Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında (68-66 milyon yıl önce, ) yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozor cinsi.Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.
| Tyrannosaurus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Manchester Müzesi'ndeki "Stan" adlı örnek | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||
| †Tyrannosaurus rex | |||||||||||||||||
| Diğer olası türler | |||||||||||||||||
| (Maleev, 1955)
(Hu, 2001)
| |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||
Cins sinonimleri
Tür sinonimleri
| |||||||||||||||||
Kısaca T. rex veya popüler kültürde T-Rex olarak bilinen ve Latince "zorba kertenkelelerin kralı" anlamına gelen Tyrannosaurus rex, cinsin tip türü –çoğu taşılbilimciye göre de tek türü– olup aynı zamanda, Spinosaurus ve Giganotosaurus ile birlikte en büyük teropodlardan biriydi.T. rex, güçlü arka ayakları üzerinde yürüyen, son çalışmalar ışığında eğik bir gövde durumunda duran ve kuyruğu ile dengesini sağlayan; uzunluğu 12 metreyi, dik durduğunda boyu 4 metreyi geçen; yetişkinlikte 4 ile 8 ton ağırlığında olan büyük bir kara hayvanıydı. Bu cinsin üyeleri Kuzey Amerika ve muhtemelen Asya'da (Tarbosaurus) yaşamıştır.
T-Rex olarak bilinen Tyrannosaurus'un günümüzde türünü devam ettiren en yakın akrabası tavuklardır. Bilim adamları, T-Rex'in nasıl yürüdüğünü tam olarak anlayabilmek için tavuklara sahte dinozor kuyruğu bağlayarak deney ve gözlem yaptılar.
Etimoloji
Antik Yunanca tyrant (zorba) ile sauros (kertenkele) kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş Tyrannosaurus sözcüğü, 1905 yılında Henry Fairfield Osborn tarafından iki ayaklı, etçil bir teropod dinozor cinsine verilmiştir. 1906 yılında bu ad, Bulletin of the American Museum of Natural History dergisinde bilimsel olarak yayımlanmıştır.
Doğal özellikleri
Tyrannosaurus dünya üzerinde yaşamış en büyük etçil dinozor cinslerinden biridir. Cinsin kocaman kafatasıyla ilgili bilgiler, bu yapının bütünüyle ezme işlemi için evrildiğidir. T. rex, yaklaşık 1,5 metrelik kafatası ve güçlü dişleri ile avını güçlü ısırıklarla delebiliyordu, türün fosil kayıtlarına dayanarak ortalama 12 metre uzunluğa ve 4,5 metre yüksekliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Tyrannosaurus cinsinin önemli diğer özellikleri de güçlü uyluklara ve güçlü ve uzun bir kuyruğa sahip olmasıdır. Bacak ve kuyruk yapısı onun hızlı devinmesine olanak sağlayan bir durumdadır. Bilim insanlarının yaptığı çalışmalara göre, güçlü çeneleri sayesinde Tyrannosaurus cinsi dinozorlar tek ısırışta 230 kg'ı aşkın et yiyebiliyorlardı.
Bu teropod cinsinin bir diğer karakteristik doğal özelliği de görece ufak ön kollarıdır. Bugüne değin bu kolların işlevi üzerine çokça yorum ve çıkarım üretilmişse de şimdiye değin kullanımı kesin olarak açıklanamamıştır. İlk olarak, avını kanca işlevi görür biçimde kavramak, hayvan doğrulurken destek almak ve cinsel ilişkide eşi tutmak gibi işlevleri olduğu düşünülmüştür. Onun bu kısıtlı kullanımları ne olursa olsun, bu organlar Tyrannosaurus cinsine atalarından kalma, evrimsel bir körelmiş organdır. Tyrannosauroidea üst familyasının evrim çizgisinde ön kolların küçülmesi, daha güçlü boyun kasları ve büyük kafatası karşısında verilen bir ödün gibi değerlendirilmektedir.
Son yıllarda egemen olan bu görüş, Hawaii Üniversitesi'nden taşılbilimci 'nin yeni bir çalışmasıyla sorgulanmaya başlamıştır. Stanley'e göre görece kısa, ancak güçlü ön kolları yakın karşılaşmalarda yaralayıcı bir özelliğe sahipti ve bunu yaklaşık 10 cm'lik pençeleriyle yapabiliyordu. Avını kavrasın ya da kavramasın, bu güçlü ancak kısa kollar ile çabuklukla avında yaralar açabiliyordu. Ayrıca evrimsel aşamada dinozorların parmaklarını kaybetmesi ilerleme göstergesidir (dinozorların torunları olan kuşlarda parmakların körelmesi örneğinde olduğu gibi). Tyrannosaurus cinsinin ellerindeki üçüncü parmaklarını kaybetmesi sonucu el parmaklarının her biri yüzde 50 daha çok basınçla karşı karşıya kalabilmektedir ve bu da pençelerin daha güçlü vuruşlar yapmasına olanak vermektedir.
Tüm bu görüşlerin yanında, 'dan Tyrannosaurus uzmanı bu görece ufak kolların daha ikincil eylemde kullanıldığını ve yetişkin Tyrannosauruslar için daha etkisiz bir organ olduğunu savlamaktadır. Holtz'un görüşüne göre özellikle hayvanın kurbanında yaralar açmak için kollarını kullanması sırasında etkili ve hızlı saldırılar için küçük kolların hareket alanı görece yetersiz kalmaktadır ve Tyrannosaurusların çoğu bu yaraları açmak için kollarının bağlı olduğu gövdelerini devindirmek zorunda kalmaktadırlar ve bu durum da güçlü silahları olan çenelerini kullanmaları için uygunsuz bir durum yaratabilir.
Tüylülük
Tyrannosaurus cinsine ait dinozorların tüylere sahip olup olmadığı kesin değildir. Tyrannosauroidea üst familyasından 2004 yılında keşfedilmiş Dilong paradoxus gibi küçük dinozorlarda tüylerin varlığına dair kanıtlar keşfedilmiştir, ancak o dönemde büyük dinozorların ısı yalıtımına daha az gereksinmeleri nedeniyle tüylenmenin yalnızca küçük türlerde görülebileceği varsayımı destek görmüştür. İlerleyen yıllarda keşfedilen Yutyrannus fosilinde yer alan tüyler, Tyrannosauroidea üst familyasından büyük cinslerin de tüylü olabileceğini ortaya koymuştur.
2017 yılında yapılan incelemeler sonucunda, bir T. rex örneğinin kuyruk, kalça ve boyun bölümünün pullar ile kaplı olabileceğine dair kanıtlar ortaya konmuştur. Bu, eğer Tyrannosaurus türleri tüylüyse bile bu tüylerin ancak gövdelerinin üst kısmında bulunabileceğini göstermektedir.
Sınıflandırma
Loewen ve ark. (2013) yaptığı filogenetik analizlere dayanan bir tyrannosauridae kladogramı aşağıda verilmiştir.
| Tyrannosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Türler
2024 yılında Sebastian G. Dalman, Mark A. Loewen, R. Alexander Pyron, Steven E. Jasinski, D. Edward Malinzak, Spencer G. Lucas, Anthony R. Fiorillo, Philip J. Currie ve Nicholas R. Longrich, 1983 yılında New Mexico'daki Campanian–Maastrichtian Hall Lake Formasyonunda keşfedilen bir tyrannosaurun kalıntılarını tanımladı. New Mexico Doğa Tarihi ve Bilimi Müzesi'nde sergilenen fosil materyal (NMMNH P-3698) kafatasından sağ postorbital, sağ squamosal, sol palatin ve eksik bir üst çene, sol alt çene, sağ splenial, sağ preartiküler, sağ angular ve sağ artiküler, izole dişler ve hemal yaylardan oluşmaktadır. Dalman ve ark. daha önce T. rex türüne refere edilerek tanımlanan fosil örneği yeniden inceleyerek canlının yeni bir Tyrannosaurus türü olduğunu belirledi (T. mcraeensis). İki tür arasında kafatası karakterleri yönünden ayrışma vardır. Hall Lake formasyonunda ilgili tyrannosaurusun bulunduğu alanın 33 metre altındaki tüf katmanından yapılan U-Pb yaşlandırması sonucu bu türün 73.2 milyon yıl önceye Campanian çağına tarihlendiği görüldü. Tyrannosaurus rex'in en yakın akrabası olarak ondan 6-7 milyon yıl önce yaşamıştır. Çalışmanın önemli bir yönü de Tyrannosaurini ailesinin kökenine yönelik yeni bir alternatif sunmasıdır. Klasik görüş Tyrannosaurini Asya'dan Bering kara köprüsü yoluyla Kuzey Amerika'ya geçtiği yolundayken; son çalışma ise bunun tersini iddia ediyor. Tyrannosaurinilerin Laramidya'da ortaya çıktığı, sonradan Asya'ya yayılıp en son geç Maastrichtian'da tekrar Kuzey Amerika'ya döndüğü düşünüldü.
Beslenme
Tyrannosauruslar, günümüzdeki pek çok fırsatçı etçil hayvan gibi, muhtemelen, hem avcı hem de leşçiydiler. Bazı T. rex fosilleri, muhtemel kurbanı olan ceratopsian gibi diğer dinozor taşılları ile birlikte bulunmuştur. Anahtar deliğine benzer göz çukurları ile gözlerin ileriye dönük, birbirini kısmen kapsayan görüş alanı; keskin derinlik hissi olduğuna yorulur ve avcı olduğu savını güçlendirir. Aynı biçimde sağlam, iri ve iyi korunan kafatası ile iri ve güçlü çenesi de avcı olduğu görüşünü destekler. Kurbanlarındaki diş izleri, T. rex'in eti dişlerini geçirip yırtarak yediğini göstermektedir. Bu işlem sırasında, güçlü boyun ve bacak kaslarını, eti kemikten ayırmak için kullanıyordu.
Genel olarak Tyrannosauridlerin ayırt edici özelliklerinden biri de büyük ve sağlam yapılı kafataslarıdır ve Tyrannosaurus rex'in uzmanlar tarafından bilinen en yüksek ısırma kuvvetine sahip kara hayvanı olduğu düşünülür. Değerleri kesin olarak bilmek olanaksız da olsa örneğin Giganotosaurus'un ısırma kuvvetinin Tyrannosaurus rex kafatasının yarattığı ısırma kuvvetinden düşük olduğu savunulmaktadır. Tyrannosauridlerin çeneleri kemik kırmak ve ezmek için adaptasyonlara sahipken; Giganotosaurus ve akrabalarının çeneleri daha çok eti parçalamak ve avı ısırarak yere devirmek yönünde evrimleşmişlerdir.
Evrim
Tyrannosaurus cinsinin evrimsel çizgisi, bilim dünyasının önem verdiği ve üzerinde çalıştığı bir konudur. Bu konudaki en önemli keşiflerden biri 2016 yılında gerçekleştirilmiştir. Özbekistan'ın Kızılkum Çölü'nde bulunan Pantyrannosauria kladına ait bir dinozor cinsi (Timurlengia), Tyrannosaurus cinsinin evrimsel gelişimindeki kayıp 20 milyon yılı önemli ölçüde aydınlatmıştır. 92-90 milyon önce geç Kretase dönemine tarihlenen bu taşılları 2016 yılında taşılbilimci Brusatte ve ekibi bulmuştur. Küçük, çevik ve görece büyük beyin yapılarına sahip ata türlerin taşılları 100 milyon yıl önce biterken; görece büyük alışılmış Tyrannosauroidea üyelerinin taşılları en erken 80 milyon yıl önceye tarihlenmektedir. Ayrıntılı çalışmalar Tyrannosaurus cinsini de içeren geç Kretase Tyrannosauridlerinin evrimsel olarak başarıyla ekosistemdeki tepe yırtıcı olma konumuna çıkmalarını görece erken atalarındaki gelişkin beyinsel işlevlere (görece büyük beyin ve duyu sistemleri) borçlu olduklarını savunmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c d e "Tyrannosaurus." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ İngilizce: king of the tyrant lizards. ("tyrannosaur." Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.)
- ^ Brochu, Christopher A. (14 Ocak 2003). "Osteology of Tyrannosaurus Rex: Insights from a nearly complete Skeleton and High-Resolution Computed Tomographic Analysis of the Skull". Journal of Vertebrate Paleontology. 22 (sup4): 1-138. doi:10.1080/02724634.2003.10010947. ISSN 0272-4634.
- ^ "Who are you calling chicken? T. rex's closest living relative found on the farm". theguardian.com. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "T. rex'lerin Günümüzde Yaşayan En Yakın Akrabası Tavuklardır!". evrimagaci.org. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "Scientists strap fake dinosaur tail on chickens to discover how T-Rex walked". independent.co.uk. 9 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ . web.archive.org (İngilizce). 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ Editors of Nat Geo, Editors of Nat Geo. "Tyrannosaurus Rex". www.nationalgeographic.com. National Geographic. 23 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2020.
- ^ a b Pickrell, John. "T. Rex's Tiny Arms May Have Been Vicious Weapons". www.nationalgeographic.com. National Geographic. 23 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2020.
- ^ Xing, X.; Norell, M. A.; Kuang, X.; Wang, X.; Zhao, Q.; Jia, C. (7 Ekim 2004). "Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids". Nature. 431 (7009). ss. 680-684. Bibcode:2004Natur.431..680X. doi:10.1038/nature02855. (PMID) 15470426.
- ^ Xing, X.; Wang, K.; Zhang; Ma, Q.; Xing, L.; Sullivan, C.; Hu, D.; Cheng, S.; Wang, S. (5 Nisan 2012). (PDF). Nature. 484 (7392). ss. 92-95. Bibcode:2012Natur.484...92X. doi:10.1038/nature10906. (PMID) 22481363. 17 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ Larson, N. L. (2008). "One hundred years of Tyrannosaurus rex: the skeletons". Larson, P.; Carpenter, K. (Ed.). Tyrannosaurus rex, The Tyrant King. Bloomington, IN: Indiana University Press. ss. 1-55. ISBN .
- ^ Bell, P. R.; Campione, N. E.; Persons IV, W. S.; Currie, P. J.; Larson, P. L.; Tanke, D. H.; Bakker, R. T. (2017). "Tyrannosauroid integument reveals conflicting patterns of gigantism and feather evolution". Biology Letters. 13 (6). s. 20170092. doi:10.1098/rsbl.2017.0092. (PMC) 5493735 $2. (PMID) 28592520.
- ^ Loewen, Mark; ve diğerleri. "Tyrant Dinosaur Evolution Tracks the Rise and Fall of Late Cretaceous Oceans". www.ncbi.nlm.nih.gov/. National Library of Medicine. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2024.
- ^ a b Dalman, Sebastian G.; ve diğerleri. "A giant tyrannosaur from the Campanian–Maastrichtian of southern North America and the evolution of tyrannosaurid gigantism". www.nature.com. Nature. 12 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2024.
- ^ Black, Riley. . www.smithsonianmag.com/. Smithsonian Magazine. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Therrien, F.; Henderson, D. M.; Ruff, C. B. (2005). Bite Me: Biomechanical models of theropod mandibles and implications for feeding. Indiana University Press. ss. 179-237.
- ^ De Lazaro, Enrico. . www.sci-news.com. Sci-news. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016.
Dış bağlantılar
- "Tyrannosaurus." 21 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dino Directory. Natural History Museum.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tyrannosaurus Kretase nin sonlarinda 68 66 milyon yil once yasamis buyuk bir etobur teropod dinozor cinsi Tyrannosaurus diger tyrannosauridlerden cok daha genis bir dagilima sahipti ve bulundugu yasam alanindaki etcillerin en buyuguydu Tyrannosaurus Yasadigi donem araligi 68 66 myo Senozoyik PreYeYeOSDCPTJKPgN Manchester Muzesi ndeki Stan adli ornekBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaFamilya TyrannosauridaeOymak TyrannosauriniCins TyrannosaurusTip tur Tyrannosaurus rexDiger olasi turler Tyrannosaurus bataar Maleev 1955 Tyrannosaurus zhuchengensis Hu 2001 T mcraeensis Dalman et al 2024 DagilimiSinonimlerCins sinonimleri Dinotyrannus Olshevsky amp Ford 1995Dynamosaurus Osborn 1905Manospondylus Cope 1892Nanotyrannus Williams amp 1988Stygivenator Olshevsky 1995Tarbosaurus 1955 Tur sinonimleri Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Manospondylus gigas Cope 1892Dynamosaurus imperiosus Osborn 1905Tyrannosaurus imperiosus Osborn 1905 Albertosaurus lancensis Gilmore 1946 Aublysodon lancensis Gilmore 1946 Deinodon lancensis Gilmore 1946 Gorgosaurus lancensis Gilmore 1946Nanotyrannus lancensis Gilmore 1946 Dinotyrannus megagracilis Olshevsky amp Ford 1995Stygivenator molnari Paul 1988 Ornithomimus grandis Marsh 1897 Kisaca T rex veya populer kulturde T Rex olarak bilinen ve Latince zorba kertenkelelerin krali anlamina gelen Tyrannosaurus rex cinsin tip turu cogu tasilbilimciye gore de tek turu olup ayni zamanda Spinosaurus ve Giganotosaurus ile birlikte en buyuk teropodlardan biriydi T rex guclu arka ayaklari uzerinde yuruyen son calismalar isiginda egik bir govde durumunda duran ve kuyrugu ile dengesini saglayan uzunlugu 12 metreyi dik durdugunda boyu 4 metreyi gecen yetiskinlikte 4 ile 8 ton agirliginda olan buyuk bir kara hayvaniydi Bu cinsin uyeleri Kuzey Amerika ve muhtemelen Asya da Tarbosaurus yasamistir T Rex olarak bilinen Tyrannosaurus un gunumuzde turunu devam ettiren en yakin akrabasi tavuklardir Bilim adamlari T Rex in nasil yurudugunu tam olarak anlayabilmek icin tavuklara sahte dinozor kuyrugu baglayarak deney ve gozlem yaptilar EtimolojiAntik Yunanca tyrant zorba ile sauros kertenkele kelimelerinin birlesmesiyle turetilmis Tyrannosaurus sozcugu 1905 yilinda Henry Fairfield Osborn tarafindan iki ayakli etcil bir teropod dinozor cinsine verilmistir 1906 yilinda bu ad Bulletin of the American Museum of Natural History dergisinde bilimsel olarak yayimlanmistir Dogal ozellikleriParis te sergilenen bir Tyrannosaurus rex kafatasi dokumu Tyrannosaurus dunya uzerinde yasamis en buyuk etcil dinozor cinslerinden biridir Cinsin kocaman kafatasiyla ilgili bilgiler bu yapinin butunuyle ezme islemi icin evrildigidir T rex yaklasik 1 5 metrelik kafatasi ve guclu disleri ile avini guclu isiriklarla delebiliyordu turun fosil kayitlarina dayanarak ortalama 12 metre uzunluga ve 4 5 metre yukseklige sahip oldugu belirlenmistir Tyrannosaurus cinsinin onemli diger ozellikleri de guclu uyluklara ve guclu ve uzun bir kuyruga sahip olmasidir Bacak ve kuyruk yapisi onun hizli devinmesine olanak saglayan bir durumdadir Bilim insanlarinin yaptigi calismalara gore guclu ceneleri sayesinde Tyrannosaurus cinsi dinozorlar tek isirista 230 kg i askin et yiyebiliyorlardi Bu teropod cinsinin bir diger karakteristik dogal ozelligi de gorece ufak on kollaridir Bugune degin bu kollarin islevi uzerine cokca yorum ve cikarim uretilmisse de simdiye degin kullanimi kesin olarak aciklanamamistir Ilk olarak avini kanca islevi gorur bicimde kavramak hayvan dogrulurken destek almak ve cinsel iliskide esi tutmak gibi islevleri oldugu dusunulmustur Onun bu kisitli kullanimlari ne olursa olsun bu organlar Tyrannosaurus cinsine atalarindan kalma evrimsel bir korelmis organdir Tyrannosauroidea ust familyasinin evrim cizgisinde on kollarin kuculmesi daha guclu boyun kaslari ve buyuk kafatasi karsisinda verilen bir odun gibi degerlendirilmektedir Cesitli Tyrannosaurus rex ornekleri ile bir insanin boyut karsilastirma Son yillarda egemen olan bu gorus Hawaii Universitesi nden tasilbilimci nin yeni bir calismasiyla sorgulanmaya baslamistir Stanley e gore gorece kisa ancak guclu on kollari yakin karsilasmalarda yaralayici bir ozellige sahipti ve bunu yaklasik 10 cm lik penceleriyle yapabiliyordu Avini kavrasin ya da kavramasin bu guclu ancak kisa kollar ile cabuklukla avinda yaralar acabiliyordu Ayrica evrimsel asamada dinozorlarin parmaklarini kaybetmesi ilerleme gostergesidir dinozorlarin torunlari olan kuslarda parmaklarin korelmesi orneginde oldugu gibi Tyrannosaurus cinsinin ellerindeki ucuncu parmaklarini kaybetmesi sonucu el parmaklarinin her biri yuzde 50 daha cok basincla karsi karsiya kalabilmektedir ve bu da pencelerin daha guclu vuruslar yapmasina olanak vermektedir Tum bu goruslerin yaninda dan Tyrannosaurus uzmani bu gorece ufak kollarin daha ikincil eylemde kullanildigini ve yetiskin Tyrannosauruslar icin daha etkisiz bir organ oldugunu savlamaktadir Holtz un gorusune gore ozellikle hayvanin kurbaninda yaralar acmak icin kollarini kullanmasi sirasinda etkili ve hizli saldirilar icin kucuk kollarin hareket alani gorece yetersiz kalmaktadir ve Tyrannosauruslarin cogu bu yaralari acmak icin kollarinin bagli oldugu govdelerini devindirmek zorunda kalmaktadirlar ve bu durum da guclu silahlari olan cenelerini kullanmalari icin uygunsuz bir durum yaratabilir Tuyluluk Yeniden canlandirma Tyrannosaurus cinsine ait dinozorlarin tuylere sahip olup olmadigi kesin degildir Tyrannosauroidea ust familyasindan 2004 yilinda kesfedilmis Dilong paradoxus gibi kucuk dinozorlarda tuylerin varligina dair kanitlar kesfedilmistir ancak o donemde buyuk dinozorlarin isi yalitimina daha az gereksinmeleri nedeniyle tuylenmenin yalnizca kucuk turlerde gorulebilecegi varsayimi destek gormustur Ilerleyen yillarda kesfedilen Yutyrannus fosilinde yer alan tuyler Tyrannosauroidea ust familyasindan buyuk cinslerin de tuylu olabilecegini ortaya koymustur 2017 yilinda yapilan incelemeler sonucunda bir T rex orneginin kuyruk kalca ve boyun bolumunun pullar ile kapli olabilecegine dair kanitlar ortaya konmustur Bu eger Tyrannosaurus turleri tuyluyse bile bu tuylerin ancak govdelerinin ust kisminda bulunabilecegini gostermektedir SiniflandirmaLoewen ve ark 2013 yaptigi filogenetik analizlere dayanan bir tyrannosauridae kladogrami asagida verilmistir Tyrannosauridae Albertosaurinae Gorgosaurus libratus Albertosaurus sarcophagus Tyrannosaurinae tyrannosaurid tyrannosaurid Lythronax argestes Tyrannosaurus rex Tarbosaurus bataar Zhuchengtyrannus magnus Turler 2024 yilinda Sebastian G Dalman Mark A Loewen R Alexander Pyron Steven E Jasinski D Edward Malinzak Spencer G Lucas Anthony R Fiorillo Philip J Currie ve Nicholas R Longrich 1983 yilinda New Mexico daki Campanian Maastrichtian Hall Lake Formasyonunda kesfedilen bir tyrannosaurun kalintilarini tanimladi New Mexico Doga Tarihi ve Bilimi Muzesi nde sergilenen fosil materyal NMMNH P 3698 kafatasindan sag postorbital sag squamosal sol palatin ve eksik bir ust cene sol alt cene sag splenial sag preartikuler sag angular ve sag artikuler izole disler ve hemal yaylardan olusmaktadir Dalman ve ark daha once T rex turune refere edilerek tanimlanan fosil ornegi yeniden inceleyerek canlinin yeni bir Tyrannosaurus turu oldugunu belirledi T mcraeensis Iki tur arasinda kafatasi karakterleri yonunden ayrisma vardir Hall Lake formasyonunda ilgili tyrannosaurusun bulundugu alanin 33 metre altindaki tuf katmanindan yapilan U Pb yaslandirmasi sonucu bu turun 73 2 milyon yil onceye Campanian cagina tarihlendigi goruldu Tyrannosaurus rex in en yakin akrabasi olarak ondan 6 7 milyon yil once yasamistir Calismanin onemli bir yonu de Tyrannosaurini ailesinin kokenine yonelik yeni bir alternatif sunmasidir Klasik gorus Tyrannosaurini Asya dan Bering kara koprusu yoluyla Kuzey Amerika ya gectigi yolundayken son calisma ise bunun tersini iddia ediyor Tyrannosaurinilerin Laramidya da ortaya ciktigi sonradan Asya ya yayilip en son gec Maastrichtian da tekrar Kuzey Amerika ya dondugu dusunuldu BeslenmeTyrannosauruslar gunumuzdeki pek cok firsatci etcil hayvan gibi muhtemelen hem avci hem de lesciydiler Bazi T rex fosilleri muhtemel kurbani olan ceratopsian gibi diger dinozor tasillari ile birlikte bulunmustur Anahtar deligine benzer goz cukurlari ile gozlerin ileriye donuk birbirini kismen kapsayan gorus alani keskin derinlik hissi olduguna yorulur ve avci oldugu savini guclendirir Ayni bicimde saglam iri ve iyi korunan kafatasi ile iri ve guclu cenesi de avci oldugu gorusunu destekler Kurbanlarindaki dis izleri T rex in eti dislerini gecirip yirtarak yedigini gostermektedir Bu islem sirasinda guclu boyun ve bacak kaslarini eti kemikten ayirmak icin kullaniyordu Genel olarak Tyrannosauridlerin ayirt edici ozelliklerinden biri de buyuk ve saglam yapili kafataslaridir ve Tyrannosaurus rex in uzmanlar tarafindan bilinen en yuksek isirma kuvvetine sahip kara hayvani oldugu dusunulur Degerleri kesin olarak bilmek olanaksiz da olsa ornegin Giganotosaurus un isirma kuvvetinin Tyrannosaurus rex kafatasinin yarattigi isirma kuvvetinden dusuk oldugu savunulmaktadir Tyrannosauridlerin ceneleri kemik kirmak ve ezmek icin adaptasyonlara sahipken Giganotosaurus ve akrabalarinin ceneleri daha cok eti parcalamak ve avi isirarak yere devirmek yonunde evrimlesmislerdir EvrimTimurlengia nin yeniden canlandirmasi Tyrannosaurus cinsinin evrimsel cizgisi bilim dunyasinin onem verdigi ve uzerinde calistigi bir konudur Bu konudaki en onemli kesiflerden biri 2016 yilinda gerceklestirilmistir Ozbekistan in Kizilkum Colu nde bulunan Pantyrannosauria kladina ait bir dinozor cinsi Timurlengia Tyrannosaurus cinsinin evrimsel gelisimindeki kayip 20 milyon yili onemli olcude aydinlatmistir 92 90 milyon once gec Kretase donemine tarihlenen bu tasillari 2016 yilinda tasilbilimci Brusatte ve ekibi bulmustur Kucuk cevik ve gorece buyuk beyin yapilarina sahip ata turlerin tasillari 100 milyon yil once biterken gorece buyuk alisilmis Tyrannosauroidea uyelerinin tasillari en erken 80 milyon yil onceye tarihlenmektedir Ayrintili calismalar Tyrannosaurus cinsini de iceren gec Kretase Tyrannosauridlerinin evrimsel olarak basariyla ekosistemdeki tepe yirtici olma konumuna cikmalarini gorece erken atalarindaki geliskin beyinsel islevlere gorece buyuk beyin ve duyu sistemleri borclu olduklarini savunmaktadir Kaynakca a b c d e Tyrannosaurus Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc Ingilizce king of the tyrant lizards tyrannosaur Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2011 Brochu Christopher A 14 Ocak 2003 Osteology of Tyrannosaurus Rex Insights from a nearly complete Skeleton and High Resolution Computed Tomographic Analysis of the Skull Journal of Vertebrate Paleontology 22 sup4 1 138 doi 10 1080 02724634 2003 10010947 ISSN 0272 4634 Who are you calling chicken T rex s closest living relative found on the farm theguardian com 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2023 T rex lerin Gunumuzde Yasayan En Yakin Akrabasi Tavuklardir evrimagaci org 23 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2023 Scientists strap fake dinosaur tail on chickens to discover how T Rex walked independent co uk 9 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2023 web archive org Ingilizce 17 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Editors of Nat Geo Editors of Nat Geo Tyrannosaurus Rex www nationalgeographic com National Geographic 23 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link a b Pickrell John T Rex s Tiny Arms May Have Been Vicious Weapons www nationalgeographic com National Geographic 23 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2020 Xing X Norell M A Kuang X Wang X Zhao Q Jia C 7 Ekim 2004 Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids Nature 431 7009 ss 680 684 Bibcode 2004Natur 431 680X doi 10 1038 nature02855 PMID 15470426 Xing X Wang K Zhang Ma Q Xing L Sullivan C Hu D Cheng S Wang S 5 Nisan 2012 PDF Nature 484 7392 ss 92 95 Bibcode 2012Natur 484 92X doi 10 1038 nature10906 PMID 22481363 17 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2020 Larson N L 2008 One hundred years of Tyrannosaurus rex the skeletons Larson P Carpenter K Ed Tyrannosaurus rex The Tyrant King Bloomington IN Indiana University Press ss 1 55 ISBN 978 0 253 35087 9 Bell P R Campione N E Persons IV W S Currie P J Larson P L Tanke D H Bakker R T 2017 Tyrannosauroid integument reveals conflicting patterns of gigantism and feather evolution Biology Letters 13 6 s 20170092 doi 10 1098 rsbl 2017 0092 PMC 5493735 2 PMID 28592520 Loewen Mark ve digerleri Tyrant Dinosaur Evolution Tracks the Rise and Fall of Late Cretaceous Oceans www ncbi nlm nih gov National Library of Medicine 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2024 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link a b Dalman Sebastian G ve digerleri A giant tyrannosaur from the Campanian Maastrichtian of southern North America and the evolution of tyrannosaurid gigantism www nature com Nature 12 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2024 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Black Riley www smithsonianmag com Smithsonian Magazine 13 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Therrien F Henderson D M Ruff C B 2005 Bite Me Biomechanical models of theropod mandibles and implications for feeding Indiana University Press ss 179 237 De Lazaro Enrico www sci news com Sci news 16 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2016 Dis baglantilar Tyrannosaurus 21 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dino Directory Natural History Museum