Oymak İyesi – Türk, Moğol ve Altay mitolojilerinde kabilenin veya aşiretin koruyucu ruhu. Oymag İyesi veya Oyu (Oyuv, Uyıv) İyesi / Eğesi / Ezi / Issı / İççisi olarak da bilinir. Bazen Uruk (Urug, Urıv) İyesi / Eğesi / Ezi / Issı / İççisi tabiri de benzer bir anlamı ifade etmek için kullanılır. Moğollar Aymag Ezen olarak bilirler. Her aşiretin farklı bir koruyucu ruhu vardır. Türklerde aile ve sülale gibi alt birimleden sonra toplumsal örgütlenmenin ilk aşaması oymaklardır. Türklerde pek çok boyun veya oymağın kurucusu olan ve kendi adını taşıyan bir atası bulunur. Bu ata genellikle o boyun veya oymağın koruyucusu olarak kabul görür. Örneğin:
- Kazak Han: Kazakların Atası olarak kabul edilir.
- Kıpçak (Kıfçak) Han: Kıpçak boyunun atasıdır. Bir ağacın kovuğunda doğmuştur.
- Kırgız Han: Kırgız ulusunun kurucusu ve koruyucusudur. Yenisey ırmağının kaynağında oturduğuna inanılır.
- Abakan Han: Hakasların ve Abakan boyunun koruyucusudur.
- Merde Han: Altay Türklerinin atası ve koruyucusu olduğuna inanılır. Yağmur yağdırma gücü vardır.
- Tileg Han: Teleütler Türklerinin ilk atası olarak kabul edilir. Adı Merkür gezegenine verilmiştir.
- Türügeş (Türkeş) Han: Türkeş boyunun kurucusudur. Soyundan on boy türemiştir. Beşi batıda, beşi ise doğudadır.
- İlemen Han: İlemen boyunun atasıdır. İl sahibi, il alan demektir.
- Kuzar (Hazar) Han: Hazar boyunun kurucusu ve Azerilerin atasıdır.
- Mugal (Moğol, Mungal) Han: Moğolların atası olarak bilinir. Sıkıntı verici bir bölgede yaşadığı için bu adı aldığı söylenir.
- Tatar Han: Tatarlar boyları onun soyundan türemiştir. Tatar sözcüğü atlı, posta sürücüsü demektir.
- Saklab Han: Saklap boyunun atasıdır.
Oba İyesi
Oba İyesi, Türk halk inancında obanın koruyucu ruhudur. Her obanın kendi koruyucu ruhu olduğuna inanılır. Obalar, göçebelerin konak yeri ve burada konaklayan aşiretlerdir. Oba İyesi de Oymak İyesi ile birlikte değerlendirilmesi gereken, çünkü benzer ve yakın özellikler taşıyan bir varlıktır.
Etimoloji
"Oy" kökünden türemiştir. Moğolca Aymag, Mançu dilinde Ayman olarak geçer. Genişlik ve çokluk bildiren Oy kökünden türemiştir. Dil, kültür ve akrabalık bakımından türdeşlik gösteren, yapısındaki aileler arasında din, kan, evlilik, soy bağı bulunan topluluklardır. Moğolca "Oyoh" bağlamak anlamı taşır.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Oymak Iyesi Turk Mogol ve Altay mitolojilerinde kabilenin veya asiretin koruyucu ruhu Oymag Iyesi veya Oyu Oyuv Uyiv Iyesi Egesi Ezi Issi Iccisi olarak da bilinir Bazen Uruk Urug Uriv Iyesi Egesi Ezi Issi Iccisi tabiri de benzer bir anlami ifade etmek icin kullanilir Mogollar Aymag Ezen olarak bilirler Her asiretin farkli bir koruyucu ruhu vardir Turklerde aile ve sulale gibi alt birimleden sonra toplumsal orgutlenmenin ilk asamasi oymaklardir Turklerde pek cok boyun veya oymagin kurucusu olan ve kendi adini tasiyan bir atasi bulunur Bu ata genellikle o boyun veya oymagin koruyucusu olarak kabul gorur Ornegin Kazak Han Kazaklarin Atasi olarak kabul edilir Kipcak Kifcak Han Kipcak boyunun atasidir Bir agacin kovugunda dogmustur Kirgiz Han Kirgiz ulusunun kurucusu ve koruyucusudur Yenisey irmaginin kaynaginda oturduguna inanilir Abakan Han Hakaslarin ve Abakan boyunun koruyucusudur Merde Han Altay Turklerinin atasi ve koruyucusu olduguna inanilir Yagmur yagdirma gucu vardir Tileg Han Teleutler Turklerinin ilk atasi olarak kabul edilir Adi Merkur gezegenine verilmistir Turuges Turkes Han Turkes boyunun kurucusudur Soyundan on boy turemistir Besi batida besi ise dogudadir Ilemen Han Ilemen boyunun atasidir Il sahibi il alan demektir Kuzar Hazar Han Hazar boyunun kurucusu ve Azerilerin atasidir Mugal Mogol Mungal Han Mogollarin atasi olarak bilinir Sikinti verici bir bolgede yasadigi icin bu adi aldigi soylenir Tatar Han Tatarlar boylari onun soyundan turemistir Tatar sozcugu atli posta surucusu demektir Saklab Han Saklap boyunun atasidir Oba IyesiOba Iyesi Turk halk inancinda obanin koruyucu ruhudur Her obanin kendi koruyucu ruhu olduguna inanilir Obalar gocebelerin konak yeri ve burada konaklayan asiretlerdir Oba Iyesi de Oymak Iyesi ile birlikte degerlendirilmesi gereken cunku benzer ve yakin ozellikler tasiyan bir varliktir Etimoloji Oy kokunden turemistir Mogolca Aymag Mancu dilinde Ayman olarak gecer Genislik ve cokluk bildiren Oy kokunden turemistir Dil kultur ve akrabalik bakimindan turdeslik gosteren yapisindaki aileler arasinda din kan evlilik soy bagi bulunan topluluklardir Mogolca Oyoh baglamak anlami tasir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 7 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz