Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Ağustos 2020) () ( |
Bu maddenin yazımında haddinden fazla yararlanılmıştır. Maddenin ve olabilmesi için konudan kullanılması gerekmektedir.Ağustos 2020) ( |
Türk savunma sanayii, Türkiye'nin askeri ihtiyaçlarını karşılamak ve savunma yeteneklerini geliştirmek amacıyla ülkenin kendi sınırları içinde üretim, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerini yürüten bir sektördür. Bu sanayi; askeri araçlar, silah sistemleri, iletişim teknolojileri, siber güvenlik ve diğer savunma alanlarındaki ürün ve hizmetleri kapsar. Türk savunma sanayiinin büyümesi, yerli üretimi teşvik etme ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri doğrultusunda stratejik bir öneme sahiptir.
Tarihsel gelişim
Genel
Türkiye'de savunma sanayiinin (Osmanlı Türkçesi: İmalat-ı Harbiye) kurulmasına yönelik ilk girişim Osmanlı İmparatorluğu dönemine dayanır. 17. yüzyıla kadar güçlü bir konumda olan savunma sanayii, 18. yüzyıldan itibaren Avrupa'daki teknolojik gelişmelerin dışında kaldı ve I. Dünya Savaşı'ndan itibaren etkisini tamamen kaybetti.
Bu nedenle, Cumhuriyet'in ilk yıllarında önemli bir savunma sanayii altyapısı mevcut değildi ve bu alandaki faaliyetler, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara yakınlarında yeni tesislerin kurulmasıyla sınırlıydı. Savunma sanayiini, genel sanayileşme ve kalkınmanın bir parçası olarak gören Cumhuriyet yönetimi, ilk planlama döneminde sanayileşmede devletin rehberliğini ve dolayısıyla savunma sanayiini destekledi. Ülkede uçak üretimi gibi bazı faaliyetler yürütülse de, iç ve dış koşullar nedeniyle güçlü bir altyapı kurulamadı.
II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, Cumhuriyet'in ilk yıllarında başlatılan savunma sanayii faaliyetleri, devlet desteğinin yetersizliği nedeniyle yeterli olamadı. Amerika Birleşik Devletleri ile ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve Türkiye'nin NATO'ya üyeliği sonucunda alınan yabancı askeri yardımlar nedeniyle durma noktasına geldi.
Ancak, 1960'larda Türkiye'nin karşılaştığı bölgesel sorunlar, 1963 ve 1967 yıllarındaki Kıbrıs krizleri, 1974 Kıbrıs Harekâtı ve harekât sonrasında uygulanan silah ambargosu, milli kaynaklara dayalı bir savunma sanayii geliştirilmesini zorunlu kıldı. 1974'ten sonra bu anlayışla Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı kuruldu ve bazı sınırlı yatırımlar başlatıldı.
Yerli kabiliyetlerin sürdürülmesi ve geliştirilmesindeki idari ve mali zorlukların yanı sıra, sınırlı milli kaynaklar ve tedarik politikaları, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin savunma ekipmanları konusundaki artan açığı kapatmada yetersiz kaldı.
1923-1950
I. Dünya Savaşı'nın sonunda İstanbul ve çevresinden gizlice transfer edilen makine, zanaatkar ve işçiler, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında kritik bir rol oynadı. Ankara, Konya, Eskişehir, Keskin ve Erzurum'daki küçük ölçekli ve basit atölyeler, hafif silahlar ve mühimmat sağlamakla kalmayıp sağlam bir yerli savunma sanayii altyapısının temellerini attı.
1921 yılında Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü kuruldu. Silah ve mühimmat sanayiinin kurulması ilk kez İzmir İktisat Kongresi'nde tartışıldı. 1924'te Ankara'da hafif silahlar ve topçu tamiri için bir tesis ve mühimmat ve marangozluk için bir başka tesis; 1924'te Ankara'da yeni bir mühimmat tesisi; 1930'da Kayaş'ta bir kapsül tesisi; 1931'de Kırıkkale'de bir enerji santrali ve çelik tesisi; 1936'da barut, tüfek ve top üretimi için bir tesis; 1943'te Mamak'ta bir gaz maskesi tesisi kuruldu. Ayrıca, 1930 yılında Haliç bölgesinde Nuri Killigil tarafından kurulan tesis, o dönemde silah üreten iki özel firmadan biriydi. Bu tesis, tabanca, 81 mm havan ve mühimmatı, patlayıcılar ve piroteknik üreterek II. Dünya Savaşı sırasında Türk Silahlı Kuvvetleri'ne destek sağladı.
1924'te Yavuz zırhlısının bakımı için Gölcük Donanma Tersanesi kuruldu. 1941'de yeniden faaliyete geçti.
Türk havacılık sanayii, 1926'da Tayyare ve Motor Türk AŞ (TOMTAŞ) kurulmasıyla başlatıldı. Kayseri'de kurulan TOMTAŞ tesisleri, 1928'de üretime başladı; 1939'a kadar toplamda 112 uçak üretildi: 15 Alman , 15 Amerikan Hawk avcı uçağı, 10 Amerikan eğitim uçağı, 15 Alman haberleşme uçağı. Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki uçakların bakımının tamamlanmasının ardından TOMTAŞ, 1939'da uçak üretimini durdurdu.
1936'da İstanbul'da Nuri Demirağ tarafından kurulan uçak tesisinde 65 planör yapılarak Türk Hava Kurumu'na teslim edildi. Nu.D-36 adıyla 24 eğitim uçağı üretildi.Nu.D-38 adıyla üretilen 6 kişilik uçak Türkiye'nin ilk yolcu uçağı olmuştur. Ancak bu özel firma 1943 yılında kapandı.
Havacılık sanayiindeki ilk büyük girişim, 1941'de Türk Hava Kurumu tarafından Etimesgut Uçak Fabrikası'nın kurulması oldu. 1944'te üretime başlayan bu tesis, 80 Miles Magister eğitim uçağı, iki motorlu ambulans uçağı, hafif nakliye uçağı, 60 tane MKE Uğur 44 iki kişilik eğitim uçağı ve çeşitli tiplerde planörler üretti. İlk uçak motoru tesisi, 1945'te Ankara'da kuruldu ve 1948'de üretime başladı. II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık'tan tedarik edilen uçakların bakım ve onarımı amacıyla 1942 ve 1943 yılları arasında Malatya'da çeşitli tesisler kuruldu.
Türkiye'nin NATO üyeliğinin ardından başlayan ve kısa sürede artan yabancı askeri yardımlar, yerli savunma sanayinin gelişimini durma noktasına getirdi.
1950-1960
Bu dönemde yerli savunma sanayiini geliştirmek yerine, yabancı yardım ve yabancı tedarik yolları tercih edilmiştir. II. Dünya Savaşı sonrası Soğuk Savaş ve askeri-politik kutuplaşma nedeniyle Türkiye, savunma ihtiyaçlarını NATO çerçevesinde ve yardımlarıyla karşıladı.
II. Dünya Savaşı sonrasında artan yabancı yardımın etkisiyle yerli savunma sanayiinin geliştirilmesine yönelik çabalar yavaşladı; Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yerli tedarikçilerden siparişleri azaldı ve bu nedenle askeri tesisler, 15 Mart 1950'de bir Devlet İktisadi Teşebbüsü olarak kurulan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK)'nun bir parçası haline geldi.
Türk Silahlı Kuvvetleri envanterindeki silah ve teçhizatın geliştirilmesi, 1954 yılında Savunma Bakanlığı bünyesinde kurulan Araştırma ve Geliştirme Dairesi tarafından gündemde tutuldu; 1970 yılında savunma sanayinin geliştirilmesi çalışmaları yeniden canlandırıldı.
1960-1970
Bu dönem, bölgesel çatışmalar ve Kıbrıs sorununun damgasını vurduğu bir dönemdir. 1963 ve 1967 yıllarındaki Kıbrıs krizleri ve 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonucunda Türkiye'ye uygulanan silah ambargosu, milli bir savunma sanayiine duyulan ihtiyacı açıkça ortaya koydu. Krizler sırasında Türkiye, dış tedarike bağımlılığın getirdiği zorluklarla karşı karşıya kaldı. Bu dönemde yaşanan çıkmaz, milli savunma sanayiini yeniden canlandırma yollarının aranmasına yol açtı. İthal ikamesine dayalı yatırımların yaygın olduğu bu dönemde, MKEK'in Alman lisanslarıyla ve MG-3 tüfekleri üretmesi, bu politikanın somut örneklerinden biri olarak uygulamaya kondu.
1970-1980
1970'ler, milli bir savunma sanayii kurma yönünde ciddi girişimlerin hayata geçirildiği bir dönem olmuştur. Türkiye'ye uygulanan silah ambargosuna karşı milli bir tepki olarak Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı kuruldu. Bu vakıflar, ASELSAN (1975), ASPİLSAN (1981), HAVELSAN gibi kuruluşları bağışlar sayesinde kurmuş olsa da çağın gerektirdiği savunma sanayii ihtiyacının vakıflar aracılığıyla karşılanamayacağı kısa sürede anlaşıldı.
1980-1985
1980'lerde, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin modernizasyonunu gerçekleştirmek ve çağdaş teknolojiye dayalı bir milli savunma sanayii kurmak amacıyla devlet girişimi başlatıldı. Bu yönde atılan ilk adım, bir devlet teşekkülü olarak 'nün kurulması oldu. Ancak devlet bağlılığından kaynaklanan eksiklikler başarıyı engelledi ve bu teşekkülün tüm yetkileri, 1985 yılında 3238 sayılı Kanun ile kurulan Savunma Sanayii Müsteşarlığı'na (SSM) devredildi.
1985-günümüz
SSM'nin temel görevlerinden biri, savunma sanayiinin gereksinimlerini karşılamak, yeni girişimleri teşvik etmek ve bunları entegrasyon ve ihtiyaçlara göre yönlendirmek, yabancı sermaye ve teknoloji katkısı için olanaklar aramak, mevcut ulusal sanayini yeniden düzenlemek ve entegre etmektir. İşletmeler için ve bu konuda devlet katılımı için planlar yapmaktadır.
Savunma Sanayii Müsteşarlığı kuruluşundan bu yana geçen 35 yılda ve özverili çabalar sonucunda, Türkiye'de modern bir ulusal savunma altyapısının oluşturulmasında gerçek başarılar elde etti ve bazı hayati alanlarda oldukça başarılı sonuçlar aldı. Her biri faaliyet alanlarında önemli bir boşluğu dolduran Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçlarını yerel kaynaklardan karşılamak üzere kilit savunma sanayi kuruluşları kurulmuştur.
Ayrıca projeler ve sanayileşme faaliyetleri çerçevesinde bazı önemli yetenekler elde edilmiştir. Kısaca bunlar şu şekildedir:
- Teknoloji altyapısı
- İhracat altyapısı
- Yan sektörlerin güçlendirilmesi
- Yeniden yapılanma sektörü
- Uzmanlık
Türk savunma sanayii artık özgün ürünler üretebiliyor ve ana destekçisinin TÜBİTAK olduğu geniş bir araştırma ve geliştirme programına sahip.
SSM projeleri sonucunda artık Türkiye bir savunma sanayiine sahip. Teknokent'te, küçük ve orta ölçekli işletmelerde, araştırma kurumlarında ve üniversitelerde çok yeterli düzeyde alt sistem üreticisi, firma bulunmaktadır. Bu, artan silah ihracatı ile daha da arttı.
En son BM rakamları, Türkiye, Çin ve Çek Cumhuriyeti'nin ABD'nin başını çektiği dünyanın en büyük hafif silah ihracatçıları listesine girdiğini gösteriyor.
Türkiye'nin savunma sanayii, son yıllarda önemli bir büyüme ve dönüşüm geçirmiştir. Bu dönüşüm, yabancı tedarikçilere olan bağımlılığı azaltma ve ulusal güvenlik yeteneklerini artırma stratejik vizyonuyla yönlendirilmiştir. Bu süreç, yerli üretimin artması, araştırma ve geliştirmeye yapılan büyük yatırımlar ve büyüyen ihracat pazarlarıyla karakterize edilmiştir.
Zorluklar ve gelecek yönelimler
Bu ilerlemelere rağmen Türkiye, diplomatik ilişkilerle savunma ihtiyaçlarını dengelemek gibi zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. S-400 tedariki nedeniyle Türkiye'nin F-35 programına katılımının iptal edilmesi, bu savunma stratejilerindeki karmaşıklıklara dikkat çeken önemli bir örnektir.
Geleceğe bakıldığında, Türkiye savunma teknolojisinde yenilik ve öz yeterlilik yolundaki ilerleyişini sürdürmeyi hedeflemektedir. TUSAŞ Kaan savaş uçağı ve Hisar-U (SİPER) uzun menzilli hava savunma sistemi gibi devam eden projeler, Türkiye'nin savunma sanayiinin gelecekteki yönelimlerini, yerli kabiliyetlere ve stratejik işbirliklerine odaklanarak ortaya koymaktadır.
Şirketler
Hava platformları, pil ve güç sistemleri, elektronik ve yazılım gibi çeşitli alanlarda birçok Türk savunma sanayi şirketi bulunmaktadır.
Ürünler
Türk savunma sanayi kara, hava ve deniz ortamlarında çalışabilen yüksek teknolojili ürünler ortaya çıkarabilmektedir. Çoğu çalışma devlet destekli yürütülmektedir fakat Otokar ve Baykar gibi firmaların da ürün ortaya çıkarmasıyla birlikte özel sektör de bu alanda pay almaya başlamış ve devam etmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "SavunmaSanayiST.com | Savunma Sanayi Haberleri | SavunmaSanayiST". 16 Mayıs 2018. 27 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2023.
- ^ "Türkiye'de Savunma Sanayi Gelişim Tarihi İçinde Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun Kuruluş Dönemi Faaliyetlerinin Analizi". Dergi Park. Mayıs 2019. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020.
- ^ "Türkiye'nin ilk uçak fabrikası 92 yıl önce Kayseri'de açıldı". www.trthaber.com. 6 Ekim 2018. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "Nuri Demirağ ve Nu.D 36-38 Uçakları - Mühendis Beyinler". 10 Eylül 2021. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "Soyadını Atatürk'ten, ününü uçaklarından alan Türk havacılığının unutulmaz ismi: Nuri Demirağ". www.aa.com.tr. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "79 yıl önce bugün ilk Türk yolcu uçağı Nu.D.38 ilk yolcu seferini yaptı – Tolga Özbek". Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "Türkiye'nin ilk yerli yolcu uçağı - Nuri Demirağ - TRT Haber". interaktif.trthaber.com. 3 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ İsmail Yavuz. "THK Etimesgut Uçak Fabrikası 1939-1950" (PDF). mmo.org.tr. ss. 32-36. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "THK Etimesgut Uçak Fabrikası'nın ilk uçağı 78 yıl önce bugün havalandı". savunmasanayiidergilik.com. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
- ^ "TSKGV - Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı". www.tskgv.org.tr. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2020.
- ^ "Turkey and China among major small arms exporters: UN". hurriyetdailynews.com. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2014.
- ^ Sıtkı Egeli, Serhat Güvenç, Çağlar Kurç and Arda Mevlütoğlu (Mayıs 2024). "From Client to Competitor: The Rise of Turkiye's Defence Industry" (PDF) (İngilizce). . 28 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
- http://www.ssm.gov.tr/EN/savunmasanayiimiz/Pages/BugunkuDurum.aspx22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.ssm.gov.tr/EN/savunmasanayiimiz/Pages/Tarihce.aspx22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.ssm.gov.tr/EN/savunmasanayiimiz/Pages/Tarihce.aspx22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Turk savunma sanayii haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddenin yaziminda madde konusuyla dogrudan ilintili kaynaklardan haddinden fazla yararlanilmistir Maddenin dogrulanabilir ve tarafsiz olabilmesi icin konudan bagimsiz ve guvenilir kaynaklar kullanilmasi gerekmektedir Ayrintilar icin maddenin tartisma sayfasina bakabilirsiniz Maddedeki kaynaklari uygun bicimde yenileyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Agustos 2020 Agustos 2020 Turk savunma sanayii Turkiye nin askeri ihtiyaclarini karsilamak ve savunma yeteneklerini gelistirmek amaciyla ulkenin kendi sinirlari icinde uretim tasarim ve Ar Ge faaliyetlerini yuruten bir sektordur Bu sanayi askeri araclar silah sistemleri iletisim teknolojileri siber guvenlik ve diger savunma alanlarindaki urun ve hizmetleri kapsar Turk savunma sanayiinin buyumesi yerli uretimi tesvik etme ve disa bagimliligi azaltma hedefleri dogrultusunda stratejik bir oneme sahiptir ROKETSAN T 122 SakaryaTarihsel gelisimGenel Turkiye de savunma sanayiinin Osmanli Turkcesi Imalat i Harbiye kurulmasina yonelik ilk girisim Osmanli Imparatorlugu donemine dayanir 17 yuzyila kadar guclu bir konumda olan savunma sanayii 18 yuzyildan itibaren Avrupa daki teknolojik gelismelerin disinda kaldi ve I Dunya Savasi ndan itibaren etkisini tamamen kaybetti Bu nedenle Cumhuriyet in ilk yillarinda onemli bir savunma sanayii altyapisi mevcut degildi ve bu alandaki faaliyetler Turk Kurtulus Savasi sirasinda Ankara yakinlarinda yeni tesislerin kurulmasiyla sinirliydi Savunma sanayiini genel sanayilesme ve kalkinmanin bir parcasi olarak goren Cumhuriyet yonetimi ilk planlama doneminde sanayilesmede devletin rehberligini ve dolayisiyla savunma sanayiini destekledi Ulkede ucak uretimi gibi bazi faaliyetler yurutulse de ic ve dis kosullar nedeniyle guclu bir altyapi kurulamadi II Dunya Savasi sonrasi donemde Cumhuriyet in ilk yillarinda baslatilan savunma sanayii faaliyetleri devlet desteginin yetersizligi nedeniyle yeterli olamadi Amerika Birlesik Devletleri ile ikili iliskilerin gelistirilmesi ve Turkiye nin NATO ya uyeligi sonucunda alinan yabanci askeri yardimlar nedeniyle durma noktasina geldi Ancak 1960 larda Turkiye nin karsilastigi bolgesel sorunlar 1963 ve 1967 yillarindaki Kibris krizleri 1974 Kibris Harekati ve harekat sonrasinda uygulanan silah ambargosu milli kaynaklara dayali bir savunma sanayii gelistirilmesini zorunlu kildi 1974 ten sonra bu anlayisla Turk Silahli Kuvvetlerini Guclendirme Vakfi kuruldu ve bazi sinirli yatirimlar baslatildi Yerli kabiliyetlerin surdurulmesi ve gelistirilmesindeki idari ve mali zorluklarin yani sira sinirli milli kaynaklar ve tedarik politikalari Turk Silahli Kuvvetleri nin savunma ekipmanlari konusundaki artan acigi kapatmada yetersiz kaldi 1923 1950 I Dunya Savasi nin sonunda Istanbul ve cevresinden gizlice transfer edilen makine zanaatkar ve isciler Kurtulus Savasi nin kazanilmasinda kritik bir rol oynadi Ankara Konya Eskisehir Keskin ve Erzurum daki kucuk olcekli ve basit atolyeler hafif silahlar ve muhimmat saglamakla kalmayip saglam bir yerli savunma sanayii altyapisinin temellerini atti 1921 yilinda Askeri Fabrikalar Umum Mudurlugu kuruldu Silah ve muhimmat sanayiinin kurulmasi ilk kez Izmir Iktisat Kongresi nde tartisildi 1924 te Ankara da hafif silahlar ve topcu tamiri icin bir tesis ve muhimmat ve marangozluk icin bir baska tesis 1924 te Ankara da yeni bir muhimmat tesisi 1930 da Kayas ta bir kapsul tesisi 1931 de Kirikkale de bir enerji santrali ve celik tesisi 1936 da barut tufek ve top uretimi icin bir tesis 1943 te Mamak ta bir gaz maskesi tesisi kuruldu Ayrica 1930 yilinda Halic bolgesinde Nuri Killigil tarafindan kurulan tesis o donemde silah ureten iki ozel firmadan biriydi Bu tesis tabanca 81 mm havan ve muhimmati patlayicilar ve piroteknik ureterek II Dunya Savasi sirasinda Turk Silahli Kuvvetleri ne destek sagladi 1924 te Yavuz zirhlisinin bakimi icin Golcuk Donanma Tersanesi kuruldu 1941 de yeniden faaliyete gecti Turk havacilik sanayii 1926 da Tayyare ve Motor Turk AS TOMTAS kurulmasiyla baslatildi Kayseri de kurulan TOMTAS tesisleri 1928 de uretime basladi 1939 a kadar toplamda 112 ucak uretildi 15 Alman 15 Amerikan Hawk avci ucagi 10 Amerikan egitim ucagi 15 Alman haberlesme ucagi Turk Hava Kuvvetleri envanterindeki ucaklarin bakiminin tamamlanmasinin ardindan TOMTAS 1939 da ucak uretimini durdurdu 1936 da Istanbul da Nuri Demirag tarafindan kurulan ucak tesisinde 65 planor yapilarak Turk Hava Kurumu na teslim edildi Nu D 36 adiyla 24 egitim ucagi uretildi Nu D 38 adiyla uretilen 6 kisilik ucak Turkiye nin ilk yolcu ucagi olmustur Ancak bu ozel firma 1943 yilinda kapandi Havacilik sanayiindeki ilk buyuk girisim 1941 de Turk Hava Kurumu tarafindan Etimesgut Ucak Fabrikasi nin kurulmasi oldu 1944 te uretime baslayan bu tesis 80 Miles Magister egitim ucagi iki motorlu ambulans ucagi hafif nakliye ucagi 60 tane MKE Ugur 44 iki kisilik egitim ucagi ve cesitli tiplerde planorler uretti Ilk ucak motoru tesisi 1945 te Ankara da kuruldu ve 1948 de uretime basladi II Dunya Savasi sirasinda Birlesik Krallik tan tedarik edilen ucaklarin bakim ve onarimi amaciyla 1942 ve 1943 yillari arasinda Malatya da cesitli tesisler kuruldu Turkiye nin NATO uyeliginin ardindan baslayan ve kisa surede artan yabanci askeri yardimlar yerli savunma sanayinin gelisimini durma noktasina getirdi 1950 1960 Bu donemde yerli savunma sanayiini gelistirmek yerine yabanci yardim ve yabanci tedarik yollari tercih edilmistir II Dunya Savasi sonrasi Soguk Savas ve askeri politik kutuplasma nedeniyle Turkiye savunma ihtiyaclarini NATO cercevesinde ve yardimlariyla karsiladi II Dunya Savasi sonrasinda artan yabanci yardimin etkisiyle yerli savunma sanayiinin gelistirilmesine yonelik cabalar yavasladi Turk Silahli Kuvvetleri nin yerli tedarikcilerden siparisleri azaldi ve bu nedenle askeri tesisler 15 Mart 1950 de bir Devlet Iktisadi Tesebbusu olarak kurulan Makina ve Kimya Endustrisi Kurumu MKEK nun bir parcasi haline geldi Turk Silahli Kuvvetleri envanterindeki silah ve techizatin gelistirilmesi 1954 yilinda Savunma Bakanligi bunyesinde kurulan Arastirma ve Gelistirme Dairesi tarafindan gundemde tutuldu 1970 yilinda savunma sanayinin gelistirilmesi calismalari yeniden canlandirildi 1960 1970 Bu donem bolgesel catismalar ve Kibris sorununun damgasini vurdugu bir donemdir 1963 ve 1967 yillarindaki Kibris krizleri ve 1974 Kibris Baris Harekati sonucunda Turkiye ye uygulanan silah ambargosu milli bir savunma sanayiine duyulan ihtiyaci acikca ortaya koydu Krizler sirasinda Turkiye dis tedarike bagimliligin getirdigi zorluklarla karsi karsiya kaldi Bu donemde yasanan cikmaz milli savunma sanayiini yeniden canlandirma yollarinin aranmasina yol acti Ithal ikamesine dayali yatirimlarin yaygin oldugu bu donemde MKEK in Alman lisanslariyla G 3 ve MG 3 tufekleri uretmesi bu politikanin somut orneklerinden biri olarak uygulamaya kondu 1970 1980 1970 ler milli bir savunma sanayii kurma yonunde ciddi girisimlerin hayata gecirildigi bir donem olmustur Turkiye ye uygulanan silah ambargosuna karsi milli bir tepki olarak Turk Silahli Kuvvetlerini Guclendirme Vakfi kuruldu Bu vakiflar ASELSAN 1975 ASPILSAN 1981 HAVELSAN gibi kuruluslari bagislar sayesinde kurmus olsa da cagin gerektirdigi savunma sanayii ihtiyacinin vakiflar araciligiyla karsilanamayacagi kisa surede anlasildi 1980 1985 1980 lerde Turk Silahli Kuvvetleri nin modernizasyonunu gerceklestirmek ve cagdas teknolojiye dayali bir milli savunma sanayii kurmak amaciyla devlet girisimi baslatildi Bu yonde atilan ilk adim bir devlet tesekkulu olarak nun kurulmasi oldu Ancak devlet bagliligindan kaynaklanan eksiklikler basariyi engelledi ve bu tesekkulun tum yetkileri 1985 yilinda 3238 sayili Kanun ile kurulan Savunma Sanayii Mustesarligi na SSM devredildi 1985 gunumuz SSM nin temel gorevlerinden biri savunma sanayiinin gereksinimlerini karsilamak yeni girisimleri tesvik etmek ve bunlari entegrasyon ve ihtiyaclara gore yonlendirmek yabanci sermaye ve teknoloji katkisi icin olanaklar aramak mevcut ulusal sanayini yeniden duzenlemek ve entegre etmektir Isletmeler icin ve bu konuda devlet katilimi icin planlar yapmaktadir Savunma Sanayii Mustesarligi kurulusundan bu yana gecen 35 yilda ve ozverili cabalar sonucunda Turkiye de modern bir ulusal savunma altyapisinin olusturulmasinda gercek basarilar elde etti ve bazi hayati alanlarda oldukca basarili sonuclar aldi Her biri faaliyet alanlarinda onemli bir boslugu dolduran Turk Silahli Kuvvetleri nin ihtiyaclarini yerel kaynaklardan karsilamak uzere kilit savunma sanayi kuruluslari kurulmustur Ayrica projeler ve sanayilesme faaliyetleri cercevesinde bazi onemli yetenekler elde edilmistir Kisaca bunlar su sekildedir Teknoloji altyapisi Ihracat altyapisi Yan sektorlerin guclendirilmesi Yeniden yapilanma sektoru Uzmanlik Turk savunma sanayii artik ozgun urunler uretebiliyor ve ana destekcisinin TUBITAK oldugu genis bir arastirma ve gelistirme programina sahip SSM projeleri sonucunda artik Turkiye bir savunma sanayiine sahip Teknokent te kucuk ve orta olcekli isletmelerde arastirma kurumlarinda ve universitelerde cok yeterli duzeyde alt sistem ureticisi firma bulunmaktadir Bu artan silah ihracati ile daha da artti En son BM rakamlari Turkiye Cin ve Cek Cumhuriyeti nin ABD nin basini cektigi dunyanin en buyuk hafif silah ihracatcilari listesine girdigini gosteriyor Turkiye nin savunma sanayii son yillarda onemli bir buyume ve donusum gecirmistir Bu donusum yabanci tedarikcilere olan bagimliligi azaltma ve ulusal guvenlik yeteneklerini artirma stratejik vizyonuyla yonlendirilmistir Bu surec yerli uretimin artmasi arastirma ve gelistirmeye yapilan buyuk yatirimlar ve buyuyen ihracat pazarlariyla karakterize edilmistir Zorluklar ve gelecek yonelimler Bu ilerlemelere ragmen Turkiye diplomatik iliskilerle savunma ihtiyaclarini