Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parhali Manastırı (Gürcüce: პარხლის მონასტერი; okunuşu: "p'arh'lis monast'eri"), tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır.Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yusufeli, Artvin, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°58′12″K 41°22′59″D / 40.97000°K 41.38306°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks |
| Durum | Restore edilmiş |
| Mimari | |
| Mimari tür | Manastır, bazilika |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
Tarihçe
İoane Beria tarafından Şatberdi Manastırı’nda 973’de kopya edilen Parhali İncili’ne göre, Parhali Manastırı Gürcü Kralı III. Davit tarafından 961– 973 yılları arasında inşa edildi. Vaftizci Yahya adına kurulmuş olan manastır bir ana kilise ile iki küçük kiliseden oluşuyordu. Manastırın ana kilisesi olan Parhali Kilisesi, 1677 yılında camiye çevrildi.
Gürcü hagiografik eserlerin en eskisi (5. yüzyıl) olan ve bazı yazarlar tarafından Gürcü edebiyatının en eski romanı sayılan Şuşanik'in Şehadeti adlı eserin günümüze ulaşan en eski elyazması örneği bu manastırda yazıya geçirilmiştir. Yaklaşık olarak aynı tarihlerde de Gabriel adında birinin burada birkaç İncil kopyaladığı da bilinir.Gürcü Kralı Büyük Aleksandre döneminde kilisenin güneydeki girişi önüne üç yönden kemerlerle dışa açılan bir ön mekân eklenmiştir. Orta nefin güney duvarındaki kırmızı boyayla yazılan yazıta göre Patrik VIII. İoane (1495–1507) döneminde onarımlar gerçekleştirilmiş, 1518 yılında Atabek Kvarkvare tarafından batı girişi önüne yeni bir mekân eklenmiştir.
Giorgi Kazbegi, 1874’te yayımlanan kitabında Parhali Kilisesi’nden uzun uzun söz etmiştir. Parhali Kilisesi’nin Türkiye’deki diğer Gürcü Ortodoks kiliselerine benzemediğini, kilisenin dış görünümünün yeni dönem tiyatro yapısını andırdığını yazmıştır. Kazbegi, bu kubbesiz kilisenin o tarihte Tbeti Kilisesi’nden daha iyi durumda olduğunu da belirtmiştir. Kilisede eski yazıtların yanı sıra yeni yazıtlara dikkati çekmiştir. Kazbegi, yeni yazıtların çoğunun Ermenice olduğunu, eski uzun Gürcüce yazıtın büyük ölçüde silindiğini ve okumakta zorlandığını belirtmiştir.
Kilise binası 1987 yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir.
Parhali Kilisesi ve şapeller
Manastırın ana kilisesi olan Parhali Kilisesi dikdörtgen planlı (dıştan 28.40x18.65 metre) planlı bir yapıdır. Plan tipi ve boyutları açısından Othta Eklesia Kilisesi’ne büyük ölçüde benzer. 10. yüzyılda inşa edilen kilise üç nefli bir bazilikadır. Camiye çevrilmesi sırasında kilisenin üç girişinden kuzeydekinin içi örülerek kapatılmış, güneydeki de mihrap nişine dönüştürülmüştür.
Kilisenin cepheleri kesme taş kullanılarak düzgün bir işçilikle örülmüştür. Othta Eklesia Kilisesi’ndeki körkemer dizileriyle oluşturulan düzenleme burada da aynen uygulanmıştır. Pencere üst kemerlerinde kabartmalı teknikte yapılmış figürlü süslemeler vardır. Parhali Kilisesi’nin duvar resimleri kısmen günümüze ulaşmıştır. Kilise camiye dönüştürülürken duvar resimleri sıvanmıştır. Parhali Kilisesi Tao-Klarceti’de günümüze büyük sağlam ulaşmış yapılardan biridir.
Manastırın iki küçük kilisesinden (şapel) birinci şapel ana kilisenin 1.5 kilometre güneyinde, eski bir yolun yakında yer alır. İkinci şapel ana kilisenin 1 kilometre güneybatısında, birinci şapel giden yolun kıyısındadır. İki şapel de büyük ölçüde ayakta kalmıştır.
Galeri
-
![image]()
Parhali Kilisesi. Kabartma. Kuzey duvarı I. -
![image]()
Parhali Kilisesi. Kabartma. Kuzey duvarı II. -
![image]()
Güney duvarında haçlı hafif kabartma. -
![image]()
Parhali Kilisesi. Güney cephesi. -
![image]()
Sağır kemer. Doğu cephesi. -
![image]()
Kilisenin içinden bir görünüm (Ağustos 2013)
Kaynakça
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 40, .
- ^ Mine Kadiroğlu – Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, Ankara, s. 57, .
- ^ Mine Kadiroğlu – Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, Ankara, s. 58, .
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 156-157,
- ^ Biryol, Uğur (16 Kasım 2008). "Artvin'in Gürcü kiliseleri". Radikal. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2016.
