Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Nisan 2010) |
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Susuz, Kars ilinin bir ilçesidir.
| Susuz | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Kars |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Onur Yılmazer |
| • Belediye başkanı | Oğuz Yantemur (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 645 km² |
| Rakım | 1750 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 10,497 |
| • Kır | 7,855 |
| • Şehir | 2.069 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 474 |
| İl plaka kodu | 36 |
Tarihçe
Kars iline bağlı bir ilçedir. Burada kurulan Cilavuz Köy Enstitüsü ile adını duyurmuştur. O dönemde ilin ve komşu ilçelerin eğitim ve kültür merkezi olmuştur. Kendisi de Cilavuz (Susuz) Köy Enstitüsü mezunu olan Ümit Kaftancıoğlu "Dönemeç" isimli öykü kitabında Cilavuz Köy Enstitüsündeki yaşanmışlıkları anlatır.
Cumhuriyet'in ilânından sonra Kars ilinin merkez ilçesine bağlı bir bucak olan Susuz 1959’da ilçe konumuna getirilmiştir. İlçenin ilk nahiye müdürlerinden birisi, yazar Server Tanilli'nin babasıdır.
Aslında ilçenin tam merkezinden geçen bir akarsu bulunmakta ve çeşmeler de yer almaktadır. İlçe halkı Kafkasya'dan geldiğinde ilçenin su olmayan mezarlık üstündeki Harabeler bölgesine yerleşmiş, suyu ise ilçe merkezinden almak zorunda kalmıştır. Bu nedenle ilçenin adı Susuz olarak değişmiştir. Halk Malakanlar (Beyaz Ruslar) göç edince ilçe merkezine yerleşmiştir. Susuz İlçesi ismine tezat yeşili ve sulak çayırlarıyla meşhurdur.
Cılavuzdere yöresinde yapılan araştırmalarda 'a ait olduğu sanılan kalıntılara rastlanmıştır. Bu da yörenin çok eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Tarihi Kars ile aynıdır. Kars yöresi, MÖ 9. yüzyılda Urartu egemenliğine girmiştir. Urartu Kralı MÖ 8. yüzyılda Sevan Gölü’nün batısındaki toprakları ele geçirmiş, daha sonra Kimmerler ve İskitler yöreyi istila etmiş, Medler de MÖ 560'ta Urartu egemenliğine son vermiştir. Bazı tarihlerde MÖ 6. yüzyıldan başlayan Armeniai Krallığının ve Prensliklerinin burada hakim olduğundan söz etmektedirler. Pers yönetimi altında Satraplık görevini üstlenen bu prensliklerin başlıcaları Orontes Hanedanı (MÖ 400-200), Artaksias Hanedanı (MÖ 200) idi.
Romalılar Artaksias hanedanından II. Tigran’ı yenerek bölgeyi ele geçirmişlerdir. Roma’nın Araxes eyaleti olan yöre, Romalılar ile Partlar arasında sürekli el değiştirmiştir. Bu yöre daha sonra Sasanilerle Bizanslılar arasında da çekişmeye neden olmuştur. 7. yüzyılda Arap akınları buraya kadar ulaşmış ve 9. yüzyıla kadar da Araplar buraya egemen olmuştur. Arapların denetiminde kurulan Ermeni yönetimlerinden Bagratlı Hanedanının bir kolu Ani ve Kars’ta hüküm sürmüştür. Bizanslılar 1045'te yöreyi ele geçirmiştir. 11. yüzyılın ortalarında Selçuklu akınları başlamıştır. Selçuklu hükümdarı Alpaslan 1064’te yöreye hakim olmuş, merkezi Ani olmak üzere Selçuklulara bağlı Ani-Şeddadlılar Hükûmeti kurulmuştur. 1064 yılında Sultan Alparslan tarafından fethedilmesinin ardından Kars ve çevresi, Selçuklulara bağlı beylikler tarafından idare edilmeye başlanmıştır. 1071 ’nden sonra Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Erzurum, Erzincan, Tercan ve Pasinler’le birlikte Kars’ı da kumandanlarından Kasım Bey’e vermiştir.
Selçuklu yönetiminden sonra Kars ve Ani Gürcülerin eline geçmiş, 1230’da Moğollar buraya hakim olmuş ve şehirleri yıkmışlardır. Moğol egemenliği yörede 1356’ya kadar sürmüş, onu Altın Orda ve Karakoyunlu yönetimleri izlemiştir. Timur’un 1387’deki istilasından sonra yöre yine Karakoyunluların egemenliğine girmiştir. Akkoyunlu ve Safevilerin yönetiminden sonra Kars, Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1534’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.
19. yüzyıl boyunca sürekli Rusların saldırı ve kuşatmalarına uğramış, 1876’da Ruslar tarafından işgal edilmiştir. Kars ve yöresi 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Ruslar tarafından Kars, Ardahan, Oltu ve Kağızman Sancaklarından oluşan bir Askeri Valilik kurulmuştur. Ayastefanos Antlaşması (1878) ile Ruslara bırakılmıştır. Osmanlıların I. Dünya Savaşı’na girmesi ile birlikte Rus Çarlığı 1 Kasım 1914’te Doğu Anadolu’ya doğru saldırıya geçmiş, 6 Kasım'da başlayan ve altı gün süren Köprüköy Savaşı’nda Ruslar yenilmiştir.
1915 yılında Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Kars’ı kurtarmak için Sarıkamış Harekâtı’na başlamış, Allahuekber Dağları’nda dış şartlar-tabiat ile olan mücadelesinde yenik düşmesine rağmen bir kısım asker kısa bir süre de olsa Kars’a girmeyi başarmıştır. Ancak Ruslar yeniden duruma hakim olmuşlardır. Rusya’da Çarlık rejimini sona erdiren devrim hareketinden sonra 3 Mart 1918'da yapılan Brest-Litovsk Antlaşması ile Kars bölgesini terk etmişlerdir. Daha sonra Ermeni ve Gürcüler yöreye bir süre egemen olmuşlar, 30 Ekim 1920’de General Kâzım Karabekir buradaki Ermeni kuvvetlerini yenmiş, 3 Kasım 1920’de Binbaşı Halit Bey tarafından işgalden kurtarılmıştır.
Coğrafya
Susuz Kuzeydoğu Anadolu'nun en yüksek yaylalarının eteğinde vadi tabanına kurulmuştur. İlçenin kuzeydoğu ve doğusu Arpaçay, kuzeyi Hoçvan, batısı Göle ilçesi, güneyi ise Kars İl sınırı ile çevrilidir.
Kars'ın 23 km kuzeyinde yer almış olan Susuz bir vadi tabanına yerleşmiştir. Doğu-Batı yönünde uzanan çayırları boldur. İlçe alanının %43 'ü çayır ve meralarla kaplıdır.
Batı ve kuzeyi 3192 metrelik Kısır Dağı ile çevrilidir. Susuz Deresi batı-doğu doğrultusunda derin bir vadi şeklinde yarılmıştır. Bu vadi Susuz'un 5 km batısında çok sarp kayalık olduğu halde doğuya doğru dikliğini kaybederek vadi tabanında birleşmektedir. Daha doğuda koruluğun ve en geniş çayırların yayıldığı görülür. Susuz vadisinde güneye doğru geniş düzlükler hakimdir. Bu düzlük güneyde Kars Çayı ile sınırlandığı halde doğuda Arpaçay ve Akyaka düzlüğüne kavuşur.
Rusya ile Türkiye arasında sınır çizen Arpaçay'a kadar devam eden bu ova şehrin sınırını da belirler.
Ekonomi
Halkın
- 20'si tarım,
- %60'ı ve hayvancılık,
- %10'u ticaret,
- %10'u ise hizmet sektöründe çalışır
İlçenin başlıca ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, buğday, arpa, patates, fasulye ve nohuttur. İlçenin ekime elverişli toprakları kısıtlı olduğundan hayvancılık ön plandadır. Sığır ve koyun yetiştirilir. İlçede son yıllarda arıcılık ta önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Yapılan tespitlere göre;
Ayrıca; 1427 adet "Kafkas Arı" ırkı fenni an kovanının olduğu tespit edilmiştir. Tarım ikinci sırayı teşkil etmektedir. Buğday, arpa, patates ve yem bitkileri ekimi yapılmaktadır.
Yıllık;
- 10.000 ton arpa ve buğday,
- 4.000 ton patates,
- 150.000 ton yem bitkisi üretilme
İlçe sınırları içinde 184.172 dekar elverişli arazi, 57.600 dekar ise elverişsiz arazi olmak üzere toplam 141.772 dekar arazi mevcuttur. İlçe'nin rakımının yüksek olması, ikliminin sert oluşu ve arazinin sulanmaması nedeniyle hububat ekimi düşüktür. Sulanabilir arazide lahana, havuç gibi sebzeler yetiştirilmektedir. Arazinin büyük bir kısmı ise işlenmediğinden çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. İlkel usullerle yapılan tarım günümüzde niteliğini kaybetmiştir. Gübre kullanımı artmış, motorize tarım sevindirici olarak tarlalara yayılmıştır. Ailelerin bölünmesi ile toprağın küçük parçalara ayrılması sonucunda yetersiz topraklar oluşmakta olup bu da çiftçilerimize engel teşkil etmektedir.
Devletin artan destek kredileri ve halkımızın kültürel hayvan ırkının faydasını anlamış olması hayvancılık sahalarında gelişmelere neden teşkil etmiştir. Çevreye hakim olan kırmızı hayvan ırkı terk edilerek yörede verim ve faydası görülen montofon, zavot ırkı hayvanlarla ithal edilen kültür ırkı hayvanlara rağbet artmıştır. Küçükbaş hayvanlardan çevrede halen "Karaman" ırkı hakimdir. Devlet desteği ile temin edilen merinos ırkı gayet azdır.
İlçe halkının en önemli geçim kaynağı hayvancılık olmakla birlikte hayvancılıktan elde edilen ürünleri işleyecek tarımsal sanayi tesisleri yoktur. Dolayısıyla tarımsal ürünlerden sağlanan gelir düzeyi düşüktür. Özellikle hayvansal ürünler, bal, yağ, yumurta, et, süt, beyaz peynir, kaşar peynir ve yapağı yün olarak değerlendirilmektedir.
Eğitim ve öğretim
İlçe'nin %93'ü okur yazardır. Atatürk'ün 100. yıl doğumu münasebetiyle tüm köylerimizde okuma-yazma kursları açılmıştır. 2841 sayılı Yasa hükümleri gereği, halk eğitimi çalışmalarına büyük bir hız verilmiş okuma-yazma bilmeyen vatandaşlarımız kurstan geçirilmiştir. Ulusal Eğitime Destek Kampanyası çerçevesinde yeni okuma-yazma kursları açılmış olup halen devam etmektedir.
İlçe merkezinde 1 İlköğretim Okulu, 1 PİO, 1 Yatılı Anadolu Öğretmen Lisesi, 1 Klasik Lise mevcut olup ilçeye bağlı İncesu Köyü'nde 1 YİBO ve 27 köyümüzde ise ilköğretim okulu mevcuttur.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960 | 25.336 | 2.701 | 22.635 |
| 1965 | 24.730 | 3.004 | 21.726 |
| 1970 | 23.419 | 3.433 | 19.986 |
| 1975 | 25.956 | 5.006 | 20.950 |
| 1980 | 23.087 | 3.137 | 19.950 |
| 1985 | 23.048 | 3.213 | 19.835 |
| 1990 | 19.025 | 2.937 | 16.088 |
| 2000 | 14.885 | 3.797 | 11.088 |
| 2007 | 13.114 | 2.856 | 10.258 |
| 2008 | 13.160 | 2.699 | 10.461 |
| 2009 | 12.767 | 2.486 | 10.281 |
| 2010 | 12.452 | 2.448 | 10.004 |
| 2011 | 12.235 | 2.419 | 9.816 |
| 2012 | 12.008 | 2.456 | 9.552 |
| 2013 | 11.820 | 2.567 | 9.253 |
| 2014 | 11.302 | 2.432 | 8.870 |
| 2015 | 11.046 | 2.473 | 8.573 |
| 2016 | 10.850 | 2.498 | 8.352 |
| 2017 | 10.532 | 2.332 | 8.200 |
| 2018 | 10.497 | 2.393 | 8.104 |
| 2019 | 10.044 | 2.096 | 7.948 |
| 2020 | 9.924 | 2.069 | 7.855 |
Kaynakça
- ^ "Belediye Baş". 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Susuz Nüfusu - Kars". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Kars Susuz Nüfusu". nufusune.com.
- YerelNET 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Cılavuz.net[]
- Birikim.com.tr[]
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Susuz ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- YerelNET 27 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Susuz Kaymakamlığı 18 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2010 Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Susuz Kars ilinin bir ilcesidir SusuzIlceTurkiye de bulundugu yerIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlKarsCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiIdare KaymakamOnur Yilmazer Belediye baskaniOguz Yantemur CHP Yuzolcumu Toplam645 km Rakim1750 mNufus 2018 Toplam10 497 Kir7 855 Sehir2 069Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu474Il plaka kodu36TarihceKars iline bagli bir ilcedir Burada kurulan Cilavuz Koy Enstitusu ile adini duyurmustur O donemde ilin ve komsu ilcelerin egitim ve kultur merkezi olmustur Kendisi de Cilavuz Susuz Koy Enstitusu mezunu olan Umit Kaftancioglu Donemec isimli oyku kitabinda Cilavuz Koy Enstitusundeki yasanmisliklari anlatir Cumhuriyet in ilanindan sonra Kars ilinin merkez ilcesine bagli bir bucak olan Susuz 1959 da ilce konumuna getirilmistir Ilcenin ilk nahiye mudurlerinden birisi yazar Server Tanilli nin babasidir Aslinda ilcenin tam merkezinden gecen bir akarsu bulunmakta ve cesmeler de yer almaktadir Ilce halki Kafkasya dan geldiginde ilcenin su olmayan mezarlik ustundeki Harabeler bolgesine yerlesmis suyu ise ilce merkezinden almak zorunda kalmistir Bu nedenle ilcenin adi Susuz olarak degismistir Halk Malakanlar Beyaz Ruslar goc edince ilce merkezine yerlesmistir Susuz Ilcesi ismine tezat yesili ve sulak cayirlariyla meshurdur Cilavuzdere yoresinde yapilan arastirmalarda a ait oldugu sanilan kalintilara rastlanmistir Bu da yorenin cok eski bir yerlesim yeri oldugunu gostermektedir Tarihi Kars ile aynidir Kars yoresi MO 9 yuzyilda Urartu egemenligine girmistir Urartu Krali MO 8 yuzyilda Sevan Golu nun batisindaki topraklari ele gecirmis daha sonra Kimmerler ve Iskitler yoreyi istila etmis Medler de MO 560 ta Urartu egemenligine son vermistir Bazi tarihlerde MO 6 yuzyildan baslayan Armeniai Kralliginin ve Prensliklerinin burada hakim oldugundan soz etmektedirler Pers yonetimi altinda Satraplik gorevini ustlenen bu prensliklerin baslicalari Orontes Hanedani MO 400 200 Artaksias Hanedani MO 200 idi Romalilar Artaksias hanedanindan II Tigran i yenerek bolgeyi ele gecirmislerdir Roma nin Araxes eyaleti olan yore Romalilar ile Partlar arasinda surekli el degistirmistir Bu yore daha sonra Sasanilerle Bizanslilar arasinda da cekismeye neden olmustur 7 yuzyilda Arap akinlari buraya kadar ulasmis ve 9 yuzyila kadar da Araplar buraya egemen olmustur Araplarin denetiminde kurulan Ermeni yonetimlerinden Bagratli Hanedaninin bir kolu Ani ve Kars ta hukum surmustur Bizanslilar 1045 te yoreyi ele gecirmistir 11 yuzyilin ortalarinda Selcuklu akinlari baslamistir Selcuklu hukumdari Alpaslan 1064 te yoreye hakim olmus merkezi Ani olmak uzere Selcuklulara bagli Ani Seddadlilar Hukumeti kurulmustur 1064 yilinda Sultan Alparslan tarafindan fethedilmesinin ardindan Kars ve cevresi Selcuklulara bagli beylikler tarafindan idare edilmeye baslanmistir 1071 nden sonra Selcuklu Sultani Alp Arslan Erzurum Erzincan Tercan ve Pasinler le birlikte Kars i da kumandanlarindan Kasim Bey e vermistir Selcuklu yonetiminden sonra Kars ve Ani Gurculerin eline gecmis 1230 da Mogollar buraya hakim olmus ve sehirleri yikmislardir Mogol egemenligi yorede 1356 ya kadar surmus onu Altin Orda ve Karakoyunlu yonetimleri izlemistir Timur un 1387 deki istilasindan sonra yore yine Karakoyunlularin egemenligine girmistir Akkoyunlu ve Safevilerin yonetiminden sonra Kars Kanuni Sultan Suleyman tarafindan 1534 te Osmanli topraklarina katilmistir 19 yuzyil boyunca surekli Ruslarin saldiri ve kusatmalarina ugramis 1876 da Ruslar tarafindan isgal edilmistir Kars ve yoresi 1877 1878 Osmanli Rus Savasi ndan sonra Ruslar tarafindan Kars Ardahan Oltu ve Kagizman Sancaklarindan olusan bir Askeri Valilik kurulmustur Ayastefanos Antlasmasi 1878 ile Ruslara birakilmistir Osmanlilarin I Dunya Savasi na girmesi ile birlikte Rus Carligi 1 Kasim 1914 te Dogu Anadolu ya dogru saldiriya gecmis 6 Kasim da baslayan ve alti gun suren Koprukoy Savasi nda Ruslar yenilmistir 1915 yilinda Enver Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Kars i kurtarmak icin Sarikamis Harekati na baslamis Allahuekber Daglari nda dis sartlar tabiat ile olan mucadelesinde yenik dusmesine ragmen bir kisim asker kisa bir sure de olsa Kars a girmeyi basarmistir Ancak Ruslar yeniden duruma hakim olmuslardir Rusya da Carlik rejimini sona erdiren devrim hareketinden sonra 3 Mart 1918 da yapilan Brest Litovsk Antlasmasi ile Kars bolgesini terk etmislerdir Daha sonra Ermeni ve Gurculer yoreye bir sure egemen olmuslar 30 Ekim 1920 de General Kazim Karabekir buradaki Ermeni kuvvetlerini yenmis 3 Kasim 1920 de Binbasi Halit Bey tarafindan isgalden kurtarilmistir CografyaIlcede yer alan Aygir Golu Haziran 2020 Susuz Kuzeydogu Anadolu nun en yuksek yaylalarinin eteginde vadi tabanina kurulmustur Ilcenin kuzeydogu ve dogusu Arpacay kuzeyi Hocvan batisi Gole ilcesi guneyi ise Kars Il siniri ile cevrilidir Kars in 23 km kuzeyinde yer almis olan Susuz bir vadi tabanina yerlesmistir Dogu Bati yonunde uzanan cayirlari boldur Ilce alaninin 43 u cayir ve meralarla kaplidir Bati ve kuzeyi 3192 metrelik Kisir Dagi ile cevrilidir Susuz Deresi bati dogu dogrultusunda derin bir vadi seklinde yarilmistir Bu vadi Susuz un 5 km batisinda cok sarp kayalik oldugu halde doguya dogru dikligini kaybederek vadi tabaninda birlesmektedir Daha doguda korulugun ve en genis cayirlarin yayildigi gorulur Susuz vadisinde guneye dogru genis duzlukler hakimdir Bu duzluk guneyde Kars Cayi ile sinirlandigi halde doguda Arpacay ve Akyaka duzlugune kavusur Rusya ile Turkiye arasinda sinir cizen Arpacay a kadar devam eden bu ova sehrin sinirini da belirler EkonomiHalkin 20 si tarim 60 i ve hayvancilik 10 u ticaret 10 u ise hizmet sektorunde calisir Ilcenin baslica ekonomisi tarim ve hayvanciliga dayalidir Yetistirilen baslica tarimsal urunler bugday arpa patates fasulye ve nohuttur Ilcenin ekime elverisli topraklari kisitli oldugundan hayvancilik on plandadir Sigir ve koyun yetistirilir Ilcede son yillarda aricilik ta onemli gelismeler kaydedilmistir Yapilan tespitlere gore Buyukbas hayvan mevcudu 23 693 Kucukbas hayvan sayisi 14 030 Kumes hayvani sayisi 16963 Ayrica 1427 adet Kafkas Ari irki fenni an kovaninin oldugu tespit edilmistir Tarim ikinci sirayi teskil etmektedir Bugday arpa patates ve yem bitkileri ekimi yapilmaktadir Yillik 10 000 ton arpa ve bugday 4 000 ton patates 150 000 ton yem bitkisi uretilme Ilce sinirlari icinde 184 172 dekar elverisli arazi 57 600 dekar ise elverissiz arazi olmak uzere toplam 141 772 dekar arazi mevcuttur Ilce nin rakiminin yuksek olmasi ikliminin sert olusu ve arazinin sulanmamasi nedeniyle hububat ekimi dusuktur Sulanabilir arazide lahana havuc gibi sebzeler yetistirilmektedir Arazinin buyuk bir kismi ise islenmediginden cayir ve mera olarak kullanilmaktadir Ilkel usullerle yapilan tarim gunumuzde niteligini kaybetmistir Gubre kullanimi artmis motorize tarim sevindirici olarak tarlalara yayilmistir Ailelerin bolunmesi ile topragin kucuk parcalara ayrilmasi sonucunda yetersiz topraklar olusmakta olup bu da ciftcilerimize engel teskil etmektedir Devletin artan destek kredileri ve halkimizin kulturel hayvan irkinin faydasini anlamis olmasi hayvancilik sahalarinda gelismelere neden teskil etmistir Cevreye hakim olan kirmizi hayvan irki terk edilerek yorede verim ve faydasi gorulen montofon zavot irki hayvanlarla ithal edilen kultur irki hayvanlara ragbet artmistir Kucukbas hayvanlardan cevrede halen Karaman irki hakimdir Devlet destegi ile temin edilen merinos irki gayet azdir Ilce halkinin en onemli gecim kaynagi hayvancilik olmakla birlikte hayvanciliktan elde edilen urunleri isleyecek tarimsal sanayi tesisleri yoktur Dolayisiyla tarimsal urunlerden saglanan gelir duzeyi dusuktur Ozellikle hayvansal urunler bal yag yumurta et sut beyaz peynir kasar peynir ve yapagi yun olarak degerlendirilmektedir Egitim ve ogretimIlce nin 93 u okur yazardir Ataturk un 100 yil dogumu munasebetiyle tum koylerimizde okuma yazma kurslari acilmistir 2841 sayili Yasa hukumleri geregi halk egitimi calismalarina buyuk bir hiz verilmis okuma yazma bilmeyen vatandaslarimiz kurstan gecirilmistir Ulusal Egitime Destek Kampanyasi cercevesinde yeni okuma yazma kurslari acilmis olup halen devam etmektedir Ilce merkezinde 1 Ilkogretim Okulu 1 PIO 1 Yatili Anadolu Ogretmen Lisesi 1 Klasik Lise mevcut olup ilceye bagli Incesu Koyu nde 1 YIBO ve 27 koyumuzde ise ilkogretim okulu mevcuttur NufusYil Toplam Sehir Kir1960 25 336 2 701 22 6351965 24 730 3 004 21 7261970 23 419 3 433 19 9861975 25 956 5 006 20 9501980 23 087 3 137 19 9501985 23 048 3 213 19 8351990 19 025 2 937 16 0882000 14 885 3 797 11 0882007 13 114 2 856 10 2582008 13 160 2 699 10 4612009 12 767 2 486 10 2812010 12 452 2 448 10 0042011 12 235 2 419 9 8162012 12 008 2 456 9 5522013 11 820 2 567 9 2532014 11 302 2 432 8 8702015 11 046 2 473 8 5732016 10 850 2 498 8 3522017 10 532 2 332 8 2002018 10 497 2 393 8 1042019 10 044 2 096 7 9482020 9 924 2 069 7 855Kaynakca Belediye Bas 23 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2012 a b Arsivlenmis kopya 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Aralik 2012 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Susuz Nufusu Kars nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Kars Susuz Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link YerelNET 13 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cilavuz net olu kirik baglanti Birikim com tr olu kirik baglanti Dis baglantilarWikimedia Commons ta Susuz ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir YerelNET 27 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Susuz Kaymakamligi 18 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde