Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rump Parlamentosu, İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü gerçekleştirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento'daki Oliver Cromwell karşıtı ve I. Charles'ın vatana ihanetten yargılanmasına karşı olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya çıkan parlamentodur.
Newport Antlaşması
İngiliz İç Savaşının ikinci aşamasının sona erdiği 1648 yılının Eylül ayında Uzun Parlamento'daki bazı milletvekilleri Yeni Ordu içinde yükselen radikal akımları kaygıyla izliyordu. Mağlup kralla uzlaşma zemini arayan vekiller sürekli olarak I. Charles ile temas halindeydi. Krala güven duymayan Oliver Cromwell yanlıları ise görüşmelerin kesilmesi ve krala yargı yolunun açılmasını istiyorlardı.
Pride Darbesi
Yeni Ordu komuta heyeti kralın iktidarını sürdürmesine karşıydı. Thomas Fairfax ve Henry Ireton gibi üst düzey ordu komutanlarının bilgisi dahilinde Albay tarafından yapılan Pride Darbesi'yle 'nın imzalanmasının önüne geçilmiş olur. Kral yanlısı 231 vekilin meclise girmesine engel olunur, 45 tanesi ise tutuklanır. Geriye kalan vekiller Rump Parlamentosunu oluşturur.
Kralın idamı ve monarşinin lağvedilmesi
Pride Darbesi'yle tasfiye edilen Uzun Parlamento'dan geriye kalan vekillerin oluşturduğu Rump Parlamentosu, Fairfax ve Cromwell'in eğilimi doğrultusunda kralla olan tüm uzlaşma görüşmelerini 13 Aralık 1648 günü kesmiştir. Daha sonra Yeni Ordu Subaylar Konseyi kararıyla kralın Wight Adasından Windsor Sarayı'na getirtilir. Bu sayede adaletin tecelli etmesi hızlıca sağlanabilecektir. Aralık ayı ortasında da Windsor'dan Londra'ya getirilir. 4 Ocak 1649 günü Avam Kamarası kral I. Charles'ı vatana ihanetten yargılamak adına bir yüksek mahkeme kurulmasına karar verir. Karar Lordlar Kamarası'nda ve kral tarafından onaylanmadan yürürlüğe konulur. 20 Ocak günü Wesminster'da başlayan duruşmada kral I. Charles mahkemenin otoritesini sorgulasa da karar değişmez. İdam fermanı sürece dahil olan 59 yargıç tarafından imzalanır.
Kralın idamı 30 Ocak gününe ertelenir. Bu süre zarfında Avam Kamarasının olağanüstü bir yasa çıkartmasına olanak sağlanmış olur. Buna göre bundan sonra bir kişinin kendisini İngiltere veya İrlanda kralı ilan etmesi yasaklanır. Yeni kral ilan edilmesi yasaklanır, tüm iktidarın halkın iktidarının simgesi olan Avam Kamarası'nda olduğu vurgulanır. 6 ve 7 Şubat günleri tartışılan Lordlar Kamarası ve monarşi kurumunun lağvedilmesi 17 ve 19 Mart tarihlerinde yasalaşır. 14 Şubat Devlet Konseyi kurumu kurulur ve 19 Mayıs günü İngiltere bir Milletler Topluluğu olarak kamuoyuna ilan edilir. Avam Kamarası'nın iktidarına muhalefet etmek vatana ihanet suçu kapsamına alınır.
Parlamentonun katılımcıları
Tam sayı bilinmese de Rump Parlamentoda yaklaşık 210 vekilin bulunduğu düşünülmektedir. Bu sayı tasfiyeden önceki Uzun Parlamento'nun 470 milletvekili sayısından yaklaşık yarı yarıya düşük bir rakamdır. Rumpo Parlamentosu'na Uzun Parlamento'da olmayan 9 yeni isim de eklenmiştir. Rump vekilleri tasfiye edilen vekilleri her durumda parlamentonun birer üyesi olarak görüyor ve belirli bir vade geriye döneceklerini tahmin ediyorlardı. Uzun Parlamento'nun devamı niteliğinde olsa da Rump üyeleri yapılan devrimci değişiklikerli destekledikleri veya sivil yönetime inandıkları veya konumlarının getirdiği mali, siyasi avantajları nedeniyle bu yeni bileşimin içinde olmayı tercih ediyorlardı. Bu yüzden Rump Parlamentosu da kendi içinde aktif katılanlar ve katılmayanlar olarak ikiye ayrılmış durumdadır. Aktif katılımcıların meclis toplamının yaklaşık üçte biri olduğu dile getirilmektedir. Bu grup arasında meslekten hukukçular bulunmaktadır. İngiliz adalet sisteminde köklü değişiklikler yapmak isteyen bu kişiler arasında ünlü hukukçular , Sir , ve sayılabilir. Bir diğer ekip ise siyasi ve ekonomik başlıklara yoğunlaşanlardır. Bu kişiler arasında da , , , , ve sayılabilir.
İcraatları
İngiltere Milletler Topluluğu döneminde (1649-1653) Rump Parlamentosu din, hukuk ve ekonomi alanında çok syaıda yasa geçirmiş oldu. Meclisteki çoğu vekil dindarlığa vurgu yapmak istese de Quakerlar gibi radikal oluşumlara da izin vermek niyetinde değillerdi. Meclis Püritenlerin inanç özgürlüğünü sağlamak amacıyla Anglikan Kilisesine devam zorunluluğunu kaldırmıştır. ancak örneğin Levellerlar tarafından dile getirilen çok maliyetli adli süreçlerde reform yapılması talebi reddedilmiştir. Parlamento monarşiye ait taşınmazları ve arazileri satarak gelir yaratmıştır. Monarşi yanlılarının el konan taşınmazları önemli bir gelir kalemi olmuş ancak iç savaşın yarattığı derin ayrımların kapanmasını önlemiştir.
Cromwell
1653 yılında Oliver Cromwell, yapılan uzlaşı gereği parlamentonun dağılma kararı almaması ve yeni anayasa çalışmalarında yol alamaması yüzünden hayal kırıklığı yaşar. 20 Nisan günü oturuma katılıp birkaç konuşmayı dinledikten sonra ayağa kalkarak milletvekillerini hiçbir şey yapmamakla suçlar, dağılmalarını isteyerek meclise askerleri çağırır. General Thomas Harrison komutasındaki birlikler emri yerine getirir.
Rump Parlamentosunun dağıtılmasından yaklaşık bir ay sonra komutanların tavsiyesi üzerine Cromwell tüm ülkedeki kiliselere bir mesaj göndererek yeni hükûmette görmek istedikleri kişileri bildirmelerini ister. 4 Temmuz günü bir araya gelen yeni meclis, Azizler Meclisi veya Barebone Parlamentosu olarak bilinir.
Sonu
Oliver Cromwell 1658 yılında öldükten sonra hayattaki en büyük oğlu Richard Cromwell babası gibi Lord Protector ilan edilir. Richard üçüncü Protektora parlamentosunu göreve çağırsa da hükûmet kurulamaz. Aylarca süren iktidarsızlığa Yeni Ordu komutanları müdahale ederek Rump Parlamentosunu göreve çağırır. 6 Mayıs 1659 günü parlamento göreve başlar. Parlamento 14 Mayıs günü aralarında üst düzey komutanların da olduğu 21 üyesiyle Devlet Konseyinin kurulduğunu ilan eder. Konseyin önde gelen üyelerinden General Charles Fleetwood parlamentoda olağanüstü yetkiler istese de reddedilir. Parlamentoyla sorunlar yaşayan Fleetwood 13 ekim 1659 günü parlamentonun toplanmasını engelleyerek yeni bir 23 kişilik Güvenlik Komitesinin kurulduğunu ve ülkeyi bu komitenin yöneteceğini ilan eder. Parlamentodaki vekiller kargaşaya doğru giden siyasi gelişmeler üzerine İskoçya'da ordu komutanı olarak görev yapan General George Monck'a çağrı yaparak parlamentonun iradesini öne geçirmek adına Londra'ya gelmesi için çağrı yaparlar. Monck'un karşısına askeri bir güçle çıkmak isteyen Fleetwood'un birlikleri kararlı Monck karşısında daha silah atılmadan dağılır. Londra'ya dönen Fleetwood parlamentonun toplanmaya çağrılmasını talep etmek durumunda kalır. Emeklilikten çıkarak Monck'dan yana görüş belirten Thomas Fairfax'ın tutumu sonucu ordudaki çatlak sesler kesilir. Pride Darbesiyle tasfiye edilmiş olan vekiller davet edilir. Yeniden oluşturulan Uzun Parlamento 16 Mart 1660 günü toplanır ve sonrasında II. Charles'ı tahta davet edecek olan Konvansiyon Parlamentosunun hukuki altyapısını oluşturur. Böylece Restorasyon adı verilen dönem başlamış olur.
Kaynakça
- ^ İngilizce rump kelimesi burada elde kalan anlamındadır
- ^ Bakınız I. Charles'ın mahkemesindeki hakimler
- ^ İlgili yasa metni 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 26 Haziran 2015 tarihinde erişilmiştir
- ^ Kararın asıl metni:
Be it Declared and Enacted by this present Parliament and by the Authority of the same, That the People of England, and of all the Dominions and Territories thereunto belonging, are and shall be, and are hereby Constituted, Made, Established, and Confirmed to be a Commonwealth and Free-State: And shall from henceforth be Governed as a Commonwealth and Free-State, by the Supreme Authority of this Nation, The Representatives of the People in Parliament, and by such as they shall appoint and constitute as Officers and Ministers under them for the good of the People, and that without any King or House of Lords. Metnin Wikisource'daki hali 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 26 Haziran 2015 tarihinde erişilmiştir - ^ İngilizce bencher ve back-bencher
- ^ I. Elizabeth dönemi yasası
- ^ Bu dönemde bu tarz alım satım işlerinden zenginleşen zümreye örnek 'dur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rump Parlamentosu Ingiliz Ic Savasi sirasinda 6 Aralik 1648 gunu gerceklestirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento daki Oliver Cromwell karsiti ve I Charles in vatana ihanetten yargilanmasina karsi olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya cikan parlamentodur Newport AntlasmasiIngiliz Ic Savasinin ikinci asamasinin sona erdigi 1648 yilinin Eylul ayinda Uzun Parlamento daki bazi milletvekilleri Yeni Ordu icinde yukselen radikal akimlari kaygiyla izliyordu Maglup kralla uzlasma zemini arayan vekiller surekli olarak I Charles ile temas halindeydi Krala guven duymayan Oliver Cromwell yanlilari ise gorusmelerin kesilmesi ve krala yargi yolunun acilmasini istiyorlardi Pride DarbesiYeni Ordu komuta heyeti kralin iktidarini surdurmesine karsiydi Thomas Fairfax ve Henry Ireton gibi ust duzey ordu komutanlarinin bilgisi dahilinde Albay tarafindan yapilan Pride Darbesi yle nin imzalanmasinin onune gecilmis olur Kral yanlisi 231 vekilin meclise girmesine engel olunur 45 tanesi ise tutuklanir Geriye kalan vekiller Rump Parlamentosunu olusturur Kralin idami ve monarsinin lagvedilmesiPride Darbesi yle tasfiye edilen Uzun Parlamento dan geriye kalan vekillerin olusturdugu Rump Parlamentosu Fairfax ve Cromwell in egilimi dogrultusunda kralla olan tum uzlasma gorusmelerini 13 Aralik 1648 gunu kesmistir Daha sonra Yeni Ordu Subaylar Konseyi karariyla kralin Wight Adasindan Windsor Sarayi na getirtilir Bu sayede adaletin tecelli etmesi hizlica saglanabilecektir Aralik ayi ortasinda da Windsor dan Londra ya getirilir 4 Ocak 1649 gunu Avam Kamarasi kral I Charles i vatana ihanetten yargilamak adina bir yuksek mahkeme kurulmasina karar verir Karar Lordlar Kamarasi nda ve kral tarafindan onaylanmadan yururluge konulur 20 Ocak gunu Wesminster da baslayan durusmada kral I Charles mahkemenin otoritesini sorgulasa da karar degismez Idam fermani surece dahil olan 59 yargic tarafindan imzalanir Kralin idami 30 Ocak gunune ertelenir Bu sure zarfinda Avam Kamarasinin olaganustu bir yasa cikartmasina olanak saglanmis olur Buna gore bundan sonra bir kisinin kendisini Ingiltere veya Irlanda krali ilan etmesi yasaklanir Yeni kral ilan edilmesi yasaklanir tum iktidarin halkin iktidarinin simgesi olan Avam Kamarasi nda oldugu vurgulanir 6 ve 7 Subat gunleri tartisilan Lordlar Kamarasi ve monarsi kurumunun lagvedilmesi 17 ve 19 Mart tarihlerinde yasalasir 14 Subat Devlet Konseyi kurumu kurulur ve 19 Mayis gunu Ingiltere bir Milletler Toplulugu olarak kamuoyuna ilan edilir Avam Kamarasi nin iktidarina muhalefet etmek vatana ihanet sucu kapsamina alinir Parlamentonun katilimcilariTam sayi bilinmese de Rump Parlamentoda yaklasik 210 vekilin bulundugu dusunulmektedir Bu sayi tasfiyeden onceki Uzun Parlamento nun 470 milletvekili sayisindan yaklasik yari yariya dusuk bir rakamdir Rumpo Parlamentosu na Uzun Parlamento da olmayan 9 yeni isim de eklenmistir Rump vekilleri tasfiye edilen vekilleri her durumda parlamentonun birer uyesi olarak goruyor ve belirli bir vade geriye doneceklerini tahmin ediyorlardi Uzun Parlamento nun devami niteliginde olsa da Rump uyeleri yapilan devrimci degisiklikerli destekledikleri veya sivil yonetime inandiklari veya konumlarinin getirdigi mali siyasi avantajlari nedeniyle bu yeni bilesimin icinde olmayi tercih ediyorlardi Bu yuzden Rump Parlamentosu da kendi icinde aktif katilanlar ve katilmayanlar olarak ikiye ayrilmis durumdadir Aktif katilimcilarin meclis toplaminin yaklasik ucte biri oldugu dile getirilmektedir Bu grup arasinda meslekten hukukcular bulunmaktadir Ingiliz adalet sisteminde koklu degisiklikler yapmak isteyen bu kisiler arasinda unlu hukukcular Sir ve sayilabilir Bir diger ekip ise siyasi ve ekonomik basliklara yogunlasanlardir Bu kisiler arasinda da ve sayilabilir IcraatlariIngiltere Milletler Toplulugu doneminde 1649 1653 Rump Parlamentosu din hukuk ve ekonomi alaninda cok syaida yasa gecirmis oldu Meclisteki cogu vekil dindarliga vurgu yapmak istese de Quakerlar gibi radikal olusumlara da izin vermek niyetinde degillerdi Meclis Puritenlerin inanc ozgurlugunu saglamak amaciyla Anglikan Kilisesine devam zorunlulugunu kaldirmistir ancak ornegin Levellerlar tarafindan dile getirilen cok maliyetli adli sureclerde reform yapilmasi talebi reddedilmistir Parlamento monarsiye ait tasinmazlari ve arazileri satarak gelir yaratmistir Monarsi yanlilarinin el konan tasinmazlari onemli bir gelir kalemi olmus ancak ic savasin yarattigi derin ayrimlarin kapanmasini onlemistir Cromwell1653 yilinda Oliver Cromwell yapilan uzlasi geregi parlamentonun dagilma karari almamasi ve yeni anayasa calismalarinda yol alamamasi yuzunden hayal kirikligi yasar 20 Nisan gunu oturuma katilip birkac konusmayi dinledikten sonra ayaga kalkarak milletvekillerini hicbir sey yapmamakla suclar dagilmalarini isteyerek meclise askerleri cagirir General Thomas Harrison komutasindaki birlikler emri yerine getirir Rump Parlamentosunun dagitilmasindan yaklasik bir ay sonra komutanlarin tavsiyesi uzerine Cromwell tum ulkedeki kiliselere bir mesaj gondererek yeni hukumette gormek istedikleri kisileri bildirmelerini ister 4 Temmuz gunu bir araya gelen yeni meclis Azizler Meclisi veya Barebone Parlamentosu olarak bilinir SonuOliver Cromwell 1658 yilinda oldukten sonra hayattaki en buyuk oglu Richard Cromwell babasi gibi Lord Protector ilan edilir Richard ucuncu Protektora parlamentosunu goreve cagirsa da hukumet kurulamaz Aylarca suren iktidarsizliga Yeni Ordu komutanlari mudahale ederek Rump Parlamentosunu goreve cagirir 6 Mayis 1659 gunu parlamento goreve baslar Parlamento 14 Mayis gunu aralarinda ust duzey komutanlarin da oldugu 21 uyesiyle Devlet Konseyinin kuruldugunu ilan eder Konseyin onde gelen uyelerinden General Charles Fleetwood parlamentoda olaganustu yetkiler istese de reddedilir Parlamentoyla sorunlar yasayan Fleetwood 13 ekim 1659 gunu parlamentonun toplanmasini engelleyerek yeni bir 23 kisilik Guvenlik Komitesinin kuruldugunu ve ulkeyi bu komitenin yonetecegini ilan eder Parlamentodaki vekiller kargasaya dogru giden siyasi gelismeler uzerine Iskocya da ordu komutani olarak gorev yapan General George Monck a cagri yaparak parlamentonun iradesini one gecirmek adina Londra ya gelmesi icin cagri yaparlar Monck un karsisina askeri bir gucle cikmak isteyen Fleetwood un birlikleri kararli Monck karsisinda daha silah atilmadan dagilir Londra ya donen Fleetwood parlamentonun toplanmaya cagrilmasini talep etmek durumunda kalir Emeklilikten cikarak Monck dan yana gorus belirten Thomas Fairfax in tutumu sonucu ordudaki catlak sesler kesilir Pride Darbesiyle tasfiye edilmis olan vekiller davet edilir Yeniden olusturulan Uzun Parlamento 16 Mart 1660 gunu toplanir ve sonrasinda II Charles i tahta davet edecek olan Konvansiyon Parlamentosunun hukuki altyapisini olusturur Boylece Restorasyon adi verilen donem baslamis olur Kaynakca Ingilizce rump kelimesi burada elde kalan anlamindadir Bakiniz I Charles in mahkemesindeki hakimler Ilgili yasa metni 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 26 Haziran 2015 tarihinde erisilmistir Kararin asil metni Be it Declared and Enacted by this present Parliament and by the Authority of the same That the People of England and of all the Dominions and Territories thereunto belonging are and shall be and are hereby Constituted Made Established and Confirmed to be a Commonwealth and Free State And shall from henceforth be Governed as a Commonwealth and Free State by the Supreme Authority of this Nation The Representatives of the People in Parliament and by such as they shall appoint and constitute as Officers and Ministers under them for the good of the People and that without any King or House of Lords Metnin Wikisource daki hali 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce 26 Haziran 2015 tarihinde erisilmistir Ingilizce bencher ve back bencher I Elizabeth donemi yasasi Bu donemde bu tarz alim satim islerinden zenginlesen zumreye ornek dur