- ^ a b Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 58-59,
- ^ a b c Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 102, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parhali Manastiri Gurcuce პარხლის მონასტერი okunusu p arh lis monast eri tarihsel Tao bolgesinde Turkiye nin Artvin ilinin Yusufeli ilcesine bagli Altiparmak koyunde bulunan Gurcu Ortodoks manastiridir 9 10 yuzyillarda insa edilen manastir yapi toplulugundan ana kilise ile iki sapel gunumuze ulasmistir Parhali kelimesi Turkcede Barhal bicimini almistir Parhali Manastiri პარხლის მონასტერიTemel bilgilerKonumYusufeli Artvin TurkiyeKoordinatlar40 58 12 K 41 22 59 D 40 97000 K 41 38306 D 40 97000 41 38306InancDogu OrtodoksMezhepGurcu OrtodoksDurumRestore edilmisMimariMimari turManastir bazilikaMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma10 yuzyilTarihceIoane Beria tarafindan Satberdi Manastiri nda 973 de kopya edilen Parhali Incili ne gore Parhali Manastiri Gurcu Krali III Davit tarafindan 961 973 yillari arasinda insa edildi Vaftizci Yahya adina kurulmus olan manastir bir ana kilise ile iki kucuk kiliseden olusuyordu Manastirin ana kilisesi olan Parhali Kilisesi 1677 yilinda camiye cevrildi Gurcu hagiografik eserlerin en eskisi 5 yuzyil olan ve bazi yazarlar tarafindan Gurcu edebiyatinin en eski romani sayilan Susanik in Sehadeti adli eserin gunumuze ulasan en eski elyazmasi ornegi bu manastirda yaziya gecirilmistir Yaklasik olarak ayni tarihlerde de Gabriel adinda birinin burada birkac Incil kopyaladigi da bilinir Gurcu Krali Buyuk Aleksandre doneminde kilisenin guneydeki girisi onune uc yonden kemerlerle disa acilan bir on mekan eklenmistir Orta nefin guney duvarindaki kirmizi boyayla yazilan yazita gore Patrik VIII Ioane 1495 1507 doneminde onarimlar gerceklestirilmis 1518 yilinda Atabek Kvarkvare tarafindan bati girisi onune yeni bir mekan eklenmistir Parhali Kilisesi Giorgi Kazbegi nin kitabindan alinmistir Giorgi Kazbegi 1874 te yayimlanan kitabinda Parhali Kilisesi nden uzun uzun soz etmistir Parhali Kilisesi nin Turkiye deki diger Gurcu Ortodoks kiliselerine benzemedigini kilisenin dis gorunumunun yeni donem tiyatro yapisini andirdigini yazmistir Kazbegi bu kubbesiz kilisenin o tarihte Tbeti Kilisesi nden daha iyi durumda oldugunu da belirtmistir Kilisede eski yazitlarin yani sira yeni yazitlara dikkati cekmistir Kazbegi yeni yazitlarin cogunun Ermenice oldugunu eski uzun Gurcuce yazitin buyuk olcude silindigini ve okumakta zorlandigini belirtmistir Kilise binasi 1987 yilinda Turkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi tarafindan korunmasi gerekli tasinmaz kultur varligi olarak tescillenmistir Parhali Kilisesi ve sapellerManastirin ana kilisesi olan Parhali Kilisesi dikdortgen planli distan 28 40x18 65 metre planli bir yapidir Plan tipi ve boyutlari acisindan Othta Eklesia Kilisesi ne buyuk olcude benzer 10 yuzyilda insa edilen kilise uc nefli bir bazilikadir Camiye cevrilmesi sirasinda kilisenin uc girisinden kuzeydekinin ici orulerek kapatilmis guneydeki de mihrap nisine donusturulmustur Kilisenin cepheleri kesme tas kullanilarak duzgun bir iscilikle orulmustur Othta Eklesia Kilisesi ndeki korkemer dizileriyle olusturulan duzenleme burada da aynen uygulanmistir Pencere ust kemerlerinde kabartmali teknikte yapilmis figurlu suslemeler vardir Parhali Kilisesi nin duvar resimleri kismen gunumuze ulasmistir Kilise camiye donusturulurken duvar resimleri sivanmistir Parhali Kilisesi Tao Klarceti de gunumuze buyuk saglam ulasmis yapilardan biridir Manastirin iki kucuk kilisesinden sapel birinci sapel ana kilisenin 1 5 kilometre guneyinde eski bir yolun yakinda yer alir Ikinci sapel ana kilisenin 1 kilometre guneybatisinda birinci sapel giden yolun kiyisindadir Iki sapel de buyuk olcude ayakta kalmistir GaleriParhali Kilisesi Kabartma Kuzey duvari I Parhali Kilisesi Kabartma Kuzey duvari II Guney duvarinda hacli hafif kabartma Parhali Kilisesi Guney cephesi Sagir kemer Dogu cephesi Kilisenin icinden bir gorunum Agustos 2013 Kaynakca a b Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 40 ISBN 9789941478178 Mine Kadiroglu Bulent Isler Gurcu Sanatinin Ortacagi 2010 Ankara s 57 ISBN 9789944579216 Mine Kadiroglu Bulent Isler Gurcu Sanatinin Ortacagi 2010 Ankara s 58 ISBN 9789944579216 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 156 157 ISBN 9789755537207 Biryol Ugur 16 Kasim 2008 Artvin in Gurcu kiliseleri Radikal 3 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2016 a b Mine Kadiroglu Bulent Isler Gurcu Sanatinin Ortacagi 2010 s 58 59 ISBN 9789944579216 a b c Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 102 ISBN 9789941478178