Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Obersalzberg'in bombalanması, Kraliyet Hava Kuvvetleri Bombardıman Komutanlığı tarafından 25 Nisan 1945'te Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın son günlerinde gerçekleştirilen bir hava saldırısıydı. Operasyon, Bavyera'da Adolf Hitler ve Alman liderliğinin diğer önemli üyeleri için inşa edilen konut ve sığınaklardan oluşan bir kompleks olan Obersalzberg'i hedef aldı. Kompleksteki birçok bina yıkıldı, ancak Hitler'in ikametgahı ve sığınak ağı çok az hasar gördü. Dört havacının kaybıyla iki Müttefik bombardıman uçağı düşürüldü ve 31 Alman öldürüldü.
| Bombing of Obersalzberg | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |  Birleşik Krallık ABD Avustralya | ||||||
Tarihçiler Obersalzberg'e yapılan saldırının çeşitli nedenlerini belirlediler Bunlar arasında Müttefik kara kuvvetlerini desteklemek, İngiliz ağır bombardıman kuvvetlerinin etkinliğini göstermek, iflah olmaz Almanları savaşın kaybedildiğine ikna etmek ve savaş öncesi yatıştırma politikalarının hafızasını karartmak yer alıyor. Saldırı, Obersalzberg'in altında bulunan sığınakları yok etmek amacıyla 359 ağır bombardıman uçağından oluşan büyük bir kuvvet tarafından gerçekleştirildi; Müttefikler, Alman Hükümeti'nin üst düzey üyelerinin bir 'ne komuta edeceğinden korktular. Hedeflerin tespiti ve işaretlenmesinde yaşanan zorluklar aşıldıktan sonra bombardıman uçakları iki dalga halinde saldırıya geçti. Obersalzberg'deki yaklaşık 3.000 kişi sığınaklarda barındı ve yakındaki Berchtesgaden kasabası hasar görmedi. Saldırı sırasında Hitler Berlin'deydi ve Obersalzberg'deki tek kıdemli Nazi olan Hermann Göring hayatta kaldı.
O zamanlar Obersalzberg'e yapılan baskın kutlanırken günümüzde pek hatırlanmamaktadır. Operasyona katılan Müttefik personelin çoğu, Hitler'in evine saldırmaktan memnuniyet duydu ve bu, medyada geniş yer buldu. Alp Kalesi'nin bir efsane olduğu ortaya çıktığından, savaş sonrası tarihçilerin çoğunda operasyondan çok az bahsediliyordu.
Arka plan
Almanya'nın Nazi Partisi tarafından yönetildiği dönemde, Bavyera'nın Berchtesgaden kasabası yakınında dağ evleri ve dağ evlerinden oluşan Obersalzberg kompleksi inşa edildi. Bu kompleks Adolf Hitler ve Nazi Partisi seçkinlerinin diğer üyeleri tarafından kullanıldı. Hitler genellikle her yılın üçte birinden fazlasını Obersalzberg'de geçirirdi. İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce, oradaki ikametgahı Berghof'ta birçok uluslararası lideri ağırladı. Hitler ve İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain, Münih Anlaşması'na yol açan müzakerelerin bir parçası olarak 15 Eylül 1938'de Berghof'ta buluştu Nazi propagandası Berghof'u duyurdu ve çoğu Alman'ın gözünde Hitler'in liderliğinin önemli bir simgesi haline geldi.
Hitler, II. Dünya Savaşı sırasında sık sık Obersalzberg'i ziyaret etmeye devam etti ve burası onun ana komuta merkezlerinden biriydi. 1944'ün başlarının çoğunu orada geçirdi ve son kez 14 Temmuz'da ayrıldı. Savaş sırasında Müttefiklerin Almanya'ya yönelik yoğunlaşan hava saldırılarına yanıt olarak Obersalzberg'in altında karmaşık bir sığınak ve tünel ağı inşa edildi. Kompleks, uçaksavar silahlarının yanı sıra alanı sis perdesiyle kapatabilen makinelerle korunuyordu 1944'ün başlarında tüm binaları havadan tespit edilmelerini zorlaştırmak için kamufle edildi.
Müttefikler, Nisan 1945'ten önce Obersalzberg'e saldırmayı düşündüler, ancak bunu yapmamaya karar verdiler. Obersalzberg'in yeri iyi biliniyordu ve Haziran 1944'te Müttefik istihbaratı, Hitler'in Berghof'tan Normandiya çıkarmalarına karşı direnişi yönettiğini doğruladı Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF), Obersalzberg'e saldırmak için "Cehennem" olarak adlandırılan bir plan geliştirdi. Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri (USAAF) keşif uçağı, 16 ve 20 Haziran tarihleri arasında bölgeyi fotoğrafladı ve Amerikan On Beşinci Hava Kuvvetleri, İtalya'nın Müttefik kontrolündeki bölgelerindeki üslerden bölgeye saldırmak için uçuş rotaları hazırladı. USAAF başkanı General Henry H. Arnold, saldırının 20 Haziran'da gerçekleştirilmemesine karar verdi. Arnold bu kararı, Hitler'in öldürülme ihtimalinin düşük olduğu gerekçesiyle verdi ve Alman ordusundaki beceriksiz liderliği Müttefiklerin avantajına olduğu için buna kalkışmak zaten istenmeyen bir durumdu. Arnold ayrıca bölgenin güçlü bir şekilde savunulduğuna inanıldığı için saldırı gücünün ağır kayıplar vereceğinden endişeliydi. Günlüğüne "Gizli silahımız Hitler'dir, dolayısıyla kalesini bombalamayın. Canı yanmasın, hata yapmaya devam etmesini istiyoruz" diye kaydetti. İngiliz Özel Harekat İdaresi ayrıca, 1944'ün ortalarında, Hitler'e Obersalzberg bölgesinde özel kuvvetler personeli kullanılarak suikast düzenlemek için Foxley Operasyonu olarak adlandırılan planlar geliştirdi. Bu operasyona hiçbir zaman teşebbüs edilmedi.
On Beşinci Hava Kuvvetleri, Şubat 1945'te Berchtesgaden bölgesini bombalamayı önerdi, ancak hedefi doğru bir şekilde vurmanın zorluğu ve Hitler'in hala Alman ordusunun komutasında olmasıyla Müttefiklerin daha iyi durumda olacağına dair devam eden inanç nedeniyle bu, USAAF'ın yüksek komutanlığı tarafından engellendi. Kısa bir süre sonra, Berchtesgaden bölgesindeki köprülere hem Sekizinci hem de On Beşinci Hava Kuvvetleri tarafından saldırı planları geliştirildi. Bu planlar hiçbir zaman hayata geçirilmedi.
Nisan 1945'ten önce Berchtesgaden'e yapılan tek saldırı, 20 Şubat 1945'te On Beşinci Hava Kuvvetlerine ait sekiz Cumhuriyet P-47 Thunderbolt avcı bombardıman uçağı tarafından yapıldı. Bu uçaklar İtalya'daki görevini tamamlayamayınca bölgeyi vurdular ve komutanları Binbaşı John L. Beck başlangıçta bunun öneminin farkında değildi. Thunderbolt'lar bir trene saldırdı ve ağır uçaksavar ateşiyle karşılaştı. Saldırı bildirildiğinde Müttefik ülkelerdeki halk arasında Berghof'un hasar görmediği konusunda hayal kırıklığı yaşandı.
Nisan 1945'e gelindiğinde Müttefikler Almanya'ya karşı neredeyse tam bir hava üstünlüğüne sahipti. Alman hava savunmasının zayıflaması ve uzun menzilli Müttefik eskort savaş uçaklarının mevcudiyetinin bir sonucu olarak, RAF Bombardıman Komutanlığı, 1944'ün sonlarından bu yana olağan gece operasyonlarına ek olarak, ara sıra Almanya'daki hedeflere gündüz baskınları düzenliyordu. Gündüz saldırılarının sıklığı zamanla arttı İngiliz Genelkurmay Başkanları Komitesi, Alman şehirlerine yönelik alan bombalamalarının 16 Nisan'da sona ermesini, bunun yerine bombardıman uçaklarının "kara savaşında müttefik ordularına doğrudan destek sağlamaya" odaklanmasını ve Alman Donanması'nın geri kalanına yönelik saldırılarını sürdürmesini emretti. Bu emir doğrultusunda Bombardıman Komutanlığı, 25 Nisan'a kadar Müttefik ordularının güzergahı üzerindeki Alman şehirlerine saldırarak diğer hedeflere hassas bombardıman saldırıları yaptı.
Planlama
Avrupa'daki savaş 1945'te sona yaklaşırken, Müttefik Seferi Kuvvetleri Yüksek Karargahı (SHAEF), Alman Hükümeti'nin üst düzey üyelerinin yanı sıra Waffen-SS birimlerinin savaşı uzatmak için Berchtesgaden'deki "Alp Kalesi"nde toplanacağına dair istihbarat raporlarından endişe duymaya başladı. Almanlar, savaşın son haftalarına kadar Alpler'de savunma mevzileri hazırlamak için çok az girişimde bulunduğundan, bu bir istihbarat başarısızlığıydı. Hitler, özel personelinin çoğunu Nisan ayında Berchtesgaden'e gönderdi, ancak kendisi Berlin'de kaldı Diğer üst düzey bakanların çoğu Almanya'nın diğer bölgelerine kaçtı. Eski Reichsmarschall Hermann Göring, saldırı sırasında Obersalzberg'deki hükümetin tek üst düzey üyesiydi. Göring, 23 Nisan'da Almanya'nın liderliğini üstlenmek için izin isteyen bir telgraf gönderdiği için ceza olarak Hitler'in emriyle tüm görevlerinden alınmıştı ve ev hapsinde tutuluyordu.
Obersalzberg'e hava saldırısı düzenleme kararı Nisan 1945'te verildi Saldırı, Bombardıman Komutanlığı başkanı Hava Kuvvetleri Komutanı Mareşal Sir Arthur Harris tarafından önerildi ve SHAEF tarafından onaylandı. Harris, baskının amacının, Berchtesgaden'e saldıracağı Münih'e doğru hızla ilerleyen Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun XV. Kolordusu'nu desteklemek olduğunu belirtti. Ancak ABD Ordusu, kompleksin enkazını savunmanın Almanlar için hasarsız binalardan daha kolay olacağı endişesi nedeniyle saldırıya karşı çıktı. İki tarihçi baskını başka faktörlerin motive ettiğini belirtmiştir. Oliver Haller Bombardıman Komutanlığı'nın saldırıyı gerçekleştirmesinin gerçek nedeninin, Harris'in 1945'in başlarında şehirlere yönelik terör bombalama saldırıları nedeniyle eleştirilmesinin ardından kuvvetlerinin hassas bombalama yapabileceğini göstermek istemesi olduğunu yazmıştır. Despina Stratigakos, Müttefiklerin Berghof'un yıkılmasının fanatik Nazileri savaşın kaybedildiğine ikna edeceğini umduklarını belirtti. Ayrıca saldırının, Berghof'la ilişkilendirilen Münih Anlaşması da dahil olmak üzere savaş öncesi yatıştırma politikalarındaki aşağılamayı "hafızadan silmeyi" amaçladığını öne sürdü.
Hitler'in ara sıra konukları ağırlamak için kullandığı Berghof ve Kehlsteinhaus köşkü baskının ana hedefleriydi Bombalanacak bölgede çok sayıda bina daha vardı. Bunlar arasında diğer kıdemli Nazilerin evleri, Obersalzberg'i savunmak için görevlendirilen Waffen-SS birimleri tarafından kullanılan bir kışla ve bir hastane vardı. Obersalzberg'i bombalayamayan uçak mürettebatı için Salzburg kentindeki köprüler de dahil olmak üzere birçok ikincil hedef seçildi.
Saldırı
Bombardıman ekipleri, görev hakkında bilgi almak üzere 25 Nisan'ın erken saatlerinde uyandırıldı. Mürettebata, Alman Hükümeti'nin birkaç üst düzey üyesinin Obersalzberg'de olduğu ve bazılarına Hitler'in orada olduğu söylendi. Saldırı gücü o sabah Birleşik Krallık'taki üslerden havalandı. 1. ve 5. Gruplardaki 22 filodan alınan 359 Avro Lancaster ağır bombardıman uçağından oluşuyordu. Onlara, görevi Obua navigasyon sistemini kullanarak bombardıman uçaklarını hedefe yönlendirmek olan No. 8 Grubundan 16 de Havilland Mosquito hafif bombardıman uçağı eşlik ediyordu. Bombardıman uçaklarına, Sekizinci Hava Kuvvetlerinden 13 İngiliz savaş filosu ve 98 Kuzey Amerika P-51 Mustang savaş uçağı eşlik ediyordu
Bombardıman uçakları İngiltere'den ayrıldıktan sonra Paris yakınlarından geçti.Konstanz Gölü'ne vardıklarında doğrudan Obersalzberg'e doğru yola çıktılar. Uçak, yaklaşma uçuşunun büyük bölümünde Müttefiklerin elindeki bölge üzerinden yönlendirilirken, son 250 mil (400 km) hala Alman kuvvetleri tarafından kontrol edilen topraklarda yapılması gerekiyordu. Yaklaşma uçuşu sırasında uçaksavar silahlarının menzilinde çok az zaman harcadılar ve Luftwaffe'nin varlığı neredeyse sona erdiği için hiçbir savaş uçağı onları durdurmaya çalışmadı. Mustang pilotlarından bazıları Arado 234 jet keşif uçağını fark etti ve onu düşürdü
İlk bombardıman uçağı dalgası sabah 9.30'da Berchtesgaden bölgesine ulaştı ancak hemen saldıramadı Bölgede sis ve kar bulunması nedeniyle ekipler hedefleri tespit etmekte zorlandı. Obersalzberg'in savunucuları gerekli kimyasalları tükettikleri için sis perdesi oluşturamadılar. Mosquitos'un Obua ekipmanı, kullandığı radyo sinyalleri dağlar tarafından engellendiği için etkisiz kaldı. Bombardıman uçakları, Mosquito ekipleri hedefi işaretleyene kadar yörüngede kaldı Bu dönemde bazı uçaklar Salzburg yakınlarında uçtu ve şehrin güçlü uçaksavar savunması tarafından üstlerine ateş açıldı. Birkaç bombardıman uçağı da çarpışmanın eşiğine geldi.
Hedef işaretlendikten sonra ilk bombardıman dalgası sabah 9:51 ile 10:11 arasında saldırdı. Seçkin 617 Nolu Filo RAF, uçakları büyük Tallboy bombaları atarak Obersalzberg'e saldıran ilk birimdi. İkinci dalga ise sabah 10.42 ile 11.00 arasında bombalandı. 1.400 emperyal ton (1.400 t) bombaların atılması; Bu kadar ağır bir bombardımanın Obersalzberg'in altındaki sığınakları yok etmeye yeteceği umuluyordu. Bombalama çok doğruydu.
İki Lancaster Alman uçaksavar silahları tarafından vuruldu. Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin 460 Nolu Filosuna ait bir uçak, bombalarını attıktan kısa bir süre sonra vuruldu ve pilotun Almanya'nın Traunstein kasabası yakınlarına zorunlu iniş yapmasının ardından tüm mürettebat hayatta kaldı. Savaş esiri oldular ama birkaç gün içinde serbest bırakıldılar. Düşürülecek diğer uçak ise 619 Nolu Filo RAF'a aitti. Bombacının mürettebatından dördü öldürüldü ve üçü esir alındı. Bu savaş esirleri de kısa süre sonra Müttefik kuvvetler tarafından kurtarıldı. Biri Paris yakınlarına inerken diğer birkaç Lancaster da hasar gördü
Saldırı karışık sonuçlar doğurdu Ana hedeflerden Kehlsteinhaus hasar görmemişti ve Berghof üç bomba nedeniyle orta derecede hasar gördü Waffen-SS kışlası ve Göring ile Reichsleiter Martin Bormann'ın sahip olduğu evler yıkıldı. Obersalzberg'deki yaklaşık 3.000 kişinin çoğu kompleksin altındaki sığınaklara sığınmıştı, ancak aralarında birkaç çocuğun da bulunduğu 31 kişi öldürüldü. Sığınak ağı ciddi şekilde hasar görmedi. Berchtesgaden kasabası hasar görmedi ve kasaba halkından hiçbiri öldürülmedi veya yaralanmadı.
USAAF birimleri 25 Nisan'da Obersalzberg genel bölgesindeki ulaştırma altyapısına saldırdı. Bu baskınlar, Müttefik kara kuvvetlerinin talebi üzerine, Alman işgali altındaki Çekoslovakya'da Pilsen yakınlarındaki Škoda Works mühimmat tesislerini ve Avusturya'da Alman birliklerini taşıdığına inanılan demiryollarını hedef alan bir operasyonun bir parçasını oluşturuyordu. Obersalzberg yakınlarında saldırıya uğrayan yerler arasında Freilassing, Hallein, Bad Reichenhall, Salzburg ve Traunstein vardı. Bu kasabalardaki çok sayıda tren istasyonu, gazhane ve hastanelerde ciddi hasar meydana geldi. 300'den fazla sivil öldürüldü.
Sonrası
Baskından sonraki günlerde Obersalzberg terk edildi. Hitler'in emriyle hareket eden SS personeli, geri çekilmeden önce Berghof'u yok etti. ABD Ordusuna bağlı XV Kolordusu bölgeyi 4 Mayıs'ta ele geçirdi. Hava saldırısından sağ kurtulan Göring, Mayıs 1945'te ABD Ordusu tarafından esir alındı.
Amerikan ve Fransız askerleri, ele geçirildikten sonra Berghof kalıntıları da dahil olmak üzere Obersalzberg'i yağmaladı. Obersalzberg'in Nazi liderliğiyle olan ilişkileri nedeniyle, bu yağmalamanın boyutu, Müttefik kuvvetlerin işgal ettiği diğer Alman kasabalarıyla karşılaştırılamayacak kadar büyüktü Stratigakos, bunun Hitler'le ilgili hatıraların dünyaya yayılmasına katkıda bulunduğunu ve bunun da hava saldırısının Nazi rejimini itibarsızlaştırma hedefini kısmen baltaladığını gözlemledi. Yakalandıktan kısa bir süre sonra Obersalzberg'e gelen Amerikalı foto muhabiri Lee Miller, "Büyük savaş suçlusunun müzeye konulacak tek bir parçası bile kalmadı ve insanlar sonsuza kadar dünyanın dört bir yanına dağılacak" yorumunu yaptı. Hitler'in kullandığı iddia edilen bir peçete halkası veya turşu çatalı gösterildi".
Obersalzberg'e yapılan saldırı, gönderilen Bombardıman Komutanlığı filolarının çoğunluğu için son savaş operasyonuydu. Olaya karışan uçak mürettebatının çoğu, Hitler'in özel evine saldırmaktan memnuniyet duydu, ancak bazıları meydana gelen kayıplardan dolayı üzüntülerini dile getirdi. Bombardıman Komutanlığının son baskını olan Norveç'teki bir petrol rafinerisine saldırı 25/26 Nisan gecesi yapıldı. 26 Nisan'dan savaşın 8 Mayıs'taki sonuna kadar, Bombardıman Komutanlığı uçakları, Exodus Operasyonu kapsamında kurtarılan savaş esirlerini Birleşik Krallık'a uçurmak ve Manna Operasyonu sırasında Hollanda'daki sivillere yiyecek bırakmak için kullanıldı.
Baskın o dönemde medyada geniş yer buldu, ancak günümüzde çok az hatırlanmaktadır. Güncel haberlerde, Obersalzberg'in hem alternatif bir komuta merkezi hem de Nazi rejiminin bir sembolü olması nedeniyle operasyonun stratejik öneme sahip olduğu belirtildi. Saldırı, Hitler ve Almanya'yı yenmeye yönelik son çabaların bir parçası olarak tasvir edildi. Bombalamayla ilgili basında çıkan haberlerde Chamberlain'in 1938'de Obersalzberg'e yaptığı ziyarete de dikkat çekildi. Alp Kalesi'nin bir efsane olduğu ortaya çıktığından, Harris'in anıları da dahil olmak üzere savaş sonrası tarihlerde operasyondan çok az bahsediliyordu.
Obersalzberg, savaştan sonra ABD Ordusu'nun idaresinde kaldı ve burada askerler için bir dinlenme merkezi kuruldu Nazi dönemine ait binaların kalıntıları neo-Nazi haclarının ilgisini çekti. Bu tür ziyaretleri durdurmak için Bavyera Hükümeti, Adolf Hitler'in Berlin'deki intiharının yedinci yıldönümü olan 30 Nisan 1952'de binaları yıktı. ABD Ordusu, rekreasyon merkezini kapattı ve 1996 yılında Obersalzberg'i Bavyera Hükümeti'ne devretti. Hükümet, 2000'li yılların başında bir tatil kompleksine yer açmak için bölgedeki diğer binaları yıktı. Dokumentationszentrum Obersalzberg müzesi 1999 yılında açıldı. Bu müze, Obersalzberg'in Nazi dönemindeki tarihini kapsamaktadır. 2008 yılında Berghof'un yerini gösteren ve II. Dünya Savaşı ve Holokost ile ilgili önemli kararların alındığı yer olarak rolünü açıklayan bir tabela dikildi.
Danışılan çalışmalar
- Ellis, L.F.; Warhurst, A. E. (1968). Victory in the West. History of the Second World War. II: The Defeat of Germany. Londra: Her Majesty's Stationery Office. OCLC 562978074.
- Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. Londra: Allen Lane. ISBN .
- Givens, Seth A. (January 2014). "Liberating the Germans: The US Army and Looting in Germany during the Second World War". War in History. 21 (1): 33-54. doi:10.1177/0968344513504521.
- Grant, Lachlan (2013). "Berchtesgaden: The Last Raid". Wartime (61): 22-26. ISSN 1328-2727.
- Haller, Oliver (2011). "Destroying Hitler's Berghof: The Bomber Command Raid of 25 April 1945". Canadian Military History. Laurier Centre for Military Strategic and Disarmament Studies. 20 (1): 5-16. ISSN 1195-8472.
- Hastings, Max (1999). Bomber Command. Londra: Pan Books. ISBN .
- Kaplan, Brett Ashley (Yaz 2007). "Masking Nazi Violence in the Beautiful Landscape of the Obersalzberg". Comparative Literature. 59 (3): 241-268. doi:10.1215/-59-3-241.
- Middlebrook, Martin; Everitt, Chris (1985). The Bomber Command War Diaries: An Operational Reference Book, 1939-1945. Harmondsworth, United Kingdom: Penguin Books. ISBN .
- Miller, Donald L. (2008). Eighth Air Force: The American Bomber Crews in Britain. Londra: Aurum. ISBN .
- Mitchell, Arthur (2007). Hitler's Mountain: The Führer, Obersalzberg and the American Occupation of Berchtesgaden. Jefferson, North Carolina: McFarland. ISBN .
- Nichol, John (2015). After the Flood: What the Dambusters Did Next. Londra: William Collins. ISBN .
- Nichol, John; Rennel, Tony (2004). Tail-End Charlies: The Last Battles of the Bomber War, 1944-45. Londra: Penguin Books. ISBN .
- Richards, Denis (2001). RAF Bomber Command in World War II: The Hardest Victory. Londra: Penguin Books. ISBN .
- Ring, Jim (2013). Storming the Eagle's Nest: Hitler's War in the Alps. Londra: Faber and Faber. ISBN .
- Stratigakos, Despina (2015). Hitler at Home. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN .
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m Grant 2013.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Stratigakos 2015.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Haller 2011.
- ^ a b c d e f g h i Mitchell 2007.
- ^ Loomis, William Ray (1958). Fighting Firsts (İngilizce). Vantage Press. ss. 293. ISBN .
- ^ a b c Nichol & Rennel 2004.
- ^ a b c d Richards 2001.
- ^ a b Ellis & Warhurst 1968.
- ^ Hastings 1999.
- ^ a b c Evans 2008.
- ^ a b c d Ring 2013.
- ^ a b Middlebrook & Everitt 1985.
- ^ a b Nichol 2015.
- ^ Miller 2008.
- ^ Ryback, Timothy (April 2005). "The Hitler Shrine". The Atlantic. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ Givens 2014.
- ^ a b c Kaplan 2007.
- ^ . Dokumentation Obersalzberg. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ Stratigakos, Despina (21 Eylül 2015). . The Conversation. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Bombing of Obersalzberg ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Obersalzberg in bombalanmasi Kraliyet Hava Kuvvetleri Bombardiman Komutanligi tarafindan 25 Nisan 1945 te Avrupa da Ikinci Dunya Savasi nin son gunlerinde gerceklestirilen bir hava saldirisiydi Operasyon Bavyera da Adolf Hitler ve Alman liderliginin diger onemli uyeleri icin insa edilen konut ve siginaklardan olusan bir kompleks olan Obersalzberg i hedef aldi Kompleksteki bircok bina yikildi ancak Hitler in ikametgahi ve siginak agi cok az hasar gordu Dort havacinin kaybiyla iki Muttefik bombardiman ucagi dusuruldu ve 31 Alman olduruldu Bombing of ObersalzbergObersalzbergLocation of Obersalzberg using 1937 borders Taraflar Almanya Birlesik Krallik ABD Avustralya Tarihciler Obersalzberg e yapilan saldirinin cesitli nedenlerini belirlediler Bunlar arasinda Muttefik kara kuvvetlerini desteklemek Ingiliz agir bombardiman kuvvetlerinin etkinligini gostermek iflah olmaz Almanlari savasin kaybedildigine ikna etmek ve savas oncesi yatistirma politikalarinin hafizasini karartmak yer aliyor Saldiri Obersalzberg in altinda bulunan siginaklari yok etmek amaciyla 359 agir bombardiman ucagindan olusan buyuk bir kuvvet tarafindan gerceklestirildi Muttefikler Alman Hukumeti nin ust duzey uyelerinin bir ne komuta edeceginden korktular Hedeflerin tespiti ve isaretlenmesinde yasanan zorluklar asildiktan sonra bombardiman ucaklari iki dalga halinde saldiriya gecti Obersalzberg deki yaklasik 3 000 kisi siginaklarda barindi ve yakindaki Berchtesgaden kasabasi hasar gormedi Saldiri sirasinda Hitler Berlin deydi ve Obersalzberg deki tek kidemli Nazi olan Hermann Goring hayatta kaldi O zamanlar Obersalzberg e yapilan baskin kutlanirken gunumuzde pek hatirlanmamaktadir Operasyona katilan Muttefik personelin cogu Hitler in evine saldirmaktan memnuniyet duydu ve bu medyada genis yer buldu Alp Kalesi nin bir efsane oldugu ortaya ciktigindan savas sonrasi tarihcilerin cogunda operasyondan cok az bahsediliyordu Arka planAlmanya nin Nazi Partisi tarafindan yonetildigi donemde Bavyera nin Berchtesgaden kasabasi yakininda dag evleri ve dag evlerinden olusan Obersalzberg kompleksi insa edildi Bu kompleks Adolf Hitler ve Nazi Partisi seckinlerinin diger uyeleri tarafindan kullanildi Hitler genellikle her yilin ucte birinden fazlasini Obersalzberg de gecirirdi Ikinci Dunya Savasi nin patlak vermesinden once oradaki ikametgahi Berghof ta bircok uluslararasi lideri agirladi Hitler ve Ingiltere Basbakani Neville Chamberlain Munih Anlasmasi na yol acan muzakerelerin bir parcasi olarak 15 Eylul 1938 de Berghof ta bulustu Nazi propagandasi Berghof u duyurdu ve cogu Alman in gozunde Hitler in liderliginin onemli bir simgesi haline geldi Hitler II Dunya Savasi sirasinda sik sik Obersalzberg i ziyaret etmeye devam etti ve burasi onun ana komuta merkezlerinden biriydi 1944 un baslarinin cogunu orada gecirdi ve son kez 14 Temmuz da ayrildi Savas sirasinda Muttefiklerin Almanya ya yonelik yogunlasan hava saldirilarina yanit olarak Obersalzberg in altinda karmasik bir siginak ve tunel agi insa edildi Kompleks ucaksavar silahlarinin yani sira alani sis perdesiyle kapatabilen makinelerle korunuyordu 1944 un baslarinda tum binalari havadan tespit edilmelerini zorlastirmak icin kamufle edildi Adolf Hitler 15 Eylul 1938 de Berghof ta Neville Chamberlain i selamliyor Muttefikler Nisan 1945 ten once Obersalzberg e saldirmayi dusunduler ancak bunu yapmamaya karar verdiler Obersalzberg in yeri iyi biliniyordu ve Haziran 1944 te Muttefik istihbarati Hitler in Berghof tan Normandiya cikarmalarina karsi direnisi yonettigini dogruladi Kraliyet Hava Kuvvetleri RAF Obersalzberg e saldirmak icin Cehennem olarak adlandirilan bir plan gelistirdi Amerika Birlesik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri USAAF kesif ucagi 16 ve 20 Haziran tarihleri arasinda bolgeyi fotografladi ve Amerikan On Besinci Hava Kuvvetleri Italya nin Muttefik kontrolundeki bolgelerindeki uslerden bolgeye saldirmak icin ucus rotalari hazirladi USAAF baskani General Henry H Arnold saldirinin 20 Haziran da gerceklestirilmemesine karar verdi Arnold bu karari Hitler in oldurulme ihtimalinin dusuk oldugu gerekcesiyle verdi ve Alman ordusundaki beceriksiz liderligi Muttefiklerin avantajina oldugu icin buna kalkismak zaten istenmeyen bir durumdu Arnold ayrica bolgenin guclu bir sekilde savunulduguna inanildigi icin saldiri gucunun agir kayiplar vereceginden endiseliydi Gunlugune Gizli silahimiz Hitler dir dolayisiyla kalesini bombalamayin Cani yanmasin hata yapmaya devam etmesini istiyoruz diye kaydetti Ingiliz Ozel Harekat Idaresi ayrica 1944 un ortalarinda Hitler e Obersalzberg