Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Savaş filleri İran askeri tarihinde, özellikle de Ahameniş, Selefkî ve Sasani dönemlerinde kullanılmıştır. Bunlar İran'ın güney eyaletlerinden ve Hindistan getirilen Asya filleri yanında aynı zamanda muhtemelen Suriye ve Batı İran'dan gelen Suriye filleridir.
Askerler (sürücü hariç), birliklerin savaşacağı büyük bir kulede oturuyorlardı. Filin kendisi normalde ince plaka zırhla silahlandırılırdı (Sasaniler ince plaka zırhın yanı sıra zincir zırh da kullanırdı) ve sırtında büyük, mazgallı ahşap bir havda taşırdı. Pers savaş filleri, aynı zamanda fili savaşa götürecek olan, mahout adı verilen binicileri tarafından eğitiliyordu. Hareket halindeyken filler, geçişlerine uyum sağlamak için geniş yollara ihtiyaç duyuyordu. Filleri eğitmek zor bir işti ve yüksek besin ihtiyaçları nedeniyle bakımları pahalıydı.
Tarihi
Ahamenişler döneminde
Persler MÖ 331'deki Gaugamela Muharebesi'nde savaş fillerini kullanmışlardı. Savaş, Makedonya Kralı Büyük İskender ile Pers Kralı III. Darius arasında gerçekleşmiştir. Perslerin, Pers hattının merkezine yerleştirilmiş 15 adet Hint eğitimli savaş fili vardı ve bunlar Makedon birlikleri üzerinde öyle bir etki bırakmışlardı ki, İskender savaştan önceki gece Korku Tanrısı'na kurban kesme ihtiyacı hissetmişti. Buna rağmen Persler savaşı kaybettiler ve Ahameniş imparatorluğu İskender'in eline geçmiştir.
Bazıları savaş fillerinin daha önce Pers Kralı I. Xerxes'in Yunan seferinde ve hatta I. Darius zamanında İndus, Tuna Nehri'nde ve MÖ 512'de İskitlere karşı kullanıldığını iddia eder. Ne Ksenofon ne de Herodot bu daha önceki seferlere ilişkin anlatımlarında savaş fillerinden söz etmez.
Partlar döneminde
MS 1. yüzyılın başlarından itibaren filler İran'da krallığın simgesi olarak da kullanılıyordu. Bu fikir Grek-Baktriya Krallığı'ndan benimsenmiştir. Ek olarak, Part savaş filinin kullanıldığı en az bir örnek vardır. Tacitus'a göre I. Vologases, MS 62'deki Rhandeia Muharebesi sırasında bir savaş filine binmiştir.
Sasaniler döneminde
Erken Sasani döneminde savaş filleri, terörize edici etkileri nedeniyle savaşlarda psikolojik silah olarak kullanılmıştır. Daha sonra lojistik bir role dönüşmüş ve Sasani döneminin sonlarında ordu komutanları tarafından savaş alanını araştırmak için kullanılmışlardır.
Sasani filleri, Hindistan'dan geldikleri için Zend-hapet veya "Hintlilerin Komutanı" olarak bilinen özel bir şefin emri altındaydı.
I. Şâpûr, Valerianus'a karşı savaş fillerini kullanmış olabilir. Ancak filler en çok II. Şâpûr'un kuvvetlerinde kullanılmıştır. İmparator Julianus bunların 337-361 savaşlarında "okçularla dolu demir kuleler" taşıdığından bahseder (muhtemelen abartı; kendisi anlattığı savaşın görgü tanığı değildi). Filler daha sonra Sasaniler tarafından Julianus'un 363'teki seferi sırasında, Tizpon, Samarra da dahil olmak üzere Julian'a karşı ve daha sonra Jovianus'un kuvvetlerine sürpriz bir saldırıda kullanıldı. Görgü tanığı Ammianus Marcellinus, filleri "acımasız açık çeneleri, keskin kokusu ve tuhaf görünümü olan, parıldayan filler" olarak tanımlıyor; Tizpon'da, Sasani saflarının arkasına yerleştirilmişlerdi, "yürüyen tepeler" gibi görünüyorlardı, "muazzam vücutlarının hareketleriyle ... yanlarına gelen herkesi yok etme tehdidinde bulunuyorlardı, geçmiş deneyimlerden korktukları için". Ancak bu örneklerin tümü, özellikle zorlu savaşlarda genellikle çok az taktiksel etkiye sahip olduğundan, "normal konuşlandırmadan ziyade acil gerekliliğin" sonuçlarıydı. Filler, meydan muharebelerinde kullanıldıklarında, klasik Kartaca ve Helenistik uygulamaların aksine, genellikle arkada konumlandırılırdı.
Sasani filleri, muhtemelen taret veya Howdah taşıdıkları ve atış platformu olarak kullanıldıkları müstahkem şehirlere karşı kuşatma savaşında en etkili araçlardılar. Prokopius'a göre İmparator I. Justinianus, Dara'nın surlarını 30 fit (9,1 m) yükseltmişti. Sasani fillerinin saldırılarını engellemek. Procopius, Sasanilerin kuşatılmış bir şehrin surlarının üzerinden geçip ok atmasına olanak tanıyan ahşap taretlerden bahsetmişti. Lazika Savaşı sırasında Mihr-Mihroe'nin sekiz fili, Archaeopolis ve diğer Lazca surlarının kuşatmalarında etkili olduğunu kanıtladı.
Fillerin Sasaniler tarafından çeşitli uygulamaları da bildirilmektedir; Agathias bir keresinde fillerin bir nehri abluka altına almak için kullanıldığından bahsetmiştir.
Sasani İmparatorluğu'nun çöküşüne yakın Köprü Muharebesi'nde Bahman Jaduyah yönetimindeki Sasaniler, savaş filleri de dahil olmak üzere elit Zhayedan güçlerini Ebû Ubeyd es-Sekafî komutasındaki işgalci Arap Müslümanlara karşı kullanmışlardır. Beyaz bir fil hortumuyla Arap komutanı atından kopardı ve ayaklarının altında çiğnemiştir. Çatışmada Arap Müslümanlar ağır kayıplar vermiştir. Filler Kadisiye Muharebesi'nde de kullanılmış ancak başarısız olmuştur.
Daha sonraki hanedanlar
Savaş filleri aynı zamanda Seferîler, Gazneliler, daha az oranda Büveyhîler, ve Semerkant bölgesindeki Harezmîler tarafından da kullanılmıştır.Timur ordusu savaş fillerini Ankara Muharebesi'nde de kullanmışlardır.
Popüler kültürde
- Modern satrancın Hint satrancıyla aynı şekilde yavaş yavaş geliştiği Shatranj (satranç), fil savaş filini içerir.
- Gerçek zamanlı strateji bilgisayar oyunu olan Age of Empires II'deki Pers uygarlığının benzersiz birimi, tarihin bu dönemine atıfta bulunarak savaş fillerine sahiptir. Savaş filleri aynı zamanda Age of Empires'da Perslerin kullanımına açıktır ve hızlı hareket etme haklarına sahiptir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Charles, Michael B. (2007). "The Rise of the Sassanian Elephant Corps: Elephants and the Later Roman Empire". Iranica Antiqua. Cilt 42. ss. 301-346. doi:10.2143/IA.42.0.2017880.
- ^ a b c d e Daryaee, Touraj (2016). ""From Terror to Tactical Usage: Elephants in the Partho-Sasanian Period," The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion, eds. V. Sarkhosh Curtis et. al., Oxford, 2016, pp. 36-41." The Parthian and Early Sasanian Empires (İngilizce). s. 36. doi:10.2307/j.ctvh1dkb6.7. 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ a b c d e f g Charles, Michael B. . www.iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Julian, Oration 2: "[[s:The heroic deeds of Constantius|]]"
- ^ Kistler, John M. (2007). War Elephants (İngilizce). U of Nebraska Press. s. 173. ISBN .
- ^ Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae (İngilizce). Akadémiai Kiadó. 2003. s. 369.
- ^ Richard Nelson Frye, The Cambridge History of Iran: The period from the Arab invasion to the Saljuqs, (Cambridge University Press, 1975), 8-9.
- ^ Heath, Ian (26 Eylül 2015). Armies of the Dark Ages. Lulu.com. ISBN .
- ^ Kistler, John M. War Elephants, Westport, CT: Praeger, (2006).
Konuyla ilgili yayınlar
- Nicolle, David (1996). Sassanian Armies : the Iranian empire early 3rd to mid-7th centuries AD. Montvert. ISBN .
- Rance, Philip (2003). "Elephants in Warfare in Late Antiquity". Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae. 43 (3–4). ss. 355-384. doi:10.1556/aant.43.2003.3-4.10.
- Wilcox, Peter (2001). Rome's Enemies 3: Parthians and Sassanid Persians. Osprey. ISBN .
