Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Susa'daki Darius Sarayı, Ahameniş İmparatorluğu'nun dördüncü kralı olan I. Darius'un hükümdarlığı sırasında İran'ın Susa kentinde inşa edilmiş bir saray kompleksiydi. Sarayın inşaatı Persepolis'inkine paralel olarak yürütülmüştür. Sarayın yapımına Ahameniş İmparatorluğu'nun çeşitli yerlerinden gelen insan gücü ve hammaddeler katkıda bulunmuştur. Saray bir zamanlar yangınla tahrip olmuş ve daha sonra kısmen restore edilmiştir. Bugün arkeolojik bir alanın parçası olan kompleksten geriye çok az şey kalmıştır.
 Susa Apadana'sının rekonstrüksiyon çizimi. | |
  Susa İran haritasındaki konumu. | |
| Diğer adı | Susa Sarayı |
|---|---|
| Konum | Susa, İran |
| Koordinatlar | 32°11′32″N 48°14′55″E / 32.1921°K 48.2487°D |
| Tür | Saray |
| Tarihçe | |
| Kurucu | I. Darius, I. Serhas, I. Artaserhas, II. Darius, II. Artaserhas |
| Malzeme | Taş, kerpiç, ahşap |
| Kuruluş | MÖ 6. yüzyıl |
| Devir(ler) | |
| Kültür(ler) | Antik İran |
| Sit ayrıntıları | |
| Arkeologlar | |
| Durum | Harabe |
| İşletme | Kültürel Miras, Turizm ve El Sanatları Bakanlığı |
Tarihçe
Saray kompleksi Ahameniş kralı I. Darius tarafından gözde başkenti Susa'da inşa ettirildi. İnşaat çalışmaları I. Darius'un oğlu I. Serhas ve daha az ölçüde I. Artaserhas (MÖ 465-424) ve II. Darius (MÖ 423-404) döneminde devam etmiştir. II. Artaserhas (MÖ 404-358), elli yıl önce I. Artaserhas'ın hükümdarlığı sırasında çıkan bir yangınla tahrip olan sarayı kısmen restore ettirmiştir. Saray, MÖ 330 yılının Aralık ayında Büyük İskender komutasındaki işgalci Makedon ordusu tarafından ele geçirilmiş ve yağmalanmıştır.
Sarayın bulunduğu alan son yıllarda büyük zarar görmüştür. Sarayın yakınında ve höyüğün hemen çevresindeki kazılmamış alanda kentleşme plansız bir şekilde yayılmaktadır. Ayakta kalan duvarlar büyük ölçüde aşınmıştır. Sarayın bulunduğu alan Körfez Savaşı sırasında Irak bombardımanı nedeniyle de ağır hasar görmüştür.
İnşaat
Susa'daki inşaat Persepolis'teki saray inşaatıyla paralel olarak yürütülmüştür. 15 metre yüksekliğinde yapay olarak yükseltilmiş bir platform üzerine inşa edilen ve 100 hektarlık (250 dönüm) bir alanı kaplayan Susa'daki kompleks bir konut sarayı, bir apadana (salon) ve anıtsal bir kapıdan oluşmaktadır. Kapalı bir geçit ("Propilon") bu yapılara bakmaktadır. Susa'daki apadana, (Persepolis'tekiyle aynı tarzda olup) üzerinde iki boğa bulunan tipik Pers sütunlarıyla inşa edilmiştir. Bu sütunların tasarımı büyük olasılıkla burada ortaya çıkmıştır.
Ahameniş dönemi Susa şehrini anlatan kaynaklar sınırlıdır. Şehirdeki Ahameniş yapıları daha çok Eski Farsça, Elamca ve Babilce olmak üzere üç dilli olan kraliyet yazıtları aracılığıyla bilinmektedir. Persepolis'te bulunan çok sayıda kil tabletin aksine, önemli siyasi ve ekonomik konumuna rağmen Susa'da sadece birkaç kil tablet bulunmuştur.
Tarihçi Gene R. Garthwaite'e göre Susa Sarayı, Persepolis için Darius'un referansını oluşturmuştur. Sarayı eski Ahameniş başkenti Pasargad ile karşılaştıran Garthwaite, Susa'nın Ahameniş eşzamanlı yönetimini daha fazla temsil ettiğini ve "sembolik olanın hayata geçirildiğini" savunmaktadır. Darius'un yönetimi sarayın inşası için "imparatorluğun genişliğini nedeniyle ustaları ve malzemelerı himaye edebilmiştir". Darius, sarayının kuruluş beratında sarayın mimarlığını nasıl himaye ettiğini şöyle açıklamıştır:
Susa'da yaptırdığım bu sarayın süsleri uzaklardan getirildi. Toprağın içinde kayaya ulaşıncaya dek aşağıya doğru toprak kazıldı. Kazı tamamlandıktan sonra, bir kısmı 40 cubit, bir kısmı da 20 cubit derinliğinde moloz yığıldı. Bu molozların üzerine saray inşa edildi.
Toprağın aşağıya doğru kazılması, molozun doldurulması ve güneşte kurutulmuş tuğlanın kalıplanması, Babil halkı (bu vazifeleri) yaptı.
Sedir kerestesi, bu - Lübnan isimli bir dağ - oradan getirildi. Asur halkı bunu Babil'e getirdi; Babil'den Karyalılar ve İyonyalılar Susa'ya getirdiler. Yakâ kerestesi 'dan ve 'dan getirildi.
Altın Sardis'ten ve Baktriya'dan getirildi ve burada dövüldü. Burada dövülen değerli taş lapis lazuli ve Soğdya'dan getirildi. Değerli taş turkuaz, Harezm'den getirildi ve burada dövüldü.
Gümüş ve abanoz Mısır'dan getirildi. Duvarın süslendiği bezemeler İyonya'dan getirildi. Burada dövülen fildişi, Etiyopya'dan, Sind'den ve Arachosia'dan getirildi.
Burada işlenen taş sütunlar, Elam'da Abiradu adlı bir köyden getirildi. Taş kesiciler İyonyalı ve Sardislilerdi.
Altını işleyen kuyumcular Medler ve Mısırlılardı. Ağacı işleyenler Sardisliler ve Mısırlılardı. Pişmiş tuğlayı hazırlayanlar Babillilerdi. Duvarı süsleyenler Medler ve Mısırlılardı.
Kral Darius şöyle der: Susa'da çok mükemmel bir (iş) buyruldu, çok mükemmel bir (iş) (tamama erdirildi). Dilerim Ahura Mazda korur beni, babam Hystaspes'i ve ülkemi.
Galeri
-
![image]()
Sarayın bulunduğu yer -
![image]()
Susa Apadana'sının kalıntıları -
![image]()
Susa Sarayı Apadana'sının rekonstrüksiyon çizimi -
![image]()
Bir Pers sütununun kalıntıları -
![image]()
Susa Sarayı Apadana'sından boğa başlığı, Louvre Müzesi -
![image]()
Gülbezek kabartması -
![image]()
Okçular Frizi, sırlı silisli tuğlalar, Louvre -
![image]()
Sfenksli dekoratif levha -
![image]()
Kanatlı aslan kabartması -
![image]()
Kaidesinde dört dilli bir yazıt bulunan Darius heykeli -
![image]()
Çift aslan başı ile süslenmiş bilezik -
![image]()
-
![image]()
Kanatlı yaban öküzü
Kaynakça
- ^ a b c d "SUSA iii. THE ACHAEMENID PERIOD – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 27 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017.
- ^ a b c Ed Eduljee. "Susa, Shush. Palace of Darius. Winter Capital". heritageinstitute.com. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2017.
- ^ a b Perrot, Jean (2013). The Palace of Darius at Susa: The Great Royal Residence of Achaemenid Persia. I.B.Tauris. s. 423. ISBN .
- ^ Garthwaite, Gene R. (2008). The Persians. John Wiley & Sons. s. 50. ISBN .
- ^ Wiesehofer, Josef (2001). Ancient Persia. I.B.Tauris. ss. 26-27. ISBN .
Ek okumalar
- Perrot, Jean, (Ed.) (2013). The Palace of Darius at Susa: The Great Royal Residence of Achaemenid Persia. Londra: I.B. Tauris. ISBN .
Dış bağlantılar
- Livius.org'da "Susa, Büyük Darius'un Sarayı"
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Susa daki Darius Sarayi Ahamenis Imparatorlugu nun dorduncu krali olan I Darius un hukumdarligi sirasinda Iran in Susa kentinde insa edilmis bir saray kompleksiydi Sarayin insaati Persepolis inkine paralel olarak yurutulmustur Sarayin yapimina Ahamenis Imparatorlugu nun cesitli yerlerinden gelen insan gucu ve hammaddeler katkida bulunmustur Saray bir zamanlar yanginla tahrip olmus ve daha sonra kismen restore edilmistir Bugun arkeolojik bir alanin parcasi olan kompleksten geriye cok az sey kalmistir Susa daki Darius SarayiSusa Apadana sinin rekonstruksiyon cizimi SusaIran haritasindaki konumu Diger adiSusa SarayiKonumSusa IranKoordinatlar32 11 32 N 48 14 55 E 32 1921 K 48 2487 D 32 1921 48 2487TurSarayTarihceKurucuI Darius I Serhas I Artaserhas II Darius II ArtaserhasMalzemeTas kerpic ahsapKurulusMO 6 yuzyilDevir ler Kultur ler Antik IranSit ayrintilariArkeologlarDurumHarabeIsletmeKulturel Miras Turizm ve El Sanatlari BakanligiTarihceSaray kompleksi Ahamenis krali I Darius tarafindan gozde baskenti Susa da insa ettirildi Insaat calismalari I Darius un oglu I Serhas ve daha az olcude I Artaserhas MO 465 424 ve II Darius MO 423 404 doneminde devam etmistir II Artaserhas MO 404 358 elli yil once I Artaserhas in hukumdarligi sirasinda cikan bir yanginla tahrip olan sarayi kismen restore ettirmistir Saray MO 330 yilinin Aralik ayinda Buyuk Iskender komutasindaki isgalci Makedon ordusu tarafindan ele gecirilmis ve yagmalanmistir Sarayin bulundugu alan son yillarda buyuk zarar gormustur Sarayin yakininda ve hoyugun hemen cevresindeki kazilmamis alanda kentlesme plansiz bir sekilde yayilmaktadir Ayakta kalan duvarlar buyuk olcude asinmistir Sarayin bulundugu alan Korfez Savasi sirasinda Irak bombardimani nedeniyle de agir hasar gormustur InsaatSusa daki insaat Persepolis teki saray insaatiyla paralel olarak yurutulmustur 15 metre yuksekliginde yapay olarak yukseltilmis bir platform uzerine insa edilen ve 100 hektarlik 250 donum bir alani kaplayan Susa daki kompleks bir konut sarayi bir apadana salon ve anitsal bir kapidan olusmaktadir Kapali bir gecit Propilon bu yapilara bakmaktadir Susa daki apadana Persepolis tekiyle ayni tarzda olup uzerinde iki boga bulunan tipik Pers sutunlariyla insa edilmistir Bu sutunlarin tasarimi buyuk olasilikla burada ortaya cikmistir Ahamenis donemi Susa sehrini anlatan kaynaklar sinirlidir Sehirdeki Ahamenis yapilari daha cok Eski Farsca Elamca ve Babilce olmak uzere uc dilli olan kraliyet yazitlari araciligiyla bilinmektedir Persepolis te bulunan cok sayida kil tabletin aksine onemli siyasi ve ekonomik konumuna ragmen Susa da sadece birkac kil tablet bulunmustur Tarihci Gene R Garthwaite e gore Susa Sarayi Persepolis icin Darius un referansini olusturmustur Sarayi eski Ahamenis baskenti Pasargad ile karsilastiran Garthwaite Susa nin Ahamenis eszamanli yonetimini daha fazla temsil ettigini ve sembolik olanin hayata gecirildigini savunmaktadir Darius un yonetimi sarayin insasi icin imparatorlugun genisligini nedeniyle ustalari ve malzemeleri himaye edebilmistir Darius sarayinin kurulus beratinda sarayin mimarligini nasil himaye ettigini soyle aciklamistir Susa da yaptirdigim bu sarayin susleri uzaklardan getirildi Topragin icinde kayaya ulasincaya dek asagiya dogru toprak kazildi Kazi tamamlandiktan sonra bir kismi 40 cubit bir kismi da 20 cubit derinliginde moloz yigildi Bu molozlarin uzerine saray insa edildi Topragin asagiya dogru kazilmasi molozun doldurulmasi ve guneste kurutulmus tuglanin kaliplanmasi Babil halki bu vazifeleri yapti Sedir kerestesi bu Lubnan isimli bir dag oradan getirildi Asur halki bunu Babil e getirdi Babil den Karyalilar ve Iyonyalilar Susa ya getirdiler Yaka kerestesi dan ve dan getirildi Altin Sardis ten ve Baktriya dan getirildi ve burada dovuldu Burada dovulen degerli tas lapis lazuli ve Sogdya dan getirildi Degerli tas turkuaz Harezm den getirildi ve burada dovuldu Gumus ve abanoz Misir dan getirildi Duvarin suslendigi bezemeler Iyonya dan getirildi Burada dovulen fildisi Etiyopya dan Sind den ve Arachosia dan getirildi Burada islenen tas sutunlar Elam da Abiradu adli bir koyden getirildi Tas kesiciler Iyonyali ve Sardislilerdi Altini isleyen kuyumcular Medler ve Misirlilardi Agaci isleyenler Sardisliler ve Misirlilardi Pismis tuglayi hazirlayanlar Babillilerdi Duvari susleyenler Medler ve Misirlilardi Kral Darius soyle der Susa da cok mukemmel bir is buyruldu cok mukemmel bir is tamama erdirildi Dilerim Ahura Mazda korur beni babam Hystaspes i ve ulkemi GaleriSarayin bulundugu yer Susa Apadana sinin kalintilari Susa Sarayi Apadana sinin rekonstruksiyon cizimi Bir Pers sutununun kalintilari Susa Sarayi Apadana sindan boga basligi Louvre Muzesi Gulbezek kabartmasi Okcular Frizi sirli silisli tuglalar Louvre Sfenksli dekoratif levha Kanatli aslan kabartmasi Kaidesinde dort dilli bir yazit bulunan Darius heykeli Cift aslan basi ile suslenmis bilezik Riton Kanatli yaban okuzuKaynakca a b c d SUSA iii THE ACHAEMENID PERIOD Encyclopaedia Iranica iranicaonline org 27 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2017 a b c Ed Eduljee Susa Shush Palace of Darius Winter Capital heritageinstitute com 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2017 a b Perrot Jean 2013 The Palace of Darius at Susa The Great Royal Residence of Achaemenid Persia I B Tauris s 423 ISBN 9781848856219 Garthwaite Gene R 2008 The Persians John Wiley amp Sons s 50 ISBN 9781405144001 Wiesehofer Josef 2001 Ancient Persia I B Tauris ss 26 27 ISBN 9781860646751 Ek okumalarPerrot Jean Ed 2013 The Palace of Darius at Susa The Great Royal Residence of Achaemenid Persia Londra I B Tauris ISBN 9781848856219 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Susa daki Darius Sarayi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Livius org da Susa Buyuk Darius un Sarayi