dengelemek gibi zorluklarla karsi karsiya kalmaktadir S 400 tedariki nedeniyle Turkiye nin F 35 programina katiliminin iptal edilmesi bu savunma stratejilerindeki karmasikliklara dikkat ceken onemli bir ornektir Gelecege bakildiginda Turkiye savunma teknolojisinde yenilik ve oz yeterlilik yolundaki ilerleyisini surdurmeyi hedeflemektedir TUSAS Kaan savas ucagi ve Hisar U SIPER uzun menzilli hava savunma sistemi gibi devam eden projeler Turkiye nin savunma sanayiinin gelecekteki yonelimlerini yerli kabiliyetlere ve stratejik isbirliklerine odaklanarak ortaya koymaktadir SirketlerHava platformlari pil ve guc sistemleri elektronik ve yazilim gibi cesitli alanlarda bircok Turk savunma sanayi sirketi bulunmaktadir UrunlerTurk savunma sanayi kara hava ve deniz ortamlarinda calisabilen yuksek teknolojili urunler ortaya cikarabilmektedir Cogu calisma devlet destekli yurutulmektedir fakat Otokar ve Baykar gibi firmalarin da urun ortaya cikarmasiyla birlikte ozel sektor de bu alanda pay almaya baslamis ve devam etmektedir Ayrica bakinizTurk Ordusunun modern techizati ve uniformasi Turk Silahli Kuvvetleri Turk ordusu Turk Donanmasi Turk Hava Kuvvetleri Turk Jandarmasi Savunma sanayiiKaynakca SavunmaSanayiST com Savunma Sanayi Haberleri SavunmaSanayiST 16 Mayis 2018 27 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2023 Turkiye de Savunma Sanayi Gelisim Tarihi Icinde Makine ve Kimya Endustrisi Kurumunun Kurulus Donemi Faaliyetlerinin Analizi Dergi Park Mayis 2019 23 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2020 Turkiye nin ilk ucak fabrikasi 92 yil once Kayseri de acildi www trthaber com 6 Ekim 2018 18 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2024 Nuri Demirag ve Nu D 36 38 Ucaklari Muhendis Beyinler 10 Eylul 2021 18 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2024 Soyadini Ataturk ten ununu ucaklarindan alan Turk havaciliginin unutulmaz ismi Nuri Demirag www aa com tr 18 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2024 79 yil once bugun ilk Turk yolcu ucagi Nu D 38 ilk yolcu seferini yapti Tolga Ozbek Erisim tarihi 18 Agustos 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Turkiye nin ilk yerli yolcu ucagi Nuri Demirag TRT Haber interaktif trthaber com 3 Subat 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2024 Ismail Yavuz THK Etimesgut Ucak Fabrikasi 1939 1950 PDF mmo org tr ss 32 36 15 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 18 Agustos 2024 THK Etimesgut Ucak Fabrikasi nin ilk ucagi 78 yil once bugun havalandi savunmasanayiidergilik com 18 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2024 TSKGV Turk Silahli Kuvvetleri Guclendirme Vakfi www tskgv org tr 13 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2020 Turkey and China among major small arms exporters UN hurriyetdailynews com 10 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2014 Sitki Egeli Serhat Guvenc Caglar Kurc and Arda Mevlutoglu Mayis 2024 From Client to Competitor The Rise of Turkiye s Defence Industry PDF Ingilizce 28 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 18 Agustos 2024 Dis baglantilarhttp www ssm gov tr EN savunmasanayiimiz Pages BugunkuDurum aspx22 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi http www ssm gov tr EN savunmasanayiimiz Pages Tarihce aspx22 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi http www ssm gov tr EN savunmasanayiimiz Pages Tarihce aspx22 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi