Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ornithopoda (/ˌɔːr n ə )kuş kalçalı dinozorların bir kladıdır, ornithopod denir (), küçük, iki ayaklı koşucu otlayıcılar olarak başladılar ve Kuzey Amerika'yı domine ederek Kretase dünyasındaki en başarılı otçul gruplarından biri haline gelene kadar boyut ve sayı olarak büyüdüler. Başlıca evrimsel avantajları, evcil inek gibi modern memelilerinkine rakip olacak şekilde, kuş olmayan bir dinozor tarafından şimdiye kadar geliştirilen en gelişmiş çiğneme aparatının ilerici gelişimiydi. Diğer tüm kuş olmayan dinozorlarla birlikte Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı tarafından silinmeden önce, hadrosauridlerde (halk arasında 'ördek gagaları' olarak bilinir) çeşitlilik ve ekolojik üstünlüklerinin doruğuna ulaştılar. Üyeler, yedi kıtanın hepsinden tanınırlar, ancak genellikle Güney Yarımküre'de nadirdirler.
| Ornithopodlar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Parasaurolophus cyrtocristatus'ın çatılmış iskeleti, Field Museum of Natural History | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
| alt gruplar | |||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||
| |||||||||||||
Araştırma tarihi
1870'de Thomas Henry Huxley, Iguanodontidae'yi (bir yıl önce Cope tarafından yaratılan), içinde Cetiosaurus ve geçici olarak Stenopelix'e ek, Iguanodon, Hypsilophodon ve Hadrosaurus cinslerini de içeren üç dinozor ailesinden biri olarak (Megalosauridae ve Scelidosauridae ile birlikte) listeledi. Ornithopoda terimi, Othniel Charles Marsh tarafından 1881'de Dinosauria'nın sınıflandırılmasına ilişkin o sırada halen devam eden araştırmasının bir parçası olarak yaratıldı. Dinozorların dört kesin takımından biri olarak kabul edildi, diğerleri Theropoda, Sauropoda ve Stegosauria idi (Hallopoda olası beşinci olarak kabul edildi). Takımı üç aileye ayırdı: Camptonotidae, Iguanodontidae ve Hadrosauridae; ilki yeni bir isimdi, oysa son ikisi sırasıyla Huxley ve Edward Drinker Cope terminolojilerinden alındı. Camptonotidae'ye Avrupalı Hypsilophodon'u ve kendisi Camptonotus, Laosaurus ve Nanosaurus adlarını verdiği üç Amerikan taksonunu kattı.Camptonotus, 1885'te, orijinal adı bir cırcır böceği tarafından önceden işgal edildiğinden, Camptosaurus olarak yeniden adlandırıldı; ilgili aile de aynı şeyi yaptı ve Camptosauridae oldu. Yalnızca Avrupa'da bulunan Iguanodontidae'de Iguanodon ve Vectisaurus'u kattı. Hadrosauridae'ye Hadrosaurus, Cionodon ve geçici olarak Agathaumas'ı kattı.
Tanım
Ornithopoda, Yunanca ornithos ("kuş") ve pous ("ayaklar") sözcüklerinden oluşup "kuş ayakları" anlamına gelir; bu, üyelerin karakteristik üç parmaklı ayaklarına atıfta bulunur, ancak birçok erken formda dört ayak parmağı bulunur. Ayrıca vücut zırhlarından yoksun, boynuzsu bir gaga geliştirmemiş, uzun bir kasığa sahip (sonunda iliumu geçen) ve alt çenede eksik bir deliğe (bir Mandibular fenestrae) sahip olarak karakterize edildiler. Çeşitli ornithopodlar ve ilgili cerapodlar, kaburgaların dış kısmı boyunca ince kıkırdaklı plakalara sahipti; bazı durumlarda bu plakalar mineralleşmiş ve fosilleşmiştir. Bu interkostal plakaların işlevi bilinmemektedir. Onlar bugüne kadar Hypsilophodon, Othnielosaurus, Parksosaurus, Talenkauen, Thescelosaurus, ve Macrogryphosaurus ile bulundu.
Erken ornithopodlar sadece yaklaşık 1 metre uzunlukta, ama muhtemelen çok hızlıydı. Teropodlar gibi arka ayakları üzerinde koşarken dengelerini korumak için sert bir kuyrukları vardı. Daha sonra ornitopodlar, dört ayak üzerinde otlatmaya daha fazla adapte oldular; omur dikenleri kıvrıldı ve bizon gibi modern yerden beslenenlerin dikenlerine benzemeye başladı. Eğilerek yemeye daha fazla adapte olduklarında, isteğe bağlı dört ayaklılar oldular; hala iki ayak üzerinde koştu ve ağaçlara rahatça uzandılar, ancak zamanlarının çoğunu dört ayak üzerinde yürüyerek veya otlayarak geçirdiler. Daha önce Hypsilophodontidae'ye atfedilen dinozorların taksonomisi sorunludur. Grup daha önce tüm iguanodontian olmayan iki ayaklı ornithischianlardan oluşuyordu, ancak filogenetik bir yeniden değerlendirme, bu türlerin parafiletik olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, hypsilophodon ailesi şu anda yalnızca Hypsilophodon tarafından temsil edilmektedir.
Daha sonra ornithopodlar daha büyük hale geldi, ancak bir ölçüde yerini aldıkları uzun boyunlu, uzun kuyruklu sauropodların inanılmaz boyutlarına asla rakip olamadılar. Shantungosaurus gibi en büyükleri orta boy sauropodlar kadar ağırdı (23 tona kadar), ancak hiçbir zaman 15 metrenin üzerine çıkmadılar.
Sınıflandırma
Tarihsel olarak, çoğu belirsiz ornithischian iki ayaklı dinozor, ornithopodlar olarak toptan alındı. Çoğu o zamandan beri yeniden sınıflandırıldı.[]
Taksonomi
Ornithopoda'ya genellikle Ornithischia takımı içinde alttakım sıralaması verilir. Dereceli taksonomi, dinozor paleontologları arasında büyük ölçüde gözden düşmüş olsa da, bazı araştırmacılar böyle bir sınıflandırmayı kullanmaya devam etseler de, kaynaklar sıralamasının ne olması gerektiği konusunda farklılık gösteriyor. Benton (2004), onu Cerapoda alt takımı (başlangıçta sıralanmamış bir sınıf olarak adlandırılır) içinde bir infra takım olarak yerleştirirken, Ibiricu ve ark. 2010, onu geleneksel alttakım sıralamasında tuttu.
Soyoluş
2021'de Ornithopoda'ya PhyloCode altında resmi bir tanım verildi: "Iguanodon bernissartensis içeren ancak Pachycephalosaurus wyomingensis ve Triceratops horridus içermeyen en büyük sınıf." Aşağıdaki kladogram, Madzia ve ark. tarafından yapılan 2017 analizini takip eder.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ a b Madzia, D.; Arbour, V.M.; Boyd, C.A.; Farke, A.A.; Cruzado-Caballero, P.; Evans, D.C. (2021). "The phylogenetic nomenclature of ornithischian dinosaurs". PeerJ. 9: e12362. doi:10.7717/peerj.12362. (PMC) 8667728 $2. (PMID) 34966571. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "madzia2021" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b "Ornithopoda". merriam-webster. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "definition". merriam-webster. 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ Cope, Edward D. (1969). "Synopsis of the extinct batrachia, reptilia and aves of North America". Transactions of the American Philosophical Society. 14 (1): 91. doi:10.5962/bhl.title.60499. 12 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^
- ^ a b Marsh (1882). "Classification of the Dinosauria". American Journal of Science. 23 (133): 81-86. doi:10.2475/ajs.s3-23.133.81.
- ^ Marsh, Othniel C. (1885). "Names of extinct reptiles" (PDF). American Journal of Science. 29: 169. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ Galton, Peter M. (August 2008). "The 'dermal armour' of the ornithopod dinosaur Hypsilophodon from the Wealden (Early Cretaceous: Barremian) of the Isle of Wight: a reappraisal". Cretaceous Research. 29 (4): 636-642. doi:10.1016/j.cretres.2008.02.002. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(); Yazar eksik|soyadı2=() - ^ Porfiri, J. D.; Novas, F. E. (2007). "Discovery of a new ornithopod dinosaur from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous), Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional. 65 (4): 471-483. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(); Yazar eksik|soyadı2=() - ^ Weishampel, D. B. (1992). "Systematics of Hypsilophodontidae and basal Iguanodontia (Dinosauria: Ornithopoda)" (PDF). Historical Biology. 6 (3): 159-184. doi:10.1080/10292389209380426.
- ^ Ibiricu (2010). "A Medium-Sized Ornithopod (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous Bajo Barreal Formation of Lago Colhué Huapi, Southern Chubut Province, Argentina". Annals of Carnegie Museum. 79: 39-50. doi:10.2992/007.079.0103.
- ^ Madzia (2017). "A basal ornithopod dinosaur from the Cenomanian of the Czech Republic". Journal of Systematic Palaeontology. 16 (11): 967-979. doi:10.1080/14772019.2017.1371258. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
Dış bağlantılar
- GEOL 104 dinozorlar: Doğal bir tarih, ornithopoda: gagalar, faturalar ve sorguçlar 2 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., yazan Thomas R. Holtz Jr.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ornithopoda ˌɔːr n e ˌ ɔːr n e ˈ 8 ɒ p e d e kus kalcali dinozorlarin bir kladidir ornithopod denir ˈ ɔːr n e 8 e ˌ p ɒ d z ɔːr ˈ n ɪ 8 kucuk iki ayakli kosucu otlayicilar olarak basladilar ve Kuzey Amerika yi domine ederek Kretase dunyasindaki en basarili otcul gruplarindan biri haline gelene kadar boyut ve sayi olarak buyuduler Baslica evrimsel avantajlari evcil inek gibi modern memelilerinkine rakip olacak sekilde kus olmayan bir dinozor tarafindan simdiye kadar gelistirilen en gelismis cigneme aparatinin ilerici gelisimiydi Diger tum kus olmayan dinozorlarla birlikte Kretase Paleojen neslinin tukenmesi olayi tarafindan silinmeden once hadrosauridlerde halk arasinda ordek gagalari olarak bilinir cesitlilik ve ekolojik ustunluklerinin doruguna ulastilar Uyeler yedi kitanin hepsinden taninirlar ancak genellikle Guney Yarimkure de nadirdirler OrnithopodlarParasaurolophus cyrtocristatus in catilmis iskeleti Field Museum of Natural HistoryBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaTakim OrnithischiaKlad Alt takim Ornithopoda Marsh 1881alt gruplar Hypsilophodon IguanodontiaSinonimler Clypeodonta Euornithopoda Sereno Hypsilophodontia Cooper Arastirma tarihi1870 de Thomas Henry Huxley Iguanodontidae yi bir yil once Cope tarafindan yaratilan icinde Cetiosaurus ve gecici olarak Stenopelix e ek Iguanodon Hypsilophodon ve Hadrosaurus cinslerini de iceren uc dinozor ailesinden biri olarak Megalosauridae ve Scelidosauridae ile birlikte listeledi Ornithopoda terimi Othniel Charles Marsh tarafindan 1881 de Dinosauria nin siniflandirilmasina iliskin o sirada halen devam eden arastirmasinin bir parcasi olarak yaratildi Dinozorlarin dort kesin takimindan biri olarak kabul edildi digerleri Theropoda Sauropoda ve Stegosauria idi Hallopoda olasi besinci olarak kabul edildi Takimi uc aileye ayirdi Camptonotidae Iguanodontidae ve Hadrosauridae ilki yeni bir isimdi oysa son ikisi sirasiyla Huxley ve Edward Drinker Cope terminolojilerinden alindi Camptonotidae ye Avrupali Hypsilophodon u ve kendisi Camptonotus Laosaurus ve Nanosaurus adlarini verdigi uc Amerikan taksonunu katti Camptonotus 1885 te orijinal adi bir circir bocegi tarafindan onceden isgal edildiginden Camptosaurus olarak yeniden adlandirildi ilgili aile de ayni seyi yapti ve Camptosauridae oldu Yalnizca Avrupa da bulunan Iguanodontidae de Iguanodon ve Vectisaurus u katti Hadrosauridae ye Hadrosaurus Cionodon ve gecici olarak Agathaumas i katti TanimIguanodon un uc parmakli ayaklari Ornithopoda Yunanca ornithos kus ve pous ayaklar sozcuklerinden olusup kus ayaklari anlamina gelir bu uyelerin karakteristik uc parmakli ayaklarina atifta bulunur ancak bircok erken formda dort ayak parmagi bulunur Ayrica vucut zirhlarindan yoksun boynuzsu bir gaga gelistirmemis uzun bir kasiga sahip sonunda iliumu gecen ve alt cenede eksik bir delige bir Mandibular fenestrae sahip olarak karakterize edildiler Cesitli ornithopodlar ve ilgili cerapodlar kaburgalarin dis kismi boyunca ince kikirdakli plakalara sahipti bazi durumlarda bu plakalar minerallesmis ve fosillesmistir Bu interkostal plakalarin islevi bilinmemektedir Onlar bugune kadar Hypsilophodon Othnielosaurus Parksosaurus Talenkauen Thescelosaurus ve Macrogryphosaurus ile bulundu Cok sayida cesitli ornithopodun boyutu Erken ornithopodlar sadece yaklasik 1 metre uzunlukta ama muhtemelen cok hizliydi Teropodlar gibi arka ayaklari uzerinde kosarken dengelerini korumak icin sert bir kuyruklari vardi Daha sonra ornitopodlar dort ayak uzerinde otlatmaya daha fazla adapte oldular omur dikenleri kivrildi ve bizon gibi modern yerden beslenenlerin dikenlerine benzemeye basladi Egilerek yemeye daha fazla adapte olduklarinda istege bagli dort ayaklilar oldular hala iki ayak uzerinde kostu ve agaclara rahatca uzandilar ancak zamanlarinin cogunu dort ayak uzerinde yuruyerek veya otlayarak gecirdiler Daha once Hypsilophodontidae ye atfedilen dinozorlarin taksonomisi sorunludur Grup daha once tum iguanodontian olmayan iki ayakli ornithischianlardan olusuyordu ancak filogenetik bir yeniden degerlendirme bu turlerin parafiletik oldugunu gostermistir Bu nedenle hypsilophodon ailesi su anda yalnizca Hypsilophodon tarafindan temsil edilmektedir Daha sonra ornithopodlar daha buyuk hale geldi ancak bir olcude yerini aldiklari uzun boyunlu uzun kuyruklu sauropodlarin inanilmaz boyutlarina asla rakip olamadilar Shantungosaurus gibi en buyukleri orta boy sauropodlar kadar agirdi 23 tona kadar ancak hicbir zaman 15 metrenin uzerine cikmadilar SiniflandirmaBazen en ilkel ornithopodlardan biri olarak kabul edilen Gideonmantellia nin bir sanatci yorumuErken bir iguanodont olan Muttaburrasaurus un restorasyonuDysalotosaurus Iskeleti Jura dan bir dryosaurid ornithopodErken bir strakosternan olan Iguanacolossus un yasam restorasyonuHadrosauriformes in ilkel bir uyesi olan Mantellisaurus un yeniden yapilandirmasiBir saurolophine hadrosaur ve son ornithopodlardan biri olan Edmontosaurus un catilmis iskeleti Tarihsel olarak cogu belirsiz ornithischian iki ayakli dinozor ornithopodlar olarak toptan alindi Cogu o zamandan beri yeniden siniflandirildi kaynak belirtilmeli Taksonomi Ornithopoda ya genellikle Ornithischia takimi icinde alttakim siralamasi verilir Dereceli taksonomi dinozor paleontologlari arasinda buyuk olcude gozden dusmus olsa da bazi arastirmacilar boyle bir siniflandirmayi kullanmaya devam etseler de kaynaklar siralamasinin ne olmasi gerektigi konusunda farklilik gosteriyor Benton 2004 onu Cerapoda alt takimi baslangicta siralanmamis bir sinif olarak adlandirilir icinde bir infra takim olarak yerlestirirken Ibiricu ve ark 2010 onu geleneksel alttakim siralamasinda tuttu Soyolus 2021 de Ornithopoda ya PhyloCode altinda resmi bir tanim verildi Iguanodon bernissartensis iceren ancak Pachycephalosaurus wyomingensis ve Triceratops horridus icermeyen en buyuk sinif Asagidaki kladogram Madzia ve ark tarafindan yapilan 2017 analizini takip eder Hypsilophodon Ornithopoda Iguanodontia Tenontosaurus Dryomorpha Camptosaurus Iguanodon Kaynakca a b Madzia D Arbour V M Boyd C A Farke A A Cruzado Caballero P Evans D C 2021 The phylogenetic nomenclature of ornithischian dinosaurs PeerJ 9 e12362 doi 10 7717 peerj 12362 PMC 8667728 2 PMID 34966571 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi madzia2021 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Ornithopoda merriam webster 21 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 definition merriam webster 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Cope Edward D 1969 Synopsis of the extinct batrachia reptilia and aves of North America Transactions of the American Philosophical Society 14 1 91 doi 10 5962 bhl title 60499 12 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 a b Marsh 1882 Classification of the Dinosauria American Journal of Science 23 133 81 86 doi 10 2475 ajs s3 23 133 81 Marsh Othniel C 1885 Names of extinct reptiles PDF American Journal of Science 29 169 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Galton Peter M August 2008 The dermal armour of the ornithopod dinosaur Hypsilophodon from the Wealden Early Cretaceous Barremian of the Isle of Wight a reappraisal Cretaceous Research 29 4 636 642 doi 10 1016 j cretres 2008 02 002 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Yazar eksik soyadi2 yardim Porfiri J D Novas F E 2007 Discovery of a new ornithopod dinosaur from the Portezuelo Formation Upper Cretaceous Neuquen Patagonia Argentina Arquivos do Museu Nacional 65 4 471 483 Birden fazla yazar name list parameters kullanildi yardim Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Yazar eksik soyadi2 yardim Weishampel D B 1992 Systematics of Hypsilophodontidae and basal Iguanodontia Dinosauria Ornithopoda PDF Historical Biology 6 3 159 184 doi 10 1080 10292389209380426 Ibiricu 2010 A Medium Sized Ornithopod Dinosauria Ornithischia from the Upper Cretaceous Bajo Barreal Formation of Lago Colhue Huapi Southern Chubut Province Argentina Annals of Carnegie Museum 79 39 50 doi 10 2992 007 079 0103 Madzia 2017 A basal ornithopod dinosaur from the Cenomanian of the Czech Republic Journal of Systematic Palaeontology 16 11 967 979 doi 10 1080 14772019 2017 1371258 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Dis baglantilarGEOL 104 dinozorlar Dogal bir tarih ornithopoda gagalar faturalar ve sorguclar 2 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde yazan Thomas R Holtz Jr