bolgesinde ozel kuvvetler personeli kullanilarak suikast duzenlemek icin Foxley Operasyonu olarak adlandirilan planlar gelistirdi Bu operasyona hicbir zaman tesebbus edilmedi On Besinci Hava Kuvvetleri Subat 1945 te Berchtesgaden bolgesini bombalamayi onerdi ancak hedefi dogru bir sekilde vurmanin zorlugu ve Hitler in hala Alman ordusunun komutasinda olmasiyla Muttefiklerin daha iyi durumda olacagina dair devam eden inanc nedeniyle bu USAAF in yuksek komutanligi tarafindan engellendi Kisa bir sure sonra Berchtesgaden bolgesindeki koprulere hem Sekizinci hem de On Besinci Hava Kuvvetleri tarafindan saldiri planlari gelistirildi Bu planlar hicbir zaman hayata gecirilmedi Nisan 1945 ten once Berchtesgaden e yapilan tek saldiri 20 Subat 1945 te On Besinci Hava Kuvvetlerine ait sekiz Cumhuriyet P 47 Thunderbolt avci bombardiman ucagi tarafindan yapildi Bu ucaklar Italya daki gorevini tamamlayamayinca bolgeyi vurdular ve komutanlari Binbasi John L Beck baslangicta bunun oneminin farkinda degildi Thunderbolt lar bir trene saldirdi ve agir ucaksavar atesiyle karsilasti Saldiri bildirildiginde Muttefik ulkelerdeki halk arasinda Berghof un hasar gormedigi konusunda hayal kirikligi yasandi Nisan 1945 e gelindiginde Muttefikler Almanya ya karsi neredeyse tam bir hava ustunlugune sahipti Alman hava savunmasinin zayiflamasi ve uzun menzilli Muttefik eskort savas ucaklarinin mevcudiyetinin bir sonucu olarak RAF Bombardiman Komutanligi 1944 un sonlarindan bu yana olagan gece operasyonlarina ek olarak ara sira Almanya daki hedeflere gunduz baskinlari duzenliyordu Gunduz saldirilarinin sikligi zamanla artti Ingiliz Genelkurmay Baskanlari Komitesi Alman sehirlerine yonelik alan bombalamalarinin 16 Nisan da sona ermesini bunun yerine bombardiman ucaklarinin kara savasinda muttefik ordularina dogrudan destek saglamaya odaklanmasini ve Alman Donanmasi nin geri kalanina yonelik saldirilarini surdurmesini emretti Bu emir dogrultusunda Bombardiman Komutanligi 25 Nisan a kadar Muttefik ordularinin guzergahi uzerindeki Alman sehirlerine saldirarak diger hedeflere hassas bombardiman saldirilari yapti PlanlamaObersalzberg deki 2 Dunya Savasi siginaginin girisi 2016 da fotograflandi Avrupa daki savas 1945 te sona yaklasirken Muttefik Seferi Kuvvetleri Yuksek Karargahi SHAEF Alman Hukumeti nin ust duzey uyelerinin yani sira Waffen SS birimlerinin savasi uzatmak icin Berchtesgaden deki Alp Kalesi nde toplanacagina dair istihbarat raporlarindan endise duymaya basladi Almanlar savasin son haftalarina kadar Alpler de savunma mevzileri hazirlamak icin cok az girisimde bulundugundan bu bir istihbarat basarisizligiydi Hitler ozel personelinin cogunu Nisan ayinda Berchtesgaden e gonderdi ancak kendisi Berlin de kaldi Diger ust duzey bakanlarin cogu Almanya nin diger bolgelerine kacti Eski Reichsmarschall Hermann Goring saldiri sirasinda Obersalzberg deki hukumetin tek ust duzey uyesiydi Goring 23 Nisan da Almanya nin liderligini ustlenmek icin izin isteyen bir telgraf gonderdigi icin ceza olarak Hitler in emriyle tum gorevlerinden alinmisti ve ev hapsinde tutuluyordu Obersalzberg e hava saldirisi duzenleme karari Nisan 1945 te verildi Saldiri Bombardiman Komutanligi baskani Hava Kuvvetleri Komutani Maresal Sir Arthur Harris tarafindan onerildi ve SHAEF tarafindan onaylandi Harris baskinin amacinin Berchtesgaden e saldiracagi Munih e dogru hizla ilerleyen Amerika Birlesik Devletleri Ordusu nun XV Kolordusu nu desteklemek oldugunu belirtti Ancak ABD Ordusu kompleksin enkazini savunmanin Almanlar icin hasarsiz binalardan daha kolay olacagi endisesi nedeniyle saldiriya karsi cikti Iki tarihci baskini baska faktorlerin motive ettigini belirtmistir Oliver Haller Bombardiman Komutanligi nin saldiriyi gerceklestirmesinin gercek nedeninin Harris in 1945 in baslarinda sehirlere yonelik teror bombalama saldirilari nedeniyle elestirilmesinin ardindan kuvvetlerinin hassas bombalama yapabilecegini gostermek istemesi oldugunu yazmistir Despina Stratigakos Muttefiklerin Berghof un yikilmasinin fanatik Nazileri savasin kaybedildigine ikna edecegini umduklarini belirtti Ayrica saldirinin Berghof la iliskilendirilen Munih Anlasmasi da dahil olmak uzere savas oncesi yatistirma politikalarindaki asagilamayi hafizadan silmeyi amacladigini one surdu Hitler in ara sira konuklari agirlamak icin kullandigi Berghof ve Kehlsteinhaus kosku baskinin ana hedefleriydi Bombalanacak bolgede cok sayida bina daha vardi Bunlar arasinda diger kidemli Nazilerin evleri Obersalzberg i savunmak icin gorevlendirilen Waffen SS birimleri tarafindan kullanilan bir kisla ve bir hastane vardi Obersalzberg i bombalayamayan ucak murettebati icin Salzburg kentindeki kopruler de dahil olmak uzere bircok ikincil hedef secildi SaldiriBombardiman ekipleri gorev hakkinda bilgi almak uzere 25 Nisan in erken saatlerinde uyandirildi Murettebata Alman Hukumeti nin birkac ust duzey uyesinin Obersalzberg de oldugu ve bazilarina Hitler in orada oldugu soylendi Saldiri gucu o sabah Birlesik Krallik taki uslerden havalandi 1 ve 5 Gruplardaki 22 filodan alinan 359 Avro Lancaster agir bombardiman ucagindan olusuyordu Onlara gorevi Obua navigasyon sistemini kullanarak bombardiman ucaklarini hedefe yonlendirmek olan No 8 Grubundan 16 de Havilland Mosquito hafif bombardiman ucagi eslik ediyordu Bombardiman ucaklarina Sekizinci Hava Kuvvetlerinden 13 Ingiliz savas filosu ve 98 Kuzey Amerika P 51 Mustang savas ucagi eslik ediyordu Bombardiman ucaklari Ingiltere den ayrildiktan sonra Paris yakinlarindan gecti Konstanz Golu ne vardiklarinda dogrudan Obersalzberg e dogru yola ciktilar Ucak yaklasma ucusunun buyuk bolumunde Muttefiklerin elindeki bolge uzerinden yonlendirilirken son 250 mil 400 km hala Alman kuvvetleri tarafindan kontrol edilen topraklarda yapilmasi gerekiyordu Yaklasma ucusu sirasinda ucaksavar silahlarinin menzilinde cok az zaman harcadilar ve Luftwaffe nin varligi neredeyse sona erdigi icin hicbir savas ucagi onlari durdurmaya calismadi Mustang pilotlarindan bazilari Arado 234 jet kesif ucagini fark etti ve onu dusurdu Baskin sirasinda Obersalzberg in havadan cekilmis fotografi Ilk bombardiman ucagi dalgasi sabah 9 30 da Berchtesgaden bolgesine ulasti ancak hemen saldiramadi Bolgede sis ve kar bulunmasi nedeniyle ekipler hedefleri tespit etmekte zorlandi Obersalzberg in savunuculari gerekli kimyasallari tukettikleri icin sis perdesi olusturamadilar Mosquitos un Obua ekipmani kullandigi radyo sinyalleri daglar tarafindan engellendigi icin etkisiz kaldi Bombardiman ucaklari Mosquito ekipleri hedefi isaretleyene kadar yorungede kaldi Bu donemde bazi ucaklar Salzburg yakinlarinda uctu ve sehrin guclu ucaksavar savunmasi tarafindan ustlerine ates acildi Birkac bombardiman ucagi da carpismanin esigine geldi Hedef isaretlendikten sonra ilk bombardiman dalgasi sabah 9 51 ile 10 11 arasinda saldirdi Seckin 617 Nolu Filo RAF ucaklari buyuk Tallboy bombalari atarak Obersalzberg e saldiran ilk birimdi Ikinci dalga ise sabah 10 42 ile 11 00 arasinda bombalandi 1 400 emperyal ton 1 400 t bombalarin atilmasi Bu kadar agir bir bombardimanin Obersalzberg in altindaki siginaklari yok etmeye yetecegi umuluyordu Bombalama cok dogruydu Iki Lancaster Alman ucaksavar silahlari tarafindan vuruldu Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri nin 460 Nolu Filosuna ait bir ucak bombalarini attiktan kisa bir sure sonra vuruldu ve pilotun Almanya nin Traunstein kasabasi yakinlarina zorunlu inis yapmasinin ardindan tum murettebat hayatta kaldi Savas esiri oldular ama birkac gun icinde serbest birakildilar Dusurulecek diger ucak ise 619 Nolu Filo RAF a aitti Bombacinin murettebatindan dordu olduruldu ve ucu esir alindi Bu savas esirleri de kisa sure sonra Muttefik kuvvetler tarafindan kurtarildi Biri Paris yakinlarina inerken diger birkac Lancaster da hasar gordu Saldiri karisik sonuclar dogurdu Ana hedeflerden Kehlsteinhaus hasar gormemisti ve Berghof uc bomba nedeniyle orta derecede hasar gordu Waffen SS kislasi ve Goring ile Reichsleiter Martin Bormann in sahip oldugu evler yikildi Obersalzberg deki yaklasik 3 000 kisinin cogu kompleksin altindaki siginaklara siginmisti ancak aralarinda birkac cocugun da bulundugu 31 kisi olduruldu Siginak agi ciddi sekilde hasar gormedi Berchtesgaden kasabasi hasar gormedi ve kasaba halkindan hicbiri oldurulmedi veya yaralanmadi USAAF birimleri 25 Nisan da Obersalzberg genel bolgesindeki ulastirma altyapisina saldirdi Bu baskinlar Muttefik kara kuvvetlerinin talebi uzerine Alman isgali altindaki Cekoslovakya da Pilsen yakinlarindaki Skoda Works muhimmat tesislerini ve Avusturya da Alman birliklerini tasidigina inanilan demiryollarini hedef alan bir operasyonun bir parcasini olusturuyordu Obersalzberg yakinlarinda saldiriya ugrayan yerler arasinda Freilassing Hallein Bad Reichenhall Salzburg ve Traunstein vardi Bu kasabalardaki cok sayida tren istasyonu gazhane ve hastanelerde ciddi hasar meydana geldi 300 den fazla sivil olduruldu SonrasiHermann Goring in 1948 de Obersalzberg deki evinin kalintilari Baskindan sonraki gunlerde Obersalzberg terk edildi Hitler in emriyle hareket eden SS personeli geri cekilmeden once Berghof u yok etti ABD Ordusuna bagli XV Kolordusu bolgeyi 4 Mayis ta ele gecirdi Hava saldirisindan sag kurtulan Goring Mayis 1945 te ABD Ordusu tarafindan esir alindi Amerikan ve Fransiz askerleri ele gecirildikten sonra Berghof kalintilari da dahil olmak uzere Obersalzberg i yagmaladi Obersalzberg in Nazi liderligiyle olan iliskileri nedeniyle bu yagmalamanin boyutu Muttefik kuvvetlerin isgal ettigi diger Alman kasabalariyla karsilastirilamayacak kadar buyuktu Stratigakos bunun Hitler le ilgili hatiralarin dunyaya yayilmasina katkida bulundugunu ve bunun da hava saldirisinin Nazi rejimini itibarsizlastirma hedefini kismen baltaladigini gozlemledi Yakalandiktan kisa bir sure sonra Obersalzberg e gelen Amerikali foto muhabiri Lee Miller Buyuk savas suclusunun muzeye konulacak tek bir parcasi bile kalmadi ve insanlar sonsuza kadar dunyanin dort bir yanina dagilacak yorumunu yapti Hitler in kullandigi iddia edilen bir pecete halkasi veya tursu catali gosterildi Obersalzberg e yapilan saldiri gonderilen Bombardiman Komutanligi filolarinin cogunlugu icin son savas operasyonuydu Olaya karisan ucak murettebatinin cogu Hitler in ozel evine saldirmaktan memnuniyet duydu ancak bazilari meydana gelen kayiplardan dolayi uzuntulerini dile getirdi Bombardiman Komutanliginin son baskini olan Norvec teki bir petrol rafinerisine saldiri 25 26 Nisan gecesi yapildi 26 Nisan dan savasin 8 Mayis taki sonuna kadar Bombardiman Komutanligi ucaklari Exodus Operasyonu kapsaminda kurtarilan savas esirlerini Birlesik Krallik a ucurmak ve Manna Operasyonu sirasinda Hollanda daki sivillere yiyecek birakmak icin kullanildi Baskin o donemde medyada genis yer buldu ancak gunumuzde cok az hatirlanmaktadir Guncel haberlerde Obersalzberg in hem alternatif bir komuta merkezi hem de Nazi rejiminin bir sembolu olmasi nedeniyle operasyonun stratejik oneme sahip oldugu belirtildi Saldiri Hitler ve Almanya yi yenmeye yonelik son cabalarin bir parcasi olarak tasvir edildi Bombalamayla ilgili basinda cikan haberlerde Chamberlain in 1938 de Obersalzberg e yaptigi ziyarete de dikkat cekildi Alp Kalesi nin bir efsane oldugu ortaya ciktigindan Harris in anilari da dahil olmak uzere savas sonrasi tarihlerde operasyondan cok az bahsediliyordu Obersalzberg savastan sonra ABD Ordusu nun idaresinde kaldi ve burada askerler icin bir dinlenme merkezi kuruldu Nazi donemine ait binalarin kalintilari neo Nazi haclarinin ilgisini cekti Bu tur ziyaretleri durdurmak icin Bavyera Hukumeti Adolf Hitler in Berlin deki intiharinin yedinci yildonumu olan 30 Nisan 1952 de binalari yikti ABD Ordusu rekreasyon merkezini kapatti ve 1996 yilinda Obersalzberg i Bavyera Hukumeti ne devretti Hukumet 2000 li yillarin basinda bir tatil kompleksine yer acmak icin bolgedeki diger binalari yikti Dokumentationszentrum Obersalzberg muzesi 1999 yilinda acildi Bu muze Obersalzberg in Nazi donemindeki tarihini kapsamaktadir 2008 yilinda Berghof un yerini gosteren ve II Dunya Savasi ve Holokost ile ilgili onemli kararlarin alindigi yer olarak rolunu aciklayan bir tabela dikildi Danisilan calismalar Ellis L F Warhurst A E 1968 Victory in the West History of the Second World War II The Defeat of Germany Londra Her Majesty s Stationery Office OCLC 562978074 Evans Richard J 2008 The Third Reich at War Londra Allen Lane ISBN 978 0 713 99742 2 Givens Seth A January 2014 Liberating the Germans The US Army and Looting in Germany during the Second World War War in History 21 1 33 54 doi 10 1177 0968344513504521 Grant Lachlan 2013 Berchtesgaden The Last Raid Wartime 61 22 26 ISSN 1328 2727 Haller Oliver 2011 Destroying Hitler s Berghof The Bomber Command Raid of 25 April 1945 Canadian Military History Laurier Centre for Military Strategic and Disarmament Studies 20 1 5 16 ISSN 1195 8472 Hastings Max 1999 Bomber Command Londra Pan Books ISBN 978 0 330 39204 4 Kaplan Brett Ashley Yaz 2007 Masking Nazi Violence in the Beautiful Landscape of the Obersalzberg Comparative Literature 59 3 241 268 doi 10 1215 59 3 241 Middlebrook Martin Everitt Chris 1985 The Bomber Command War Diaries An Operational Reference Book 1939 1945 Harmondsworth United Kingdom Penguin Books ISBN 978 0 670 80137 4 Miller Donald L 2008 Eighth Air Force The American Bomber Crews in Britain Londra Aurum ISBN 978 1 84513 336 8 Mitchell Arthur 2007 Hitler s Mountain The Fuhrer Obersalzberg and the American Occupation of Berchtesgaden Jefferson North Carolina McFarland ISBN 978 0 7864 2458 0 Nichol John 2015 After the Flood What the Dambusters Did Next Londra William Collins ISBN 978 0 00 810031 5 Nichol John Rennel Tony 2004 Tail End Charlies The Last Battles of the Bomber War 1944 45 Londra Penguin Books ISBN 978 0 14 101504 0 Richards Denis 2001 RAF Bomber Command in World War II The Hardest Victory Londra Penguin Books ISBN 978 0 14 139096 3 Ring Jim 2013 Storming the Eagle s Nest Hitler s War in the Alps Londra Faber and Faber ISBN 978 0 571 28238 8 Stratigakos Despina 2015 Hitler at Home New Haven Connecticut Yale University Press ISBN 978 0 300 18760 1 Kaynakca a b c d e f g h i j k l m Grant 2013 a b c d e f g h i j k l m n Stratigakos 2015 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Haller 2011 a b c d e f g h i Mitchell 2007 Loomis William Ray 1958 Fighting Firsts Ingilizce Vantage Press ss 293 ISBN 1013647505 a b c Nichol amp Rennel 2004 a b c d Richards 2001 a b Ellis amp Warhurst 1968 Hastings 1999 a b c Evans 2008 a b c d Ring 2013 a b Middlebrook amp Everitt 1985 a b Nichol 2015 Miller 2008 Ryback Timothy April 2005 The Hitler Shrine The Atlantic 25 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2019 Givens 2014 a b c Kaplan 2007 Dokumentation Obersalzberg 26 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2019 Stratigakos Despina 21 Eylul 2015 The Conversation 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Bombing of Obersalzberg ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur