Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tolunoğulları (Arapça: الطولونيون), Batlamyus Hânedânı idaresinden sonra Mısır'ı ve Suriye'nin çoğunu yöneten ilk bağımsız hanedan olan Türk kökenli bir Memlûk hanedanıydı. Bu devletin bir diğer önemi ise Müslüman olan Türklerin kurduğu ilk bağımsız devlet olmasıydı. İslam Halifeliği'ni yöneten Abbâsî Hanedanı'nın merkezî otoritesinden ayrıldıkları 868'den 905'e kadar bağımsız kaldılar.
Tolunoğulları الطولونيون (el-Tuluniyûn) Tolunoğulları Emirliği | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 868 veya 875-905 | |||||||||||
 Tolunoğulları | |||||||||||
| Başkent | Fustat (Kahire) | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Eski Türkçe Arapça | ||||||||||
| Resmî din | İslam(çoğunlukla), Kıptîler | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Emir veya Amir | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 1.500.000 km2 | ||||||||||
| Para birimi | Dînâr | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Mısır Filistin Lübnan Ürdün İsrail Suriye Türkiye | ||||||||||
Kuruluş
Tolunoğulları, Abbasilerin siyasi ve sosyal anlamda çöküş yaşadıkları 9. yüzyılın son çeyreğinde, 875 yılında Mısır'da kurulmuş ve kısa sürede topraklarına Suriye, Filistin, Tarsus gibi önemli bölge ve şehirleri dahil ederek sınırlarını Berka'dan Fırat Nehri'ne kadar genişletmiştir. Tolunoğulları Devleti'nin kurucusu Ahmed bin Tolun'un babası, Buharalı Tolun adında bir Türktür. 815 ve 816 yıllarında Sâmâni, Buhara Emiri tarafından Abbasilere bağlanmış ve halifeliğin Türklerden kurduğu orduya 818 yılında katılmıştır. Orduda hızla yükselmiş ve önemli komutanlar arasına girmiştir. Tolun'un oğlu olan, Tolunoğulları'nın kurucusu Ahmed bin Tolun ise 20 Eylül 835 tarihinde Bağdat'ta doğmuştur. O da babası gibi halife ordusunda görev almıştır. Ahmed bin Tolun'un üvey babası olan , Abbasi halifesini bir suikasttan kurtardığı için Mısır valiliği ile ödüllendirilmiştir. 868 yılında ise bu görev Ahmed bin Tolun'a verilmiştir. (Bazı kaynaklar 868 yılını Tolunoğullarının kuruluşu olarak kabul eder. Yine farklı bir kaynağa göre ise Ahmed bin Tolun, Fergana'dan gelme asker kölesidir.) Valiliği sırasında halife Mutemid ile arası bozulmuş ve 875 yılında Mısır'ın tamamında hakimiyet sağlayarak bağımsızlığını ilan etmiş, böylece Tolunoğulları Devleti'ni kurmuştur.
Yükselme
Ahmed bin Tolun, 878 yılında yaptığı bir seferle Şam bölgesinde, , Humus, Hama ve Haleb'i aldıktan sonra Antakya, ve 'ı da ele geçirmiştir. Böylece sınırları Berka ve Trablusgarp'tan Fırat Nehri'ne kadar genişletmiştir. Abbasiler, iç karışıklıkları nedeniyle Bizans ile mücadele edemediğinden, Şam'a yapılan saldırıyı, İslamiyet adına Tolunoğulları karşılamış ve Bizans karşısında galip gelmişlerdir. Bu zaferden sonra Şam, Cezire, Avasım ve bölgeleri Tolunoğulları hakimiyetine girmiştir. Bizans İmparatorluğu, Tolunoğulları'nın gücünü kabul etmiş, 879 yılında aldığı esirleri serbest bırakıp, birkaç değerli Kur'an yazması hediye ederek iyi niyet gösterisi yapmıştır. Ancak Ahmed bin Tolun bu iyi niyet gösterilerini umursamamış Tarsus'u topraklarına katarak, Bizans İmparatorluğu ve Abbasiler ile mücadele etmeye devam etmiştir. Bu süreç içinde halifeliği Mısır'a taşımaya çalışmış ancak başarılı olamamıştır.
Çöküş
Ahmed bin Tolun'un ölümünden sonra yerine geçen oğulları ve torunları da Abbasiler ve Karmatiler ile mücadeleye devam etmişlerdir. Bu mücadeleler devleti zayıflatmış ve iç çekişmeler de devletin sonunu hazırlamıştır. 905 yılında Abbasiler'e bağlı bir Türk komutan olan tarafından Tolunoğulları Devleti yıkılmıştır.
Ekonomi, kültür ve sanat
Tolunoğulları döneminde özellikle Mısır halkı ekonomik refaha ulaşmış bunun göstergesi olarak Dinar-ı Tüluni (Tolun Dinarı) olarak bilinen bakır paralar bastırılmıştır. Ahmed bin Tolun'un yaptırdığı Katai şehri, Tuluniye Camii, bimarhaneler, su kanalları, köprüler, hükûmet sarayı ve daha sonra yapılan bazı değerli eserler Tolunoğulları'nın Mısır'a bıraktığı önemli kültür varlıklarıdır. Tuluniye Camii, Mısır'da Türk usulü yaptırılmış bir camidir ve minare geleneğini başlatan ilk örnektir. Tolunoğulları Mısır'da Firavunlardan sonra ilk defa bağımsız bir devlet kuran ve halkını refah içinde yaşatan bir devlettir. Ahmed bin Tolun, İslam dünyasında yoksulların ücretsiz tedavi edildiği hastane ve eczaneler kurarak tıp ve ilaç çalışmaları için teşviklerde bulunmuştur.
Tolunoğulları Hükümdarları
- Ahmed bin Tolun (868 - 884)
- (884 - 896)
- (896)
- (896 - 905)
Kaynakça
- ^ Holt, Peter Malcolm (2004). The Crusader States and Their Neighbours, 1098-1291 (İngilizce). Pearson Longman, Pearson Education Limited. ISBN . 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
- ^ ANJUM, TANVIR (2007). "The Emergence of Muslim Rule in India: Some Historical Disconnects and Missing Links". Islamic Studies. 46 (2): 217-240. ISSN 0578-8072. 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
- ^ Islam an illustrated history, G.S.P. Freeman-Grenville&Stuart C. Munro-Hay sayfa 57
- ^ a b c Türkeş-Günay, Umay (2007). Türklerin Tarihi - Gelmişten Geleceğe -. Ankara: Akçağ Yayınevi.
- ^ Özkuyumcu, Nadir. Tolunoğulları -.
- ^ a b İslam Araştırmaları Merkezi, İSAM (1988). İslam Ansiklopedisi -. Ankara: Türk Diyanet Vakfı.
Dış bağlantılar
- Özkuyumcu, Nadir. "Tolunoğulları". www.tarihtarih.com. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- İslam Araştırmaları Merkezi, İSAM. . www.islamansiklopedisi.info. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tolunogullari Arapca الطولونيون Batlamyus Hanedani idaresinden sonra Misir i ve Suriye nin cogunu yoneten ilk bagimsiz hanedan olan Turk kokenli bir Memluk hanedaniydi Bu devletin bir diger onemi ise Musluman olan Turklerin kurdugu ilk bagimsiz devlet olmasiydi Islam Halifeligi ni yoneten Abbasi Hanedani nin merkezi otoritesinden ayrildiklari 868 den 905 e kadar bagimsiz kaldilar Tolunogullariالطولونيون el Tuluniyun Tolunogullari Emirligi868 veya 875 905TolunogullariBaskentFustat Kahire Yaygin dil ler Eski Turkce ArapcaResmi dinIslam cogunlukla KiptilerHukumetMonarsiEmir veya Amir 868 884Ahmed bin Tolun 884 896 896 896 905Tarihce Kurulusu868 veya 875 Dagilisi905Yuzolcumu Toplam1 500 000 km2Para birimiDinarOnculler ArdillarAbbasiler AbbasilerIhsidilerGunumuzdeki durumuMisir Filistin Lubnan Urdun Israil Suriye TurkiyeKurulusAbbasilerin parcalanmasi 11 ve 12 yuzyil Tolunogullari Abbasilerin siyasi ve sosyal anlamda cokus yasadiklari 9 yuzyilin son ceyreginde 875 yilinda Misir da kurulmus ve kisa surede topraklarina Suriye Filistin Tarsus gibi onemli bolge ve sehirleri dahil ederek sinirlarini Berka dan Firat Nehri ne kadar genisletmistir Tolunogullari Devleti nin kurucusu Ahmed bin Tolun un babasi Buharali Tolun adinda bir Turktur 815 ve 816 yillarinda Samani Buhara Emiri tarafindan Abbasilere baglanmis ve halifeligin Turklerden kurdugu orduya 818 yilinda katilmistir Orduda hizla yukselmis ve onemli komutanlar arasina girmistir Tolun un oglu olan Tolunogullari nin kurucusu Ahmed bin Tolun ise 20 Eylul 835 tarihinde Bagdat ta dogmustur O da babasi gibi halife ordusunda gorev almistir Ahmed bin Tolun un uvey babasi olan Abbasi halifesini bir suikasttan kurtardigi icin Misir valiligi ile odullendirilmistir 868 yilinda ise bu gorev Ahmed bin Tolun a verilmistir Bazi kaynaklar 868 yilini Tolunogullarinin kurulusu olarak kabul eder Yine farkli bir kaynaga gore ise Ahmed bin Tolun Fergana dan gelme asker kolesidir Valiligi sirasinda halife Mutemid ile arasi bozulmus ve 875 yilinda Misir in tamaminda hakimiyet saglayarak bagimsizligini ilan etmis boylece Tolunogullari Devleti ni kurmustur YukselmeTuluniye Camii Ahmed bin Tolun 878 yilinda yaptigi bir seferle Sam bolgesinde Humus Hama ve Haleb i aldiktan sonra Antakya ve i da ele gecirmistir Boylece sinirlari Berka ve Trablusgarp tan Firat Nehri ne kadar genisletmistir Abbasiler ic karisikliklari nedeniyle Bizans ile mucadele edemediginden Sam a yapilan saldiriyi Islamiyet adina Tolunogullari karsilamis ve Bizans karsisinda galip gelmislerdir Bu zaferden sonra Sam Cezire Avasim ve bolgeleri Tolunogullari hakimiyetine girmistir Bizans Imparatorlugu Tolunogullari nin gucunu kabul etmis 879 yilinda aldigi esirleri serbest birakip birkac degerli Kur an yazmasi hediye ederek iyi niyet gosterisi yapmistir Ancak Ahmed bin Tolun bu iyi niyet gosterilerini umursamamis Tarsus u topraklarina katarak Bizans Imparatorlugu ve Abbasiler ile mucadele etmeye devam etmistir Bu surec icinde halifeligi Misir a tasimaya calismis ancak basarili olamamistir CokusDinar i Tuluni Tolun Dinari Ahmed bin Tolun un olumunden sonra yerine gecen ogullari ve torunlari da Abbasiler ve Karmatiler ile mucadeleye devam etmislerdir Bu mucadeleler devleti zayiflatmis ve ic cekismeler de devletin sonunu hazirlamistir 905 yilinda Abbasiler e bagli bir Turk komutan olan tarafindan Tolunogullari Devleti yikilmistir Ekonomi kultur ve sanatTolunogullari doneminde ozellikle Misir halki ekonomik refaha ulasmis bunun gostergesi olarak Dinar i Tuluni Tolun Dinari olarak bilinen bakir paralar bastirilmistir Ahmed bin Tolun un yaptirdigi Katai sehri Tuluniye Camii bimarhaneler su kanallari kopruler hukumet sarayi ve daha sonra yapilan bazi degerli eserler Tolunogullari nin Misir a biraktigi onemli kultur varliklaridir Tuluniye Camii Misir da Turk usulu yaptirilmis bir camidir ve minare gelenegini baslatan ilk ornektir Tolunogullari Misir da Firavunlardan sonra ilk defa bagimsiz bir devlet kuran ve halkini refah icinde yasatan bir devlettir Ahmed bin Tolun Islam dunyasinda yoksullarin ucretsiz tedavi edildigi hastane ve eczaneler kurarak tip ve ilac calismalari icin tesviklerde bulunmustur Tolunogullari HukumdarlariAhmed bin Tolun 868 884 884 896 896 896 905 Kaynakca Holt Peter Malcolm 2004 The Crusader States and Their Neighbours 1098 1291 Ingilizce Pearson Longman Pearson Education Limited ISBN 978 0 582 36931 3 26 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2021 ANJUM TANVIR 2007 The Emergence of Muslim Rule in India Some Historical Disconnects and Missing Links Islamic Studies 46 2 217 240 ISSN 0578 8072 27 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2021 Islam an illustrated history G S P Freeman Grenville amp Stuart C Munro Hay sayfa 57 ISBN 0 8264 1837 6 a b c Turkes Gunay Umay 2007 Turklerin Tarihi Gelmisten Gelecege Ankara Akcag Yayinevi Ozkuyumcu Nadir Tolunogullari a b Islam Arastirmalari Merkezi ISAM 1988 Islam Ansiklopedisi Ankara Turk Diyanet Vakfi Dis baglantilarOzkuyumcu Nadir Tolunogullari www tarihtarih com 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 Islam Arastirmalari Merkezi ISAM www islamansiklopedisi info 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2015