Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tora Redaktörü (R), Belgesel hipotez (DH)'e göre, Tora'nın kuramsal kaynakları olan Tesniyeci (D), Ruhbani (P) kaynaklarını ve Yahvist (J) ile Elohist (E) kaynaklarının birleşiminden oluşan JE ara kaynağını düzenleyip bir araya getirip Tora'yı yaratan figürdür.
1870'lerde geliştirilen hipotezYahvist, Elohist, Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak sınıflandırılan Kutsal Kitap Yazarlarının, çok tanrılı dinlerden gelen hikâyeleri düzenlemekten sorumlu olduğunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist-politeist tutarsızlıkları bu durumun yansıması olarak değerlendirir. (bakınız: Yahudiliğin kökenleri)
Tora Redaktörü
Tevrat'ın ilk düzenlemesi (Rd1) ~M.Ö. 750'de J ile E'nin birleştirilmesiyle (JE) oluşturulmuştur. İkinci düzenlemede (Rd2) ise ~M.Ö. 400'de JE, D ve P birleştirilmiştir (JEDP).
Belgesel hipotez, Pers imparatorunun İbrani milli birliği kurmasını arzu etmesi sebebiyle JE, P ve D metinlerinin birleştirildiğinin duyurulduğunu savunur. JE ve P rakip tarihler ve dini görüşleri dile getirir; P ve D rakip kanun kodları sunar. Bunların hepsi herhangi bir grubu saf dışı bırakmamak için ödün vermeden bir araya getirilmesi gerekmekteydi, fakat farklılıklar aza indirgenip, halka tarihin ve kanunların ne olduğu açık bir şekilde anlatılmalıydı.
Çoğu uzman, redaktörün, zamanında Pers imparatoru tarafından desteklenen Ezra olduğuna inanır. Dini metinleri koruma yetkisi kendisinde bulunan Ezra bu metinleri Babil Sürgününden gelirken yanında getirdi. Nehemya Kitabı'na göre, Ezra sürgünden yeni gelen halka bu metinleri okuduğunda, halk bazı şeylerin yeni olduğunu ve daha önce onlara bunların okunmadığını anladı. Özellikle, P kaynağına atfedilen Sukot bayramı bu zamana kadar uygulanmamıştı.
Ezra, Harun soyundan gelen bir rahip olduğu için P-vari metinler yanlısıydı; R tarafından eklenen metinlerde de bu karakteristik bulunmaktadır. P ve R arasındaki benzerlik uzmanlarda ilk önce R'nin aslında P'nin bir parçası olduğu izlenimini yarattı. Fakat bu doğru olsaydı P, Tora'da JE'yi yinelemezdi, onun yerine bu metni ikame ederdi. Dolayısıyla bu görüş bugün itibar görmemektedir.
Ayrıca katip olan Ezra'nın Tora'ya karşı özel bir ilgisi vardı: "Ezra kendini RAB'bin Yasası'nı inceleyip uygulamaya ve İsrail'de kuralları, ilkeleri öğretmeye adamıştı". Eski (Yahudi olmayan) bir geleneğe göre, Yahudi dini metni olmayan ve doğruluğu şüpheli olan 2. yüzyıla ait 4. Ezra Kitabında Tora'nın Babilliler tarafından Kudüs Tapınağı yok edildiğinde yandığını ve vahiy yoluyla Ezra'nın Tora'yı tekrar yazdığına inanılır. Bu gelenek Jerome tarafından 4. yüzyılda bildirilmiştir ve halkın Ezra'nın Tora'yi yenileyici kişi olmasına karşı çıkmadıklarını söylemiştir.
Düzenleme
Hipoteze göre, düzenlemenin çoğu, JE ve P hikâyelerinin birleştirilmesiyle (ve karşı görüş yoksa yeni cümlelerin eklenmesiyle) ve bazen de aynı hikâyeyi farklı kaynaklar baz alınarak arka arkaya anlatılmasıyla yapılmıştır.
Görünüşe göre, hikâyelerde yeterliliğin sağlanması için redaktör küçük detaylar eklemiştir; örneğin, P'de anlatılan ruhban sınıfına karşı olan ayaklanmaya JE'deki isimler (Sayılar 26), On Bela hikâyesinde firavunun görüşleri ilave edilmiştir (Çıkış 8-11).
Kuramsal JE, P ve D metinlerinden çok az şey çıkarılmıştır, Tora bu hatlarda bölündüğü zaman aralarında boşluklar olan tutarlı hikâyeler sunmaktadır. Fakat, iki hikâye arasındaki akıcılığı sağlamak için bazı bölümler çıkarılmıştır, örneğin "Peor'un dalaleti" (Sayılar 25) JE versiyonunun sonunda ve P versiyonunun başında yer almamaktadır.
R, ayrıca görünüşe göre P ve JE kaynaklarına küçük eklemeler yapıp hikâyeler arasında devamlılığı sağlamıştır. Bu metinlerden bazıları şunlardır:
- P yazı stili bulunan kuramsal Nesiller Kitabı'ndan soyağacı bilgileri hikâyelerin devamlılığını sağlamak için Tekvin'e eklenmiştir. Bu sadece Tekvin'de kullanılmıştır (5:1 - 28, 5: 30-32, 7:6, 9:28 - 29, 11:10(ii) - 26, 11:32, 25:12, 25:19, 36:2 - 30).
- Kuramsal Çıkış duraklarında, Mısır'dan çıkış sırasında çölde gezinen İbranilerin geçtiği yerler anlatılmaktadır. Bu kendini Sayılar 33:5 - 37, 33:41 - 49'da gösterir. Sayılar 33'ten sonraki metnin çoğu ve belki de hepsi bu kaynaktan gelmiş olabilir. Bu metnin bazı bölümleri R tarafından Çıkış ve Sayılar kitaplarındaki hikâyeler arası geçişi sağlamak için kullanılmıştır. Metnin kendisi çıkış hikâyesinden bağımsız olabilir.
- Kurban kanunları Sayılar 15:1 - 31, 28, 29'a ve Sukot ile ilgili ayin bilgileri Levililer 23:39 - 43'e eklendi. Bu P'deki kanun formlarıyla paralellik göstermektedir.
Kaynakça
- Özel
- ^ Prolegomena to the History of Israel. Edinburgh: Adam and Charles Black. 1885. 5 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2022. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ a b c Jewish Athesit Blogspot 12 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ateist Yahudi blogu)
- ^ Behind the Scenes of History: Determining the Date of the Priestly Source, Mehahem Haran, Journal of Biblical Literature, Vol. 100, No. 3 (Eylül 1981), S. 321-333
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2011.
- Genel
- Richard Elliot Friedman. . New York: HarperSanFrancisco, 2003
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tora Redaktoru R Belgesel hipotez DH e gore Tora nin kuramsal kaynaklari olan Tesniyeci D Ruhbani P kaynaklarini ve Yahvist J ile Elohist E kaynaklarinin birlesiminden olusan JE ara kaynagini duzenleyip bir araya getirip Tora yi yaratan figurdur 1870 lerde gelistirilen hipotezYahvist Elohist Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak siniflandirilan Kutsal Kitap Yazarlarinin cok tanrili dinlerden gelen hikayeleri duzenlemekten sorumlu oldugunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist politeist tutarsizliklari bu durumun yansimasi olarak degerlendirir bakiniz Yahudiligin kokenleri Tora RedaktoruTevrat in ilk duzenlemesi Rd1 M O 750 de J ile E nin birlestirilmesiyle JE olusturulmustur Ikinci duzenlemede Rd2 ise M O 400 de JE D ve P birlestirilmistir JEDP Belgesel hipotez Pers imparatorunun Ibrani milli birligi kurmasini arzu etmesi sebebiyle JE P ve D metinlerinin birlestirildiginin duyuruldugunu savunur JE ve P rakip tarihler ve dini gorusleri dile getirir P ve D rakip kanun kodlari sunar Bunlarin hepsi herhangi bir grubu saf disi birakmamak icin odun vermeden bir araya getirilmesi gerekmekteydi fakat farkliliklar aza indirgenip halka tarihin ve kanunlarin ne oldugu acik bir sekilde anlatilmaliydi Cogu uzman redaktorun zamaninda Pers imparatoru tarafindan desteklenen Ezra olduguna inanir Dini metinleri koruma yetkisi kendisinde bulunan Ezra bu metinleri Babil Surgununden gelirken yaninda getirdi Nehemya Kitabi na gore Ezra surgunden yeni gelen halka bu metinleri okudugunda halk bazi seylerin yeni oldugunu ve daha once onlara bunlarin okunmadigini anladi Ozellikle P kaynagina atfedilen Sukot bayrami bu zamana kadar uygulanmamisti Ezra Harun soyundan gelen bir rahip oldugu icin P vari metinler yanlisiydi R tarafindan eklenen metinlerde de bu karakteristik bulunmaktadir P ve R arasindaki benzerlik uzmanlarda ilk once R nin aslinda P nin bir parcasi oldugu izlenimini yaratti Fakat bu dogru olsaydi P Tora da JE yi yinelemezdi onun yerine bu metni ikame ederdi Dolayisiyla bu gorus bugun itibar gormemektedir Ayrica katip olan Ezra nin Tora ya karsi ozel bir ilgisi vardi Ezra kendini RAB bin Yasasi ni inceleyip uygulamaya ve Israil de kurallari ilkeleri ogretmeye adamisti Eski Yahudi olmayan bir gelenege gore Yahudi dini metni olmayan ve dogrulugu supheli olan 2 yuzyila ait 4 Ezra Kitabinda Tora nin Babilliler tarafindan Kudus Tapinagi yok edildiginde yandigini ve vahiy yoluyla Ezra nin Tora yi tekrar yazdigina inanilir Bu gelenek Jerome tarafindan 4 yuzyilda bildirilmistir ve halkin Ezra nin Tora yi yenileyici kisi olmasina karsi cikmadiklarini soylemistir DuzenlemeHipoteze gore duzenlemenin cogu JE ve P hikayelerinin birlestirilmesiyle ve karsi gorus yoksa yeni cumlelerin eklenmesiyle ve bazen de ayni hikayeyi farkli kaynaklar baz alinarak arka arkaya anlatilmasiyla yapilmistir Gorunuse gore hikayelerde yeterliligin saglanmasi icin redaktor kucuk detaylar eklemistir ornegin P de anlatilan ruhban sinifina karsi olan ayaklanmaya JE deki isimler Sayilar 26 On Bela hikayesinde firavunun gorusleri ilave edilmistir Cikis 8 11 Kuramsal JE P ve D metinlerinden cok az sey cikarilmistir Tora bu hatlarda bolundugu zaman aralarinda bosluklar olan tutarli hikayeler sunmaktadir Fakat iki hikaye arasindaki akiciligi saglamak icin bazi bolumler cikarilmistir ornegin Peor un dalaleti Sayilar 25 JE versiyonunun sonunda ve P versiyonunun basinda yer almamaktadir R ayrica gorunuse gore P ve JE kaynaklarina kucuk eklemeler yapip hikayeler arasinda devamliligi saglamistir Bu metinlerden bazilari sunlardir P yazi stili bulunan kuramsal Nesiller Kitabi ndan soyagaci bilgileri hikayelerin devamliligini saglamak icin Tekvin e eklenmistir Bu sadece Tekvin de kullanilmistir 5 1 28 5 30 32 7 6 9 28 29 11 10 ii 26 11 32 25 12 25 19 36 2 30 Kuramsal Cikis duraklarinda Misir dan cikis sirasinda colde gezinen Ibranilerin gectigi yerler anlatilmaktadir Bu kendini Sayilar 33 5 37 33 41 49 da gosterir Sayilar 33 ten sonraki metnin cogu ve belki de hepsi bu kaynaktan gelmis olabilir Bu metnin bazi bolumleri R tarafindan Cikis ve Sayilar kitaplarindaki hikayeler arasi gecisi saglamak icin kullanilmistir Metnin kendisi cikis hikayesinden bagimsiz olabilir Kurban kanunlari Sayilar 15 1 31 28 29 a ve Sukot ile ilgili ayin bilgileri Levililer 23 39 43 e eklendi Bu P deki kanun formlariyla paralellik gostermektedir KaynakcaOzel Prolegomena to the History of Israel Edinburgh Adam and Charles Black 1885 5 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2022 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b c Jewish Athesit Blogspot 12 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ateist Yahudi blogu Behind the Scenes of History Determining the Date of the Priestly Source Mehahem Haran Journal of Biblical Literature Vol 100 No 3 Eylul 1981 S 321 333 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2011 GenelRichard Elliot Friedman New York HarperSanFrancisco 2003