Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sabiha Sertel (1895 – 2 Eylül 1968), Türk gazeteci ve yazar. İlk Türk kadın gazetecidir. Türkiye’de feminizmin öncüleri arasında sayılır. Sosyalist-komünist görüşlü bir gazeteci-yazardır. Türk basın tarihinde önemli bir isim olan Zekeriya Sertel’in eşidir.
Sabiha Sertel | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1895 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Eylül 1968 (73 yaşında) Bakü, Sovyetler Birliği |
| Diğer ad(lar)ı | Sabiha Derviş, Sabiha Zekeriya |
| Etnik köken | Yahudi |
| Vatandaşlık | Türkiye Cumhuriyeti |
| Eğitim | Selanik İnas Lisesi |
| Mezun olduğu okul(lar) | Columbia Üniversitesi |
| Meslek | Gazeteci, yazar |
| Önemli eser(ler) | Büyük Mecmua dergisi, Resimli Ay dergisi, Tan gazetesi, Görüşler dergisi, Tevfik Fikret: İdeolojisi ve Felsefesi (1945), Bizim Radyo, Budapeşte Radyosu, Roman Gibi:Demokrasi Mücadelesinde Bir Kadın (1969) |
| Siyasi parti | Türkiye Komünist Partisi (192?-1968) |
| Evlilik | Zekeriya Sertel |
| Çocuk(lar) | Sevim, Yıldız Sertel |
Yaşamı
1895 yılında Selanik’te doğdu. Ailesi İspanya'daki Engizisyon zulmünden kaçarak Osmanlı İmparatorluğu'na sığınan Yahudi cemaati içerisinde çıkan ayrılık sonucu resmi olarak Müslümanlığa geçmek zorunda kalan kesimdendi. Ortaöğrenimini Selanik İnas Lisesi ve bir Fransız okulunda tamamladı. Bu sırada yazıları - bir yandan Paris'te hukuk okuyan, bir yandan Selanik'te gazetecilik yapan - Zekeriya Sertel'in Yeni Felsefe dergisinde yayınlanmaya başlamış, Osmanlı Cemiyetinde Kadın başlıklı yazısı "yılın en iyi yazısı" ödülünü kazanmıştı.
Selanik’in Yunan işgaline uğraması üzerine 1912 yılında ailesiyle İstanbul’a göçtü. 1915’te gazeteci Mehmet Zekeriya (Sertel) Bey ile evlendi. Şehzadebaşı'nda Suphi Paşa Konağı'nda yapılan nikâhta Sabiha Hanım'ın vekilliğini Talat Paşa, Mehmet Zekeriya Bey'in vekilliğini Tevfik Rüştü (Aras) Bey yaptı. Bu evlilik aynı zamanda "dönme cemaatine" mensup biri ile cemaat dışından biri arasındaki ilk evlilik olması ile yeni bir süreci de başlatmış oldu.
Sabiha Sertel'in gerek feministliği gerekse sosyalist kişiliği çeşitli sebepler dolayısıyla tartışma konusu olmuştur.
Büyük Mecmua
Gazeteciliğe eşiyle birlikte Büyük Mecmua adlı haftalık dergiyi çıkararak başladı. Halide Edip'in başyazarı olduğu ve Falih Rıfkı, Köprülüzade Fuat, Reşat Nuri, Faruk Nafiz, Ömer Seyfettin gibi aydınların yazılar yayınladığı Büyük Mecmua’da kadın sorunlarına eğilen yazılar yazdı. 1917 yılında ilk çocuğu Sevim dünyaya geldi.
ABD’de öğrenim yılları
1919 yılında Halide Edip’in önerisiyle burs imkânından yararlanarak yüksek tahsil için eşi ile beraber ABD’ye gitti. Columbia Üniversitesinde sosyal çalışma (sosyal hizmet) öğrenimi gördü. Eğitimi sırasında Marx ve Engels'in eserleri aracılığıyla diyalektik materyalist yöntem ve sınıf analiziyle tanıştı. ABD’de kaldığı süre içinde burada yaşayan Türkleri örgütleyerek Himaye-i Etfal Cemiyetine çok yüksek miktarda bağış toplanmasını sağladı. İkinci çocuğu Yıldız 1922 yılında dünyaya geldi. 1923 yılında karı-koca öğrenimlerini tamamladıktan sonra Türkiye’ye döndüler.
Resimli Ay dergisi
1924-1931 yılları arasında eşiyle beraber Resimli Ay dergisini çıkardı. Makalelerinde işçi sınıfının haklarını savundu, sosyal ve politik düzeni eleştiren yazılar yazdı. Cevat Şakir’in dergide yayımlanan bir yazısı yüzünden eşinin Sinop’ta kalebentliğe mahkûm edilmesi üzerine 3 yıl dergiyi tek başına yönetti. Moskova'dan dönen Nâzım Hikmet'in de yazar kadrosuna girdiği dergide 1930 yılında yayımladığı Savulun Geliyorum başlıklı yazısı nedeniyle mahkemeye sevk edildi ve “neşriyat yüzünden mahkemeye sevk edilen ilk Türk kadını” oldu.
Ansiklopedicilik
1927- 1928 yılları arasında eşi Mehmet Zekeriya Bey ve Faik Sabri Duran ile Çocuk Ansiklopedisi hazırladı. 1932 yılında Cumhuriyet gazetesinin çıkardığı Hayat Ansiklopedisi’nde çalıştı.
Çeviri etkinliği ve dergiler
1931 yılında Resimli Ay kapanınca yazı yayımlama olanağından yoksun kaldı ve 1936 yılına kadar çeşitli sosyalist-komünist yayınları tercüme edip yayımlamakla meşgul oldu. 1935 yılında Resimli Her Şey adlı bir haftalık dergi çıkardı. İlk sayısı 28 Eylül 1935’te çıkan derginin yazı kadrosunda Nâzım Hikmet ve arkadaşları yer alıyordu. Bu derginin kapatılmasının ardından 1936 yılının Mart ayında Projektör adlı aylık bir fikir dergisi çıkardı. Dergi ilk sayısında kapatıldı.
Tan gazetesi ve Görüşler dergisi
1936 yılında eşiyle birlikte Tan gazetesini kurdu. Gazete özellikle II. Dünya Savaşı yıllarında faşizm karşıtı görüşleriyle ilgi gördü. Sabiha Sertel 3 Eylül 1945 günü Tan gazetesinde yayımlanan Muvafakatin Feryadı başlıklı yazısı nedeniyle tutuklandı.
II. Dünya Savaşı sonrasında Demokrat Parti ileri gelenleriyle birlikte "demokrasi cephesi" kurma girişiminde bulundu. Bu girişimin yayın organı olan Görüşler adlı dergiyi çıkardı. Derginin 1 Aralık 1945 tarihli ilk sayısında iki yazısı yer aldı.
Görüşler’in okurla buluşmasından hemen sonra, 4 Aralık 1945 günü gerçekleşen Tan Olayı sırasında Tan matbaası yerle bir edilip Serteller linç girişimine maruz kaldılar. Böylece Tan gazetesi, Görüşler dergisi ve aynı matbaadan basılan diğer bazı yayın organlarının yayın hayatı sona erdi. Bu olaydan Serteller sorumlu tutularak 3 ay tutuklu kaldıktan sonra beraat ettiler. Tan Olayı ve haklarında açılan davalardan çok yıpranmaları nedeniyle Serteller benzer durumda olan Nâzım Hikmet'in ardından 1951'de ülkeyi terk ettiler.
(Mezar taşındaki doğum yılı yanlıştır)
Sürgün yılları
Sabiha Sertel sürgün yıllarını Paris, Viyana, Budapeşte, Moskova ve Bakü’de geçirdi. Bu dönemde Türkiye Komünist Partisinin yurt dışı faaliyetlerinde doğrudan önemli görevler üstlendi. Bizim Radyo'da ve Budapeşte Radyosu Türkçe servisinde çalıştı. Bu yıllarda tanık olduğu tüm olumsuzluklara rağmen, eşinden farklı olarak bunları mevzubahis yapmamayı tercih ederek, sonuna kadar komünizm davasına sadık kaldı. Son yıllarında Türkiye’ye dönme talebinde bulundu fakat reddedildi.
Ölümü
2 Eylül 1968 günü Bakü’de öldü. Mezarı Ulusal Şeref Mezarlığı’ndadır.
Hayatının 1919 yılından ailesiyle Türkiye'den ayrılmak zorunda kaldığı 1951 sonlarına dek olan yıllarını kapsayan anılarını içeren, 1966'da kaleme aldığı Roman Gibi: Demokrasi Mücadelesinde Bir Kadın adlı kitabı Türkiye'de ilk kez Şubat 1969'da, ölümünden birkaç ay sonra yayımlandı. 1998 yılında Nilgün Eroğlu Maktav tarafından Bir Roman Gibi adıyla hayatını anlatan bir belgesel yapıldı.
Kitapları
- Çitra Roy ile Babası (1936)
- Tevfik Fikret - Mehmet Akif Kavgası (1940)
- Tevfik Fikret: İdeolojisi ve Felsefesi (1945)
- Gibi.pdf Roman Gibi (1969)[] (2019'da The Struggle for Modern Turkey: Justice, Activism and a Revolutionary Female Journalist adıyla, David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers tarafından çevrilerek İngilizce olarak da yayınlanmıştır)
Kaynakça
- ^ Yıldız Sertel (1994). annem: Sabiha Sertel Kimdi, Neler Yazdı?. YKY. s. 261.
[Mezar taşındaki] yanlış, doğum tarihinin 1895 olması gerekir.
- ^ Sertel, Zekeriya (2001). Hatırladıklarım. s. 70.
- ^ Sertel, Yıldız (1993). Annem. s. 60.
- ^ Sertel, Zekeriya (2001). Hatırladıklarım. s. 71.
- ^ Sertel, Yıldız (1993). Annem. s. 66-67, 87-90.
- ^ Biyografya 9 - Sabiha Sertel, Bağlam Yayınları.
- ^ Ateş Uslu (2016). Sabiha Sertel (1895-1968). İstanbul: Yordam Kitap. s. 385.
- ^ Sertel, Yıldız (1993). Annem. s. 156-9.
- ^ Sertel, Yıldız (1993). Annem. s. 234-53.
- ^ Sertel, Yıldız (1993). Annem. s. 253-61.
- ^ . 29 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sabiha Sertel 1895 2 Eylul 1968 Turk gazeteci ve yazar Ilk Turk kadin gazetecidir Turkiye de feminizmin onculeri arasinda sayilir Sosyalist komunist goruslu bir gazeteci yazardir Turk basin tarihinde onemli bir isim olan Zekeriya Sertel in esidir Sabiha SertelDogum1895 Selanik Osmanli ImparatorluguOlum2 Eylul 1968 73 yasinda Baku Sovyetler BirligiDiger ad lar iSabiha Dervis Sabiha ZekeriyaEtnik kokenYahudiVatandaslikTurkiye CumhuriyetiEgitimSelanik Inas LisesiMezun oldugu okul lar Columbia UniversitesiMeslekGazeteci yazarOnemli eser ler Buyuk Mecmua dergisi Resimli Ay dergisi Tan gazetesi Gorusler dergisi Tevfik Fikret Ideolojisi ve Felsefesi 1945 Bizim Radyo Budapeste Radyosu Roman Gibi Demokrasi Mucadelesinde Bir Kadin 1969 Siyasi partiTurkiye Komunist Partisi 192 1968 EvlilikZekeriya SertelCocuk lar Sevim Yildiz Sertel4 Eylul 1930 tarihli Son Posta gazetesinde Sabiha Zekeriya SertelYasami1895 yilinda Selanik te dogdu Ailesi Ispanya daki Engizisyon zulmunden kacarak Osmanli Imparatorlugu na siginan Yahudi cemaati icerisinde cikan ayrilik sonucu resmi olarak Muslumanliga gecmek zorunda kalan kesimdendi Ortaogrenimini Selanik Inas Lisesi ve bir Fransiz okulunda tamamladi Bu sirada yazilari bir yandan Paris te hukuk okuyan bir yandan Selanik te gazetecilik yapan Zekeriya Sertel in Yeni Felsefe dergisinde yayinlanmaya baslamis Osmanli Cemiyetinde Kadin baslikli yazisi yilin en iyi yazisi odulunu kazanmisti Selanik in Yunan isgaline ugramasi uzerine 1912 yilinda ailesiyle Istanbul a goctu 1915 te gazeteci Mehmet Zekeriya Sertel Bey ile evlendi Sehzadebasi nda Suphi Pasa Konagi nda yapilan nikahta Sabiha Hanim in vekilligini Talat Pasa Mehmet Zekeriya Bey in vekilligini Tevfik Rustu Aras Bey yapti Bu evlilik ayni zamanda donme cemaatine mensup biri ile cemaat disindan biri arasindaki ilk evlilik olmasi ile yeni bir sureci de baslatmis oldu Sabiha Sertel in gerek feministligi gerekse sosyalist kisiligi cesitli sebepler dolayisiyla tartisma konusu olmustur Buyuk Mecmua Gazetecilige esiyle birlikte Buyuk Mecmua adli haftalik dergiyi cikararak basladi Halide Edip in basyazari oldugu ve Falih Rifki Kopruluzade Fuat Resat Nuri Faruk Nafiz Omer Seyfettin gibi aydinlarin yazilar yayinladigi Buyuk Mecmua da kadin sorunlarina egilen yazilar yazdi 1917 yilinda ilk cocugu Sevim dunyaya geldi ABD de ogrenim yillari 1919 yilinda Halide Edip in onerisiyle burs imkanindan yararlanarak yuksek tahsil icin esi ile beraber ABD ye gitti Columbia Universitesinde sosyal calisma sosyal hizmet ogrenimi gordu Egitimi sirasinda Marx ve Engels in eserleri araciligiyla diyalektik materyalist yontem ve sinif analiziyle tanisti ABD de kaldigi sure icinde burada yasayan Turkleri orgutleyerek Himaye i Etfal Cemiyetine cok yuksek miktarda bagis toplanmasini sagladi Ikinci cocugu Yildiz 1922 yilinda dunyaya geldi 1923 yilinda kari koca ogrenimlerini tamamladiktan sonra Turkiye ye donduler Resimli Ay dergisi Resimli Ay dergisi kapaklari 1924 1931 yillari arasinda esiyle beraber Resimli Ay dergisini cikardi Makalelerinde isci sinifinin haklarini savundu sosyal ve politik duzeni elestiren yazilar yazdi Cevat Sakir in dergide yayimlanan bir yazisi yuzunden esinin Sinop ta kalebentlige mahkum edilmesi uzerine 3 yil dergiyi tek basina yonetti Moskova dan donen Nazim Hikmet in de yazar kadrosuna girdigi dergide 1930 yilinda yayimladigi Savulun Geliyorum baslikli yazisi nedeniyle mahkemeye sevk edildi ve nesriyat yuzunden mahkemeye sevk edilen ilk Turk kadini oldu Ansiklopedicilik 1927 1928 yillari arasinda esi Mehmet Zekeriya Bey ve Faik Sabri Duran ile Cocuk Ansiklopedisi hazirladi 1932 yilinda Cumhuriyet gazetesinin cikardigi Hayat Ansiklopedisi nde calisti Ceviri etkinligi ve dergiler 1931 yilinda Resimli Ay kapaninca yazi yayimlama olanagindan yoksun kaldi ve 1936 yilina kadar cesitli sosyalist komunist yayinlari tercume edip yayimlamakla mesgul oldu 1935 yilinda Resimli Her Sey adli bir haftalik dergi cikardi Ilk sayisi 28 Eylul 1935 te cikan derginin yazi kadrosunda Nazim Hikmet ve arkadaslari yer aliyordu Bu derginin kapatilmasinin ardindan 1936 yilinin Mart ayinda Projektor adli aylik bir fikir dergisi cikardi Dergi ilk sayisinda kapatildi Tan gazetesi ve Gorusler dergisi 1936 yilinda esiyle birlikte Tan gazetesini kurdu Gazete ozellikle II Dunya Savasi yillarinda fasizm karsiti gorusleriyle ilgi gordu Sabiha Sertel 3 Eylul 1945 gunu Tan gazetesinde yayimlanan Muvafakatin Feryadi baslikli yazisi nedeniyle tutuklandi II Dunya Savasi sonrasinda Demokrat Parti ileri gelenleriyle birlikte demokrasi cephesi kurma girisiminde bulundu Bu girisimin yayin organi olan Gorusler adli dergiyi cikardi Derginin 1 Aralik 1945 tarihli ilk sayisinda iki yazisi yer aldi Gorusler in okurla bulusmasindan hemen sonra 4 Aralik 1945 gunu gerceklesen Tan Olayi sirasinda Tan matbaasi yerle bir edilip Serteller linc girisimine maruz kaldilar Boylece Tan gazetesi Gorusler dergisi ve ayni matbaadan basilan diger bazi yayin organlarinin yayin hayati sona erdi Bu olaydan Serteller sorumlu tutularak 3 ay tutuklu kaldiktan sonra beraat ettiler Tan Olayi ve haklarinda acilan davalardan cok yipranmalari nedeniyle Serteller benzer durumda olan Nazim Hikmet in ardindan 1951 de ulkeyi terk ettiler Sabiha Sertel in Baku deki mezari Mezar tasindaki dogum yili yanlistir Surgun yillari Sabiha Sertel surgun yillarini Paris Viyana Budapeste Moskova ve Baku de gecirdi Bu donemde Turkiye Komunist Partisinin yurt disi faaliyetlerinde dogrudan onemli gorevler ustlendi Bizim Radyo da ve Budapeste Radyosu Turkce servisinde calisti Bu yillarda tanik oldugu tum olumsuzluklara ragmen esinden farkli olarak bunlari mevzubahis yapmamayi tercih ederek sonuna kadar komunizm davasina sadik kaldi Son yillarinda Turkiye ye donme talebinde bulundu fakat reddedildi Olumu2 Eylul 1968 gunu Baku de oldu Mezari Ulusal Seref Mezarligi ndadir Hayatinin 1919 yilindan ailesiyle Turkiye den ayrilmak zorunda kaldigi 1951 sonlarina dek olan yillarini kapsayan anilarini iceren 1966 da kaleme aldigi Roman Gibi Demokrasi Mucadelesinde Bir Kadin adli kitabi Turkiye de ilk kez Subat 1969 da olumunden birkac ay sonra yayimlandi 1998 yilinda Nilgun Eroglu Maktav tarafindan Bir Roman Gibi adiyla hayatini anlatan bir belgesel yapildi KitaplariCitra Roy ile Babasi 1936 Tevfik Fikret Mehmet Akif Kavgasi 1940 Tevfik Fikret Ideolojisi ve Felsefesi 1945 Gibi pdf Roman Gibi 1969 olu kirik baglanti 2019 da The Struggle for Modern Turkey Justice Activism and a Revolutionary Female Journalist adiyla David Selim Sayers ve Evrim Emir Sayers tarafindan cevrilerek Ingilizce olarak da yayinlanmistir Kaynakca Yildiz Sertel 1994 annem Sabiha Sertel Kimdi Neler Yazdi YKY s 261 Mezar tasindaki yanlis dogum tarihinin 1895 olmasi gerekir Sertel Zekeriya 2001 Hatirladiklarim s 70 Sertel Yildiz 1993 Annem s 60 Sertel Zekeriya 2001 Hatirladiklarim s 71 Sertel Yildiz 1993 Annem s 66 67 87 90 Biyografya 9 Sabiha Sertel Baglam Yayinlari Ates Uslu 2016 Sabiha Sertel 1895 1968 Istanbul Yordam Kitap s 385 Sertel Yildiz 1993 Annem s 156 9 Sertel Yildiz 1993 Annem s 234 53 Sertel Yildiz 1993 Annem s 253 61 29 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2009