugu bir sefer puskurtuldu Yerel destekle baslatilan bir baska sefer de maglup edildi ve bir komutan yakalandi Ayni zamanda Kuhistan seferi de basarisiz oldu Sencer in vezir Mu in al Din el Kasi sefer icin onemli bir rol oynamistir Nizariler intikam almakta hizli davrandilar vezir Mart 1127 de hizmetine giren ve guvenini kazanan iki fida i tarafindan olduruldu Ibnu l Esir e gore Sultan Sencer Alamut a karsi 10 000 Nizarinin olduruldugu cezalandirici bir sefer baslatti ancak bu muhtemelen bir efsanedir Nizariler eskisinden daha gucluydu Yeni kalesi Maymun Diz i insa ederek Rudbar in kalbini guclendirdiler ve Talaqan bolgesini ele gecirdiler 1129 da Nizariler muhtemelen Kuhistan Sistan a baskin duzenledi Selcuklu Sultani II Mahmud Alamut tan bir elci davet etti Elci yanindaki refik ile birlikte Sultan i ziyaret ettikten sonra donus yolunda Isfahan da halk tarafindan linc edildi Sultan ozur diledi ancak Buzurgummid in katilleri cezalandirma talebini reddetti Buna karsilik Nizariler Kazvin e saldirip 400 kisiyi oldurup cok sayida ganimet elde ettiler Nizariler bir Turk Emir de oldurduler Sultan Mahmud da Alamut a saldirdi ama basarisiz oldu Sultan Mesud Hem Selcuklu Sultani Mesud un hem de Nizarilerin ortak dusmani olan Abbasi Halifesi El Mustarshid 1135 te Selcuklularin yardimina kostugu iddia edilen bir grup Nizariler tarafindan olduruldu Nizariler Selcuklular arasindaki iliskileri ilk yillarinin disinda surdurduler 1131 de Sultan II Mahmud oldu Sonraki hanedan mucadelelerinde emirlerin bir kismi bir sekilde Abbasi Halifesi Al Mustarshid i Sultan Mes ud ile olan catismalara dahil etti 1139 da 1135 Sultan Mesud halifeyi veziri ve cesitli ileri gelenlerle birlikte Hamedan yakinlarinda ele gecirdi ona saygili davrandi ve onu Maraga ya getirdi ancak halife ve arkadaslari kraliyet cadirindayken buyuk bir Nizari grubu cadira girdi El Mustarshid ve arkadaslarini katlettiler halife defalarca bicaklandi Sultan Mesud un ve hatta Sultan Sencer in imparatorlugun sozde hukumdari suikastin arkasinda oldugunu veya en azindan kasitli olarak ihmal ettigini one suren soylentiler ortaya cikti Suikast haberi uzerine Alamut ta yedi gun boyunca kutlamalar yapildi Halifenin gelisinden kisa bir sure sonra Maraga valisi de olduruldu Alamut ta Kiya Buzurg Ummid doneminde bir Tebriz valisi bir Isfahan valisi ve bir Qazvin muftusu de dahil olmak uzere diger birkac Selcuklu eliti de olduruldu suikast sayisi Hassan Sabbah in saltanatindan oldukca kisadir El Mustarshid in oglu ve halefi al Rashid de Selcuklu hanedani catismalarina karisti ve Selcuklu hakimler ve hukukculardan olusan bir meclis tarafindan tahttan indirildikten sonra 5 6 Haziran 1138 de Isfahan a vardiginda Nizariler tarafindan olduruldu Onun olumu de Alamut ta yeni Imam Muhammed bin Buzurg Ummid in ilk zaferi olarak kutlandi Ancak bu Isfahan da Nizarilerin buyuk bir katliama ugramasina sebep oldu Irak Selcuklu Sultani Davud 1143 te Tebriz de dort Suriyeli suikastci tarafindan olduruldu Iddiaya gore Sultan in onu tahttan indirmesinden korkan Musul hukumdari Zengi tarafindan gonderildiler Sultan Mesud un Alamut a yonelik saldirisi ayni yil puskurtuldu Muhammed in hukumdarligi sirasinda on iki baska suikast daha kaydedildi Sultan Sencer in bir emiri ve yandaslarindan biri olan Yamin el Devle Harzemsah Harazm hanedaninin bir prensi 1139 1140 Gurcu bir prens Ve Tabaristan daki yerel yoneticiler bir vezir ve Nizarilerin katledilmesine izin veren Kuhistan 1138 1139 Tiflis 1138 1139 ve Hamadan 1139 1140 Kadisi olduruldu Muhammed in hukumdarligi doneminde azalan suikast sayisi Nizarilerin cogunlukla kaleler insa etmekle ve komsu topraklarla yerel catismalari ele almakla ozellikle de Nizarilerin merkezi Kazvin arasindaki baskinlar ve karsi baskinlarla mesgul olmasi gercegiyle ortaya cikiyor Bu donemde Nizariler Iki onemli bolgesel dusmanlari Taberistan valisi ve Rey valisi Abbas olduruldu Abbas Sultan Mes ud tarafindan olduruldu Nizari kaynaklari cinayeti Nizarilerle arasi iyi olan Sultan Sencer in kiskirttigini iddia ediyor Baska yerlerde de Sultan Sencar la catismalar oldugu bildiriliyor II Hasan ve oglu II Muhammed doneminde Alamut bazi baskinlar ve bir Abbasi vezirine suikast disinda cogunlukla olaysiz gecti cunku II Hasanin ilan ettigi Kiyamet bayrami nedeniyle Nizariler zevk ve sefahat alemindeydiler KronolojiMiladi Takvime gore Hicri Takvime gore OlaylarMiladi 1053 445 Hicri Hasan Sabbah Kum da dogduMiladi 1075 467 Isfahan a Seyahat etti Miladi 1077 469 Misir a seyahat ettiMiladi 1078 471 Kahire ye vardi Miladi 1080 Hicri 473 Isfahan a donusMiladi 1090 Hicri 483 Alamut Kalesi nin ele gecirilmesi1091 Hicri 484 Kuhistan kalesinin ele gecirilmesi1092 485 Alamut tahkimatlarinin iyilestirilmesi1095 488 Nizari mezhebinin olusumu1099 492 Girduh Kalesi ni ele gecirilmesi1100 493 Muhammed Tapar ve Sultan Sencer arasinda savas1101 494 Berkyaruk ve Sencer in Hasan Sabah a karsi ittifaki1102 495 Lambasar Kalesi nin ele gecirilmesi1103 496 Ismaili daileri Sam a gonderildi1107 500 Ismaililere karsi Sunni alimler tarafindan fetva cikarilmasi1110 117 503 ila 511 Muhammed Taparin Ismaililerle savasi1117 511 Rudbar KusatmasiMiladi 1124 518 Alamut ta Sabah in olumuKaynakca a b c d e f Great Seljuk Empire Ingilizce Edinburgh University Press 2015 s 75 ISBN 978 0 7486 9807 3 2 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2020 Bernar Lewis Hasisiler s 39 40 Sebil yayinevi Peace and Conflict Studies Ingilizce SAGE 2008 s 53 ISBN 978 1 4129 6120 2 a b c d e f g h i j k l m n o The Assassins A Radical Sect in Islam Ingilizce Orion 2011 ss 54 ISBN 978 0 297 86333 5 Lewis Bernard 2003 The Assassins A Radical Sect in Islam New York Perseus Books Group pgs 53 57 Cook 1 Ocak 2012 Were the Ismaʿili Assassins the First Suicide Attackers An Examination of Their Recorded Assassinations The Lineaments of Islam Ingilizce 97 117 doi 10 1163 9789004231948 007 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2020 Turko Mongol Rulers Cities and City Life Ingilizce BRILL 2013 s 153 ISBN 978 90 04 25700 9 The Templars and the Assassins The Militia of Heaven Ingilizce Simon and Schuster 2001 s 102 ISBN 978 1 59477 873 5 6 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2020