Samanyolu veya Kehkeşan,Güneş Sistemi'ni içeren bir galaksidir. Dünya'dan görünümünü açıklayan tanımıyla: gece gökyüzünde görülen ve çıplak gözle tek tek ayırt edilemeyen yıldızlardan oluşan puslu bir ışık şerididir. Yerel Küme'nin bir parçası olan çubuklu sarmal türdedir. Gözlemlenebilir evrende bulunan sayısız galaksiden sadece bir tanesidir. 23 Ekim 2015 Cuma günü Ruhr-Universität Bochum üyesi Alman astronomlar tarafından 46 milyar piksellik "855.000X54.000" çözünürlükte Samanyolu galaksisi haritası yayınlanmıştır.
Samanyolu Gökadası | |
---|---|
Paranal Gözlemevi üzerinde gece gökyüzündeki Samanyolu galaktik merkezi (lazer, teleskop için bir kılavuz yıldız yaratır) | |
Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
Takımyıldız | Yay |
Sağ açıklık (α) | 17sa 45d 40,03599s |
Dik açıklık (δ) | −29° 00′ 28,1699″ |
Galaksi sınıfı | Sb; Sbc; SB(rs)bc |
Boyut | 26,8 ± 1,1 kpc (87.400 ± 3.600 ly) (çap; 25,0 mag/yay-saniye2 B-bandı izofotu) |
Özellikler | |
Mesafe | 7,935-8,277 kpc (25.881-26.996 ly) |
Kütle (m) | 1,15×1012 M☉ |
Yıldız sayısı | 100–400 milyar ((1–4)×1011) |
İnce disk kalınlığı | 220-450 pc (718-1.470 ly) |
Kalın disk kalınlığı | 2,6 ± 0,5 kpc (8.500 ± 1.600 ly) |
Açısal momentum | ~1×1067 J s |
Güneş'in Galaktik dönüş süresi | 212 Milyon yıl |
Sarmal model dönüş periyodu | 220–360 Milyon yıl |
Çubuk modeli dönüş periyodu | 160–180 Milyon yıl |
CMB yapısına göre görece hız | 552,2±5,5 km/s |
Güneş'in konumunda kaçış hızı | 550 km/s |
Güneş'in konumundaki karanlık madde yoğunluğu | 0,0088+0,0024 -0,0018 M☉pc−3 (0,35+0,08 -0,07 GeV cm−3) |
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam |
Tarihçe
Etimoloji
Galaksi terimini kökeni, Eski Yunancada bizim galaksimizi belirtmek üzere kullanılan "sütlü, süt gibi, sütsü" manalarına gelen galaxias (Yunanca: γαλαξίας) sözcüğü ya da "süt dairesi" anlamındaki kyklos galaktikos (Yunanca: κύκλος γαλακτίκος) terimidir. Bu terim ve dolayısıyla Batı kültüründe Samanyolu için kullanılan "Süt Yolu" terimi eski Yunan mitolojisindeki bir mitostan kaynaklanır: Bir gece, Zeus ölümlü bir kadından yaptığı oğlu Herakles'i fark ettirmeden uykuya dalmış olan Hera'nın göğsüne koyar. Bebek Herakles, Hera'nın memelerinden akan sütü içecek ve böylece ölümsüz olacaktır. Fakat Hera, gece uyanıp tanımadığı bir bebeği emzirdiğini fark edince onu fırlatıp atar ve boşalan memesinden çıkan süt de gece gökyüzüne fışkırıp akar. Hikâyeye göre geceleyin gökte sönük bir ışıkla pırıldar hâlde gördüğümüz “Süt Yolu” (Türkçede Samanyolu) denilen kuşak, böyle oluşmuştur.
Samanyolu veya "süt çemberi", Yunanların gökyüzünde tanımladığı 11 "daireden" sadece biriydi, diğerleri Zodyak, Meridyen, Ufuk, Ekvator, Yengeç ve Oğlak dönenceleri, Kuzey Kutbu ve Antarktik çevreleri ve her iki kutuptan geçen iki gök çemberiydi (colure).
Keşif
Antik çağda Grek filozofu Democritus (450–370 MÖ), geceleyin gökyüzünde görünen Süt Yolu denilen ışıklı bölgenin uzak yıldızlardan oluşuyor olabileceğine dikkat çekmişti.Aristo'nun (384-322 MÖ) düşüncesine göreyse Süt Yolu büyük, birbirine bağlı çok sayıdaki yıldızın alevlenmesinden kaynaklanmaktaydı ve bu alevler Dünya atmosferinin üst kısmında yer almaktaydı.
Arap astronom İbn-i Heysem (965-1037), Samanyolu’nun ıraklık açısını gözlemleme ve ölçme girişiminde bulundu; Süt Yolu’nun ıraklık açısı yoktu. Bunun üzerine “bu, Dünya’dan uzaktadır, atmosfere ait değildir” diyerek Aristo’nun görüşüne karşı çıktı. İranlı astronom Birûni (973-1048) Samanyolu Gök Adası’nın sayısız bulutsu yıldızlar yığını olabileceği görüşünü ortaya attı.İbn Bacce ise Samanyolu’nun pek çok yıldızdan oluştuğunu ve gözümüze sürekli bu şekilde görünmesinin Dünya atmosferindeki kırılımdan kaynaklanıyor olabileceğini ileri sürdü.İbn Kayyim El-Cevziyye (1292-1350), Samanyolu Gök Adası’nın sabit yıldızlar feleğinde bir araya gelmiş çok sayıdaki küçük yıldızlardan oluştuğunu ve bu yıldızların gezegenlerden daha büyük olduklarını ileri sürdü.
Samanyolu Gök Adası’nın birçok yıldızdan oluşmasının ilk kanıtı Galileo Galilei’den geldi. 1610 yılında Samanyolu Gök Adası’nı bir teleskopla inceleyen , bunun çok sayıdaki yıldızın bir araya gelmesinden oluştuğunu fark etti. 1750’de İngiliz astronom ve matematikçi Thomas Wright, “Evren'in orijinal bir teorisi ya da yeni hipotezi” adlı eserinde gök adanın Güneş Sistemi’ne benzer tarzda, fakat daha büyük ölçekte, kütleçekim gücüyle birbirlerine bağlı çok sayıdaki dönen yıldızlardan oluşmuş bir kitle olduğu görüşünü ortaya attı. Bunun sonucunda bu düşünceye göre söz konusu yıldızların oluşturduğu ve bizim de içinde bulunduğumuz bu disk, bizim gökyüzüne bakışımız açısından bize gökyüzünde Süt Yolu olarak görünüyor olabilirdi.
Immanuel Kant, 1755'teki bilimsel incelemesinde Thomas Wright'ın düşünce ve çalışmalarını biraz daha ayrıntılandırdı, gök adamızın da Güneş Sistemi’mize benzer biçimde kütleçekim ile bir arada tutulan ve dönen bir yıldız kümesi olduğunu (haklı olarak) ifade etti. Kant, ayrıca o dönemde gözlemlenebilen birkaç bulutsunun da ayrı gök adalar olabilecekleri varsayımında bulundu. (Bu adın verilme nedeni dürbünle bakıldığında ışık veren gaz bulutu gibi gözükmeleridir.) Samanyolu Gök Adası’nın biçimi ve Güneş’in gök ada içindeki konumu hakkındaki ilk girişim, 1785’te gökyüzünün farklı bölgelerindeki yıldızları özenle sayan William Herschel’den geldi. Herschel, Güneş Sistemi’ni merkeze yakın bir yere koyarak gök adanın biçimini gösteren bir diyagram hazırladı.
Jacobus Kapteyn, hassas bir yaklaşım sergileyerek 1920’deki çiziminde Güneş’in merkeze yakın bulunduğu elips biçimli küçük bir gök ada tasarladı. Farklı bir yöntem uygulayan Harlow Shapley ise küresel kümeler kataloğu çalışmasında kendinden öncekilerden tümüyle farklı olarak gök adamızı Güneş’in merkezden uzak olduğu yaklaşık 70 kiloparsek yarıçapındaki yassı bir disk biçiminde tasarladı. Her iki hatalı çalışma da galaktik düzlemde ışığın yıldızlararası toz vasıtasıyla soğurulmasını hesaba katmamıştı. Soğrulma; ancak Robert Julius Trumpler’in 1930’da açık yıldız kümeleri üzerinde çalışırken bu etkiyi ölçmesinden sonra hesaba katılmaya başlandı ve günümüzdeki gök ada görünümü kuramlarına ulaşıldı.
Yapısı
Samanyolu'nun şekli hakkındaki yaygın görüş, onun bir çubuklu sarmal galaksi olduğu yönündedir.Merkezdeki çubuk şeklindeki yıldız yoğunlaşmasının iki ucundan logaritmik spiral şeklinde uzayan iki ana kol ve yardımcı kollar, galaksinin şeklini oluşturur. Bu görüş ilk olarak 1990'larda gündeme gelmiş, 2005 yılında Spitzer Uzay Teleskobu'ndan alınan bilgilerle kuvvetlendirilmiştir.
Tıklanabilir harita
Tıklanabilir harita, en az 200 milyar yıldız içeren ve sarmal bir gök ada olan Samanyolu'nun tümünü göstermektedir. Güneş'imiz, merkezden 26.000 ışık yılı uzaklıkta Avcı kolu'nun derinliklerinde gizlenmiştir. Gök adamızın merkezine doğru olan yıldızlar, bizim bulunduğumuz yerdekilere göre birbirlerine çok daha yakındır. Ayrıca gök ada düzleminin oldukça dışında yer alan küçük küresel yıldız kümelerinin varlığına da dikkat edilmelidir. Yine dikkat edilmesi gereken bir başka konu da gök adamız tarafından yavaşça yutulan bir cüce gök adanın (Cüce Yay) varlığıdır.
Notlar
- ^ Galaktik merkeze olan mesafe (Sagittarius A*)
Kaynakça
- ^ a b Petrov, L.; Kovalev, Y. Y.; Fomalont, E. B.; Gordon, D. (2011). "The Very Long Baseline Array Galactic Plane Survey—VGaPS". The Astronomical Journal. 142 (2). s. 35. arXiv:1101.1460 $2. Bibcode:2011AJ....142...35P. doi:10.1088/0004-6256/142/2/35.
- ^ Gerhard, O. (2002). "Mass distribution in our Galaxy". Space Science Reviews. 100 (1/4). ss. 129-138. arXiv:astro-ph/0203110 $2. Bibcode:2002SSRv..100..129G. doi:10.1023/A:1015818111633.
- ^ Frommert, Hartmut; Kronberg, Christine (26 Ağustos 2005). "Classification of the Milky Way Galaxy". SEDS. 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2015.
- ^ Goodwin, S. P.; Gribbin, J.; Hendry, M. A. (Ağustos 1998). "The relative size of the Milky Way". The Observatory. Cilt 118. ss. 201-208. Bibcode:1998Obs...118..201G.
- ^ Event Horizon Telescope Collaboration; ve diğerleri. (2022). "First Sagittarius A* Event Horizon Telescope Results. VI. Testing the Black Hole Metric". The Astrophysical Journal. 930 (2). ss. L17. arXiv:2311.09484 $2. Bibcode:2022ApJ...930L..17E. doi:10.3847/2041-8213/ac6756.
- ^ Banerjee, Indrani; Sau, Subhadip; SenGupta, Soumitra (2022). "Do shadows of SGR A* and M87* indicate black holes with a magnetic monopole charge?". arXiv:2207.06034 $2.
- ^ Abuter, R.; ve diğerleri. (2019). "A geometric distance measurement to the Galactic center black hole with 0.3% uncertainty". Astronomy & Astrophysics. Cilt 625. ss. L10. arXiv:1904.05721 $2. Bibcode:2019A&A...625L..10G. doi:10.1051/0004-6361/201935656.
- ^ Starr, Michelle (8 Mart 2019). "The Latest Calculation of Milky Way's Mass Just Changed What We Know About Our Galaxy". ScienceAlert.com. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2019.
- ^ Watkins, Laura L.; ve diğerleri. (2 Şubat 2019). "Evidence for an Intermediate-Mass Milky Way from Gaia DR2 Halo Globular Cluster Motions". The Astrophysical Journal. 873 (2). s. 118. arXiv:1804.11348 $2. Bibcode:2019ApJ...873..118W. doi:10.3847/1538-4357/ab089f.
- ^ Kafle, P.R.; Sharma, S.; Lewis, G.F.; Bland-Hawthorn, J. (2012). "Kinematics of the Stellar Halo and the Mass Distribution of the Milky Way Using Blue Horizontal Branch Stars". The Astrophysical Journal. 761 (2). s. 17. arXiv:1210.7527 $2. Bibcode:2012ApJ...761...98K. doi:10.1088/0004-637X/761/2/98.
- ^ Frommert, H.; Kronberg, C. (25 Ağustos 2005). . SEDS. 12 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2007.
- ^ Wethington, Nicholos. "How Many Stars are in the Milky Way?". 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ a b Bland-Hawthorn, Joss; Gerhard, Ortwin (2016). "The Galaxy in Context: Structural, Kinematic, and Integrated Properties". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. Cilt 54. ss. 529-596. arXiv:1602.07702 $2. Bibcode:2016ARA&A..54..529B. doi:10.1146/annurev-astro-081915-023441.
- ^ Karachentsev, Igor. "Double Galaxies § 7.1". ned.ipac.caltech.edu. Izdatel'stvo Nauka. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2015.
- ^ "A New Map of the Milky Way". Scientific American. 1 Nisan 2020. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ Gerhard, O. (2010). "Pattern speeds in the Milky Way". arXiv:1003.2489v1 $2.
- ^ Shen, Juntai; Zheng, Xing-Wu (2020). "The bar and spiral arms in the Milky Way: Structure and kinematics". Research in Astronomy and Astrophysics. 20 (10). s. 159. arXiv:2012.10130 $2. Bibcode:2020RAA....20..159S. doi:10.1088/1674-4527/20/10/159.
- ^ Kogut, Alan; ve diğerleri. (10 Aralık 1993). "Dipole anisotropy in the COBE differential microwave radiometers first-year sky maps". The Astrophysical Journal. Cilt 419. ss. 1…6. arXiv:astro-ph/9312056 $2. Bibcode:1993ApJ...419....1K. doi:10.1086/173453.
- ^ a b Kafle, P.R.; Sharma, S.; Lewis, G.F.; Bland-Hawthorn, J. (2014). "On the Shoulders of Giants: Properties of the Stellar Halo and the Milky Way Mass Distribution". The Astrophysical Journal. 794 (1). s. 17. arXiv:1408.1787 $2. Bibcode:2014ApJ...794...59K. doi:10.1088/0004-637X/794/1/59.
- ^ . 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2016.
- ^ "46 Milyar Pixellik Harita". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Koneãn˘, Lubomír. "Emblematics, Agriculture, and Mythography in The Origin of the Milky Way gALAXY 20 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." (PDF). Academy of Sciences of the Czech Republic. Retrieved on 2007-01-05.
- ^ Burns, Tom (2007-07-31). "Constellations reflect heroes, beasts, star-crossed lovers". The Dispatch. Retrieved on 2008-03-18.
- ^ Mohamed, Mohaini (2000), Great Muslim Mathematicians, Penerbit UTM, pp. 49–50, , OCLC 48759017
- ^ Bouali, Hamid-Eddine; Zghal, Mourad; Lakhdar, Zohra Ben (2005). "Popularisation of Optical Phenomena: Establishing the First Ibn Al-Haytham Workshop on Photography 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." (PDF). The Education and Training in Optics and Photonics Conference. Retrieved on 2008-07-08.
- ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., " Abu Rayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni", MacTutor History of Mathematics archive.
- ^ Josep Puig Montada (September 28, 2007). "Ibn Bajja". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved on 2008-07-11.
- ^ Livingston, John W. (1971), "Ibn Qayyim al-Jawziyyah: A Fourteenth Century Defense against Astrological Divination and Alchemical Transmutation", Journal of the American Oriental Society 91 (1): 96–103 [99], doi:10.2307/600445
- ^ O'Connor, J. J.; Robertson, E. F. (November 2002). "Galileo Galilei 30 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". University of St. Andrews. Retrieved on 2007-01-08.
- ^ a b Evans, J. C. (1998-11-24). "Our Galaxy 30 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". George Mason University. Retrieved on 2007-01-04.
- ^ Marschall, Laurence A. (1999-10-21). "How did scientists determine our location within the Milky Way galaxy--in other words, how do we know that our solar system is in the arm of a spiral galaxy, far from the galaxy's center? 1 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Scientific American. Retrieved on 2007-12-13.
- ^ Kuhn, Karl F.; Koupelis, Theo (2004). In Quest of the Universe. Jones and Bartlett Publishers. . OCLC 148117843 18 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Trimble, V. (1999). "Robert Trumpler and the (Non)transparency of Space 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Bulletin of the American Astronomical Society (31): 1479. Retrieved on 2007-01-08.
- ^ . imagine.gsfc.nasa.gov. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Billings, Lee. "Astronomers Are Finally Mapping the "Dark Side" of the Milky Way". Scientific American (İngilizce). 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ Chen, W (1996). "On the spiral arm interpretation of COMPTEL ^26^Al map features". Space Science Reviews. Cilt 120. ss. 315-316. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2007.
- ^ "Bar at Milky Way's heart revealed". New Scientist. 16 Ağustos 2005. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2009.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- A 3D map of the Milky Way Galaxy 5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Milky Way – IRAS (infrared) survey 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . wikisky.org
- Milky Way – H-Alpha survey 29 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . wikisky.org
- Running Rings Around the Galaxy 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Spitzer Space Telescope News
- The Milky Way Galaxy9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., SEDS Messier pages
- MultiWavelength Milky Way 17 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., NASA site with images and VRML models
- Milky Way Explorer 18 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., detailed images in infrared with radio, microwave and hydrogen-alpha as well
- , within about 10 thousand parsecs
- Proposed Ring around the Milky Way 2 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Milky Way spiral gets an extra arm 21 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., New Scientist.com
- Possible New Milky Way Spiral Arm[], Sky and Telescope.com
- Galactic center mosaic via sun-orbiting Spitzer infrared telescope 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Milky Way Plan Views19 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The University of Calgary Radio Astronomy Laboratory
- , Scientific American Magazine (January 2004 Issue)
- , SkyNightly (March 17, 2006)
- , Digital Sky's Milky Way Panorama and other images
- obtained by the Diffuse Infrared Background Experiment (DIRBE) on NASA's Cosmic Background Explorer satellite (COBE).
- , Chandra X-ray Observatory Center
- The 1920 Shapley – Curtis Debate on the size of the Milky Way 6 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Astronomy Picture of the Day:
- Milky Way Illustrated 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Barred Spiral Milky Way (Illustrated) 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Radioactive Clouds in the Milky Way 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Milky Way Molecule Map 27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Milky Way's Gamma-Ray Halo 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Moving Milkyway seen from Teneriffe without any lightpollution 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Multi-Gigapixel Infrared Milky Way 8 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . A zoomable, annotated version of the Spitzer Space Telescope GLIMPSE survey.
Wikimedia Commons'ta Samanyolu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samanyolu veya Kehkesan Gunes Sistemi ni iceren bir galaksidir Dunya dan gorunumunu aciklayan tanimiyla gece gokyuzunde gorulen ve ciplak gozle tek tek ayirt edilemeyen yildizlardan olusan puslu bir isik serididir Yerel Kume nin bir parcasi olan cubuklu sarmal turdedir Gozlemlenebilir evrende bulunan sayisiz galaksiden sadece bir tanesidir 23 Ekim 2015 Cuma gunu Ruhr Universitat Bochum uyesi Alman astronomlar tarafindan 46 milyar piksellik 855 000X54 000 cozunurlukte Samanyolu galaksisi haritasi yayinlanmistir Samanyolu GokadasiParanal Gozlemevi uzerinde gece gokyuzundeki Samanyolu galaktik merkezi lazer teleskop icin bir kilavuz yildiz yaratir Gozlem verisi Donem J2000 TakimyildizYaySag aciklik a 17sa 45d 40 03599sDik aciklik d 29 00 28 1699 Galaksi sinifiSb Sbc SB rs bcBoyut26 8 1 1 kpc 87 400 3 600 ly cap 25 0 mag yay saniye2 B bandi izofotu OzelliklerMesafe7 935 8 277 kpc 25 881 26 996 ly Kutle m 1 15 1012 M Yildiz sayisi100 400 milyar 1 4 1011 Ince disk kalinligi220 450 pc 718 1 470 ly Kalin disk kalinligi2 6 0 5 kpc 8 500 1 600 ly Acisal momentum 1 1067 J sGunes in Galaktik donus suresi212 Milyon yilSarmal model donus periyodu220 360 Milyon yilCubuk modeli donus periyodu160 180 Milyon yilCMB yapisina gore gorece hiz552 2 5 5 km sGunes in konumunda kacis hizi550 km sGunes in konumundaki karanlik madde yogunlugu0 0088 0 0024 0 0018 M pc 3 0 35 0 08 0 07 GeV cm 3 Wikimedia Commons ta ilgili ortamTarihceEtimoloji Galaksi terimini kokeni Eski Yunancada bizim galaksimizi belirtmek uzere kullanilan sutlu sut gibi sutsu manalarina gelen galaxias Yunanca gala3ias sozcugu ya da sut dairesi anlamindaki kyklos galaktikos Yunanca kyklos galaktikos terimidir Bu terim ve dolayisiyla Bati kulturunde Samanyolu icin kullanilan Sut Yolu terimi eski Yunan mitolojisindeki bir mitostan kaynaklanir Bir gece Zeus olumlu bir kadindan yaptigi oglu Herakles i fark ettirmeden uykuya dalmis olan Hera nin gogsune koyar Bebek Herakles Hera nin memelerinden akan sutu icecek ve boylece olumsuz olacaktir Fakat Hera gece uyanip tanimadigi bir bebegi emzirdigini fark edince onu firlatip atar ve bosalan memesinden cikan sut de gece gokyuzune fiskirip akar Hikayeye gore geceleyin gokte sonuk bir isikla pirildar halde gordugumuz Sut Yolu Turkcede Samanyolu denilen kusak boyle olusmustur Samanyolu veya sut cemberi Yunanlarin gokyuzunde tanimladigi 11 daireden sadece biriydi digerleri Zodyak Meridyen Ufuk Ekvator Yengec ve Oglak donenceleri Kuzey Kutbu ve Antarktik cevreleri ve her iki kutuptan gecen iki gok cemberiydi colure Kesif Antik cagda Grek filozofu Democritus 450 370 MO geceleyin gokyuzunde gorunen Sut Yolu denilen isikli bolgenin uzak yildizlardan olusuyor olabilecegine dikkat cekmisti Aristo nun 384 322 MO dusuncesine goreyse Sut Yolu buyuk birbirine bagli cok sayidaki yildizin alevlenmesinden kaynaklanmaktaydi ve bu alevler Dunya atmosferinin ust kisminda yer almaktaydi Arap astronom Ibn i Heysem 965 1037 Samanyolu nun iraklik acisini gozlemleme ve olcme girisiminde bulundu Sut Yolu nun iraklik acisi yoktu Bunun uzerine bu Dunya dan uzaktadir atmosfere ait degildir diyerek Aristo nun gorusune karsi cikti Iranli astronom Biruni 973 1048 Samanyolu Gok Adasi nin sayisiz bulutsu yildizlar yigini olabilecegi gorusunu ortaya atti Ibn Bacce ise Samanyolu nun pek cok yildizdan olustugunu ve gozumuze surekli bu sekilde gorunmesinin Dunya atmosferindeki kirilimdan kaynaklaniyor olabilecegini ileri surdu Ibn Kayyim El Cevziyye 1292 1350 Samanyolu Gok Adasi nin sabit yildizlar feleginde bir araya gelmis cok sayidaki kucuk yildizlardan olustugunu ve bu yildizlarin gezegenlerden daha buyuk olduklarini ileri surdu Samanyolu Gok Adasi nin bircok yildizdan olusmasinin ilk kaniti Galileo Galilei den geldi 1610 yilinda Samanyolu Gok Adasi ni bir teleskopla inceleyen bunun cok sayidaki yildizin bir araya gelmesinden olustugunu fark etti 1750 de Ingiliz astronom ve matematikci Thomas Wright Evren in orijinal bir teorisi ya da yeni hipotezi adli eserinde gok adanin Gunes Sistemi ne benzer tarzda fakat daha buyuk olcekte kutlecekim gucuyle birbirlerine bagli cok sayidaki donen yildizlardan olusmus bir kitle oldugu gorusunu ortaya atti Bunun sonucunda bu dusunceye gore soz konusu yildizlarin olusturdugu ve bizim de icinde bulundugumuz bu disk bizim gokyuzune bakisimiz acisindan bize gokyuzunde Sut Yolu olarak gorunuyor olabilirdi 1785 te William Herschel tarafindan sayilan yildizlardan yola cikilarak hazirlanan Samanyolu diyagrami O donemde Gunes gok ada merkezine yakin oldugu zannedildiginden gok ada merkezine yakin olarak isaretlenmistir Gunumuzde Gunes in gok ada merkezine yaklasik 28 000 isik yili uzaklikta oldugunu biliyoruz Immanuel Kant 1755 teki bilimsel incelemesinde Thomas Wright in dusunce ve calismalarini biraz daha ayrintilandirdi gok adamizin da Gunes Sistemi mize benzer bicimde kutlecekim ile bir arada tutulan ve donen bir yildiz kumesi oldugunu hakli olarak ifade etti Kant ayrica o donemde gozlemlenebilen birkac bulutsunun da ayri gok adalar olabilecekleri varsayiminda bulundu Bu adin verilme nedeni durbunle bakildiginda isik veren gaz bulutu gibi gozukmeleridir Samanyolu Gok Adasi nin bicimi ve Gunes in gok ada icindeki konumu hakkindaki ilk girisim 1785 te gokyuzunun farkli bolgelerindeki yildizlari ozenle sayan William Herschel den geldi Herschel Gunes Sistemi ni merkeze yakin bir yere koyarak gok adanin bicimini gosteren bir diyagram hazirladi Jacobus Kapteyn hassas bir yaklasim sergileyerek 1920 deki ciziminde Gunes in merkeze yakin bulundugu elips bicimli kucuk bir gok ada tasarladi Farkli bir yontem uygulayan Harlow Shapley ise kuresel kumeler katalogu calismasinda kendinden oncekilerden tumuyle farkli olarak gok adamizi Gunes in merkezden uzak oldugu yaklasik 70 kiloparsek yaricapindaki yassi bir disk biciminde tasarladi Her iki hatali calisma da galaktik duzlemde isigin yildizlararasi toz vasitasiyla sogurulmasini hesaba katmamisti Sogrulma ancak Robert Julius Trumpler in 1930 da acik yildiz kumeleri uzerinde calisirken bu etkiyi olcmesinden sonra hesaba katilmaya baslandi ve gunumuzdeki gok ada gorunumu kuramlarina ulasildi Samanyolu galaksisinin gunes sisteminden gorunumunun 360 derece panoramik fotografiYapisiSamanyolu galaksisi ve kollari Samanyolu nun sekli hakkindaki yaygin gorus onun bir cubuklu sarmal galaksi oldugu yonundedir Merkezdeki cubuk seklindeki yildiz yogunlasmasinin iki ucundan logaritmik spiral seklinde uzayan iki ana kol ve yardimci kollar galaksinin seklini olusturur Bu gorus ilk olarak 1990 larda gundeme gelmis 2005 yilinda Spitzer Uzay Teleskobu ndan alinan bilgilerle kuvvetlendirilmistir Tiklanabilir haritaTiklanabilir harita en az 200 milyar yildiz iceren ve sarmal bir gok ada olan Samanyolu nun tumunu gostermektedir Gunes imiz merkezden 26 000 isik yili uzaklikta Avci kolu nun derinliklerinde gizlenmistir Gok adamizin merkezine dogru olan yildizlar bizim bulundugumuz yerdekilere gore birbirlerine cok daha yakindir Ayrica gok ada duzleminin oldukca disinda yer alan kucuk kuresel yildiz kumelerinin varligina da dikkat edilmelidir Yine dikkat edilmesi gereken bir baska konu da gok adamiz tarafindan yavasca yutulan bir cuce gok adanin Cuce Yay varligidir Samanyolu gok adasi tiklanabilir harita Notlar Galaktik merkeze olan mesafe Sagittarius A Kaynakca a b Petrov L Kovalev Y Y Fomalont E B Gordon D 2011 The Very Long Baseline Array Galactic Plane Survey VGaPS The Astronomical Journal 142 2 s 35 arXiv 1101 1460 2 Bibcode 2011AJ 142 35P doi 10 1088 0004 6256 142 2 35 Gerhard O 2002 Mass distribution in our Galaxy Space Science Reviews 100 1 4 ss 129 138 arXiv astro ph 0203110 2 Bibcode 2002SSRv 100 129G doi 10 1023 A 1015818111633 Frommert Hartmut Kronberg Christine 26 Agustos 2005 Classification of the Milky Way Galaxy SEDS 31 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2015 Goodwin S P Gribbin J Hendry M A Agustos 1998 The relative size of the Milky Way The Observatory Cilt 118 ss 201 208 Bibcode 1998Obs 118 201G Event Horizon Telescope Collaboration ve digerleri 2022 First Sagittarius A Event Horizon Telescope Results VI Testing the Black Hole Metric The Astrophysical Journal 930 2 ss L17 arXiv 2311 09484 2 Bibcode 2022ApJ 930L 17E doi 10 3847 2041 8213 ac6756 Banerjee Indrani Sau Subhadip SenGupta Soumitra 2022 Do shadows of SGR A and M87 indicate black holes with a magnetic monopole charge arXiv 2207 06034 2 Abuter R ve digerleri 2019 A geometric distance measurement to the Galactic center black hole with 0 3 uncertainty Astronomy amp Astrophysics Cilt 625 ss L10 arXiv 1904 05721 2 Bibcode 2019A amp A 625L 10G doi 10 1051 0004 6361 201935656 Starr Michelle 8 Mart 2019 The Latest Calculation of Milky Way s Mass Just Changed What We Know About Our Galaxy ScienceAlert com 8 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2019 Watkins Laura L ve digerleri 2 Subat 2019 Evidence for an Intermediate Mass Milky Way from Gaia DR2 Halo Globular Cluster Motions The Astrophysical Journal 873 2 s 118 arXiv 1804 11348 2 Bibcode 2019ApJ 873 118W doi 10 3847 1538 4357 ab089f Kafle P R Sharma S Lewis G F Bland Hawthorn J 2012 Kinematics of the Stellar Halo and the Mass Distribution of the Milky Way Using Blue Horizontal Branch Stars The Astrophysical Journal 761 2 s 17 arXiv 1210 7527 2 Bibcode 2012ApJ 761 98K doi 10 1088 0004 637X 761 2 98 Frommert H Kronberg C 25 Agustos 2005 SEDS 12 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2007 Wethington Nicholos How Many Stars are in the Milky Way 27 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2010 a b Bland Hawthorn Joss Gerhard Ortwin 2016 The Galaxy in Context Structural Kinematic and Integrated Properties Annual Review of Astronomy and Astrophysics Cilt 54 ss 529 596 arXiv 1602 07702 2 Bibcode 2016ARA amp A 54 529B doi 10 1146 annurev astro 081915 023441 Karachentsev Igor Double Galaxies 7 1 ned ipac caltech edu Izdatel stvo Nauka 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2015 A New Map of the Milky Way Scientific American 1 Nisan 2020 27 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2022 Gerhard O 2010 Pattern speeds in the Milky Way arXiv 1003 2489v1 2 Shen Juntai Zheng Xing Wu 2020 The bar and spiral arms in the Milky Way Structure and kinematics Research in Astronomy and Astrophysics 20 10 s 159 arXiv 2012 10130 2 Bibcode 2020RAA 20 159S doi 10 1088 1674 4527 20 10 159 Kogut Alan ve digerleri 10 Aralik 1993 Dipole anisotropy in the COBE differential microwave radiometers first year sky maps The Astrophysical Journal Cilt 419 ss 1 6 arXiv astro ph 9312056 2 Bibcode 1993ApJ 419 1K doi 10 1086 173453 a b Kafle P R Sharma S Lewis G F Bland Hawthorn J 2014 On the Shoulders of Giants Properties of the Stellar Halo and the Milky Way Mass Distribution The Astrophysical Journal 794 1 s 17 arXiv 1408 1787 2 Bibcode 2014ApJ 794 59K doi 10 1088 0004 637X 794 1 59 5 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2016 46 Milyar Pixellik Harita 17 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2020 Konean Lubomir Emblematics Agriculture and Mythography in The Origin of the Milky Way gALAXY 20 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Academy of Sciences of the Czech Republic Retrieved on 2007 01 05 Burns Tom 2007 07 31 Constellations reflect heroes beasts star crossed lovers The Dispatch Retrieved on 2008 03 18 Mohamed Mohaini 2000 Great Muslim Mathematicians Penerbit UTM pp 49 50 ISBN 983 52 0157 9 OCLC 48759017 Bouali Hamid Eddine Zghal Mourad Lakhdar Zohra Ben 2005 Popularisation of Optical Phenomena Establishing the First Ibn Al Haytham Workshop on Photography 24 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF The Education and Training in Optics and Photonics Conference Retrieved on 2008 07 08 O Connor John J Robertson Edmund F Abu Rayhan Muhammad ibn Ahmad al Biruni MacTutor History of Mathematics archive Josep Puig Montada September 28 2007 Ibn Bajja Stanford Encyclopedia of Philosophy Retrieved on 2008 07 11 Livingston John W 1971 Ibn Qayyim al Jawziyyah A Fourteenth Century Defense against Astrological Divination and Alchemical Transmutation Journal of the American Oriental Society 91 1 96 103 99 doi 10 2307 600445 O Connor J J Robertson E F November 2002 Galileo Galilei 30 Mayis 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi University of St Andrews Retrieved on 2007 01 08 a b Evans J C 1998 11 24 Our Galaxy 30 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi George Mason University Retrieved on 2007 01 04 Marschall Laurence A 1999 10 21 How did scientists determine our location within the Milky Way galaxy in other words how do we know that our solar system is in the arm of a spiral galaxy far from the galaxy s center 1 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scientific American Retrieved on 2007 12 13 Kuhn Karl F Koupelis Theo 2004 In Quest of the Universe Jones and Bartlett Publishers ISBN 0 7637 0810 0 OCLC 148117843 18 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Trimble V 1999 Robert Trumpler and the Non transparency of Space 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bulletin of the American Astronomical Society 31 1479 Retrieved on 2007 01 08 imagine gsfc nasa gov 6 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2020 Billings Lee Astronomers Are Finally Mapping the Dark Side of the Milky Way Scientific American Ingilizce 9 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2020 Chen W 1996 On the spiral arm interpretation of COMPTEL 26 Al map features Space Science Reviews Cilt 120 ss 315 316 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2007 Bar at Milky Way s heart revealed New Scientist 16 Agustos 2005 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2009 Ayrica bakinizBaade Penceresi Galaktik astronomiDis baglantilarA 3D map of the Milky Way Galaxy 5 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milky Way IRAS infrared survey 29 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde wikisky org Milky Way H Alpha survey 29 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde wikisky org Running Rings Around the Galaxy 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Spitzer Space Telescope News The Milky Way Galaxy9 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde SEDS Messier pages MultiWavelength Milky Way 17 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde NASA site with images and VRML models Milky Way Explorer 18 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde detailed images in infrared with radio microwave and hydrogen alpha as well within about 10 thousand parsecs Proposed Ring around the Milky Way 2 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milky Way spiral gets an extra arm 21 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde New Scientist com Possible New Milky Way Spiral Arm olu kirik baglanti Sky and Telescope com Galactic center mosaic via sun orbiting Spitzer infrared telescope 9 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milky Way Plan Views19 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The University of Calgary Radio Astronomy Laboratory Scientific American Magazine January 2004 Issue SkyNightly March 17 2006 Digital Sky s Milky Way Panorama and other images obtained by the Diffuse Infrared Background Experiment DIRBE on NASA s Cosmic Background Explorer satellite COBE Chandra X ray Observatory Center The 1920 Shapley Curtis Debate on the size of the Milky Way 6 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Astronomy Picture of the Day Milky Way Illustrated 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Barred Spiral Milky Way Illustrated 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radioactive Clouds in the Milky Way 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milky Way Molecule Map 27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Milky Way s Gamma Ray Halo 28 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Moving Milkyway seen from Teneriffe without any lightpollution 2 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Multi Gigapixel Infrared Milky Way 8 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde A zoomable annotated version of the Spitzer Space Telescope GLIMPSE survey Wikimedia Commons ta Samanyolu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir