Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haşhaş (Papaver somniferum), gelincikgiller familyasından Papaver cinsinden bir bitki türü. Haşhaş, yazların sıcak geçtiği orta derecede yağış alan yerleri sever. Anavatanının Doğu Akdeniz olduğu düşünülmektedir. Hindistan ve Anadolu'da çok eskiden beri tarımı yapılmaktadır.
| Haşhaş | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Haşhaş bitkisi | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Papaver somniferum |
Latincede "Papaver" gelincik bitkisi, "somniferum" da uyku verici, rüya gördüren anlamına gelmektedir. Haşhaşın kapsülünden afyon adlı uyuşturucu, tohumlarından da haşhaş yağı adı verilen yenilebilir yağ çıkarılır.
Bitkinin meyvesi olan kapsülde, çok sayıda tohum bulunur. Haşhaş yağı, tohumların %40-45'ini meydana getirir. Haşhaş yağı, kaliteli, yemeklik, bitkisel bir yağdır. Tohumların yağı çıkartıldıktan sonra kalan küspe hayvan yemi olarak kullanılır ve hayvanın sütündeki yağ oranını arttırır. Meyve kabuğundan 20 kadar alkaloid elde edilir. Bunlar afyon türevleri olan; morfin, kodein, narkotin, papaverin gibi uyuşturucu olarak ve tıpta da ağrı kesici ve uyku verici kullanım alanı olan maddelerdir.
Birleşmiş Milletler denetiminde yasal ana üretici olarak Türkiye, Hindistan, Avustralya, Fransa, İspanya, Macaristan’da haşhaş ekimi yapılmaktadır. Ayrıca Türkiye ve Hindistan Birleşmiş Milletler tarafından geleneksel haşhaş üreticisi ülkeler olarak kabul edilmektedir. Ancak dünyada yasadışı olarak haşhaş üretiminde artış görülmektedir. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi tarafından yapılan açıklamalarda Afganistan'da yapılan önleme çalışmalarına rağmen 200.000 hektarın üzerinde alanda haşhaş tarımı yapılmaya başlanmıştır.
Etimolojisi
Nişanyan Sözlük'e göre "haşhaş" adı, Türkçeye aynı anlama gelen Arapça خشخاش (χaşχāş) kelimesinden geçmiştir. Arapçadaki ismin kökeniyse aynı anlama gelen Sanskritçe खस्खस (khaskhasa) kelimesidir.
Özellikleri
Haşhaş, hem yazlık hem de kışlık ekilebilen, otsu yapıda tek yıllık bir bitkidir. Yazlık ve kışlık ekiliş tarihine göre vejetasyon süresi 110-280 gün arasında değişmektedir. 30–100 cm kadar derinine inen kazık kök sistemine sahiptir. Yetişme yeri özelliklerine göre 30–170 cm kadar boylanabilirler. Bitkinin sapı ve dalları tüysüz, düz ve üzeri gri-yeşil bir mumsu tabakayla örtülüdür. Olgunlaştığında kahverengimsi sarı bir renk almaktadır. Yapraklarının üzeri tüysüz ve grimsi-yeşil bir mum tabakasıyla kaplıdır. Tohumun rengine göre; beyaz, viyole ve nadir olarak da kırmızı çiçek açmaktadırlar.
Türkiye'de üretimi
Türkiye'de 1933 yılında kurulan "Uyuşturucu Maddeler İnhisar İdaresi" tarafından kontrollü haşhaş ekimi ve üretimine geçilmiş olup daha sonra 1938 yılında kurulan Toprak Mahsulleri Ofisi’nin denetiminde üretimi devam etmiştir. 1971 yılına kadar afyon ve haşhaş tohumu amaçlı üretimi yapılırken, haşhaş kapsüllerinin çizilmesi suretiyle elde edilen afyon sakızı da üreticilerden Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından satın alınmakta, işlenmekte ve daha sonra tıbbi amaçlı olarak ihraç edilmekteydi. 1971-1974 yılları arasında yasaklanan haşhaş üretimi, haşhaş kapsülünün çizilmesi ile elde edilen afyon üretiminin yasak olması kaydı ile çizilmemiş haşhaş kapsülü üretimi şeklinde devam etmiştir.
Türkiye'nin Ege ve Orta Anadolu Bölgelerinde, başta en çok Afyonkarahisar olmak üzere Denizli, Konya, Uşak ve Burdur illerinde yetiştirilir. Artvin Şavşat Balıklı köyü Yaylasında hiçbir uğraş vermeden kendi kendine yetiştiği bilinmektedir. Birleşmiş Milletler tarafından Türkiye'ye 700.000 dekar limit verilmiş olup günümüzde haşhaş ekimi yapılacak yerler; tarımsal ve ekonomik durum, yurt içi uyuşturucu madde ihtiyacı, mevcut stok, kapsül ihtiyacı ve ihraç olanakları dikkate alınarak her yıl Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenmektedir. 2015 yılında Resmî Gazete'de yayımlanan "Haşhaş Kapsülü ve Tohumu Alımı ve Satımı Hakkında Karar" ile Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Amasya, Burdur, Çorum, Isparta, Kütahya, Tokat illerinin tamamında ve Balıkesir ilinin Balya, Bigadiç, Dursunbey, İvrindi, Kepsut, Savaştepe ve Sındırgı ilçeleri, Eskişehir ilinin Alpu, Beylikova, Çifteler, Günyüzü, Han, Mahmudiye, Mihalıççık, Seyitgazi ve Sivrihisar ilçeleri, Konya ilinin Ahırlı, Akören, Akşehir, Beyşehir, Derbent, Doğanhisar, Hüyük, Ilgın, Kadınhanı, Seydişehir, Tuzlukçu, Yalıhüyük ve Yunak ilçeleri, Manisa ilinin Şehzadeler, Yunusemre, Demirci, Gördes, Köprübaşı, Kula, Sarıgöl ve Selendi ilçelerinde yapılmaktadır. Ürünlerin işlenmesi 1986 yılında kurulan "Afyon Alkaloidleri Fabrikası"nda yapılmaktadır.
Fotograf galerisi
-
![image]()
Haşhaş tarlası (Kuzey Avusturya'dan) -
![image]()
Haşhaş Bitkisinin yakından görünümü. Tomurçuk ve Çiçek açmış hali. -
![image]()
Olgunlaşmamış Haşhaş Tomurcuğunun çizilmesiye Haşhaş üretiminde kullanılan sıvı.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- [1] 27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . "2009 Yılı Haşhaş Raporu", Toprak Mahsulleri Ofisi Ankara-2010]
- Türkiye'de Haşhaş ve Haşhaş tarımının Coğrafi Dağılışı 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ "Haşhaş ekiminde rekor". www.dw.com/tr/. 13 Kasım 2013. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ haşhaş 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Nişanyan Sözlük, 29 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ ""Haşhaş İle İlgili Genel Bilgiler" Toprak Mahsulleri Ofisi" (PDF). 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Ağustos 2016.
- ^ "Afyonkarahisar Haşhaş Üretiminde Geçen Yıl Türkiye'de Birinci Oldu". www.milliyet.com.tr/. 27 Mart 2015. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ (PDF). 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2016.
- ^ "Haşhaş Kapsülü ve Tohumu Alımı ve Satımı Hakkında Karar", Resmi Gazete 15 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 11 Ağustos 2016 tarihinde erişildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hashas Papaver somniferum gelincikgiller familyasindan Papaver cinsinden bir bitki turu Hashas yazlarin sicak gectigi orta derecede yagis alan yerleri sever Anavataninin Dogu Akdeniz oldugu dusunulmektedir Hindistan ve Anadolu da cok eskiden beri tarimi yapilmaktadir HashasHashas bitkisiBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliopsida Kapali tohumlular Sinif Eudicotidae Iki cenekliler Takim RanunculalesFamilya Papaveraceae Gelincikgiller Cins PapaverTur P somniferumIkili adlandirmaPapaver somniferum Latincede Papaver gelincik bitkisi somniferum da uyku verici ruya gorduren anlamina gelmektedir Hashasin kapsulunden afyon adli uyusturucu tohumlarindan da hashas yagi adi verilen yenilebilir yag cikarilir Bitkinin meyvesi olan kapsulde cok sayida tohum bulunur Hashas yagi tohumlarin 40 45 ini meydana getirir Hashas yagi kaliteli yemeklik bitkisel bir yagdir Tohumlarin yagi cikartildiktan sonra kalan kuspe hayvan yemi olarak kullanilir ve hayvanin sutundeki yag oranini arttirir Meyve kabugundan 20 kadar alkaloid elde edilir Bunlar afyon turevleri olan morfin kodein narkotin papaverin gibi uyusturucu olarak ve tipta da agri kesici ve uyku verici kullanim alani olan maddelerdir Birlesmis Milletler denetiminde yasal ana uretici olarak Turkiye Hindistan Avustralya Fransa Ispanya Macaristan da hashas ekimi yapilmaktadir Ayrica Turkiye ve Hindistan Birlesmis Milletler tarafindan geleneksel hashas ureticisi ulkeler olarak kabul edilmektedir Ancak dunyada yasadisi olarak hashas uretiminde artis gorulmektedir Birlesmis Milletler Uyusturucu ve Suc Ofisi tarafindan yapilan aciklamalarda Afganistan da yapilan onleme calismalarina ragmen 200 000 hektarin uzerinde alanda hashas tarimi yapilmaya baslanmistir EtimolojisiNisanyan Sozluk e gore hashas adi Turkceye ayni anlama gelen Arapca خشخاش xasxas kelimesinden gecmistir Arapcadaki ismin kokeniyse ayni anlama gelen Sanskritce खस खस khaskhasa kelimesidir OzellikleriHashas hem yazlik hem de kislik ekilebilen otsu yapida tek yillik bir bitkidir Yazlik ve kislik ekilis tarihine gore vejetasyon suresi 110 280 gun arasinda degismektedir 30 100 cm kadar derinine inen kazik kok sistemine sahiptir Yetisme yeri ozelliklerine gore 30 170 cm kadar boylanabilirler Bitkinin sapi ve dallari tuysuz duz ve uzeri gri yesil bir mumsu tabakayla ortuludur Olgunlastiginda kahverengimsi sari bir renk almaktadir Yapraklarinin uzeri tuysuz ve grimsi yesil bir mum tabakasiyla kaplidir Tohumun rengine gore beyaz viyole ve nadir olarak da kirmizi cicek acmaktadirlar Turkiye de uretimiTurkiye de 1933 yilinda kurulan Uyusturucu Maddeler Inhisar Idaresi tarafindan kontrollu hashas ekimi ve uretimine gecilmis olup daha sonra 1938 yilinda kurulan Toprak Mahsulleri Ofisi nin denetiminde uretimi devam etmistir 1971 yilina kadar afyon ve hashas tohumu amacli uretimi yapilirken hashas kapsullerinin cizilmesi suretiyle elde edilen afyon sakizi da ureticilerden Toprak Mahsulleri Ofisi tarafindan satin alinmakta islenmekte ve daha sonra tibbi amacli olarak ihrac edilmekteydi 1971 1974 yillari arasinda yasaklanan hashas uretimi hashas kapsulunun cizilmesi ile elde edilen afyon uretiminin yasak olmasi kaydi ile cizilmemis hashas kapsulu uretimi seklinde devam etmistir Turkiye nin Ege ve Orta Anadolu Bolgelerinde basta en cok Afyonkarahisar olmak uzere Denizli Konya Usak ve Burdur illerinde yetistirilir Artvin Savsat Balikli koyu Yaylasinda hicbir ugras vermeden kendi kendine yetistigi bilinmektedir Birlesmis Milletler tarafindan Turkiye ye 700 000 dekar limit verilmis olup gunumuzde hashas ekimi yapilacak yerler tarimsal ve ekonomik durum yurt ici uyusturucu madde ihtiyaci mevcut stok kapsul ihtiyaci ve ihrac olanaklari dikkate alinarak her yil Bakanlar Kurulu karariyla belirlenmektedir 2015 yilinda Resmi Gazete de yayimlanan Hashas Kapsulu ve Tohumu Alimi ve Satimi Hakkinda Karar ile Afyonkarahisar Usak Denizli Amasya Burdur Corum Isparta Kutahya Tokat illerinin tamaminda ve Balikesir ilinin Balya Bigadic Dursunbey Ivrindi Kepsut Savastepe ve Sindirgi ilceleri Eskisehir ilinin Alpu Beylikova Cifteler Gunyuzu Han Mahmudiye Mihaliccik Seyitgazi ve Sivrihisar ilceleri Konya ilinin Ahirli Akoren Aksehir Beysehir Derbent Doganhisar Huyuk Ilgin Kadinhani Seydisehir Tuzlukcu Yalihuyuk ve Yunak ilceleri Manisa ilinin Sehzadeler Yunusemre Demirci Gordes Koprubasi Kula Sarigol ve Selendi ilcelerinde yapilmaktadir Urunlerin islenmesi 1986 yilinda kurulan Afyon Alkaloidleri Fabrikasi nda yapilmaktadir Fotograf galerisiHashas tarlasi Kuzey Avusturya dan Hashas Bitkisinin yakindan gorunumu Tomurcuk ve Cicek acmis hali Olgunlasmamis Hashas Tomurcugunun cizilmesiye Hashas uretiminde kullanilan sivi Ayrica bakinizMorfin Afyon EroinDis baglantilar 1 27 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2009 Yili Hashas Raporu Toprak Mahsulleri Ofisi Ankara 2010 Turkiye de Hashas ve Hashas tariminin Cografi Dagilisi 27 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Hashas ekiminde rekor www dw com tr 13 Kasim 2013 21 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Agustos 2016 hashas 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nisanyan Sozluk 29 Haziran 2020 tarihinde erisilmistir Hashas Ile Ilgili Genel Bilgiler Toprak Mahsulleri Ofisi PDF 11 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Agustos 2016 Afyonkarahisar Hashas Uretiminde Gecen Yil Turkiye de Birinci Oldu www milliyet com tr 27 Mart 2015 12 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Agustos 2016 PDF 16 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Agustos 2016 Hashas Kapsulu ve Tohumu Alimi ve Satimi Hakkinda Karar Resmi Gazete 15 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 11 Agustos 2016 tarihinde erisildi