Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sicim teorisi, parçacık fiziğinde, kuantum mekaniği ile Einstein'in genel görelilik kuramını birleştiren bir teori. "Sicim" adı, klasik yaklaşımda " noktalar" şeklinde tarif edilen atomaltı parçacıkların, aslında " ve ipliksi varlıklar" olabileceği varsayımına dayanır.
Sicim kuramı, belirli bir biçimde titreşen ipliksilerin, kütle ve yük gibi özelliklere sahip parçacıklar gibi davranabileceğini söyler. 1980'lerde fizikçiler, sicim kuramının doğadaki başlıca dört güç (kütleçekimi, elektromanyetizma, güçlü etkileşim [kuvvetli nükleer güç] ve zayıf etkileşim [zayıf nükleer güç]) ile maddenin tüm türlerini bir kuantum mekanik modelinde (uzun süredir beklenen "birleşik alan teorisi") birleştirme potansiyeline sahip olduğunu fark ettiler.
Sicim kuramı hızla gelişen ve üzerinde çok çalışılan bir alan olmakla birlikte, henüz deneysel gözlemi mümkün olmamış, matematiksel bir modeldir.
Detaylar
Kuramdaki temel fikir, gerçekliğin esas bileşenlerinin rezonans frekanslarında titreşen ve Planck uzunluğunda olan (10−35 mm civarı) sicimler olduğudur.
Sicim teoremi 6 yeni boyut daha önerir, fakat bu boyutları standart anlamdaki mekân ve zaman boyutları değil, bunlara bağlı alt boyutlar gibi tanımlar (bildiğimiz 3 uzay ve 1 zaman boyutu üzerinde dairesel olarak katlanmış ekstra boyutlar).Örnek olarak bu boyutlardan biri 5. boyut olan paralel evren veya zamanda kırılma yaşanılan boyuttur. Bilindiği gibi herhangi bir atomdaki herhangi bir elektron bile katman değiştirse yeni bir paralel evren oluşabilir. Yine örnek olarak çok ince bir tel düşünelim 2 mm kalınlığında, bu tel uzaktan bakılınca bizim için tek boyutlu bir doğrudur, diğer boyutları bizim için yok gibidir. Fakat bu telin üzerinde hareket eden bir karınca için telin üzerinde sağa ve sola gidip tur atılabilir ve o yönlerde de boyut vardır. İşte o boyutlar ancak o seviyeye inince anlam kazanır ve her zaman gözükmezler. Membranların oluşturduğu parçacıkların da çok küçük yüzeyler olduğu ve onların seviyesine inince anlaşılabileceği düşünülmektedir. Bu yüzeyler farklı titreşimlerle farklı atom altı parçacıkları, bu atomaltı parçacıklar da birleşerek atomları oluşturmaktadırlar.
Atomun temel yapıtaşlarından biri olan proton aslında kendisini oluşturan alt parçacıklardan oluşmaktadır. Bu parçacıklar, hızlandırıcı ve çarpıştırıcı laboratuvarlarda yapılan deneylerle bulunmuşlardır; fakat, "bu parçacıkların altında hangi parçacıklar bulunmaktadır" ve "bunların yapı taşı nedir" sorularına cevap verilememektedir. İşte bu parçacıkları birbirinden farklı kılan sicim teorisine göre, 6 farklı boyut içeren ve değişik titreşimleriyle sicimsi parçacıklardır. Bu sicimler bir frekansta titreşip protonu, başka bir frekansta titreşip elektronu oluştururlar. Sicimler farklı titreşimlerde bulunarak farklı temel parçacıkları oluşturur. bu nedenle bildiğimizden fazla boyut kavramı ortaya çıkmıştır.
Şu anda evreni açıklayan iki fizik teorisi vardır:[] Birincisi, yıldızlar, galaksiler gibi çok büyük boyutlu maddeleri açıklayabilen, Einstein'ın görelilik teorisi, ikincisi ise atomlar gibi çok küçük boyuttaki maddeleri açıklayabilen kuantum mekaniği. Bu iki teori de aynı evreni açıkladığına göre, ikisini bir teoride birleştirildiğinde evreni bütünüyle anlamak mümkün olmalıdır. Ancak bu bugüne kadar başarılabilmiş değildir. Yapılan birkaç denemede bazı olasılıklar bulunmuş ancak bu olasılıklar sonsuz değer vermekte olduğu görülmüştür. Oysa olasılık 0 dan küçük 1 den büyük olmamalıdır. Sicim kuramından yararlanılarak yapılan çözümlerde bu sonsuzluklardan kurtulunup, makul sonuçlar elde edilmiştir. Bu birleşim, şimdiden bilim tarihinin en büyük adımı olarak kabul edilmektedir.
Sicim teoremi son gelişmeler ışığında membran (ince zar) teoremi (M-Kuramı) olarak anılmaktadır. Parçacıkların sicim değil, bir membran gibi olduğu ve farklı boyutlarda büzüştüğü düşünülmektedir. Membran-M olarak da adlandırılmaktadır.
Birçok fizikçi ispatlanabilir bir teori olmadığı için bu teoriyi benimsememektedir. Çünkü bahsedilen sicim membran parçacıkları ışığın en küçük dalga boyundan bile küçük olduğundan görüntülenmesi şimdilik olanaksızdır. Başka bir kanıt yolu da henüz bulunamamıştır.
Membran teoremi (M-Kuramı)'ne göre membran parçacıkları farklı boyutlarda büzüşerek onuncu boyutu oluşturmaktadır (tenthdimension 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .). Membran parçacıklarının farklı boyutlardaki her bir büzüşmesinden farklı evrenler oluşmaktadır ve onuncu boyut bu muhtemel evrenler ve bu evrenler arasındaki geçişleri de içermektedir. On birinci boyutu ise daha farklı membran parçacıklarının titreşimleriyle oluşan ve adına evren diyemeyeceğimiz "slackenuc"lar oluşturmaktadır. Slackenuc, bilmediğimiz muhtemel diğer evrenlere verilen bir isim değil, tamamen farklı membran parçacıklarının titreşimiyle oluşan, evren eşdeğerinde ve bazı öncü fizikçiler tarafından kabul edilen bir olgudur. Farklı membran parçacıklarının oluşturduğu "slackenuc"lar arasındaki geçişler de "anerk" adı verilen onikinci boyutu oluşturmaktadır ve anerkin muhtemel bütün olasılıkları barındırdığı düşünülmektedir. Anerk, bir anlamda, fizikçilerin tanrı kavramı için geliştirdikleri bir kuramdır.
M-kuramı 5 adet sicim kuramını (tip I, tip IIa, tip IIb, HO, HE) ve süperkütleçekimi kuramını birleştiren birleşik bir kuramdır. Birçok teorik fizikçi Doğa'nın doğru temel açıklaması yönünde bir adım olduğuna inananlar (bunların arasında Stephen Hawking, Edward Witten ve Juan Maldacena) vardır. Çünkü sicim teorisi kuantum alan teorisi ve genel görelilik için kombine bir açıklama sağlar, kuantum çekimin içinde aralarında genel bakış açısı ile aynı fikirde holografik prensip ve karadelik termodinamiği gibi kavramları kabul eder ve çünkü iç tutarlılığı önemsiz olmayan birçok kontrolden geçti Hawking'e göre özel olarak, "M-teorisi tek başına evrenin tam bir teorisi için adaydır. " Diğer fizikçiler aralarında Richard Feynman,Roger Penrose, ve Sheldon Lee Glashow, erişilebilir enerji ölçekleri'nde yeni deneysel tahminler sağlayan olmadığı için sicim teorisini eleştirdi ve her şeyin bir teori olarak bir başarısızlık olduğunu söyleyenler var.
Genel bakış
1. Makroskobik seviye: Kristal
2. Moleküler seviye
3. Atomik seviye: Protonlar, nötronlar ve elektronlar
4. Atomaltı seviye: Elektron
5. Atomaltı seviye: kuarklar
6. Sicim seviyesi
Sicim teorisi için başlangıç noktası temel Parçacık fiziği'nin nokta gibi parçacıklar da sicimleri denilen tek boyutlu nesneler olarak modellenebilir fikridir . Sicim teorisine göre, sicimlerin birçok yönden salınımı olabilir. Sicim, yarıçapı daha büyük mesafeli ölçeklerde, her salınım modu, kütle, yük ve sicim dinamiklerini tarafından belirlenen diğer özellikleri ile, parçacığın farklı bir türüne yol açmaktadır. Partikül emisyon ve soğurmaya karşılık ise sicimlerin bölme ve rekombinasyon parçacıklar arasındaki etkileşimleri neden olur veren, partikül emisyon ve soğurma karşılık gelmektedir. Sicimlerin titreşim modları için bir benzetme birden çok farklı müzik notaları olan bir gitar teli eseridir. Bu benzetmede, farklı notalar farklı parçacıkların karşılık gelmektedir.
Sicim teorisi olarak, sicim salınım modları biri kütlesiz, spin- 2 parçacık karşılık gelir. Yerçekiminin özelliklere sahip olan bir kuvvet aracılığı ile böyle bir parçacık çekimsel olarak adlandırılır. Sicim teorisi bir matematiksel tutarlı bir kuantum mekanik teori olduğuna inanılıyor olduğundan, bu graviton durumları varlığı, Sicim teorisi bir kuantum yerçekimi teorisidir anlamına gelir.
Sicim teorisi tam bir döngü oluşturmak için iki ayrı uca sahip hem açık sicimleri hem de kapalı sicimleri içerir. Sicim iki tür farklı parçacık türleri veren, biraz farklı şekillerde davranırlar. Örneğin, tüm sicim teorilerinde graviton sicim modları kapalı, ancak açık sicimlere sadece foton olarak bilinen parçacıklar karşılık gelebilir. Açık bir sicimin iki ucu her zaman karşı karşıya gelebilir ve kapalı bir sicim oluşturup bağlanabilir bu nedenle her sicim teorisi kapalı sicimler içerir.
İlk sicim modeli, bozonik sicim bozonları olarak bilinen parçacıkların sadece bu sınıfa dahil. Bu model, yeterince düşük enerjilerde de içeren bir kuantum kütleçekimi teorisi, (eğer açık sicimler de dahilse) bu foton gibi ölçek bozonları açıklar. Ancak bu modelin sorunları vardır. Ne en önemli olan teori temel bir istikrarsızlık olmasıdır, kendisinin uzay-zamanın (en azından kısmen) çürümesine neden olduğuna inanılmaktadır. Adından da anlaşılacağı gibi ek olarak, parçacıkların spektrumu sadece bozonları, foton gibi, özel davranış kurallarına uyan parçacıkları içerir. Kabaca söylersek, bozonlarda radyasyon bileşenleri bulunur, ancak bu fermiyonlardan yapılmış bir madde, süpersimetri icadır. Bir sicim teorisi nasıl inceleneceği bozonları ve fermiyonlar arasında matematiksel bir ilişki nedeniyle fermiyonlar içerebilir. Fermiyonik titreşimler içeren Sicim teorileri şimdi Süper sicim teorileri olarak bilinir, birkaç çeşit tarif edilmiştir, ama şimdi M-teorisi adı verilen sınırları farklı bir teori olduğu düşünülmektedir.
Sicim teorisi yerçekimi dahil olmak üzere temel etkileşimlerden bu yana hepsini içerir, birçok fizikçi tamamen bizim evreni açıklayan bu her şeyin bir teorisini yapacağını umuyoruz. Sicim teorisi güncel araştırma hedeflerinden biri, karanlık madde ve kozmik enflasyon makul bir mekanizma içeren, küçük bir kozmolojik sabit ile, standart model ile kantitatif aynıdır teorisinin bir çözüm bulmaktır. Henüz ne böyle bir sicim teorisi vardır, ne de teori ayrıntıları ne kadar özgür seçim yapmanızı sağlar bilinir olup olmadığı bilinmemektedir.
Sicim teorisinin zorluklardan biri henüz her koşulda tatmin edici bir tam teori tanımının var olmamasıdır. Sicimlerin saçılması en ileri düzey pertürbasyon teorisinin teknikleri kullanılarak tanımlanır, ancak tanımlamak için nasıl genellik olacağı bilinmemektedir. Ayrıca sicim teorisi (Sicim teorisi şekline bakın), bizim evrenin özelliklerini belirleyen uzay-zaman yapılandırma vakum durumu seçer herhangi bir ilkenin var olup olmadığı konusunda açık değildir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e "String theory." 3 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Britannica.com. Erişim: 11 Temmuz 2014.
- ^ Hawking, Stephen (2010). The Grand Design. Bantam Books. ISBN .
- ^ (2006). Not Even Wrong: The Failure of String Theory and the Search for Unity in Physical Law. Londra: Jonathan Cape &: New York: Basic Books. s. 174. ISBN .
- ^ P.C.W Davies and J. Brown (ed), "Superstrings,A Theory of Everything?", Cambridge University Press, 1988. .
- ^ Penrose, Roger (2005). The Road to Reality: A Complete Guide to the Laws of the Universe. Knopf. .
- ^ Sheldon Glashow. "NOVA – The elegant Universe" 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Pbs.org. Retrieved on 2012-07-11.
Daha fazla bilgi
Popüler kitaplar
Genel
- Davies, Paul (1992). Superstrings: A Theory of Everything?. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Greene, Brian (2003). . New York: W.W. Norton & Company. ISBN .
- Greene, Brian (2004). . New York: Alfred A. Knopf. ISBN .
- Kaku, Michio (1994). Hyperspace: A Scientific Odyssey Through Parallel Universes, Time Warps, and the Tenth Dimension. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- (2008). The Complete Idiot's Guide to String Theory. Indianapolis: Alpha. ISBN .
- (2005). : Unraveling the Mysteries of the Universe's Hidden Dimensions. New York: Ecco Press. ISBN .
- Susskind, Leonard (2006). (The Cosmic Landscape): String Theory and the Illusion of Intelligent Design. New York: Hachette Book Group/Back Bay Books. ISBN .
- ; Nadis, Steve (2010). The Shape of Inner Space: String Theory and the Geometry of the Universe's Hidden Dimensions. Basic Books. ISBN .
İnceleme
- Penrose, Roger (2005). : A Complete Guide to the Laws of the Universe. Knopf. ISBN .
- (2006). : The Rise of String Theory, the Fall of a Science, and What Comes Next. New York: Houghton Mifflin Co. ISBN .
- (2006). Not Even Wrong: The Failure of String Theory And the Search for Unity in Physical Law. Londra: Jonathan Cape &: New York: Basic Books. ISBN .
Ders kitapları
Fizikçiler için
- Becker, Katrin, Becker, Melanie, and (2007) String Theory and M-Theory: A Modern Introduction . Cambridge University Press.
- Dine, Michael (2007) Supersymmetry and String Theory: Beyond the Standard Model. Cambridge University Press. .
- Kiritsis, Elias (2007) String Theory in a Nutshell. Princeton University Press. .
- , and Edward Witten (1987) Superstring theory. Cambridge University Press.
- Vol. 1: Introduction. .
- Vol. 2: Loop amplitudes, anomalies and phenomenology. .
- Johnson, Clifford (2003). D-branes. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- (1998) String theory. Cambridge University Press.
- Vol. 1: An Introduction to the Bosonic String. .
- Vol. 2: Superstring Theory and Beyond. .
- Szabo, Richard J. (2007) An Introduction to String Theory and D-brane Dynamics. Imperial College Press. .
- (2004) A First Course in String Theory. Cambridge University Press. .
Matematikçiler için
- Aspinwall, Paul; Bridgeland, Tom; Craw, Alastair; Douglas, Michael; Gross, Mark; Kapustin, Anton; Moore, Gregory; Segal, Graeme; Szendröi, Balázs; Wilson, P.M.H., (Ed.) (2009). Dirichlet Branes and Mirror Symmetry. American Mathematical Society.
- Deligne, Pierre; Etingof, Pavel; Freed, Daniel; Jeffery, Lisa; Kazhdan, David; Morgan, John; Morrison, David; Witten, Edward, (Ed.) (1999). Quantum Fields and Strings: A Course for Mathematicians. American Mathematical Society. ISBN .
- Hori, Kentaro; Katz, Sheldon; Klemm, Albrecht; Pandharipande, Rahul; Thomas, Richard; Vafa, Cumrun; Vakil, Ravi; Zaslow, Eric, (Ed.) (2003). (PDF). American Mathematical Society. ISBN . 19 Eylül 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.
Çevrimiçi malzeme
- and (January 2009). "Solving Quantum Field Theories via Curved Spacetimes". .
- (2000). "Introduction to Superstring Theory". arXiv:hep-ex/0008017 $2.
- Witten, Edward (Haziran 2002). (PDF). . 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2005.
- Witten, Edward (1998). . Kavli Institute for Theoretical Physics. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2005.
- (2002). . American Scientist. 15 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2005.
Dış bağlantılar
| Vikisözlük'te sicim teorisi ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
- Why String Theory15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—An introduction to string theory.
- Dialogue on the Foundations of String Theory9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at MathPages
- Superstrings! String Theory Home Page14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—Online tutorial
- A Layman’s Guide to String Theory3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—An explanation for the layperson
- Not Even Wrong6 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—A blog critical of string theory
- The Official String Theory Web Site6 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Elegant Universe30 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—A three-hour miniseries with Brian Greene by NOVA (original PBS Broadcast Dates: October 28, 8–10 p.m. and November 4, 8–9 p.m., 2003). Various images, texts, videos and animations explaining string theory.
- Beyond String Theory21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—A project by a string physicist explaining aspects of string theory to a broad audience
- The Elegant Universe: Series 23 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Sicim teorisi ile ilgili çok güzel filmler. Bu linkteki 3 adet 8 bölümden oluşan birer saatlik filmden, sicim kuramı ile ilgili önbilgiyi, fizik bilgisi olan olmayan herkes edinebilir.)
- (Sicim teorisini fizikçi olmayanlar için de anlaşılabilir kılmayı hedeflemiş bir site. Newton ve Einstein'ın modellerinden başlayarak sicim teorisinin temellerini oluşturuyor ve sicim teorisinin kendisini de olabilecek en basit şekilde anlatıyor.)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sicim teorisi parcacik fiziginde kuantum mekanigi ile Einstein in genel gorelilik kuramini birlestiren bir teori Sicim adi klasik yaklasimda noktalar seklinde tarif edilen atomalti parcaciklarin aslinda ve ipliksi varliklar olabilecegi varsayimina dayanir Sicim kurami belirli bir bicimde titresen ipliksilerin kutle ve yuk gibi ozelliklere sahip parcaciklar gibi davranabilecegini soyler 1980 lerde fizikciler sicim kuraminin dogadaki baslica dort guc kutlecekimi elektromanyetizma guclu etkilesim kuvvetli nukleer guc ve zayif etkilesim zayif nukleer guc ile maddenin tum turlerini bir kuantum mekanik modelinde uzun suredir beklenen birlesik alan teorisi birlestirme potansiyeline sahip oldugunu fark ettiler Sicim kurami hizla gelisen ve uzerinde cok calisilan bir alan olmakla birlikte henuz deneysel gozlemi mumkun olmamis matematiksel bir modeldir DetaylarKuramdaki temel fikir gercekligin esas bilesenlerinin rezonans frekanslarinda titresen ve Planck uzunlugunda olan 10 35 mm civari sicimler oldugudur Sicim teoremi 6 yeni boyut daha onerir fakat bu boyutlari standart anlamdaki mekan ve zaman boyutlari degil bunlara bagli alt boyutlar gibi tanimlar bildigimiz 3 uzay ve 1 zaman boyutu uzerinde dairesel olarak katlanmis ekstra boyutlar Ornek olarak bu boyutlardan biri 5 boyut olan paralel evren veya zamanda kirilma yasanilan boyuttur Bilindigi gibi herhangi bir atomdaki herhangi bir elektron bile katman degistirse yeni bir paralel evren olusabilir Yine ornek olarak cok ince bir tel dusunelim 2 mm kalinliginda bu tel uzaktan bakilinca bizim icin tek boyutlu bir dogrudur diger boyutlari bizim icin yok gibidir Fakat bu telin uzerinde hareket eden bir karinca icin telin uzerinde saga ve sola gidip tur atilabilir ve o yonlerde de boyut vardir Iste o boyutlar ancak o seviyeye inince anlam kazanir ve her zaman gozukmezler Membranlarin olusturdugu parcaciklarin da cok kucuk yuzeyler oldugu ve onlarin seviyesine inince anlasilabilecegi dusunulmektedir Bu yuzeyler farkli titresimlerle farkli atom alti parcaciklari bu atomalti parcaciklar da birleserek atomlari olusturmaktadirlar Atomun temel yapitaslarindan biri olan proton aslinda kendisini olusturan alt parcaciklardan olusmaktadir Bu parcaciklar hizlandirici ve carpistirici laboratuvarlarda yapilan deneylerle bulunmuslardir fakat bu parcaciklarin altinda hangi parcaciklar bulunmaktadir ve bunlarin yapi tasi nedir sorularina cevap verilememektedir Iste bu parcaciklari birbirinden farkli kilan sicim teorisine gore 6 farkli boyut iceren ve degisik titresimleriyle sicimsi parcaciklardir Bu sicimler bir frekansta titresip protonu baska bir frekansta titresip elektronu olustururlar Sicimler farkli titresimlerde bulunarak farkli temel parcaciklari olusturur bu nedenle bildigimizden fazla boyut kavrami ortaya cikmistir Su anda evreni aciklayan iki fizik teorisi vardir kaynak belirtilmeli Birincisi yildizlar galaksiler gibi cok buyuk boyutlu maddeleri aciklayabilen Einstein in gorelilik teorisi ikincisi ise atomlar gibi cok kucuk boyuttaki maddeleri aciklayabilen kuantum mekanigi Bu iki teori de ayni evreni acikladigina gore ikisini bir teoride birlestirildiginde evreni butunuyle anlamak mumkun olmalidir Ancak bu bugune kadar basarilabilmis degildir Yapilan birkac denemede bazi olasiliklar bulunmus ancak bu olasiliklar sonsuz deger vermekte oldugu gorulmustur Oysa olasilik 0 dan kucuk 1 den buyuk olmamalidir Sicim kuramindan yararlanilarak yapilan cozumlerde bu sonsuzluklardan kurtulunup makul sonuclar elde edilmistir Bu birlesim simdiden bilim tarihinin en buyuk adimi olarak kabul edilmektedir Sicim teoremi son gelismeler isiginda membran ince zar teoremi M Kurami olarak anilmaktadir Parcaciklarin sicim degil bir membran gibi oldugu ve farkli boyutlarda buzustugu dusunulmektedir Membran M olarak da adlandirilmaktadir Bircok fizikci ispatlanabilir bir teori olmadigi icin bu teoriyi benimsememektedir Cunku bahsedilen sicim membran parcaciklari isigin en kucuk dalga boyundan bile kucuk oldugundan goruntulenmesi simdilik olanaksizdir Baska bir kanit yolu da henuz bulunamamistir Membran teoremi M Kurami ne gore membran parcaciklari farkli boyutlarda buzuserek onuncu boyutu olusturmaktadir tenthdimension 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Membran parcaciklarinin farkli boyutlardaki her bir buzusmesinden farkli evrenler olusmaktadir ve onuncu boyut bu muhtemel evrenler ve bu evrenler arasindaki gecisleri de icermektedir On birinci boyutu ise daha farkli membran parcaciklarinin titresimleriyle olusan ve adina evren diyemeyecegimiz slackenuc lar olusturmaktadir Slackenuc bilmedigimiz muhtemel diger evrenlere verilen bir isim degil tamamen farkli membran parcaciklarinin titresimiyle olusan evren esdegerinde ve bazi oncu fizikciler tarafindan kabul edilen bir olgudur Farkli membran parcaciklarinin olusturdugu slackenuc lar arasindaki gecisler de anerk adi verilen onikinci boyutu olusturmaktadir ve anerkin muhtemel butun olasiliklari barindirdigi dusunulmektedir Anerk bir anlamda fizikcilerin tanri kavrami icin gelistirdikleri bir kuramdir M kurami 5 adet sicim kuramini tip I tip IIa tip IIb HO HE ve superkutlecekimi kuramini birlestiren birlesik bir kuramdir Bircok teorik fizikci Doga nin dogru temel aciklamasi yonunde bir adim olduguna inananlar bunlarin arasinda Stephen Hawking Edward Witten ve Juan Maldacena vardir Cunku sicim teorisi kuantum alan teorisi ve genel gorelilik icin kombine bir aciklama saglar kuantum cekimin icinde aralarinda genel bakis acisi ile ayni fikirde holografik prensip ve karadelik termodinamigi gibi kavramlari kabul eder ve cunku ic tutarliligi onemsiz olmayan bircok kontrolden gecti Hawking e gore ozel olarak M teorisi tek basina evrenin tam bir teorisi icin adaydir Diger fizikciler aralarinda Richard Feynman Roger Penrose ve Sheldon Lee Glashow erisilebilir enerji olcekleri nde yeni deneysel tahminler saglayan olmadigi icin sicim teorisini elestirdi ve her seyin bir teori olarak bir basarisizlik oldugunu soyleyenler var Genel bakisolcekleme seviyeleri 1 Makroskobik seviye Kristal 2 Molekuler seviye 3 Atomik seviye Protonlar notronlar ve elektronlar 4 Atomalti seviye Elektron 5 Atomalti seviye kuarklar 6 Sicim seviyesi Sicim teorisi icin baslangic noktasi temel Parcacik fizigi nin nokta gibi parcaciklar da sicimleri denilen tek boyutlu nesneler olarak modellenebilir fikridir Sicim teorisine gore sicimlerin bircok yonden salinimi olabilir Sicim yaricapi daha buyuk mesafeli olceklerde her salinim modu kutle yuk ve sicim dinamiklerini tarafindan belirlenen diger ozellikleri ile parcacigin farkli bir turune yol acmaktadir Partikul emisyon ve sogurmaya karsilik ise sicimlerin bolme ve rekombinasyon parcaciklar arasindaki etkilesimleri neden olur veren partikul emisyon ve sogurma karsilik gelmektedir Sicimlerin titresim modlari icin bir benzetme birden cok farkli muzik notalari olan bir gitar teli eseridir Bu benzetmede farkli notalar farkli parcaciklarin karsilik gelmektedir Sicim teorisi olarak sicim salinim modlari biri kutlesiz spin 2 parcacik karsilik gelir Yercekiminin ozelliklere sahip olan bir kuvvet araciligi ile boyle bir parcacik cekimsel olarak adlandirilir Sicim teorisi bir matematiksel tutarli bir kuantum mekanik teori olduguna inaniliyor oldugundan bu graviton durumlari varligi Sicim teorisi bir kuantum yercekimi teorisidir anlamina gelir Sicim teorisi tam bir dongu olusturmak icin iki ayri uca sahip hem acik sicimleri hem de kapali sicimleri icerir Sicim iki tur farkli parcacik turleri veren biraz farkli sekillerde davranirlar Ornegin tum sicim teorilerinde graviton sicim modlari kapali ancak acik sicimlere sadece foton olarak bilinen parcaciklar karsilik gelebilir Acik bir sicimin iki ucu her zaman karsi karsiya gelebilir ve kapali bir sicim olusturup baglanabilir bu nedenle her sicim teorisi kapali sicimler icerir Ilk sicim modeli bozonik sicim bozonlari olarak bilinen parcaciklarin sadece bu sinifa dahil Bu model yeterince dusuk enerjilerde de iceren bir kuantum kutlecekimi teorisi eger acik sicimler de dahilse bu foton gibi olcek bozonlari aciklar Ancak bu modelin sorunlari vardir Ne en onemli olan teori temel bir istikrarsizlik olmasidir kendisinin uzay zamanin en azindan kismen curumesine neden olduguna inanilmaktadir Adindan da anlasilacagi gibi ek olarak parcaciklarin spektrumu sadece bozonlari foton gibi ozel davranis kurallarina uyan parcaciklari icerir Kabaca soylersek bozonlarda radyasyon bilesenleri bulunur ancak bu fermiyonlardan yapilmis bir madde supersimetri icadir Bir sicim teorisi nasil incelenecegi bozonlari ve fermiyonlar arasinda matematiksel bir iliski nedeniyle fermiyonlar icerebilir Fermiyonik titresimler iceren Sicim teorileri simdi Super sicim teorileri olarak bilinir birkac cesit tarif edilmistir ama simdi M teorisi adi verilen sinirlari farkli bir teori oldugu dusunulmektedir Sicim teorisi yercekimi dahil olmak uzere temel etkilesimlerden bu yana hepsini icerir bircok fizikci tamamen bizim evreni aciklayan bu her seyin bir teorisini yapacagini umuyoruz Sicim teorisi guncel arastirma hedeflerinden biri karanlik madde ve kozmik enflasyon makul bir mekanizma iceren kucuk bir kozmolojik sabit ile standart model ile kantitatif aynidir teorisinin bir cozum bulmaktir Henuz ne boyle bir sicim teorisi vardir ne de teori ayrintilari ne kadar ozgur secim yapmanizi saglar bilinir olup olmadigi bilinmemektedir Sicim teorisinin zorluklardan biri henuz her kosulda tatmin edici bir tam teori taniminin var olmamasidir Sicimlerin sacilmasi en ileri duzey perturbasyon teorisinin teknikleri kullanilarak tanimlanir ancak tanimlamak icin nasil genellik olacagi bilinmemektedir Ayrica sicim teorisi Sicim teorisi sekline bakin bizim evrenin ozelliklerini belirleyen uzay zaman yapilandirma vakum durumu secer herhangi bir ilkenin var olup olmadigi konusunda acik degildir Ayrica bakinizSupersimetri Sicim kuraminin tarihi Genel gorelilik Kuantum mekanigiKaynakca a b c d e String theory 3 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Britannica com Erisim 11 Temmuz 2014 Hawking Stephen 2010 The Grand Design Bantam Books ISBN 055338466X 2006 Not Even Wrong The Failure of String Theory and the Search for Unity in Physical Law Londra Jonathan Cape amp New York Basic Books s 174 ISBN 0 465 09275 6 P C W Davies and J Brown ed Superstrings A Theory of Everything Cambridge University Press 1988 ISBN 0 521 35741 1 Penrose Roger 2005 The Road to Reality A Complete Guide to the Laws of the Universe Knopf ISBN 0 679 45443 8 Sheldon Glashow NOVA The elegant Universe 3 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pbs org Retrieved on 2012 07 11 Daha fazla bilgiPopuler kitaplar Genel Davies Paul 1992 Superstrings A Theory of Everything Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 43775 X Greene Brian 2003 New York W W Norton amp Company ISBN 0 393 05858 1 Greene Brian 2004 New York Alfred A Knopf ISBN 0 375 41288 3 Kaku Michio 1994 Hyperspace A Scientific Odyssey Through Parallel Universes Time Warps and the Tenth Dimension Oxford Oxford University Press ISBN 0 19 508514 0 2008 The Complete Idiot s Guide to String Theory Indianapolis Alpha ISBN 978 1 59257 702 6 2005 Unraveling the Mysteries of the Universe s Hidden Dimensions New York Ecco Press ISBN 0 06 053108 8 Susskind Leonard 2006 The Cosmic Landscape String Theory and the Illusion of Intelligent Design New York Hachette Book Group Back Bay Books ISBN 0 316 01333 1 Nadis Steve 2010 The Shape of Inner Space String Theory and the Geometry of the Universe s Hidden Dimensions Basic Books ISBN 978 0 465 02023 2 Inceleme Penrose Roger 2005 A Complete Guide to the Laws of the Universe Knopf ISBN 0 679 45443 8 2006 The Rise of String Theory the Fall of a Science and What Comes Next New York Houghton Mifflin Co ISBN 0 618 55105 0 2006 Not Even Wrong The Failure of String Theory And the Search for Unity in Physical Law Londra Jonathan Cape amp New York Basic Books ISBN 978 0 465 09275 8 Ders kitaplari Fizikciler icin Becker Katrin Becker Melanie and 2007 String Theory and M Theory A Modern Introduction Cambridge University Press ISBN 0 521 86069 5 Dine Michael 2007 Supersymmetry and String Theory Beyond the Standard Model Cambridge University Press ISBN 0 521 85841 0 Kiritsis Elias 2007 String Theory in a Nutshell Princeton University Press ISBN 978 0 691 12230 4 and Edward Witten 1987 Superstring theory Cambridge University Press Vol 1 Introduction ISBN 0 521 35752 7 Vol 2 Loop amplitudes anomalies and phenomenology ISBN 0 521 35753 5 Johnson Clifford 2003 D branes Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 80912 6 1998 String theory Cambridge University Press Vol 1 An Introduction to the Bosonic String ISBN 0 521 63303 6 Vol 2 Superstring Theory and Beyond ISBN 0 521 63304 4 Szabo Richard J 2007 An Introduction to String Theory and D brane Dynamics Imperial College Press ISBN 978 1 86094 427 7 2004 A First Course in String Theory Cambridge University Press ISBN 0 521 83143 1 Matematikciler icin Aspinwall Paul Bridgeland Tom Craw Alastair Douglas Michael Gross Mark Kapustin Anton Moore Gregory Segal Graeme Szendroi Balazs Wilson P M H Ed 2009 Dirichlet Branes and Mirror Symmetry American Mathematical Society Deligne Pierre Etingof Pavel Freed Daniel Jeffery Lisa Kazhdan David Morgan John Morrison David Witten Edward Ed 1999 Quantum Fields and Strings A Course for Mathematicians American Mathematical Society ISBN 0821820125 Hori Kentaro Katz Sheldon Klemm Albrecht Pandharipande Rahul Thomas Richard Vafa Cumrun Vakil Ravi Zaslow Eric Ed 2003 PDF American Mathematical Society ISBN 0821829556 19 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2013 Cevrimici malzeme and January 2009 Solving Quantum Field Theories via Curved Spacetimes 2000 Introduction to Superstring Theory arXiv hep ex 0008017 2 Witten Edward Haziran 2002 PDF 19 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Aralik 2005 Witten Edward 1998 Kavli Institute for Theoretical Physics 24 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2005 2002 American Scientist 15 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2005 Dis baglantilarVikisozluk te sicim teorisi ile ilgili tanim bulabilirsiniz Why String Theory15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde An introduction to string theory Dialogue on the Foundations of String Theory9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde at MathPages Superstrings String Theory Home Page14 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Online tutorial A Layman s Guide to String Theory3 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde An explanation for the layperson Not Even Wrong6 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde A blog critical of string theory The Official String Theory Web Site6 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Elegant Universe30 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde A three hour miniseries with Brian Greene by NOVA original PBS Broadcast Dates October 28 8 10 p m and November 4 8 9 p m 2003 Various images texts videos and animations explaining string theory Beyond String Theory21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde A project by a string physicist explaining aspects of string theory to a broad audience The Elegant Universe Series 23 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sicim teorisi ile ilgili cok guzel filmler Bu linkteki 3 adet 8 bolumden olusan birer saatlik filmden sicim kurami ile ilgili onbilgiyi fizik bilgisi olan olmayan herkes edinebilir Sicim teorisini fizikci olmayanlar icin de anlasilabilir kilmayi hedeflemis bir site Newton ve Einstein in modellerinden baslayarak sicim teorisinin temellerini olusturuyor ve sicim teorisinin kendisini de olabilecek en basit sekilde anlatiyor