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Savas filleri Iran askeri tarihinde ozellikle de Ahamenis Selefki ve Sasani donemlerinde kullanilmistir Bunlar Iran in guney eyaletlerinden ve Hindistan getirilen Asya filleri yaninda ayni zamanda muhtemelen Suriye ve Bati Iran dan gelen Suriye filleridir Evcil filler ile yaban domuzu avina dair Sasani kabartmasi Taq e Bostan Iran451 deki Avarayr Muharebesi ndeki Sasani savas fillerini temsil eden bir ortacag Ermeni minyaturu Askerler surucu haric birliklerin savasacagi buyuk bir kulede oturuyorlardi Filin kendisi normalde ince plaka zirhla silahlandirilirdi Sasaniler ince plaka zirhin yani sira zincir zirh da kullanirdi ve sirtinda buyuk mazgalli ahsap bir havda tasirdi Pers savas filleri ayni zamanda fili savasa goturecek olan mahout adi verilen binicileri tarafindan egitiliyordu Hareket halindeyken filler gecislerine uyum saglamak icin genis yollara ihtiyac duyuyordu Filleri egitmek zor bir isti ve yuksek besin ihtiyaclari nedeniyle bakimlari pahaliydi TarihiAhamenisler doneminde Persler MO 331 deki Gaugamela Muharebesi nde savas fillerini kullanmislardi Savas Makedonya Krali Buyuk Iskender ile Pers Krali III Darius arasinda gerceklesmistir Perslerin Pers hattinin merkezine yerlestirilmis 15 adet Hint egitimli savas fili vardi ve bunlar Makedon birlikleri uzerinde oyle bir etki birakmislardi ki Iskender savastan onceki gece Korku Tanrisi na kurban kesme ihtiyaci hissetmisti Buna ragmen Persler savasi kaybettiler ve Ahamenis imparatorlugu Iskender in eline gecmistir Bazilari savas fillerinin daha once Pers Krali I Xerxes in Yunan seferinde ve hatta I Darius zamaninda Indus Tuna Nehri nde ve MO 512 de Iskitlere karsi kullanildigini iddia eder Ne Ksenofon ne de Herodot bu daha onceki seferlere iliskin anlatimlarinda savas fillerinden soz etmez Partlar doneminde MS 1 yuzyilin baslarindan itibaren filler Iran da kralligin simgesi olarak da kullaniliyordu Bu fikir Grek Baktriya Kralligi ndan benimsenmistir Ek olarak Part savas filinin kullanildigi en az bir ornek vardir Tacitus a gore I Vologases MS 62 deki Rhandeia Muharebesi sirasinda bir savas filine binmistir Sasaniler doneminde Kral I Husrev Mazdakite Isyani na karsi savasan bir filin tepesinde Fars minyaturu Erken Sasani doneminde savas filleri terorize edici etkileri nedeniyle savaslarda psikolojik silah olarak kullanilmistir Daha sonra lojistik bir role donusmus ve Sasani doneminin sonlarinda ordu komutanlari tarafindan savas alanini arastirmak icin kullanilmislardir Sasani filleri Hindistan dan geldikleri icin Zend hapet veya Hintlilerin Komutani olarak bilinen ozel bir sefin emri altindaydi Taretli savas fili Napoli Ulusal Arkeoloji Muzesi nde bulunan Pompeii den bir heykelcik I Sapur Valerianus a karsi savas fillerini kullanmis olabilir Ancak filler en cok II Sapur un kuvvetlerinde kullanilmistir Imparator Julianus bunlarin 337 361 savaslarinda okcularla dolu demir kuleler tasidigindan bahseder muhtemelen abarti kendisi anlattigi savasin gorgu tanigi degildi Filler daha sonra Sasaniler tarafindan Julianus un 363 teki seferi sirasinda Tizpon Samarra da dahil olmak uzere Julian a karsi ve daha sonra Jovianus un kuvvetlerine surpriz bir saldirida kullanildi Gorgu tanigi Ammianus Marcellinus filleri acimasiz acik ceneleri keskin kokusu ve tuhaf gorunumu olan parildayan filler olarak tanimliyor Tizpon da Sasani saflarinin arkasina yerlestirilmislerdi yuruyen tepeler gibi gorunuyorlardi muazzam vucutlarinin hareketleriyle yanlarina gelen herkesi yok etme tehdidinde bulunuyorlardi gecmis deneyimlerden korktuklari icin Ancak bu orneklerin tumu ozellikle zorlu savaslarda genellikle cok az taktiksel etkiye sahip oldugundan normal konuslandirmadan ziyade acil gerekliligin sonuclariydi Filler meydan muharebelerinde kullanildiklarinda klasik Kartaca ve Helenistik uygulamalarin aksine genellikle arkada konumlandirilirdi Sasani filleri muhtemelen taret veya Howdah tasidiklari ve atis platformu olarak kullanildiklari mustahkem sehirlere karsi kusatma savasinda en etkili araclardilar Prokopius a gore Imparator I Justinianus Dara nin surlarini 30 fit 9 1 m yukseltmisti Sasani fillerinin saldirilarini engellemek Procopius Sasanilerin kusatilmis bir sehrin surlarinin uzerinden gecip ok atmasina olanak taniyan ahsap taretlerden bahsetmisti Lazika Savasi sirasinda Mihr Mihroe nin sekiz fili Archaeopolis ve diger Lazca surlarinin kusatmalarinda etkili oldugunu kanitladi Fillerin Sasaniler tarafindan cesitli uygulamalari da bildirilmektedir Agathias bir keresinde fillerin bir nehri abluka altina almak icin kullanildigindan bahsetmistir Sasani Imparatorlugu nun cokusune yakin Kopru Muharebesi nde Bahman Jaduyah yonetimindeki Sasaniler savas filleri de dahil olmak uzere elit Zhayedan guclerini Ebu Ubeyd es Sekafi komutasindaki isgalci Arap Muslumanlara karsi kullanmislardir Beyaz bir fil hortumuyla Arap komutani atindan kopardi ve ayaklarinin altinda cignemistir Catismada Arap Muslumanlar agir kayiplar vermistir Filler Kadisiye Muharebesi nde de kullanilmis ancak basarisiz olmustur Daha sonraki hanedanlar Savas filleri ayni zamanda Seferiler Gazneliler daha az oranda Buveyhiler ve Semerkant bolgesindeki Harezmiler tarafindan da kullanilmistir Timur ordusu savas fillerini Ankara Muharebesi nde de kullanmislardir Populer kulturdeModern satrancin Hint satranciyla ayni sekilde yavas yavas gelistigi Shatranj satranc fil savas filini icerir Gercek zamanli strateji bilgisayar oyunu olan Age of Empires II deki Pers uygarliginin benzersiz birimi tarihin bu donemine atifta bulunarak savas fillerine sahiptir Savas filleri ayni zamanda Age of Empires da Perslerin kullanimina aciktir ve hizli hareket etme haklarina sahiptir Ayrica bakinizSavas fili Fil ile idam Sasani ordusuKaynakca Charles Michael B 2007 The Rise of the Sassanian Elephant Corps Elephants and the Later Roman Empire Iranica Antiqua Cilt 42 ss 301 346 doi 10 2143 IA 42 0 2017880 a b c d e Daryaee Touraj 2016 From Terror to Tactical Usage Elephants in the Partho Sasanian Period The Parthian and Early Sasanian Empires Adaptation and Expansion eds V Sarkhosh Curtis et al Oxford 2016 pp 36 41 The Parthian and Early Sasanian Empires Ingilizce s 36 doi 10 2307 j ctvh1dkb6 7 29 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2024 a b c d e f g Charles Michael B www iranicaonline org 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Julian Oration 2 s The heroic deeds of Constantius Kistler John M 2007 War Elephants Ingilizce U of Nebraska Press s 173 ISBN 978 0 8032 6004 7 Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae Ingilizce Akademiai Kiado 2003 s 369 Richard Nelson Frye The Cambridge History of Iran The period from the Arab invasion to the Saljuqs Cambridge University Press 1975 8 9 Heath Ian 26 Eylul 2015 Armies of the Dark Ages Lulu com ISBN 9781326233327 Kistler John M War Elephants Westport CT Praeger 2006 Konuyla ilgili yayinlarNicolle David 1996 Sassanian Armies the Iranian empire early 3rd to mid 7th centuries AD Montvert ISBN 1 874101 08 6 Rance Philip 2003 Elephants in Warfare in Late Antiquity Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae 43 3 4 ss 355 384 doi 10 1556 aant 43 2003 3 4 10 Wilcox Peter 2001 Rome s Enemies 3 Parthians and Sassanid Persians Osprey ISBN 0 85045 688 6 Dis baglantilarhttp www iranian com main 2011 jul ancient world war 0 http www iranchamber com history parthians parthians php http www artarena force9 co uk sass2 htm