Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Priştine (Arnavutça: Prishtinë / Prishtina; Sırpça: Priština / Приштина) Kosova'nın başkenti ve en büyük şehri.
| Priştine Prishtinë | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Priştine Priştine’nin Kosova'daki konumu | |
| Ülke/Bölge/UNMIK |  Kosova (de facto) Kosova ve Metohiya (de jure) UNMIK (de jure) |
| İl// | Priştine |
| Belediye | Priştine |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Përparim Rama (LDK) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 854 km² |
| Rakım | 652 m |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 198,214 |
| • Yoğunluk | 385.5/km² |
| Zaman dilimi | (OAS) |
| • Yaz (YSU) | (OAYS) |
| Alan kodu | +383 38 |
| Plaka kodu | 01 |
Resmî site Priştine Belediyesi | |
De facto olarak Kosova’nın Priştine ilinde; de jure olarak Sırbistan’a bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi’nin Kosovski ilinde yer alır. Ayrıca de jure olarak Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetim Misyonu’nun Priştine Bölgesi’nde (District of Pristina) bulunur.
Coğrafya
Kosova’nın ortasından biraz doğuda, cumhuriyetin kuzeydoğu kesiminde ’nın alt kesiminde yer alır. Tarihî Kosova Ovası'nın üstünde konumlanan şehir, Fushë Kosova, Kastriot ve Graçaniça belediyeleri ile çevrelenmiştir.
Priştine-Mitroviça kara yolu üzerinde Sultan Murad Hüdavendigâr’ın öldürüldüğü yerde kurulan türbe Meşhed-i Hüdavendigâr ve Gazimestan bulunur.
Priştine, güneyde ana şehirler olarak Prizren (batı koluyla) ve Makedonya’nın başkenti Üsküp’e ulaşan ana kara yolunun kuzey ucunda yer alır. Şehrin kuzeyindeki iki ana kara yolu ise Mitroviça ve Poduyeva’ya ulaşır.
Tarih
Erken dönem
Roma döneminde Priştine’nin 15 km civarında bulunan Ulpiana şehri bir yerleşim yeri olarak mevcut olmuştur. Bu şehir tamamen yok edilmiş, daha sonraları da İmparator I. Justinianus tarafından yeniden kurulmuştur. Bugün Liplan şehrinin bu tarihi şehrin üzerinde bulunduğu söylenir.
Roma'nın çöküşü sonrasında Priştine, Balkanlar’da konumu gereği, bulundurduğu iyi pozisyonunu, ticaret merkezi özelliğini korumuştur.
Priştine, Sırbistan bölgesi içinde başkent olduğu II. Stefan Uroş Milutin (1282-1321) döneminde önemini daha da arttırmıştır.[] 1389 yılındaki büyük savaş olan 1. Kosova Savaşı’na kadar diğer Sırp idarecilerin altında bu durum sürmüştür.
Osmanlı Dönemi
1. Kosova Savaşı'nın Osmanlı Türklerince kazanılması sonrasında bütün Kosova bölgesinde olduğu gibi, bu bölgenin önemli şehirlerinden Priştine’de de yeni bir dönem başlamıştır. Yeni dönemde Priştine’de Osmanlı devlet idaresi, kurumlarıyla beraber yerleşmiştir.
Osmanlı hâkimiyetindeki Priştine, kısa sürede İslamî karakter kazanmaya başlamıştır. Bu dönemlerde şehir, yeni kimlik altında gelişmiştir. Osmanlı devrinde bir Balkan şehri olan Priştine, Priştineli Mesihi gibi birçok divan ve halk şairi, ünlü kişilik yetiştirmiş bir kenttir.
1870’lerde Balkanlar’da Osmanlı idaresi aleyhine gelişen hareketler sonrasında Priştine'de bu durumların sonuçları görülmeye başlar.
19. yüzyılda hazırlanan bir Osmanlı atlasına göre ilgili yüzyıl sonlarında, Üsküp, Priştine, Seniçe, İpek, Prizren ve Taşlıca sancaklarından oluşan Kosova Vilayeti'nin sancak merkezlerinden biri olan Priştine 11.000 kişilik nüfusa sahiptir. Söz konusu dönemde Kosova Vilayeti’nin idarî merkezi olan Üsküp’ün nüfusu 25.000'dir. Prizren ise 38.000 kişilik nüfusa sahiptir.
Balkan Savaşları
20. yüzyıl başında Balkanlar’da Osmanlı egemenliğinin kalkması sonucunu doğuran Birinci Balkan Savaşı ve İkinci Balkan Savaşı sırasında Priştine büyük sıkıntılar yaşamıştır. Şehre Ekim 1912’de giren Sırp ordusu Priştine’deki Müslümanlara (Türk, Arnavut vb.) ağır saldırılar ve katliamlar gerçekleştirmiştir.
1. Dünya Savaşı'nda Priştine
Uzun yıllar Osmanlı idaresinde kalan şehir I. Dünya Savaşı’ndan sonra Yugoslavya'nın bir parçası hâline geldi. Balkan Savaşları'ndan sonra, Kosova'nın birçok yerinden olduğu gibi, Priştine'den de on binlerce Türk ve Müslüman, özellikle Türkiye'ye göç etmek durumunda kalmıştır. Bugün, Türkiye'de yaşayan Kosova Türklerinin az sayılmayan bir kısmı Priştine kökenlidir.
2. Dünya Savaşı'nda Priştine
II. Dünya Savaşı sırasında, 1941-1945 yılları arasında Priştine, İtalya ordusunun kontrolüne geçmiştir.
Yakın Tarih
1946’da Priştine, Sosyalist Kosova Özerk Bölgesi'nin başkenti olmuştur. 1953’ten 1999’a kadar şehrin nüfusu 24.000’den 300.000 civarına dayanmıştır. Bu dönemde, şehirde yaşayan her milletin nüfusunda artış görülse de en büyük artış Arnavut nüfusta görülmüştür. Arnavutlardaki büyük nüfus artışının sebebi, son dönemde Kosova'da görüldüğü gibi, dağlık bölgelerden Priştine’ye yapılan göçtür. 1980’lerde şehir nüfus oranının % 70 kadarının Arnavut olduğu söylenmektedir.
Priştine, Kosova’nın başkenti olması sebebiyle, Kosova’da Sırpların başını çektiği Yugoslavya idaresine karşı gerçekleştirilen protesto gösterilerinin de merkezi olmuştur. Kasım 1968’de yapılan öğrenci hareketleri Priştine üzerinden Belgrad’a doğru olmuştur. Bu hareketler, dönemin Yugoslavya güvenlik güçlerince ortadan kaldırılmıştır. Tito idaresi tarafından bu dönemde Priştine Üniversitesi’ne bağımsız bir enstitü özelliği verilmiştir. Ancak, sonraki dönemde Belgrad Üniversitesi’nin karşısında Kosova’daki demokratik faaliyetlerin bilim ve idare merkezi olmaya başlayan üniversiteye baskılar uygulanmıştır.
1998-1999 Kosova Savaşı Dönemi
1989 yılında Sırbistan cumhurbaşkanı Slobodan Miloşeviç’in Kosova’da yaptığı ve Sırpları koruyup diğer halklara gözdağı veren konuşması ardından Priştine’de her alanda durumlar değişmeye başlamıştır. Sıkıyönetim idaresi şeklinde gelişen ve Müslümanları her alanda devre dışı bırakmaya yönelen anlayış sonucunda Priştine zor bir döneme girmiş oldu.
Sıkıyönetim ve baskıcı idarenin patlama noktası olan 1998 yılında Priştine’de durum iyice gerginleşmişti. 24 Mart 1999’da NATO güçlerinin Yugoslavya ordusuna ve Yugoslavya idarî yapılarına yönelik başlattığı harekât sonucunda birçok yapı bombalandı. Bu süreçte Priştine’de de birçok bombalama gerçekleştirildi.
1999 Mart'ı ile beraber Priştine’de büyük şiddet olayları başladı. Bu dönemde Arnavut ve Türklere Sırp asker, polis ve gerilla güçleri tarafından büyük saldırılar gerçekleştirildi. Çeşitli gizli yollarla Arnavut ve Türk ailelerinin büyük kısmı şehri boşaltarak başta Makedonya, Arnavutluk ve Türkiye olmak üzere kaçabildikleri bölgelere sığındılar. Bu dönemde Türkiye’de göçmen kampları kurulmuştur.
Savaş sonrasında Priştine’de bu döneme dek yaşayan Sırpların çok büyük kısmı şehri terk etti. Bunlardan bir kısmı Priştine yakınlarındaki Sırp yerleşim yeri olan Graçaniça’ya yerleştiler. Sırpların boşalttıkları yerlere Priştine dışından şehre gelen Arnavut köylüleri geçti. Şehir, 1999’dan sonra çok büyük bir göç dalgası yaşamış ve nüfusunu epeyce arttırmıştır. Bu hareketlenme, köy ve dağlık bölgelerdeki Arnavutların göçü idi. Son nüfus hareketleri neticesinde Priştine’nin demografik yapısı Arnavutlar lehine iyice değişti. Şehirde yaşayan Türkler, savaş sonrasında azınlık durumuna düşmüşlerdir.
Günümüzde Priştine
Priştine, Kosova Cumhuriyeti'nin idarî, kültürel, ticari, ekonomik vb. yönlerden merkez şehridir. Özellikle, Kosova'nın bağımsızlığından sonra (17 Şubat 2008), şehrin ulusal ve uluslararası yolları genişletilmeye başlanmıştır; binalarının bazıları tadil edilmiştir, bazılarının tadilatına hâlen devam edilmektedir. Şehir, Kosova’nın geneli gibi, bir yeniden yapılanma içindedir. Kosova'nın idare, eğitim ve kültür merkezi olan Priştine'de, Priştine Üniversitesi ve Priştine Uluslararası Havalimanı bulunmaktadır.
Priştine'deki Osmanlı eserleri, tarihî süreçte ciddi zararlar görmüştür. Osmanlı sonrasındaki devirden itibaren başkent sıfatı verilen şehirde, Slav ve Batı tarzı bir anlayış ve yaşam tarzı egemen kılınmaya çalışılmış ve bu çalışma sistemiyle şehir, Osmanlı kimliğinden kısmî uzaklaşmalar yaşamıştır.
Şehir, Yugoslavya ve NATO arasında 1999 yılında meydana gelen savaştan sonra BM'nin kontrol merkezi oldu. Priştine, I. ve II. Kosova Savaşları'nın yapıldığı ovada yer almaktadır. Bu yönüyle de ayrıca, Türkler için önemlidir. Priştine yakınlarında, Kosova Ovası'nda I. Murat'ın türbesi (Meşhed-i Hüdavendigâr) bulunmaktadır.
Nüfus ve Kültürel Yapı
Başkent Priştine'nin nüfusu 200.000 civarındadır. 2011 Kosova Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Priştine’nin toplam nüfusu 198.214’tür. Belediye sınırları içinde km²’ye düşen insan sayısı 385.5 olarak görünmüştür.
Şehirde Arnavutlar, Türkler, Boşnaklar, Sırplar ve Romlar yaşamaktadır. Şehir, başkent olması sebebiyle, çok etnikli bir yöne sahiptir. Kosova'nın geneli de çok etniklidir ancak Priştine, birçok yönüyle Kosova'nın diğer şehirlerinden ayrılır. Burası, tipik bir Balkan ve Müslüman şehri olması sıfatının üstüne Avrupa tarzı Batı kültürünü de eklemiş bir yapı arz eder.
Şehir, Kosova’nın alışveriş, eğlence ve gece hayatı bakımından en canlı şehridir. Büyük alışveriş merkezleri ve kafeler, özellikle genç nüfusun buluşma yerlerinin başında gelir.
Demografik Yapı
Osmanlı İmparatorluğu’nda
- 1486: 392 aile
- 1487: 412 Hristiyan ev sahibi ve 94 Müslüman ev sahibi
- 1569: 692 aile
- 1669: 2.060 aile
- 1685: 3.000 aile
- 1689: 4.000 aile
Osmanlı Devleti’nde Kosova Vilayeti devrinde:
- 1850: 12.000 vatandaş; 3.000 aile
- 1902: 18.000 vatandaş; 3.760 aile
Sırbistan ve Yugoslavya Krallığı’nda
- 1921: 14.338 vatandaş
- 1931: 18.358 vatandaş:
- Türk - 7.573 (% 42)
- Sırp - 5.738 (% 31)
- Arnavut - 2.351 (% 13)
- diğerleri (Romlar vb.) - 2.651 (% 14)
Sosyalist Yugoslavya’da
- 1948: 19.631 vatandaş; 4.667 aile.
- 1953: 24.229 vatandaş:
- Arnavut - 9.034 (% 37)
- Sırp ve Karadağlı - 7.951 (% 33)
- Türk - 4.726 (% 20)
- Rom ve diğerleri - 2.518 (% 10)
- 1961: 38,593 vatandaş; 9.095 aile:
- 1971: 69,514 vatandaş; 14,813 aile:
- 1981: 108,083 vatandaş; 21,017 aile:
- 1991: 199.654 vatandaş
Bağımsızlık Sonrasında
- 2004: 500.000 vatandaş
Not: İstatistikler % 100 oranında gerçek rakamları yansıtmayabilir.
İstatistikler, Priştine’nin yakın tarihte yaşadığı demografik değişikliği gösterir niteliktedir. 1950’den itibaren Türklere karşı Yugoslavya çapında girişilen asimilasyon ve korkutarak göçe zorlama politikasının sonucu olarak istatistiklerde Türk nüfusunun hızla düştüğü ve sonraki istatistiklerde de kayda alınmadığı görülmektedir. 1950 sonrasında Kosova’nın her yerinde olduğu gibi, Priştineli Türklerin büyük kısmı da Türkiye’ye göç etmiştir. Göç etmeyenler içindeki büyük bir kısım da yavaş yavaş kendisini Arnavut kimliğine yazdırmak durumunda kalmıştır. Bu sebeple yukarıda 1953 ve sonrasındaki istatistik yıllarında Türkler, “Arnavut, Müslüman” gibi isimlendirmelerin içinde sayılmışlardır.
Ekonomi
Priştine’de son rakamlara göre 8.725 adet işletme ve 75.089 çalışan mevcuttur. Son savaşın akabinde ekonomik canlanmayla doğru orantılı olarak şehirde çok sayıda yol yapımı, yol düzeltme ve genişletme çalışması yapılmıştır. Altyapı çalışmaları yapılmıştır. Şehrin güneyinden Ferizovik’e otoyol çalışması başlatılmıştır.
Balkanlar’ın en yüksek binası olması planlanan 400 milyon Avroluk bir proje olan binanın yapımına başlanmıştır. Binanın 38’inci katındaki restorandan bütün şehri izlemek mümkün olacaktır.
Kardeş Şehirler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b 2011 Genel Nüfus Sayımı REKOS2011 12 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kosova İstatistik Kurumu
- ^ Binbaşı M.Nasrullah; Kolağası M.Rüşdi; Mülazım M.Eşref, Osmanlı Atlası - XX. Yüzyıl Başları, (Haz.: Yaşar Baş, Rahmi Tekin), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 2003, s. 28
- ^ "The New York Times, 31 Aralık 1912". 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2010.
- ^ Sacit Kutlu, Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007
- ^ "Priştine Belediyesi'ne dair tahmini demografi verileri". 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010.
- ^ "Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması". Ankara Büyükşehir Belediyesi. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2010.
- ^ Twinning Cities: International Relations 24 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tiran Belediyesi
- ^ Turkey’s Bursa, Kosovo’s Pristina become sister cities 14 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Bulletin (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pristine Arnavutca Prishtine Prishtina Sirpca Pristina Prishtina Kosova nin baskenti ve en buyuk sehri Pristine PrishtineSehirBayrakArmaPristinePristine nin Kosova daki konumuUlke Bolge UNMIKKosova de facto Kosova ve Metohiya de jure UNMIK de jure Il PristineBelediyePristineIdare Belediye BaskaniPerparim Rama LDK Yuzolcumu Toplam854 km Rakim652 mNufus 2011 Toplam198 214 Yogunluk385 5 km Zaman dilimiUTC 01 00 OAS Yaz YSU UTC 02 00 OAYS Alan kodu 383 38Plaka kodu01Resmi site Pristine Belediyesi De facto olarak Kosova nin Pristine ilinde de jure olarak Sirbistan a bagli Kosova ve Metohiya Ozerk Bolgesi nin Kosovski ilinde yer alir Ayrica de jure olarak Birlesmis Milletler Kosova Gecici Yonetim Misyonu nun Pristine Bolgesi nde District of Pristina bulunur CografyaPristine ve civari Kosova nin ortasindan biraz doguda cumhuriyetin kuzeydogu kesiminde nin alt kesiminde yer alir Tarihi Kosova Ovasi nin ustunde konumlanan sehir Fushe Kosova Kastriot ve Gracanica belediyeleri ile cevrelenmistir Pristine Mitrovica kara yolu uzerinde Sultan Murad Hudavendigar in olduruldugu yerde kurulan turbe Meshed i Hudavendigar ve Gazimestan bulunur Pristine guneyde ana sehirler olarak Prizren bati koluyla ve Makedonya nin baskenti Uskup e ulasan ana kara yolunun kuzey ucunda yer alir Sehrin kuzeyindeki iki ana kara yolu ise Mitrovica ve Poduyeva ya ulasir TarihErken donem Pristine ye panoramik bakis Roma doneminde Pristine nin 15 km civarinda bulunan Ulpiana sehri bir yerlesim yeri olarak mevcut olmustur Bu sehir tamamen yok edilmis daha sonralari da Imparator I Justinianus tarafindan yeniden kurulmustur Bugun Liplan sehrinin bu tarihi sehrin uzerinde bulundugu soylenir Roma nin cokusu sonrasinda Pristine Balkanlar da konumu geregi bulundurdugu iyi pozisyonunu ticaret merkezi ozelligini korumustur Pristine Sirbistan bolgesi icinde baskent oldugu II Stefan Uros Milutin 1282 1321 doneminde onemini daha da arttirmistir kaynak belirtilmeli 1389 yilindaki buyuk savas olan 1 Kosova Savasi na kadar diger Sirp idarecilerin altinda bu durum surmustur Osmanli Donemi Kultur BakanligiPristine nin meshur oteli Grand Hotel 1 Kosova Savasi nin Osmanli Turklerince kazanilmasi sonrasinda butun Kosova bolgesinde oldugu gibi bu bolgenin onemli sehirlerinden Pristine de de yeni bir donem baslamistir Yeni donemde Pristine de Osmanli devlet idaresi kurumlariyla beraber yerlesmistir Osmanli hakimiyetindeki Pristine kisa surede Islami karakter kazanmaya baslamistir Bu donemlerde sehir yeni kimlik altinda gelismistir Osmanli devrinde bir Balkan sehri olan Pristine Pristineli Mesihi gibi bircok divan ve halk sairi unlu kisilik yetistirmis bir kenttir 1870 lerde Balkanlar da Osmanli idaresi aleyhine gelisen hareketler sonrasinda Pristine de bu durumlarin sonuclari gorulmeye baslar 19 yuzyilda hazirlanan bir Osmanli atlasina gore ilgili yuzyil sonlarinda Uskup Pristine Senice Ipek Prizren ve Taslica sancaklarindan olusan Kosova Vilayeti nin sancak merkezlerinden biri olan Pristine 11 000 kisilik nufusa sahiptir Soz konusu donemde Kosova Vilayeti nin idari merkezi olan Uskup un nufusu 25 000 dir Prizren ise 38 000 kisilik nufusa sahiptir Balkan Savaslari 20 yuzyil basinda Balkanlar da Osmanli egemenliginin kalkmasi sonucunu doguran Birinci Balkan Savasi ve Ikinci Balkan Savasi sirasinda Pristine buyuk sikintilar yasamistir Sehre Ekim 1912 de giren Sirp ordusu Pristine deki Muslumanlara Turk Arnavut vb agir saldirilar ve katliamlar gerceklestirmistir 1 Dunya Savasi nda Pristine Uzun yillar Osmanli idaresinde kalan sehir I Dunya Savasi ndan sonra Yugoslavya nin bir parcasi haline geldi Balkan Savaslari ndan sonra Kosova nin bircok yerinden oldugu gibi Pristine den de on binlerce Turk ve Musluman ozellikle Turkiye ye goc etmek durumunda kalmistir Bugun Turkiye de yasayan Kosova Turklerinin az sayilmayan bir kismi Pristine kokenlidir 2 Dunya Savasi nda Pristine Hukumet Binasi 1999 Savasinda hasar goren eski banka binasi II Dunya Savasi sirasinda 1941 1945 yillari arasinda Pristine Italya ordusunun kontrolune gecmistir Yakin Tarih Pristine Halk Kutuphanesi 1946 da Pristine Sosyalist Kosova Ozerk Bolgesi nin baskenti olmustur 1953 ten 1999 a kadar sehrin nufusu 24 000 den 300 000 civarina dayanmistir Bu donemde sehirde yasayan her milletin nufusunda artis gorulse de en buyuk artis Arnavut nufusta gorulmustur Arnavutlardaki buyuk nufus artisinin sebebi son donemde Kosova da goruldugu gibi daglik bolgelerden Pristine ye yapilan goctur 1980 lerde sehir nufus oraninin 70 kadarinin Arnavut oldugu soylenmektedir Pristine Kosova nin baskenti olmasi sebebiyle Kosova da Sirplarin basini cektigi Yugoslavya idaresine karsi gerceklestirilen protesto gosterilerinin de merkezi olmustur Kasim 1968 de yapilan ogrenci hareketleri Pristine uzerinden Belgrad a dogru olmustur Bu hareketler donemin Yugoslavya guvenlik guclerince ortadan kaldirilmistir Tito idaresi tarafindan bu donemde Pristine Universitesi ne bagimsiz bir enstitu ozelligi verilmistir Ancak sonraki donemde Belgrad Universitesi nin karsisinda Kosova daki demokratik faaliyetlerin bilim ve idare merkezi olmaya baslayan universiteye baskilar uygulanmistir 1998 1999 Kosova Savasi Donemi 1989 yilinda Sirbistan cumhurbaskani Slobodan Milosevic in Kosova da yaptigi ve Sirplari koruyup diger halklara gozdagi veren konusmasi ardindan Pristine de her alanda durumlar degismeye baslamistir Sikiyonetim idaresi seklinde gelisen ve Muslumanlari her alanda devre disi birakmaya yonelen anlayis sonucunda Pristine zor bir doneme girmis oldu Sikiyonetim ve baskici idarenin patlama noktasi olan 1998 yilinda Pristine de durum iyice gerginlesmisti 24 Mart 1999 da NATO guclerinin Yugoslavya ordusuna ve Yugoslavya idari yapilarina yonelik baslattigi harekat sonucunda bircok yapi bombalandi Bu surecte Pristine de de bircok bombalama gerceklestirildi 1999 Mart i ile beraber Pristine de buyuk siddet olaylari basladi Bu donemde Arnavut ve Turklere Sirp asker polis ve gerilla gucleri tarafindan buyuk saldirilar gerceklestirildi Cesitli gizli yollarla Arnavut ve Turk ailelerinin buyuk kismi sehri bosaltarak basta Makedonya Arnavutluk ve Turkiye olmak uzere kacabildikleri bolgelere sigindilar Bu donemde Turkiye de gocmen kamplari kurulmustur Savas sonrasinda Pristine de bu doneme dek yasayan Sirplarin cok buyuk kismi sehri terk etti Bunlardan bir kismi Pristine yakinlarindaki Sirp yerlesim yeri olan Gracanica ya yerlestiler Sirplarin bosalttiklari yerlere Pristine disindan sehre gelen Arnavut koyluleri gecti Sehir 1999 dan sonra cok buyuk bir goc dalgasi yasamis ve nufusunu epeyce arttirmistir Bu hareketlenme koy ve daglik bolgelerdeki Arnavutlarin gocu idi Son nufus hareketleri neticesinde Pristine nin demografik yapisi Arnavutlar lehine iyice degisti Sehirde yasayan Turkler savas sonrasinda azinlik durumuna dusmuslerdir Gunumuzde PristineKosova nin baskenti Pristine nin 2005 yilindaki gorunumu lt kuzey guney gt Pristine Kosova Cumhuriyeti nin idari kulturel ticari ekonomik vb yonlerden merkez sehridir Ozellikle Kosova nin bagimsizligindan sonra 17 Subat 2008 sehrin ulusal ve uluslararasi yollari genisletilmeye baslanmistir binalarinin bazilari tadil edilmistir bazilarinin tadilatina halen devam edilmektedir Sehir Kosova nin geneli gibi bir yeniden yapilanma icindedir Kosova nin idare egitim ve kultur merkezi olan Pristine de Pristine Universitesi ve Pristine Uluslararasi Havalimani bulunmaktadir Pristine deki Osmanli eserleri tarihi surecte ciddi zararlar gormustur Osmanli sonrasindaki devirden itibaren baskent sifati verilen sehirde Slav ve Bati tarzi bir anlayis ve yasam tarzi egemen kilinmaya calisilmis ve bu calisma sistemiyle sehir Osmanli kimliginden kismi uzaklasmalar yasamistir Sehir Yugoslavya ve NATO arasinda 1999 yilinda meydana gelen savastan sonra BM nin kontrol merkezi oldu Pristine I ve II Kosova Savaslari nin yapildigi ovada yer almaktadir Bu yonuyle de ayrica Turkler icin onemlidir Pristine yakinlarinda Kosova Ovasi nda I Murat in turbesi Meshed i Hudavendigar bulunmaktadir Fatih CamiiNufus ve Kulturel YapiBaskent Pristine nin nufusu 200 000 civarindadir 2011 Kosova Genel Nufus Sayimi sonuclarina gore Pristine nin toplam nufusu 198 214 tur Belediye sinirlari icinde km ye dusen insan sayisi 385 5 olarak gorunmustur Sehirde Arnavutlar Turkler Bosnaklar Sirplar ve Romlar yasamaktadir Sehir baskent olmasi sebebiyle cok etnikli bir yone sahiptir Kosova nin geneli de cok etniklidir ancak Pristine bircok yonuyle Kosova nin diger sehirlerinden ayrilir Burasi tipik bir Balkan ve Musluman sehri olmasi sifatinin ustune Avrupa tarzi Bati kulturunu de eklemis bir yapi arz eder Sehir Kosova nin alisveris eglence ve gece hayati bakimindan en canli sehridir Buyuk alisveris merkezleri ve kafeler ozellikle genc nufusun bulusma yerlerinin basinda gelir Demografik YapiPristine UNMIK KarargahiSehir merkeziHukumet BinasiOsmanli Imparatorlugu nda 1486 392 aile 1487 412 Hristiyan ev sahibi ve 94 Musluman ev sahibi 1569 692 aile 1669 2 060 aile 1685 3 000 aile 1689 4 000 aile Osmanli Devleti nde Kosova Vilayeti devrinde 1850 12 000 vatandas 3 000 aile 1902 18 000 vatandas 3 760 aileSirbistan ve Yugoslavya Kralligi nda 1921 14 338 vatandas 1931 18 358 vatandas Turk 7 573 42 Sirp 5 738 31 Arnavut 2 351 13 digerleri Romlar vb 2 651 14 Sosyalist Yugoslavya da 1948 19 631 vatandas 4 667 aile 1953 24 229 vatandas Arnavut 9 034 37 Sirp ve Karadagli 7 951 33 Turk 4 726 20 Rom ve digerleri 2 518 10 1961 38 593 vatandas 9 095 aile Arnavut 19 060 49 Sirp ve Karadagli 14 695 38 Hirvat 404 1 Rom 1951971 69 514 vatandas 14 813 aile Arnavut 40 873 59 Sirp ve Karadagli 19 767 28 Rom 4 199 6 1981 108 083 vatandas 21 017 aile Arnavut 75 803 70 Sirp ve Karadagli 21 067 19 Rom 5 101 5 Musluman 2 504 2 1991 199 654 vatandasBagimsizlik Sonrasinda 2004 500 000 vatandas Not Istatistikler 100 oraninda gercek rakamlari yansitmayabilir Istatistikler Pristine nin yakin tarihte yasadigi demografik degisikligi gosterir niteliktedir 1950 den itibaren Turklere karsi Yugoslavya capinda girisilen asimilasyon ve korkutarak goce zorlama politikasinin sonucu olarak istatistiklerde Turk nufusunun hizla dustugu ve sonraki istatistiklerde de kayda alinmadigi gorulmektedir 1950 sonrasinda Kosova nin her yerinde oldugu gibi Pristineli Turklerin buyuk kismi da Turkiye ye goc etmistir Goc etmeyenler icindeki buyuk bir kisim da yavas yavas kendisini Arnavut kimligine yazdirmak durumunda kalmistir Bu sebeple yukarida 1953 ve sonrasindaki istatistik yillarinda Turkler Arnavut Musluman gibi isimlendirmelerin icinde sayilmislardir EkonomiPristine de son rakamlara gore 8 725 adet isletme ve 75 089 calisan mevcuttur Son savasin akabinde ekonomik canlanmayla dogru orantili olarak sehirde cok sayida yol yapimi yol duzeltme ve genisletme calismasi yapilmistir Altyapi calismalari yapilmistir Sehrin guneyinden Ferizovik e otoyol calismasi baslatilmistir Balkanlar in en yuksek binasi olmasi planlanan 400 milyon Avroluk bir proje olan binanin yapimina baslanmistir Binanin 38 inci katindaki restorandan butun sehri izlemek mumkun olacaktir Kardes SehirlerAnkara Turkiye 2005 Dirac Arnavutluk Karaci Pakistan Tiran Arnavutluk Bursa Turkiye 2010 Bolu Turkiye Konya TurkiyeAyrica bakinizPristine Uluslararasi Havalimani Pristine Universitesi Pristine ili 1998 1999 Kosova SavasiKaynakcaWikimedia Commons ta Pristine ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b 2011 Genel Nufus Sayimi REKOS2011 12 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kosova Istatistik Kurumu Binbasi M Nasrullah Kolagasi M Rusdi Mulazim M Esref Osmanli Atlasi XX Yuzyil Baslari Haz Yasar Bas Rahmi Tekin Osmanli Arastirmalari Vakfi Istanbul 2003 s 28 The New York Times 31 Aralik 1912 10 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ocak 2010 Sacit Kutlu Milliyetcilik ve Emperyalizm Yuzyilinda Balkanlar ve Osmanli Devleti Istanbul Bilgi Universitesi Yayinlari Istanbul 2007 Pristine Belediyesi ne dair tahmini demografi verileri 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2010 Kardes Kentleri Listesi ve 5 Mayis Avrupa Gunu Kutlamasi Ankara Buyuksehir Belediyesi 23 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2010 Twinning Cities International Relations 24 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Tiran Belediyesi Turkey s Bursa Kosovo s Pristina become sister cities 14 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi World Bulletin Ingilizce