Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Süleyman Efendi (1855, Nazilli, Aydın – 5 Ekim 1923), (ailesi, Soyadı Kanunu'ndan sonra Bilgen soyadını almıştır.), II. Meşrutiyet'in ilanından sonra açılan Osmanlı Meclis-i Mebûsan'ında ve TBMM 1. Dönem'de mebusluk yapmış, kanun önerileri ve konuşmalarıyla akıllarda kalmış bir din ve siyaset adamıdır.
Süleyman Bilgen | |
|---|---|
 Süleyman Bilgen, 1920 | |
| Doğum | 1855 Nazilli, Aydın |
| Ölüm | 5 Ekim 1923 (67-68 yaşlarında) |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Müderris, siyasetçi |
| Çocuk(lar) | 5 |
Nazilli Medresesinde Müderrislik, Müdafaa-i hukuk Cemiyeti Kuruculuğu, Sivas Kongresi Temsilciliği, Osmanlı Meclis-i Mebûsan I. Dönem Aydın Mebusluğu (21 Mart 1909 tarihinde istifa etmiştir), TBMM I. Dönem İzmir Milletvekilliği yapmıştır. Evli ve beş çocuk babasıdır.
Hayatı
Ankara Fetvası'na "Müderrisînden Hacı Süleyman" ismiyle imza koyan Hacı Süleyman Efendi, 1855'te Nazilli'de doğdu. Babası, Müftü 'dir. Hacı Süleyman Efendi, ilk ve orta öğrenimini Nazilli'de gördü. Daha sonra yüksek öğrenimi için İstanbul'a gitti. 1880 yılında üstün başarı ile, 'nden mezun oldu.
Bildiği Arapça ve Farsça'nın yanı sıra, Batıdaki fikir gelişmelerini izleme olanağı bulmak için kendi çabalarıyla Rumca ve Fransızca'yı da en ciddi eserleri tercüme edebilecek seviyede öğrendi. Bir süre Nazilli'ye dönerek burada dedesinin getirttiği su işleriyle uğraştı. Bu arada bilimsel çalışmalarıyla da meşgul oldu.
II. Meşrutiyet'in ilanı (23 Temmuz 1908) üzerine, İstanbul'a döndü ve Bursalı Mehmet Tahir Bey'in önerisi ile, 1908-1912 Meclis-i Mebûsanı'na Aydın mebusu olarak girdi. Mecliste ülkenin "Hasta Adam" olma utancından kurtulmasının gerekliliğini anlatan konuşmalar yaptı, ekonomik ve sosyal içerikli önergeler verdi. Yabancı devletlerin sömürü alanı olmaktan kurtulma, kişi başına düşen milli geliri artırma, sosyal kalkınma gibi o güne kadar pek duyulmamış söylemler kullandı. Ancak önerilerinin hiçbiri kabul görmedi. Üzülen ve gocunan Hacı Süleyman Efendi de istifa etti. İstifasını kabul etmediler, izinli sayarak Sadrazam adına vapura kadar uğurladılar. Fakat Hacı Süleyman Efendi, Aydın'dan istifasını gönderip tekrar kitaplarına döndü. 15 gün sonra da 31 Mart Olayı patlak verdi.
II. Meşrutiyet dönemini üzgün ve kırgın bir ruh hali içinde Nazilli'de geçirdi. Kütüphanesini genişletti, ilginç bir nokta Türkler aleyhindeki Rumca propagandist yayınları toplayarak, en ince ayrıntılarına kadar incelemiş olmasıdır. Yakın arkadaşı Süleyman Ferit Eczacıbaşı, şahsen gördüğü notlarının yayınlanmaları halinde, çok değerli bir kaynak oluşturacaklarını belirtmiştir. 15 Mayıs 1919'da Yunan ordusunun İzmir'i işgali üzerine halkı Milli Mücadele lehinde bilinçlendirmek üzere faaliyete geçti. O zaman 31 yaşında olan öz oğlu Ragıp Bey'i rehine olarak vererek, kanun kaçağı konumundaki Demirci Mehmet Efe'nin şüpheciliğini yatıştıran ve kendisini düze indirerek, eşkiyalıktan vatanperverliğe yönelten ve Milli Mücadele içinde yer almasını sağlayan kişidir. 'ni kurdu. Nazilli Heyet-i Milliyesi'ni topladı. Haziran 1919'da Nazilli'ye gelmiş olan Rauf Orbay'ın hayranlığın kazandı, onun önerisiyle, yaşlı ve hasta olmasına rağmen Sivas Kongresi'ne katıldı ve burada Mustafa Kemal Paşa ile görüştü.
TBMM 1. Dönem'de İzmir Milletvekili seçilerek siyasi hayata ikinci defa girdi. Mecliste Şeriye, Maarif ve Defteri Hakani Encümenleri'nde çalışti. Ancak, teklif edilmesine rağmen, bakanlık görevini kabul etmedi. Osmanlı Meclisi Mebusan'ındaki çalışmalarını TBMM'de de sürdürdü. Bazı önerileri, aradan 77 yıl geçmiş olmasına rağmen bugün dahi güncelliğini kaybetmemiştir.
Hacı Süleyman Efendi, TBMM 1. Dönem, yeni seçimlere gidilmek üzere fesih kararı alınca yine Nazilli'ye döndü. İkinci dönem için adaylığını koymamasına üzülen Mustafa Kemal Paşa, 20 Mayıs 1923 tarihli telgrafıyla Hacı Süleyman Efendi'ye "mefkure arkadaşımız" diye hitap ederek, dolaylı ifadeyle onu aday olmaya davet etmiştir.
"Nazilli'de İzmir Meb'us-u Muhteremi Hacı Süleyman Efendiye
Namzetlikten sarf-ı nazar buyurmaklığınızı kaydettik. Siz, bizim her zaman ve vaziyette samimi bir mefkure arkadaşımızsınız. Afiyetinizi temenni ederim efendim. Gazi Mustafa Kemal"
Cumhuriyetin ilanının gerekliliğini açıkça savunanlardan olan Hacı Süleyman Efendi, tam bu sırada, 5 Ekim 1923 günü bir kaza sonucu ölmüştür.
Kaynakça
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
- ^ http://www.diyanet.gov.tr 25 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Diyanet İşleri Başkanlığı
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haci Suleyman Efendi 1855 Nazilli Aydin 5 Ekim 1923 ailesi Soyadi Kanunu ndan sonra Bilgen soyadini almistir II Mesrutiyet in ilanindan sonra acilan Osmanli Meclis i Mebusan inda ve TBMM 1 Donem de mebusluk yapmis kanun onerileri ve konusmalariyla akillarda kalmis bir din ve siyaset adamidir Suleyman BilgenSuleyman Bilgen 1920Dogum1855 Nazilli AydinOlum5 Ekim 1923 67 68 yaslarinda MilliyetTurkMeslekMuderris siyasetciCocuk lar 5 Nazilli Medresesinde Muderrislik Mudafaa i hukuk Cemiyeti Kuruculugu Sivas Kongresi Temsilciligi Osmanli Meclis i Mebusan I Donem Aydin Mebuslugu 21 Mart 1909 tarihinde istifa etmistir TBMM I Donem Izmir Milletvekilligi yapmistir Evli ve bes cocuk babasidir HayatiAnkara Fetvasi na Muderrisinden Haci Suleyman ismiyle imza koyan Haci Suleyman Efendi 1855 te Nazilli de dogdu Babasi Muftu dir Haci Suleyman Efendi ilk ve orta ogrenimini Nazilli de gordu Daha sonra yuksek ogrenimi icin Istanbul a gitti 1880 yilinda ustun basari ile nden mezun oldu Bildigi Arapca ve Farsca nin yani sira Batidaki fikir gelismelerini izleme olanagi bulmak icin kendi cabalariyla Rumca ve Fransizca yi da en ciddi eserleri tercume edebilecek seviyede ogrendi Bir sure Nazilli ye donerek burada dedesinin getirttigi su isleriyle ugrasti Bu arada bilimsel calismalariyla da mesgul oldu II Mesrutiyet in ilani 23 Temmuz 1908 uzerine Istanbul a dondu ve Bursali Mehmet Tahir Bey in onerisi ile 1908 1912 Meclis i Mebusani na Aydin mebusu olarak girdi Mecliste ulkenin Hasta Adam olma utancindan kurtulmasinin gerekliligini anlatan konusmalar yapti ekonomik ve sosyal icerikli onergeler verdi Yabanci devletlerin somuru alani olmaktan kurtulma kisi basina dusen milli geliri artirma sosyal kalkinma gibi o gune kadar pek duyulmamis soylemler kullandi Ancak onerilerinin hicbiri kabul gormedi Uzulen ve gocunan Haci Suleyman Efendi de istifa etti Istifasini kabul etmediler izinli sayarak Sadrazam adina vapura kadar ugurladilar Fakat Haci Suleyman Efendi Aydin dan istifasini gonderip tekrar kitaplarina dondu 15 gun sonra da 31 Mart Olayi patlak verdi II Mesrutiyet donemini uzgun ve kirgin bir ruh hali icinde Nazilli de gecirdi Kutuphanesini genisletti ilginc bir nokta Turkler aleyhindeki Rumca propagandist yayinlari toplayarak en ince ayrintilarina kadar incelemis olmasidir Yakin arkadasi Suleyman Ferit Eczacibasi sahsen gordugu notlarinin yayinlanmalari halinde cok degerli bir kaynak olusturacaklarini belirtmistir 15 Mayis 1919 da Yunan ordusunun Izmir i isgali uzerine halki Milli Mucadele lehinde bilinclendirmek uzere faaliyete gecti O zaman 31 yasinda olan oz oglu Ragip Bey i rehine olarak vererek kanun kacagi konumundaki Demirci Mehmet Efe nin supheciligini yatistiran ve kendisini duze indirerek eskiyaliktan vatanperverlige yonelten ve Milli Mucadele icinde yer almasini saglayan kisidir ni kurdu Nazilli Heyet i Milliyesi ni topladi Haziran 1919 da Nazilli ye gelmis olan Rauf Orbay in hayranligin kazandi onun onerisiyle yasli ve hasta olmasina ragmen Sivas Kongresi ne katildi ve burada Mustafa Kemal Pasa ile gorustu TBMM 1 Donem de Izmir Milletvekili secilerek siyasi hayata ikinci defa girdi Mecliste Seriye Maarif ve Defteri Hakani Encumenleri nde calisti Ancak teklif edilmesine ragmen bakanlik gorevini kabul etmedi Osmanli Meclisi Mebusan indaki calismalarini TBMM de de surdurdu Bazi onerileri aradan 77 yil gecmis olmasina ragmen bugun dahi guncelligini kaybetmemistir Haci Suleyman Efendi TBMM 1 Donem yeni secimlere gidilmek uzere fesih karari alinca yine Nazilli ye dondu Ikinci donem icin adayligini koymamasina uzulen Mustafa Kemal Pasa 20 Mayis 1923 tarihli telgrafiyla Haci Suleyman Efendi ye mefkure arkadasimiz diye hitap ederek dolayli ifadeyle onu aday olmaya davet etmistir Nazilli de Izmir Meb us u Muhteremi Haci Suleyman Efendiye Namzetlikten sarf i nazar buyurmakliginizi kaydettik Siz bizim her zaman ve vaziyette samimi bir mefkure arkadasimizsiniz Afiyetinizi temenni ederim efendim Gazi Mustafa Kemal Cumhuriyetin ilaninin gerekliligini acikca savunanlardan olan Haci Suleyman Efendi tam bu sirada 5 Ekim 1923 gunu bir kaza sonucu olmustur Kaynakca TBMM Albumu tbmm gov tr 31 Ekim 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2012 http www diyanet gov tr 25 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Diyanet Isleri Baskanligi