Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yakın Doğu olarak da bilinen Orta Doğu, Medeniyetlerin Beşiklerinden birisidir ve dünyanın en eski kültür ve medeniyetlerinden birçoğuna ev sahipliği yapmıştır. Bölgenin tarihi en eski insan yerleşimlerinden başlamış ve İslam öncesi ve sonrası birkaç büyük İmparatorluktan günümüzün Orta Doğu ulus devletlerine kadar devam etmiştir.
Sümerler, M.Ö. 5. binyıla kadar geri götürülen kompleks sistemler kuran ilk uygarlıktır. Mısır uygarlığı, MÖ 3150 civarında Yukarı ve Aşağı Mısır'ın ilk firavun altında siyasi birleşmesi ile birleşti.Mezopotamya, neredeyse tüm Orta Doğu'ya hükmeden birkaç güçlü imparatorluğa, özellikle MÖ 1365-1076 Asur İmparatorlukları ve MÖ 911-609 Yeni Asur İmparatorluğu'na ev sahipliği yapmaktaydı. MÖ. 7. yüzyılın başlarından itibaren İran Medleri, ardından Ahameniş İmparatorluğu ve sonra diğer İran devletleri ve imparatorlukları bölgeye hakim oldu. MÖ. 1. yüzyılda, genişleyen Roma Cumhuriyeti, Yakın Doğu'nun çoğunu içeren tüm Doğu Akdeniz'i sınırlarına kattı. Artık yaygın olarak Bizans İmparatorluğu olarak bilinen, Balkanlar'dan Fırat'a kadar hüküm süren Doğu Roma İmparatorluğu, giderek daha fazla Hristiyanlıkla birlikte tanımlandı ve bu konuda dogmatik hale geldi. Konstantinopolis'teki düzen tarafından dikte edilen doktrinler ile dünyanın birçok yerindeki inananlar arasında kademeli olarak dini uçurumlar oluştu. MS 3. yüzyıldan MS 7. yüzyıla kadar tüm Ortadoğu Bizanslılar ve Sasani İmparatorluğu'nun hakimiyetindeydi. 7. yüzyıldan itibaren Ortadoğu'da yeni bir güç, İslam devleti yükseliyordu. Arap hakimiyeti 11. yüzyılın ortalarında Selçuklu hanedanının gelişiyle birden sona erdi. 13. yüzyılın başlarında yeni bir istilacı dalgası, Moğol İmparatorluğu'nun ordularında çoğunlukla Türk halkları bölgeyi kasıp kavurdu. 15. yüzyılın başlarında Batı Anadolu'da yeni bir güç ortaya çıktı. Dilleri Türkçe, dinleri İslam olan Osmanlılar 1453'te Bizans'ın Hıristiyan başkenti Konstantinopolis'i ele geçirip güçlerini pekiştirdiler.
Ortadoğu'nun büyük bir kısmı, 16. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlılar ile İran Safevi hanedanı arasında yüzyıllar boyunca savaş alanı haline geldi. 1700'e gelindiğinde Osmanlılar Macaristan Krallığı'ndan çıkarıldı ve sınır boyunca güç dengesi kesin bir şekilde Batı dünyasının lehine değişti. İngiliz İmparatorluğu Basra Körfezi üzerinde etkili bir kontrol sağladı ve Fransız sömürge imparatorluğu etkisini Lübnan ve Suriye'ye kadar genişletti. 1912'de İtalya Krallığı, Libya'yı ve Anadolu'nun kıyılarındaki Oniki adaları ele geçirdi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Ortadoğulu yöneticiler, Avrupalı güçlerle daha etkin rekabet edebilmek için devletlerini modernleştirmeye çalıştılar. Bölgenin tarihinde bir dönüm noktası, önce 1908'de İran'da ve daha sonra Suudi Arabistan'da (1938'de) ve diğer Basra Körfezi ülkelerinde ve ayrıca Libya ve Cezayir'de petrol keşfedildiğinde başladı. Batı'nın Orta Doğu petrolüne bağımlılığı ve İngiliz etkisinin azalması bölgeye Amerikan ilgisinin artmasına neden oldu
1920'ler, 1930'lar ve 1940'larda Suriye ve Mısır bağımsızlık yolunda hamleler yaptı. İngilizler, Fransızlar ve Sovyetler, II. Dünya Savaşı (1939–1945) sırasında ve sonrasında Orta Doğu'nun birçok ülkesinden ayrıldı. Filistin'deki Arap-İsrail çatışması, 1947'de Birleşmiş Milletler'in Filistin'i bölme planıyla doruğa ulaştı. Daha sonra Soğuk Savaş gerilimlerinin ortasında, Batı Asya ve Kuzey Afrika'nın Arapça konuşan ülkeleri pan-Arabizm'in yükselişini yaşadılar. Avrupalı güçlerin bölgenin doğrudan kontrolünden ayrılması, İsrail'in kurulması ve petrol endüstrisinin artmakta olan önemi, modern Ortadoğu'nun oluşumuna damgasını vurdu. Çoğu Orta Doğu ülkesinde piyasa ekonomilerinin büyümesi siyasi kısıtlamalar, yolsuzluk, kayırmacılık, silah ve prestij projelerine aşırı harcama ve petrol gelirlerine aşırı bağımlılık tarafından engellendi. Bölgede kişi başına en zengin ekonomiler, Basra Körfezi'nin küçük petrol zengini ülkeleridir: Katar, Kuveyt, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri.
1967 Altı Gün Savaşı,Yom Kippur Savaşı'nda ABD'nin İsrail'e verdiği desteğe yanıt olarak 1973 OPEC petrol ambargosu ile başlayan 1970'lerdeki enerji krizi, eşzamanlı Suudi Arabistan liderliğindeki Selefiliğin / Vahhabiliğin popülerleşmesi ve 1978-79 İran Devrimiİslamcılığın artan yükselişini ve devam eden İslami canlanmayı teşvik etti. 1991'de Sovyetler Birliği'nin Çöküşü, Soğuk Savaş'tan Teröre Karşı Savaş'a küresel bir güvenlik odağı oluşturdu. 2010'ların başından itibaren, popüler olarak Arap Baharı olarak bilinen devrimci bir dalga, birçok Orta Doğu ve Mağrip ülkesine büyük protestolar, ayaklanmalar ve devrimler yaptı. 30 Aralık 2013'te Irak'ın batısındaki çatışmalar, Sünni pan-İslamcı IŞİD ayaklanmasının ön hazırlıklarıydı.
1910'dan 2010'a Orta Doğu Haritaları
Ayrıca bakınız
- Orta Doğu'nun genetik tarihi
- Akdeniz bölgesinin tarihi
- Tarih dergilerinin listesi#Orta Doğu
- Orta Doğu imparatorlukları
- Orta Doğu tarihinin zaman çizelgesi
- Petrol krizleri
- Ortadoğu'da İngiliz dış politikası
- ABD'nin Orta Doğu'daki dış politikası
- Yakın Doğu arkeolojisi
Kaynakça
- ^ Egyptian Rock Cut Tombs. Buckinghamshire, UK: Shire Publications Ltd. 1991. s. 46. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ a b Robin Wright, Sacred Rage: The Wrath of Militant Islam, pp. 65–66
- ^ interview by Robin Wright of UK Foreign Secretary (at the time) Lord Carrington in November 1981, Sacred Rage: The Wrath of Militant Islam by Robin Wright, Simon and Schuster, (1985), p. 67
- ^ Jihad: The Trail of Political Islam. I.B. Tauris. 2003. ss. 61-62. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ Martin Kramer. . Middle East Quarterly. 13 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Alıntı yapılan eserler
- The Oxford History of Islam, Illustrated, New York City: Oxford University Press, 1999, ISBN Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - "Christian Europe and Mongol Asia: First Medieval Intercultural Contact Between East and West" (PDF), Essays in Medieval Studies, 2, 1985, 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 1 Haziran 2023 Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - A History of the Arab Peoples, Updated, Faber and Faber, 2013, ISBN Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - A Brief History of the World, , 2007 Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - Historical Atlas: A Comprehensive History of the World, Elanora Heights, NSW, Australia: Millennium House, 2008, ISBN Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=()
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta History of the Middle East ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Uzmanlarımızdan Makaleler 24 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Qatar Digital Library – Basra Körfezi tarihi ve Arap bilimiyle ilgili daha önce sayısallaştırılmamış British Library arşiv malzemelerine erişim sağlayan çevrimiçi bir portal
- Orta Doğu 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Dean Peter Krogh Dışişleri Dijital Arşivlerinden barış ve değişen düzen 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kadim Medeniyetler Tıbbı 15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Orta Doğu: Birincil Kültürel ve Tarihi Bölgeler 24 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yakin Dogu olarak da bilinen Orta Dogu Medeniyetlerin Besiklerinden birisidir ve dunyanin en eski kultur ve medeniyetlerinden bircoguna ev sahipligi yapmistir Bolgenin tarihi en eski insan yerlesimlerinden baslamis ve Islam oncesi ve sonrasi birkac buyuk Imparatorluktan gunumuzun Orta Dogu ulus devletlerine kadar devam etmistir Orta Dogu nun guncel siyasi haritasiGenellikle Yakin Dogu nun bir parcasi olarak kabul edilen bolgeleri gosteren harita Sumerler M O 5 binyila kadar geri goturulen kompleks sistemler kuran ilk uygarliktir Misir uygarligi MO 3150 civarinda Yukari ve Asagi Misir in ilk firavun altinda siyasi birlesmesi ile birlesti Mezopotamya neredeyse tum Orta Dogu ya hukmeden birkac guclu imparatorluga ozellikle MO 1365 1076 Asur Imparatorluklari ve MO 911 609 Yeni Asur Imparatorlugu na ev sahipligi yapmaktaydi MO 7 yuzyilin baslarindan itibaren Iran Medleri ardindan Ahamenis Imparatorlugu ve sonra diger Iran devletleri ve imparatorluklari bolgeye hakim oldu MO 1 yuzyilda genisleyen Roma Cumhuriyeti Yakin Dogu nun cogunu iceren tum Dogu Akdeniz i sinirlarina katti Artik yaygin olarak Bizans Imparatorlugu olarak bilinen Balkanlar dan Firat a kadar hukum suren Dogu Roma Imparatorlugu giderek daha fazla Hristiyanlikla birlikte tanimlandi ve bu konuda dogmatik hale geldi Konstantinopolis teki duzen tarafindan dikte edilen doktrinler ile dunyanin bircok yerindeki inananlar arasinda kademeli olarak dini ucurumlar olustu MS 3 yuzyildan MS 7 yuzyila kadar tum Ortadogu Bizanslilar ve Sasani Imparatorlugu nun hakimiyetindeydi 7 yuzyildan itibaren Ortadogu da yeni bir guc Islam devleti yukseliyordu Arap hakimiyeti 11 yuzyilin ortalarinda Selcuklu hanedaninin gelisiyle birden sona erdi 13 yuzyilin baslarinda yeni bir istilaci dalgasi Mogol Imparatorlugu nun ordularinda cogunlukla Turk halklari bolgeyi kasip kavurdu 15 yuzyilin baslarinda Bati Anadolu da yeni bir guc ortaya cikti Dilleri Turkce dinleri Islam olan Osmanlilar 1453 te Bizans in Hiristiyan baskenti Konstantinopolis i ele gecirip guclerini pekistirdiler Ortadogu nun buyuk bir kismi 16 yuzyilin baslarindan itibaren Osmanlilar ile Iran Safevi hanedani arasinda yuzyillar boyunca savas alani haline geldi 1700 e gelindiginde Osmanlilar Macaristan Kralligi ndan cikarildi ve sinir boyunca guc dengesi kesin bir sekilde Bati dunyasinin lehine degisti Ingiliz Imparatorlugu Basra Korfezi uzerinde etkili bir kontrol sagladi ve Fransiz somurge imparatorlugu etkisini Lubnan ve Suriye ye kadar genisletti 1912 de Italya Kralligi Libya yi ve Anadolu nun kiyilarindaki Oniki adalari ele gecirdi 19 yuzyilin sonlarinda ve 20 yuzyilin baslarinda Ortadogulu yoneticiler Avrupali guclerle daha etkin rekabet edebilmek icin devletlerini modernlestirmeye calistilar Bolgenin tarihinde bir donum noktasi once 1908 de Iran da ve daha sonra Suudi Arabistan da 1938 de ve diger Basra Korfezi ulkelerinde ve ayrica Libya ve Cezayir de petrol kesfedildiginde basladi Bati nin Orta Dogu petrolune bagimliligi ve Ingiliz etkisinin azalmasi bolgeye Amerikan ilgisinin artmasina neden oldu 1920 ler 1930 lar ve 1940 larda Suriye ve Misir bagimsizlik yolunda hamleler yapti Ingilizler Fransizlar ve Sovyetler II Dunya Savasi 1939 1945 sirasinda ve sonrasinda Orta Dogu nun bircok ulkesinden ayrildi Filistin deki Arap Israil catismasi 1947 de Birlesmis Milletler in Filistin i bolme planiyla doruga ulasti Daha sonra Soguk Savas gerilimlerinin ortasinda Bati Asya ve Kuzey Afrika nin Arapca konusan ulkeleri pan Arabizm in yukselisini yasadilar Avrupali guclerin bolgenin dogrudan kontrolunden ayrilmasi Israil in kurulmasi ve petrol endustrisinin artmakta olan onemi modern Ortadogu nun olusumuna damgasini vurdu Cogu Orta Dogu ulkesinde piyasa ekonomilerinin buyumesi siyasi kisitlamalar yolsuzluk kayirmacilik silah ve prestij projelerine asiri harcama ve petrol gelirlerine asiri bagimlilik tarafindan engellendi Bolgede kisi basina en zengin ekonomiler Basra Korfezi nin kucuk petrol zengini ulkeleridir Katar Kuveyt Bahreyn ve Birlesik Arap Emirlikleri 1967 Alti Gun Savasi Yom Kippur Savasi nda ABD nin Israil e verdigi destege yanit olarak 1973 OPEC petrol ambargosu ile baslayan 1970 lerdeki enerji krizi eszamanli Suudi Arabistan liderligindeki Selefiligin Vahhabiligin populerlesmesi ve 1978 79 Iran DevrimiIslamciligin artan yukselisini ve devam eden Islami canlanmayi tesvik etti 1991 de Sovyetler Birligi nin Cokusu Soguk Savas tan Terore Karsi Savas a kuresel bir guvenlik odagi olusturdu 2010 larin basindan itibaren populer olarak Arap Bahari olarak bilinen devrimci bir dalga bircok Orta Dogu ve Magrip ulkesine buyuk protestolar ayaklanmalar ve devrimler yapti 30 Aralik 2013 te Irak in batisindaki catismalar Sunni pan Islamci ISID ayaklanmasinin on hazirliklariydi Sami dillerinin Islam oncesi dagilimiyla tanimlanan ve kabaca Arap levhasiyla cakisan tarihi Sami bolgesi 1910 dan 2010 a Orta Dogu HaritalariAyrica bakinizOrta Dogu nun genetik tarihi Akdeniz bolgesinin tarihi Tarih dergilerinin listesi Orta Dogu Orta Dogu imparatorluklari Orta Dogu tarihinin zaman cizelgesi Petrol krizleri Ortadogu da Ingiliz dis politikasi ABD nin Orta Dogu daki dis politikasi Yakin Dogu arkeolojisiKaynakca Egyptian Rock Cut Tombs Buckinghamshire UK Shire Publications Ltd 1991 s 46 ISBN 978 0 7478 0128 3 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Robin Wright Sacred Rage The Wrath of Militant Islam pp 65 66 interview by Robin Wright of UK Foreign Secretary at the time Lord Carrington in November 1981 Sacred Rage The Wrath of Militant Islam by Robin Wright Simon and Schuster 1985 p 67 Jihad The Trail of Political Islam I B Tauris 2003 ss 61 62 ISBN 978 1 84511 257 8 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Martin Kramer Middle East Quarterly 13 Subat 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Alinti yapilan eserlerThe Oxford History of Islam Illustrated New York City Oxford University Press 1999 ISBN 978 0 19 510799 9 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Christian Europe and Mongol Asia First Medieval Intercultural Contact Between East and West PDF Essays in Medieval Studies 2 1985 13 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF erisim tarihi 1 Haziran 2023 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim A History of the Arab Peoples Updated Faber and Faber 2013 ISBN 978 0 571 30249 9 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim A Brief History of the World 2007 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Historical Atlas A Comprehensive History of the World Elanora Heights NSW Australia Millennium House 2008 ISBN 978 1 921209 23 9 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Dis baglantilarWikimedia Commons ta History of the Middle East ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Bu maddeyi dinle bilgi source source noicon Konusan Vikipedi Diger konusan maddeler Uzmanlarimizdan Makaleler 24 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Qatar Digital Library Basra Korfezi tarihi ve Arap bilimiyle ilgili daha once sayisallastirilmamis British Library arsiv malzemelerine erisim saglayan cevrimici bir portal Orta Dogu 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dean Peter Krogh Disisleri Dijital Arsivlerinden baris ve degisen duzen 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kadim Medeniyetler Tibbi 15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Orta Dogu Birincil Kulturel ve Tarihi Bolgeler 24 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde