Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Psikiyatri hemşireliği veya ruh sağlığı hemşireliği, ruh sağlığı konusunda uzmanlaşmış ve her yaştan akıl hastalığı veya sıkıntı yaşayan insanlara bakan bir hemşirenin atanmış pozisyonu olan psikiyatri alanında hizmet sunan beş ana ruh sağlığı profesyonelinden biridir. Psikiyatri hemşireleri çocuklar, ergenler, yetişkinler ve yaşlılar gibi gelişim sürecinin her aşamasında bireyle çalışmaktadır. Ruhsal açıdan güçlük yaşayan ve/veya ruhsal problemleri olan bireylerin yanı sıra, kriz yaşmakta olan ya da yaşam problemleri deneyimleyen sağlıklı bireyler de ruh sağlığı ve psikiyatri hemşirelerinin çalışma alanına girmektedir.
Bunlar şunları içerir: nörogelişimsel bozukluklar, şizofreni, şizoaffektif bozukluk, duygudurum bozuklukları, bağımlılık, anksiyete bozuklukları, kişilik bozuklukları, yeme bozuklukları, intihar düşünceleri, psikoz, paranoya ve kendine zarar verme.
Tarihçe
Psikiyatri hemşireliği, bilimsel anlamda psikiyatrinin yükselişine bağlı olarak 19. yüzyılın sonlarında yeni bir uzmanlık alanı olarak ortaya çıkmıştır. Zaman içinde psikiyatri hastalarına değişen bakış açısı, psikoterapi ekollerinin ortaya çıkması ve yeni tedavi yöntemlerinin bulunması ile birlikte psikiyatri alanında eğitimli, nitelikli ve hatta uzman olan, personel ihtiyacı açığa çıkmıştır. Bu doğrultuda, psikiyatri hemşireliği zaman içerisinde yükselen ve psikiyatri alanında önemli konuma yerleşen bir meslek grubu ve uzmanlık alanı haline gelmiştir.
Psikiyatri hemşireliğinin tarihi incelendiğinde toplumsal, ekonomik, kültürel değişimlerden ve teknolojik gelişmelerden etkilendiği görülmektedir. Dünyada 8.-11. yüzyıllar arasında büyük gelişmeler yaşanmış, tıp ve psikiyatri alanları da bu gelişmelerden payını almıştır. Bu yüzyıllarda, psikiyatriye yönelik tanı ve tedaviler geliştirilmemiş olmasına karşın Ortadoğu’da düşkün ve psikiyatri hastalarına bakım veren merkezlerin ilk örnekleri görülmektedir. Bilinen ilk psikiyatrik bakım merkezleri 8.-11. yüzyıllar arasında inşa edilmiştir. Bu merkezlerdeki görevleriler usta-çırak ilişkisi şeklinde yetişmiş ve hemşirelik bakımından çok; iyi iletişim, şefkatli, merhametli ve koruyucu bir yaklaşım sergilemişlerdir. Bu zaman aralığında, feodal ve teokratik bir şekilde yönetilen Avrupa ülkelerinin; bir yandan iç savaşlar ile boğuşurken bir yandan da doğuda Araplar ve Türkler ile savaştığı bilinmektedir. Bu çatışmalar, o dönemde Avrupa’nın bilim ve sanatın her alanında geri kalmasına neden olurken diğer ülkeler felsefe ve bilim alanında gelişmeler kat etmişlerdir.
Avrupa, Anadolu ve Ortadoğu uygarlıkları 12. yüzyıl boyunca çatışma ve savaşlar içinde olmuştur. Bu dönemde özellikle haçlı seferleri ön plana çıkmaktadır. Avrupa savaşlar ve seferlerle bir yandan her alanda yıpranırken diğer yandan da kiliseler gücünü artmıştır. Bu dönemde Avrupa bilim ve sanat alanında fazla gelişememiştir. Altın çağını yaşayan İslam uygarlıkları ise, Avrupa ile etkileşim haline geçmiş ve kaybolan antik çağ felsefelerini içeren yazmalarının çevirilerini yapmışlardır. Bu durum, İslam coğrafyasında cereyan etmekte olan bilimsel gelişmelere hız kazandırmıştır. Bu dönemde yaşanan gelişmeler psikiyatri hizmetlerini etkilememiştir. Psikiyatri hastalarına bakım veren merkezlerin sayısı artmasına karşın, hastalara yaklaşım ve tedavide büyük bir değişim olmamıştır.
İlk yarısında Moğol istilası ile başlayan 13. Yüzyılda, Anadolu ve Orta Asya’da büyük yıkımlar ve parçalanmalar yaşanmıştır. Mevcut ülkelerin çoğu yıkılmış ve siyasi birlik bozulmuştur. Bu durumda İslam coğrafyasını her alanda geriye götürmüştür. Avrupa’da da 13. yüzyılda siyasi olarak bütünlük görülmemiş ve savaşlar devam etmiştir. Dinin ve o dönem ortaya çıkan Cadı Çekici adlı kitabın etkisiyle, psikozu olan hastalar cadı veya şeytan olarak damgalanmış, bu nedenle kötü muamele görmüş, dışlanmış, hatta öldürülmüştür. Tüm bunlara ek olarak, bu dönemde psikiyatri hastaları için “Asylum” adı verilen birçok büyük akıl hastanesi açılmaya başlanmıştır. Bu kurumlarda ortamın çok kötü olduğu, psikiyatri hastalarının hiçbir şey hissetmediği ve anlamadığının düşünüldüğü, hastalara insanlık dışı muameleler yapıldığı, hastanelere kapatılan hastaların belirli aralıklarla sergilenerek halkı eğlendirmek için kullanıldığı bildirilmektedir. Bu dönemde hastalar genellikle zincirlenmiş veya hücrelere kapatılmışlardır. Bu kurumlarda çoğu zaman hastalarla ilgilenen kimse bulunmadığı ve hastaların bakımlarının iyileşmiş eski hastalar tarafından yapıldığı bildirilmektedir.
On sekizinci yüzyılın başından itibaren milliyetçilik akımı tüm dünyayı sarmaya başlamıştır. 1789 yılında Fransız ihtilali ile birlikte dünyada saltanat ve kraliyet ile yönetilen imparatorluklar zaman içinde çökmeye başlamış ve birçok yeni ülke kurulmaya başlamıştır. Bununla beraber insan haklarının öneminin vurgulanması ve hümanizm gibi akımların etkisiyle psikiyatri alanı dahil birçok alanda iyileşmeler görülmeye başlanmıştır. İngiltere’de 1774 yılında Avam Kamarası tarafından seçilen komite akıl hastaları için ilk tüzüğü (Madhouses) çıkartmıştır.
18. yüzyılın sonuna kadar yaygın bir şekilde devam psikiyatri hastanelerindeki insanlık dışı uygulamalar, 1793 yılında Fransa’da Philippe Pinel ve İngiltere’de Willliam Tuke’un psikiyatri hastalarını zincirlerinden kurtarmasıyla birlikte tamamen değişmiştir. Psikiyatri tarihi açısından bir dönüm noktası niteliğindeki bu olay ile modern psikiyatrik tedavi ve bakım başlamıştır. Bu değişimler özellikle tedavi, uygulama ve hastalara yaklaşım alanlarında olmuştur. Tedavide moral tedavi (hastalara insanlık dışı muamelesi yapmak yerine şefkat ve anlayışla yaklaşılması) yaklaşımı ve insancıl yaklaşım önem kazanmıştır. Yaşanan bu gelişmeler, başta Fransa ve İngiltere olmak üzere tüm dünyada psikiyatri hastalarına yaklaşımda değişime neden olmuştur. 1796 yılında dokuma ve tarım gibi bazı uğraşıların gerçekleştirildiği, insancıl bakımı esas alan York Retreat Hastanesi kurulmuştur ve bu tarz hastaneler zaman içerisinde yaygınlaşmıştır. Bu bağlamda açılan hastanelerde hastaların bakımından sorumlu eğitimli ve deneyimli bireylere olan ihtiyacın belirmesi ile birlikte psikiyatri hemşireliğinin temelleri atılmaya başlanmıştır.
Psikiyatri hemşireliğinin ilk örnekleri 1751 yılında Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Philadelphia’daki psikiyatri hastalarına tedavi uygulayan ve bakım veren hastane olan Pennsylvania Hastanesi’nde görülmektedir. Ancak, birçok kaynakta psikiyatri hemşireliğinin gelişiminin, 1773 yılında ABD Virginia-Williamsburg’da ilk psikiyatri hastanesinin açılması ile başladığı yazmaktadır. Bu kurumlarda psikiyatri hastalarına, herhangi bir hemşirelik veya psikiyatri eğitimi olmayan bakıcılar tarafından gözetim altında tutmaya dayalı bir bakım (custodial care) uygulanmış ve bu yaklaşım 1882 yılına kadar devam etmiştir.
Psikiyatrinin 1808'de modern ve geçerli bir alan olarak resmen tanınması ile birlikte Avrupa'da özellikle İngiltere’de, psikiyatristlerle birlikte çalışan psikiyatri hemşirelerine daha iyi ücret ve eğitim verilmesi gündeme gelmiştir. Delilik Üzerine İnceleme (Treatise on Insanity) dergisinin 1836 tarihli yayınında, bir psikiyatri hemşirelik uygulamasının depresyon hastalarına iyi geldiği ve umutsuzlara umut verdiğini belirtilmiştir. Ancak, psikiyatri hemşireliği, 'ın 1882 yılında ABD'nde açtığı okula kadar resmîleşen bir alan konumunda olmamıştır.
Linda Richards Amerika’daki ilk üniversite mezunu hemşire ve aynı zamanda ilk psikiyatri hemşiresidir. Richards 1873 yılında “New England Hospital for Women and Children”dan mezun olmuş, 1882 yılında doktor Edward Cowles ile Massachuttes’deki McLean Asylum’da ruhsal hastalıklara yönelik ilk formal hemşirelik okulunun eğitimini başlatmıştır. Bu okul psikiyatri hemşireliğinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu okulda verilen iki yıllık eğitim, öncelikle beslenme, hijyen ve aktivite gibi fiziksel bakıma ve kısmen de psikososyal becerileri geliştirmeye odaklanmıştır. Hemşireler, hastalara güvenli ve temiz bir çevre sağlayarak, hoşgörü ve şefkat göstererek, gözetim altında tutmaya dayalı bakım ve tıbbi tedavi ilkelerini temel alarak bakım vermişlerdir. Daha sonraki yıllarda Richards birçok hastanede yöneticilik yapmış ve bu hastanelerde hemşirelik okulları kurmuştur
Psikiyatri hemşireliğinde bir diğer önemli isim ise ’dir. Masschusetts’de emekli öğretmen olan Dix 1880’li yıllarda psikiyatri hastalarının bakım standartlarını yükseltmek için büyük uğraşlar vermiştir. ABD'nde Johns Hopkins Üniversitesi, 1913'te genel müfredatının bir parçası olarak psikiyatri hemşireliği eğitimi sunan ilk hemşirelik koleji olmuştur. Burada Jane Taylor, Johns Hopkins Hastanesi’nde hemşirelik eğitimi programına psikiyatri hemşireliği dersinin eklenmesini sağlamıştır. Taylor, 1926 yılında dünyadaki ilk profesör psikiyatri hemşiresi unvanını almıştır.
1920 yılında ise psikiyatri hemşireliği öncüsü ve hemşire eğitimci olan Harriet Bailey, “Ruhsal Hastalıklara Bakım Verme (Nursing Mental Disease)” adlı ilk psikiyatri hemşireliği ders kitabını yazmıştır. Bu kitap 20 yıl boyunca psikiyatri hemşireliğinde standart bir kitap olarak kullanılmıştır. Bu kitapta hastadan çok hastalığa odaklanılmıştır. 1906-1932 yılları arasında ruhsal hastalıklara yönelik stigma yoğun bir şekilde devam etmiştir.
1930’ların sonlarına doğru psikiyatrik sorunu olan hastaların tedavisi için hipoglisemik şok, elektroşok ve gibi tedavi yöntemleri ortaya çıkmıştır. Bu tedavi yöntemleri fiziksel bakım ve gözlem gerektirdiği için psikiyatri hemşireliğinde devrim yaratmıştır. Hastaların tedavileri ve iyileşebilmeleri açısından psikiyatri hemşireliğinin çok önemli olduğunu düşünen Amerikan Psikiyatri Birliği’nin 75. başkanı Doktor William Menninger 1932 yılında Kansas’ta Menninger Hastanesi’nde mezuniyet sonrası bir yıllık psikiyatri hemşireliği kursu başlatmıştır.
1939’dan 1945'e kadar süren II. Dünya Savaşı sonrası psikiyatrik sorunları olan insan sayısı dramatik bir şekilde artmıştır. Savaşın ruhsal sorunların oluşmasında etkili olduğu kabul edilmiş ve 1946 yılında psikiyatri alanında klinik, araştırma, eğitim ve tedavi merkezlerinin kurulmasını destekleyen Ulusal Ruh Sağlığı Hareketi (National Mental Health Act) başlatılmıştır. Bu hareket ile psikiyatrist, hemşire, psikolog ve sosyal çalışmacı olmak üzere dört alandaki ruh sağlığı profesyonellerinin eğitimi için finansman sağlanmıştır. Bu finansman, psikiyatri hemşireliği araştırmaları ve ileri uygulamaları eğitiminde önemli rol oynamıştır.
1950’li yıllara gelindiğinde, savaşlar büyük oranda sona ermiş ve Dünyada bir iyileşme süreci başlamıştır. Bu tarihlerde psikiyatri alanında da büyük değişiklikler yaşanmıştır. İlk tipik antipsikotik ilaç olan klorpromazinin geliştirilmesi ve mani için lityum kullanımının başlamasıyla psikiyatrik bozuklukların tedavisinde bir devrim yaşanmıştır. Bu psikofarmakolojik değişiklikler, uzun süredir psikiyatri hastanelerinde yaşamakta olan ağır hastalardan bazılarının bakım gereksinimlerini tamamen değiştirmiştir.
1953 yılında ise hemşirelik okullarının, öğrencilerine psikiyatri hemşireliği deneyimi kazandırması gerekliliği benimsenmiştir. Aynı dönemde Uluslararası Hemşireler Komisyonu hemşirelik eğitiminde psikiyatri hemşireliğinin olması gerektiğini savunmuştur. Hemşirelik eğitiminin bir parçası olarak psikiyatri hemşireliğinin dahil edilmesi önerisi, 1955'te ABD Ulusal Hemşirelik Birliği tarafından akreditasyon için bir gereklilik olarak kabul edilmiştir. Bu zaman diliminde, psikiyatri hemşireliği için önemli bir isim olan Hildegard Peplau 1952 yılında “Hemşirelikte Kişilerarası İlişkiler: Psikodinamik Hemşirelik için Kavramsal Bir Çerçeve (Interpersonal Relations in Nursing: A Conceptual Framework for Psychodynamic Nursing)” adlı kitabı yayınlanmıştır.
1960'lı yıllarda psikofarmakolojideki gelişmeler devam ederken psikiyatrik bakımın önemi de giderek artmaya başlamıştır. İlk benzodiazepin (klordiazepoksit) 1960'larda piyasaya sürülmüştür. Bu yeni ilaç sınıfı, hemşirelerin hastalarla terapötik ilişki geliştirmesine büyük katkı sağlamıştır. 1960'lı yıllarda psikiyatri hemşireliğinde ise, özellikle eğitim alanında önemli gelişmeler olmuştur. June Mellow 1968 yılında “Hemşirelik Terapisi (Nursing Therapy)” adlı, psikiyatri hemşireliğine yönelik ikinci teorik yaklaşımı ortaya atmıştır. Mellow hastanın psikososyal gereksinimlerine ve gücüne odaklanarak doğru emosyonel deneyimlerin sağlanmasının önemini vurgulamıştır. Daha sonraki yıllarda Mellow, Boston Üniversitesi Hemşirelik Okulu tarafından gerçekleştirilen, psikiyatri hemşireliğinde ilk doktora eğitiminin oluşturulmasında liderlik etmiştir.
21. yüzyılda çağdaş psikiyatri hastalıkların nöroloji bilimi, genetik araştırmalar ve çevresel faktörlerle bir bütün oluşturduğunu savunmaya başlamıştır. Bu faktörlerin ruhsal hastalık riskini artırdığı gözlemlenmiş ve psikiyatrik hastalıkların karmaşıklığı nedeniyle hastaların bireysel ihtiyaçlarını karşılayan özelleşmiş tedavi yöntemlerinin belirlenmesi gerektiği anlaşılmıştır. Farmakolojik ajanların çeşitliliği, tamamlayıcı terapiler, psikoterapiler ve kanıta dayalı diğer uygulamalara yönelik çalışmalar artmaya başlamıştır.
Günümüzde psikiyatri hemşireliği: yetişkin psikiyatri hemşireliği, , , , ve alt dallarını kapsamaktadır. Zaman içinde değişen yaşam koşuları ve stresörlerin artışı ile birlikte ruhsal sorunu ya da güçlüğü olan bireylerin sayısı giderek artmaktadır. Bu durum, ruh sağlığının korunmasının ve psikiyatrik bakımın önemini ve psikolojik yardım ihtiyacını arttırmıştır. Bu bağlamda, psikiyatri hemşireliğinin önemi her geçen gün daha da artmaktadır.
Rolleri
Psikiyatri hemşireleri rollerini yerine getirirken psikiyatri alanına özgü bilgi, tecrübe ve yaklaşım ile bireylerin hayatlarına dokunabilmektedir. Psikiyatri hemşireliğinin başlıca rolleri şunlardır:
Bakım verici rolü: Bireyin biyopsikososyal bakım ihtiyaçlarını saptaması ve bunlara yönelik girişimleri planlaması, uygulaması ve değerlendirmesidir.
Eğitici rolü: Bireyin ve toplumun sağlığını korumak, geliştirmek ve hastalık halinde iyileştirmeye yönelik doğru sağlık davranışları kazandırmak gerekli eğitimleri sunmasıdır.
Araştırmacı rolü: Alana özgü bilimsel bilgiyi arttırmaya yönelik olarak araştırmalar planlaması, yürütmesi ve sunmasıdır.
Yönetici rolü: Uygulama ortamındaki kaynakları yönetmesi, kaynakların etkili kullanılmasını sağlaması, aktiviteleri koordine etmesi ve sağlık kurumunu hemşireye, hemşireyi de kuruma karşı temsil etmesidir.
Karar verici rolü: Hasta bireyin kendi adına karar almasını, aldığı kararı uygulamasını ve kararın sonuçlarından sorumlu olmasını desteklemesidir.
Savunucu rolü: Hastanın bilgilendirilmesi ve onamının alınması, tıbbi sürecin gereksiz açıklamalardan ve işlemlerden arındırılması, hastaya yönelik cinsel kötüye kullanımın önlenmesi, sağlık personelinin hastanın çıkarları için çalışmasının ve genel olarak hastadan yana eylemde bulunmasının sağlanması öğelerini içermektedir. Hemşirenin hasta savunucu rolünde görevi; hastanın haklarını ve sorumluluklarını anlamasına, kendisini ifade etmesine ve haklarının korunmasına yardımcı olmaktır.
Koordinasyon rolü: Toplum içinde korumada, yatıştan taburculuğa, sonrasında rehabilitasyon süreci boyunca hasta, hastanın ailesi ve diğer sağlık uzmanları arasında koordinasyon sağlamasıdır.
Rehabilitasyon rolü: Hastanın travma ya da hastalık nedeniyle değişen sağlık durumuna ve yeni yaşam koşullarına uyum sağlamasına, yaşam kalitesinin yükselmesine katkıda bulunmasıdır.
Tedavi edici rolü: Hastaya tıbbi tedaviyi uygulaması, tedavinin etki ve yan etkilerini gözlemlemesi ve bildirmesidir.
Danışman rolü: Hastalığın yarattığı sorunlar ile baş edebilmeyi sağlayacak kaynaklar konusunda bilgilendirme, kaynakların kullanımı için teşvik etme, hastalara kanıta dayalı bilimsel bilgiye ulaşma konularında danışmanlık vermesidir.
Standartları
Standartlar; hemşireleri sorumlu tutan, görev ve yükümlülüklerini tanımlayan, profesyonel kuruluşlar tarafından ortaya konulan beyanlardır. Dünyada ilk kez 1973 yılında Amerikan Hemşireler Birliği (ANA) tarafından Psikiyatrik Ruh Sağlığı Hemşireliği Uygulamalarının Standartları yayınlanmıştır. Daha sonra 1982, 1994, 2000, 2007, 2014 yıllarında bu standartlar yenilenmiş ya da yeni psikiyatri hemşireliği alanlarının standartları eklenmiştir.
Son olarak 2014 yılında revize edilen, ANA tarafından yayınlanan Psikiyatrik Ruh Sağlığı Hemşireliği Uygulama Standartları iki bölümden ve 16 standarttan oluşmaktadır. İlk altı standart bakım standartlarını oluşturmaktadır. Bu standartlar sağlık bakım hizmeti alan bireylere verilen hemşirelik bakımının standartlarını içermektedir. Hemşirelik bakım süreci bireye özgü veri toplama, tanılama, sonuç kriterlerini belirleme, planlama, uygulama ve sürecin değerlendirmesini içermektedir. Bu standartlardan beşincisi yani “uygulama” standardının alt standartlarından 5A, 5B ve 5G genel lisanslı hemşirenin yapabileceği uygulama standartlarını; 5C, 5D, 5E, 5F ve 5H ise ileri düzey psikiyatri hemşiresinin yapabileceği uygulama standartlarını içermektedir. Geriye kalan dokuz standart ise, profesyonel bir meslek olarak psikiyatri hemşirelerinin tanı, tedavi ve bakım sürecinde dikkat etmesi beklenen standartları oluşturmaktadır.
Kaynakça
- ^ Duygu HİÇDURMAZ. "Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşirelerinin Güncel Sorunları". Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist-Special Topics. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f "A modern history of psychiatric–mental health nursing". Archives of psychiatric nursing. 2015.
- ^ Basic Concepts of Psychiatric-Mental Health Nursing (PDF) (İngilizce). Lippincott Williams & Wilkins. 2008. ss. 7-18. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ a b Introduction. In The Rise of Mental Health Nursing (İngilizce). Amsterdam University Press. 2003. ss. 15-30. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ a b c d e Psychiatric nursing: biological and behavioral concepts. Thomson. ss. 3-21. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ a b c d e f g h i j Psikiyatri tarihi. Okuyan Us Yayınları. 2002. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2021.
- ^ "Middle Ages". Wikipedia. 2020. 9 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "12. yüzyıl dünyası". Wikipedia. 2020. 12 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g "Geçmişten günümüze psikiyatri hemşireliği". Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2011. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ "Contemporary_history". Wikipedia. 2021. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f Psychiatric-mental health nursing. Lippincott Williams & Wilkins. 2010. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ a b c d e f g Varcarolis' Foundations of psychiatric mental health nursing. Elsevier Health Sciences. 2014. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ a b c d e A history of mental health nursing. Nelson Thornes. 2000. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ a b Psychiatric nursing. Elsevier Health Sciences. 2013. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ "Revisiting mental health nursing in the 1960s". Journal of mental health. 2000. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ "Hemşirelik rolleri ve özerklik". Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2007. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ "Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin görüşleri". Clinical and Experimental Health Sciences. 2014. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. İstanbul Tıp Kitapevi. 2014. ss. 05-19.
- ^ "The 2014 scope and standards of practice for psychiatric mental health nursing: Key updates". OJIN: The Online Journal of Issues in Nursing. 2015. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ Principles and practice of psychiatric nursing-e-book (İngilizce). Elsevier Health Sciences. 2014. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ . American Nurses Association (ANA). 2014. 6 Aralık 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Psikiyatri hemsireligi veya ruh sagligi hemsireligi ruh sagligi konusunda uzmanlasmis ve her yastan akil hastaligi veya sikinti yasayan insanlara bakan bir hemsirenin atanmis pozisyonu olan psikiyatri alaninda hizmet sunan bes ana ruh sagligi profesyonelinden biridir Psikiyatri hemsireleri cocuklar ergenler yetiskinler ve yaslilar gibi gelisim surecinin her asamasinda bireyle calismaktadir Ruhsal acidan gucluk yasayan ve veya ruhsal problemleri olan bireylerin yani sira kriz yasmakta olan ya da yasam problemleri deneyimleyen saglikli bireyler de ruh sagligi ve psikiyatri hemsirelerinin calisma alanina girmektedir Bunlar sunlari icerir norogelisimsel bozukluklar sizofreni sizoaffektif bozukluk duygudurum bozukluklari bagimlilik anksiyete bozukluklari kisilik bozukluklari yeme bozukluklari intihar dusunceleri psikoz paranoya ve kendine zarar verme TarihcePsikiyatri hemsireligi bilimsel anlamda psikiyatrinin yukselisine bagli olarak 19 yuzyilin sonlarinda yeni bir uzmanlik alani olarak ortaya cikmistir Zaman icinde psikiyatri hastalarina degisen bakis acisi psikoterapi ekollerinin ortaya cikmasi ve yeni tedavi yontemlerinin bulunmasi ile birlikte psikiyatri alaninda egitimli nitelikli ve hatta uzman olan personel ihtiyaci aciga cikmistir Bu dogrultuda psikiyatri hemsireligi zaman icerisinde yukselen ve psikiyatri alaninda onemli konuma yerlesen bir meslek grubu ve uzmanlik alani haline gelmistir Psikiyatri hemsireliginin tarihi incelendiginde toplumsal ekonomik kulturel degisimlerden ve teknolojik gelismelerden etkilendigi gorulmektedir Dunyada 8 11 yuzyillar arasinda buyuk gelismeler yasanmis tip ve psikiyatri alanlari da bu gelismelerden payini almistir Bu yuzyillarda psikiyatriye yonelik tani ve tedaviler gelistirilmemis olmasina karsin Ortadogu da duskun ve psikiyatri hastalarina bakim veren merkezlerin ilk ornekleri gorulmektedir Bilinen ilk psikiyatrik bakim merkezleri 8 11 yuzyillar arasinda insa edilmistir Bu merkezlerdeki gorevleriler usta cirak iliskisi seklinde yetismis ve hemsirelik bakimindan cok iyi iletisim sefkatli merhametli ve koruyucu bir yaklasim sergilemislerdir Bu zaman araliginda feodal ve teokratik bir sekilde yonetilen Avrupa ulkelerinin bir yandan ic savaslar ile bogusurken bir yandan da doguda Araplar ve Turkler ile savastigi bilinmektedir Bu catismalar o donemde Avrupa nin bilim ve sanatin her alaninda geri kalmasina neden olurken diger ulkeler felsefe ve bilim alaninda gelismeler kat etmislerdir Avrupa Anadolu ve Ortadogu uygarliklari 12 yuzyil boyunca catisma ve savaslar icinde olmustur Bu donemde ozellikle hacli seferleri on plana cikmaktadir Avrupa savaslar ve seferlerle bir yandan her alanda yipranirken diger yandan da kiliseler gucunu artmistir Bu donemde Avrupa bilim ve sanat alaninda fazla gelisememistir Altin cagini yasayan Islam uygarliklari ise Avrupa ile etkilesim haline gecmis ve kaybolan antik cag felsefelerini iceren yazmalarinin cevirilerini yapmislardir Bu durum Islam cografyasinda cereyan etmekte olan bilimsel gelismelere hiz kazandirmistir Bu donemde yasanan gelismeler psikiyatri hizmetlerini etkilememistir Psikiyatri hastalarina bakim veren merkezlerin sayisi artmasina karsin hastalara yaklasim ve tedavide buyuk bir degisim olmamistir Ilk yarisinda Mogol istilasi ile baslayan 13 Yuzyilda Anadolu ve Orta Asya da buyuk yikimlar ve parcalanmalar yasanmistir Mevcut ulkelerin cogu yikilmis ve siyasi birlik bozulmustur Bu durumda Islam cografyasini her alanda geriye goturmustur Avrupa da da 13 yuzyilda siyasi olarak butunluk gorulmemis ve savaslar devam etmistir Dinin ve o donem ortaya cikan Cadi Cekici adli kitabin etkisiyle psikozu olan hastalar cadi veya seytan olarak damgalanmis bu nedenle kotu muamele gormus dislanmis hatta oldurulmustur Tum bunlara ek olarak bu donemde psikiyatri hastalari icin Asylum adi verilen bircok buyuk akil hastanesi acilmaya baslanmistir Bu kurumlarda ortamin cok kotu oldugu psikiyatri hastalarinin hicbir sey hissetmedigi ve anlamadiginin dusunuldugu hastalara insanlik disi muameleler yapildigi hastanelere kapatilan hastalarin belirli araliklarla sergilenerek halki eglendirmek icin kullanildigi bildirilmektedir Bu donemde hastalar genellikle zincirlenmis veya hucrelere kapatilmislardir Bu kurumlarda cogu zaman hastalarla ilgilenen kimse bulunmadigi ve hastalarin bakimlarinin iyilesmis eski hastalar tarafindan yapildigi bildirilmektedir On sekizinci yuzyilin basindan itibaren milliyetcilik akimi tum dunyayi sarmaya baslamistir 1789 yilinda Fransiz ihtilali ile birlikte dunyada saltanat ve kraliyet ile yonetilen imparatorluklar zaman icinde cokmeye baslamis ve bircok yeni ulke kurulmaya baslamistir Bununla beraber insan haklarinin oneminin vurgulanmasi ve humanizm gibi akimlarin etkisiyle psikiyatri alani dahil bircok alanda iyilesmeler gorulmeye baslanmistir Ingiltere de 1774 yilinda Avam Kamarasi tarafindan secilen komite akil hastalari icin ilk tuzugu Madhouses cikartmistir 18 yuzyilin sonuna kadar yaygin bir sekilde devam psikiyatri hastanelerindeki insanlik disi uygulamalar 1793 yilinda Fransa da Philippe Pinel ve Ingiltere de Willliam Tuke un psikiyatri hastalarini zincirlerinden kurtarmasiyla birlikte tamamen degismistir Psikiyatri tarihi acisindan bir donum noktasi niteligindeki bu olay ile modern psikiyatrik tedavi ve bakim baslamistir Bu degisimler ozellikle tedavi uygulama ve hastalara yaklasim alanlarinda olmustur Tedavide moral tedavi hastalara insanlik disi muamelesi yapmak yerine sefkat ve anlayisla yaklasilmasi yaklasimi ve insancil yaklasim onem kazanmistir Yasanan bu gelismeler basta Fransa ve Ingiltere olmak uzere tum dunyada psikiyatri hastalarina yaklasimda degisime neden olmustur 1796 yilinda dokuma ve tarim gibi bazi ugrasilarin gerceklestirildigi insancil bakimi esas alan York Retreat Hastanesi kurulmustur ve bu tarz hastaneler zaman icerisinde yayginlasmistir Bu baglamda acilan hastanelerde hastalarin bakimindan sorumlu egitimli ve deneyimli bireylere olan ihtiyacin belirmesi ile birlikte psikiyatri hemsireliginin temelleri atilmaya baslanmistir Psikiyatri hemsireliginin ilk ornekleri 1751 yilinda Amerika Birlesik Devletleri ABD Philadelphia daki psikiyatri hastalarina tedavi uygulayan ve bakim veren hastane olan Pennsylvania Hastanesi nde gorulmektedir Ancak bircok kaynakta psikiyatri hemsireliginin gelisiminin 1773 yilinda ABD Virginia Williamsburg da ilk psikiyatri hastanesinin acilmasi ile basladigi yazmaktadir Bu kurumlarda psikiyatri hastalarina herhangi bir hemsirelik veya psikiyatri egitimi olmayan bakicilar tarafindan gozetim altinda tutmaya dayali bir bakim custodial care uygulanmis ve bu yaklasim 1882 yilina kadar devam etmistir Psikiyatrinin 1808 de modern ve gecerli bir alan olarak resmen taninmasi ile birlikte Avrupa da ozellikle Ingiltere de psikiyatristlerle birlikte calisan psikiyatri hemsirelerine daha iyi ucret ve egitim verilmesi gundeme gelmistir Delilik Uzerine Inceleme Treatise on Insanity dergisinin 1836 tarihli yayininda bir psikiyatri hemsirelik uygulamasinin depresyon hastalarina iyi geldigi ve umutsuzlara umut verdigini belirtilmistir Ancak psikiyatri hemsireligi in 1882 yilinda ABD nde actigi okula kadar resmilesen bir alan konumunda olmamistir Linda Richards Amerika daki ilk universite mezunu hemsire ve ayni zamanda ilk psikiyatri hemsiresidir Richards 1873 yilinda New England Hospital for Women and Children dan mezun olmus 1882 yilinda doktor Edward Cowles ile Massachuttes deki McLean Asylum da ruhsal hastaliklara yonelik ilk formal hemsirelik okulunun egitimini baslatmistir Bu okul psikiyatri hemsireliginin baslangici olarak kabul edilmektedir Bu okulda verilen iki yillik egitim oncelikle beslenme hijyen ve aktivite gibi fiziksel bakima ve kismen de psikososyal becerileri gelistirmeye odaklanmistir Hemsireler hastalara guvenli ve temiz bir cevre saglayarak hosgoru ve sefkat gostererek gozetim altinda tutmaya dayali bakim ve tibbi tedavi ilkelerini temel alarak bakim vermislerdir Daha sonraki yillarda Richards bircok hastanede yoneticilik yapmis ve bu hastanelerde hemsirelik okullari kurmustur Psikiyatri hemsireliginde bir diger onemli isim ise dir Masschusetts de emekli ogretmen olan Dix 1880 li yillarda psikiyatri hastalarinin bakim standartlarini yukseltmek icin buyuk ugraslar vermistir ABD nde Johns Hopkins Universitesi 1913 te genel mufredatinin bir parcasi olarak psikiyatri hemsireligi egitimi sunan ilk hemsirelik koleji olmustur Burada Jane Taylor Johns Hopkins Hastanesi nde hemsirelik egitimi programina psikiyatri hemsireligi dersinin eklenmesini saglamistir Taylor 1926 yilinda dunyadaki ilk profesor psikiyatri hemsiresi unvanini almistir 1920 yilinda ise psikiyatri hemsireligi oncusu ve hemsire egitimci olan Harriet Bailey Ruhsal Hastaliklara Bakim Verme Nursing Mental Disease adli ilk psikiyatri hemsireligi ders kitabini yazmistir Bu kitap 20 yil boyunca psikiyatri hemsireliginde standart bir kitap olarak kullanilmistir Bu kitapta hastadan cok hastaliga odaklanilmistir 1906 1932 yillari arasinda ruhsal hastaliklara yonelik stigma yogun bir sekilde devam etmistir 1930 larin sonlarina dogru psikiyatrik sorunu olan hastalarin tedavisi icin hipoglisemik sok elektrosok ve gibi tedavi yontemleri ortaya cikmistir Bu tedavi yontemleri fiziksel bakim ve gozlem gerektirdigi icin psikiyatri hemsireliginde devrim yaratmistir Hastalarin tedavileri ve iyilesebilmeleri acisindan psikiyatri hemsireliginin cok onemli oldugunu dusunen Amerikan Psikiyatri Birligi nin 75 baskani Doktor William Menninger 1932 yilinda Kansas ta Menninger Hastanesi nde mezuniyet sonrasi bir yillik psikiyatri hemsireligi kursu baslatmistir 1939 dan 1945 e kadar suren II Dunya Savasi sonrasi psikiyatrik sorunlari olan insan sayisi dramatik bir sekilde artmistir Savasin ruhsal sorunlarin olusmasinda etkili oldugu kabul edilmis ve 1946 yilinda psikiyatri alaninda klinik arastirma egitim ve tedavi merkezlerinin kurulmasini destekleyen Ulusal Ruh Sagligi Hareketi National Mental Health Act baslatilmistir Bu hareket ile psikiyatrist hemsire psikolog ve sosyal calismaci olmak uzere dort alandaki ruh sagligi profesyonellerinin egitimi icin finansman saglanmistir Bu finansman psikiyatri hemsireligi arastirmalari ve ileri uygulamalari egitiminde onemli rol oynamistir 1950 li yillara gelindiginde savaslar buyuk oranda sona ermis ve Dunyada bir iyilesme sureci baslamistir Bu tarihlerde psikiyatri alaninda da buyuk degisiklikler yasanmistir Ilk tipik antipsikotik ilac olan klorpromazinin gelistirilmesi ve mani icin lityum kullaniminin baslamasiyla psikiyatrik bozukluklarin tedavisinde bir devrim yasanmistir Bu psikofarmakolojik degisiklikler uzun suredir psikiyatri hastanelerinde yasamakta olan agir hastalardan bazilarinin bakim gereksinimlerini tamamen degistirmistir 1953 yilinda ise hemsirelik okullarinin ogrencilerine psikiyatri hemsireligi deneyimi kazandirmasi gerekliligi benimsenmistir Ayni donemde Uluslararasi Hemsireler Komisyonu hemsirelik egitiminde psikiyatri hemsireliginin olmasi gerektigini savunmustur Hemsirelik egitiminin bir parcasi olarak psikiyatri hemsireliginin dahil edilmesi onerisi 1955 te ABD Ulusal Hemsirelik Birligi tarafindan akreditasyon icin bir gereklilik olarak kabul edilmistir Bu zaman diliminde psikiyatri hemsireligi icin onemli bir isim olan Hildegard Peplau 1952 yilinda Hemsirelikte Kisilerarasi Iliskiler Psikodinamik Hemsirelik icin Kavramsal Bir Cerceve Interpersonal Relations in Nursing A Conceptual Framework for Psychodynamic Nursing adli kitabi yayinlanmistir 1960 li yillarda psikofarmakolojideki gelismeler devam ederken psikiyatrik bakimin onemi de giderek artmaya baslamistir Ilk benzodiazepin klordiazepoksit 1960 larda piyasaya surulmustur Bu yeni ilac sinifi hemsirelerin hastalarla terapotik iliski gelistirmesine buyuk katki saglamistir 1960 li yillarda psikiyatri hemsireliginde ise ozellikle egitim alaninda onemli gelismeler olmustur June Mellow 1968 yilinda Hemsirelik Terapisi Nursing Therapy adli psikiyatri hemsireligine yonelik ikinci teorik yaklasimi ortaya atmistir Mellow hastanin psikososyal gereksinimlerine ve gucune odaklanarak dogru emosyonel deneyimlerin saglanmasinin onemini vurgulamistir Daha sonraki yillarda Mellow Boston Universitesi Hemsirelik Okulu tarafindan gerceklestirilen psikiyatri hemsireliginde ilk doktora egitiminin olusturulmasinda liderlik etmistir 21 yuzyilda cagdas psikiyatri hastaliklarin noroloji bilimi genetik arastirmalar ve cevresel faktorlerle bir butun olusturdugunu savunmaya baslamistir Bu faktorlerin ruhsal hastalik riskini artirdigi gozlemlenmis ve psikiyatrik hastaliklarin karmasikligi nedeniyle hastalarin bireysel ihtiyaclarini karsilayan ozellesmis tedavi yontemlerinin belirlenmesi gerektigi anlasilmistir Farmakolojik ajanlarin cesitliligi tamamlayici terapiler psikoterapiler ve kanita dayali diger uygulamalara yonelik calismalar artmaya baslamistir Gunumuzde psikiyatri hemsireligi yetiskin psikiyatri hemsireligi ve alt dallarini kapsamaktadir Zaman icinde degisen yasam kosulari ve stresorlerin artisi ile birlikte ruhsal sorunu ya da guclugu olan bireylerin sayisi giderek artmaktadir Bu durum ruh sagliginin korunmasinin ve psikiyatrik bakimin onemini ve psikolojik yardim ihtiyacini arttirmistir Bu baglamda psikiyatri hemsireliginin onemi her gecen gun daha da artmaktadir RolleriPsikiyatri hemsireleri rollerini yerine getirirken psikiyatri alanina ozgu bilgi tecrube ve yaklasim ile bireylerin hayatlarina dokunabilmektedir Psikiyatri hemsireliginin baslica rolleri sunlardir Bakim verici rolu Bireyin biyopsikososyal bakim ihtiyaclarini saptamasi ve bunlara yonelik girisimleri planlamasi uygulamasi ve degerlendirmesidir Egitici rolu Bireyin ve toplumun sagligini korumak gelistirmek ve hastalik halinde iyilestirmeye yonelik dogru saglik davranislari kazandirmak gerekli egitimleri sunmasidir Arastirmaci rolu Alana ozgu bilimsel bilgiyi arttirmaya yonelik olarak arastirmalar planlamasi yurutmesi ve sunmasidir Yonetici rolu Uygulama ortamindaki kaynaklari yonetmesi kaynaklarin etkili kullanilmasini saglamasi aktiviteleri koordine etmesi ve saglik kurumunu hemsireye hemsireyi de kuruma karsi temsil etmesidir Karar verici rolu Hasta bireyin kendi adina karar almasini aldigi karari uygulamasini ve kararin sonuclarindan sorumlu olmasini desteklemesidir Savunucu rolu Hastanin bilgilendirilmesi ve onaminin alinmasi tibbi surecin gereksiz aciklamalardan ve islemlerden arindirilmasi hastaya yonelik cinsel kotuye kullanimin onlenmesi saglik personelinin hastanin cikarlari icin calismasinin ve genel olarak hastadan yana eylemde bulunmasinin saglanmasi ogelerini icermektedir Hemsirenin hasta savunucu rolunde gorevi hastanin haklarini ve sorumluluklarini anlamasina kendisini ifade etmesine ve haklarinin korunmasina yardimci olmaktir Koordinasyon rolu Toplum icinde korumada yatistan taburculuga sonrasinda rehabilitasyon sureci boyunca hasta hastanin ailesi ve diger saglik uzmanlari arasinda koordinasyon saglamasidir Rehabilitasyon rolu Hastanin travma ya da hastalik nedeniyle degisen saglik durumuna ve yeni yasam kosullarina uyum saglamasina yasam kalitesinin yukselmesine katkida bulunmasidir Tedavi edici rolu Hastaya tibbi tedaviyi uygulamasi tedavinin etki ve yan etkilerini gozlemlemesi ve bildirmesidir Danisman rolu Hastaligin yarattigi sorunlar ile bas edebilmeyi saglayacak kaynaklar konusunda bilgilendirme kaynaklarin kullanimi icin tesvik etme hastalara kanita dayali bilimsel bilgiye ulasma konularinda danismanlik vermesidir StandartlariStandartlar hemsireleri sorumlu tutan gorev ve yukumluluklerini tanimlayan profesyonel kuruluslar tarafindan ortaya konulan beyanlardir Dunyada ilk kez 1973 yilinda Amerikan Hemsireler Birligi ANA tarafindan Psikiyatrik Ruh Sagligi Hemsireligi Uygulamalarinin Standartlari yayinlanmistir Daha sonra 1982 1994 2000 2007 2014 yillarinda bu standartlar yenilenmis ya da yeni psikiyatri hemsireligi alanlarinin standartlari eklenmistir Son olarak 2014 yilinda revize edilen ANA tarafindan yayinlanan Psikiyatrik Ruh Sagligi Hemsireligi Uygulama Standartlari iki bolumden ve 16 standarttan olusmaktadir Ilk alti standart bakim standartlarini olusturmaktadir Bu standartlar saglik bakim hizmeti alan bireylere verilen hemsirelik bakiminin standartlarini icermektedir Hemsirelik bakim sureci bireye ozgu veri toplama tanilama sonuc kriterlerini belirleme planlama uygulama ve surecin degerlendirmesini icermektedir Bu standartlardan besincisi yani uygulama standardinin alt standartlarindan 5A 5B ve 5G genel lisansli hemsirenin yapabilecegi uygulama standartlarini 5C 5D 5E 5F ve 5H ise ileri duzey psikiyatri hemsiresinin yapabilecegi uygulama standartlarini icermektedir Geriye kalan dokuz standart ise profesyonel bir meslek olarak psikiyatri hemsirelerinin tani tedavi ve bakim surecinde dikkat etmesi beklenen standartlari olusturmaktadir Kaynakca Duygu HICDURMAZ Ruh Sagligi ve Psikiyatri Hemsirelerinin Guncel Sorunlari Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist Special Topics 26 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2021 a b c d e f A modern history of psychiatric mental health nursing Archives of psychiatric nursing 2015 Basic Concepts of Psychiatric Mental Health Nursing PDF Ingilizce Lippincott Williams amp Wilkins 2008 ss 7 18 2 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ekim 2021 a b Introduction In The Rise of Mental Health Nursing Ingilizce Amsterdam University Press 2003 ss 15 30 2 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim 2021 a b c d e Psychiatric nursing biological and behavioral concepts Thomson ss 3 21 2 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim 2021 a b c d e f g h i j Psikiyatri tarihi Okuyan Us Yayinlari 2002 2 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim 2021 Middle Ages Wikipedia 2020 9 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi 12 yuzyil dunyasi Wikipedia 2020 12 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g Gecmisten gunumuze psikiyatri hemsireligi Florence Nightingale Hemsirelik Dergisi 2011 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Contemporary history Wikipedia 2021 28 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f Psychiatric mental health nursing Lippincott Williams amp Wilkins 2010 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 a b c d e f g Varcarolis Foundations of psychiatric mental health nursing Elsevier Health Sciences 2014 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 a b c d e A history of mental health nursing Nelson Thornes 2000 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 a b Psychiatric nursing Elsevier Health Sciences 2013 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Revisiting mental health nursing in the 1960s Journal of mental health 2000 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Hemsirelik rolleri ve ozerklik Hemsirelikte Arastirma Gelistirme Dergisi 2007 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Psikiyatri kliniginde calisan hemsirelerin psikiyatri hemsiresinin rollerine iliskin gorusleri Clinical and Experimental Health Sciences 2014 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Ruh Sagligi ve Hastaliklari Hemsireligi Bakim Sanati Istanbul Tip Kitapevi 2014 ss 05 19 The 2014 scope and standards of practice for psychiatric mental health nursing Key updates OJIN The Online Journal of Issues in Nursing 2015 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Principles and practice of psychiatric nursing e book Ingilizce Elsevier Health Sciences 2014 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 American Nurses Association ANA 2014 6 Aralik 1998 tarihinde kaynagindan arsivlendi