Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tomahawk, tam adı BGM-109 Tomahawk, (kısa tam adı: Tomahawk Land Attack Cruise Missile, TLAM) stratejik bir seyir füzesidir.
| Tomahawk | |
|---|---|
 ABD donanmasına ait havada bir BGM-109 Tomahawk füzesi, Kasım 2002 | |
| Çeşidi | Uzun menzilli, tüm hava koşulları için, ses altı seyir füzesi Gemisavar füzesi(Block V) Denizaltından fırlatılan seyir füzesi Kara hücum füzesi Karadan karaya füze |
| Uyruğu | Amerika Birleşik Devletleri |
| Kullanıcılar | Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Kraliyet Donanması (halen) Avustralya Kraliyet Donanması,Kanada Kraliyet Donanması(gelecekte) |
| Üretim tarihi | |
| Üretici | General Dynamics (İlk üreten şirkettir) McDonnell Douglas Hughes Aircraft şirketi Raytheon Missiles & Defense şirketi |
| Birim maliyeti | *$1.87M (FY2017) (Block IV)
|
| Üretildiği tarih | 1983–günümüze |
| Özellikler | |
| Uzunluk | Güçlendiricisiz: 18 ft 3 in (5,56 m) Güçlendirici ile: 20 ft 6 in (6,25 m) |
| Patlama mekanizması | TLAM Blok III'ten beri FMU-148, diğerleri ise özel uygulamalar içindir |
| Motor | Williams International F107-WR-402 turbofan TH-dimer yakıt kullanarak ve katı yakıtlı roket motor güçlendiricili |
| Kanat genişliği | 8 ft 9 in (2,67 m) |
| Seyir irtifası | 98-164 ft (30-50 m) yer seviyesinin üstünde |
| Platform | dikey fırlatma sistemi (VLS), Torpido tüpü, Yüzey gemileri, denizaltılar, Taşıyıcı kurmalı fırlatıcılar |
Denizden karaya, denizaltıdan karaya, karadan karaya ve denizden denize (farklı bir aktif radar güdüm alt sistemi kullanılarak) olmak üzere çeşitli tipleri vardır.
Tomahawk füzesi, havadan karaya atılan AGM-86 ALCM/CALM seyir füzesi ile paralel geliştirildi. Her iki füzenin de birçok parçası ortaktır.
Tomahawk, ABD Donanması ile yapılan sözleşme ile Laurel, Maryland yakınlarındaki Johns Hopkins Üniversitesi'nin Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda James Walker tarafından yönetilen projede tasarlandı ve önceleri 1970'lerde General Dynamics tarafından üretildi.
Deniz üstü harp platformundan fırlatılabilen orta ila uzun menzilli, alçak irtifalı füze olması istenmişti ve çok çeşitli harp başlığı, güdüm ve ve menzil yetenekleriyle modüler bir tasarımı vardı.
Asıl Tomahawk tasarımın tanıtılmasından bu yana, geleneksel ve nükleer silahlı havadan, deniz altından ve karadan fırlatılan çeşitler de dahil, TLAM'ın en az altı çeşidi ve birçok geliştirilmiş modeli yapıldı.
Üreticileri
1992-1994 arası McDonnell Douglas Corporation, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisiydi ve Block II ve Block III Tomahawk füzelerini ve birçok Tomahawk'ı Block III özelliklerine göre yeniden üretti.
1994 yılında Hughes, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisi olmak için McDonnell Douglas Aerospace'i geride bıraktı.
2019 itibarıyla hizmetteki tek model Raytheon Missiles & Defense firması tarafından üretilen ve nükleer olmayıp denizden atılan modeldi.
Maliyeti
Tomahawk füzesinin Birim maliyeti 1.4 milyon dolardır. Halen geliştirilen Taktik Tomahawk füzesinin 500 bin dolara mal olacağı açıklanmıştır.
Fırlatma sistemleri
Her füze, nakliye ve depolamada kendisini koruyan ve fırlatma borusu görevi yapan basınçlı metal bir kapta depolanır ve fırlatılır. Bu kaplar, üzerine kurulan Zırhlı Kutu Fırlatıcı'larda (ABL) raflara yerleştirildi ve dört yeniden etkinleştirilen Iowa-sınıfı savaş gemileri USS Iowa, USS New Jersey, USS Missouri ve USS Wisconsin BB-64 6 ‘e yerleştirildi. ABL'ler ayrıca sekiz sclass Spruance destroyer, dört sclass Virginia kruvazer ve nükleer kruvazör USS Long Beach CGN-9 6 üzerine kuruldu. Bu kaplar ayrıca diğer su üstü gemilerinde dikey fırlatma sistemlerinde (VLS), daha sonraki Los Angeles sınıfı denizaltı ve sclass Virginia denizaltı kapsül fırlatma sistemlerinde (CLS) ve denizaltıların torpido tüplerinde bulunur. Tüm ABL donanımlı gemiler hizmet dışı bırakılmıştır..
Denizaltından fırlatılan füzeler için (UGM-109'lar olarak adlandırılır), gaz basıncıyla (dikey olarak VLS aracılığıyla) veya su darbesiyle (yatay olarak torpido tüpü aracılığıyla) fırlatıldıktan sonra, bir katı yakıt güçlendirici füzeyi itmek ve sudan çıkarmak için ateşlenir.
Uçuş gerçekleştikten sonra, füzenin kanatları kalkmak için açılır, hava kepçesi açığa çıkar ve turbofan motoru seyir uçuşu için kullanılır. Su üzerinde, Tomahawk önceden ayarlanmış bir rotayı izlemek için atalet kılavuzluğu veya GPS kullanır; karadayken, füzenin güdüm sistemi arazi kontur eşleştirmesi (TERCOM) tarafından desteklenir. Terminal kılavuzu, Dijital Manzara Eşleştirme Alanı Korelasyonu (DSMAC) sistemi veya GPS tarafından sağlanır ve yaklaşık 10 metrelik bir dairesel hata olası üretilir.
Tomahawk Silah Sistemi füze, Tiyatro Görev Planlama Merkezi (TMPC)/Suda Planlama Sistemi ve Tomahawk Silah Kontrol Sistemi (yüzey gemilerinde) veya Savaş Kontrol Sisteminden (denizaltılar için) oluşur.
Navigasyon yöntemi
Tomahawk füzeleri, alçak irtifadan yeryüzüne paralel hareket uçar, engellerin çevresinden dolanır ve radara yakalanmazlar.
Tomahawk füzesinde Üç kademeli güdüm sistemi vardır.
- Füze ilk aşamada belirli bir bölgeye ataletsel seyrüsefer güdümü ile yaklaşır. Bu güdüm sistemi deniz ya da çöl gibi belirsiz ya da değişken coğrafi alanlardan yapılan atışlarda önemlidir.
- Ara aşamada Tomahawk yeryüzü referanslı güdüm (TERCOM) ile üzerinden geçtiği bölgedeki coğrafi yüksekliği belleğindeki bilgi ile karşılaştırarak seyreder.
- Son aşamada ise Tomahawk ulaştığı noktadaki hedef görüntüyü hafızasındaki dijital resimlerle karşılaştırarak hedefini bulur. (DSMAC)
- Yeni nesil BLOK III füzelere Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ile hedefe yönelme yeteneği de kazandırıldı.
Kütlesi ve hızı
Fırlatma motoru ile birlikte kütlesi 1440 kg'dır. Fırlatma motoru hariç kütlesi 1190 kg'dır. Menzili 600 deniz mili (>1100 km)dir. Ortalama uçuş hızı ise 880 km/saat'tir.
Harp başlıkları
1000 libre (450 kg) ağırlığında Tomahawk füzelerinde şu harp başlıkları vardır:
- Delici/nüfuz edici (Bullpup) - C tipi füzelerde
- Bombacıklı - D tipi füzelerde
- 200 kt gücünde W-80 nükleer başlık - A tipi füzelerde
- WDU-36 harp başlığı
Kullanıldığı savaşlar
Tomahawk, ilk defa 1991 yılında Körfez Savaşı'nda kullanıldı. ABD Deniz Kuvvetleri'nin yaptığı atışlarda 297 fırlatma görevi verilmiş, atış için yüklenen füzelerin 7'si teknik sorunlar sebebiyle fırlatıcıyı terk edemedi. Atılan 290 füzenin 242'si hedefi vurdu.
1993, 1996, 1998 ve 2003 yıllarında da Irak'a karşı kullanılan Tomahawk füzeleri, Sırp Cumhuriyeti'ne (1995 Kararlı Güç Harekatı), Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne (1999 Müttefik Gücü Harekatı), Afganistan'a (2001 Sonsuz Özgürlük Harekatı) ve 2017’de Suriye Humus şehrindeki Şaryat Hava Üssü'ne yönelik bombardımanlarda da kullanıldı.
Tomahawk, en son ABD Donanmasınca Suriye'ye yönelik 2018 füze saldırılarında, Suriye kimyasal silah tesislerini hedef alan 66 füze fırlatıldığında kullanıldı.
Kullanıcıları
2016 yılında ABD Savunma Bakanlığı, 202.3 milyon dolara 149 Tomahawk Block IV füzesi satın aldı.
ABD dışında sadece İngiltere'ye satışı yapıldı.
Kaynakça
- ^ "US Navy set to receive latest version of the Tomahawk missile". 17 Mart 2021.
- ^ "The Army Plans to Fire Its Version of the Navy's SM-6 Missile from This Launcher". 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Australia to Buy Tomahawk Cruise Missiles, Will Get at Least Eight Nuclear Submarines". 10 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Canada's New Frigate Will be Brimming with Missiles". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ a b "United States Department Of Defense Fiscal Year 2017 Budget Request Program Acquisition Cost By Weapon System" (pdf). Office Of The Under Secretary Of Defense (Comptroller) / Chief Financial Officer. January 2016. s. 63. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Anti-Ship Missiles Top Marines $2.95B Fiscal Year 2022 Wishlist". 2 Haziran 2021. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ Tomahawk cruise missiles proved to be difficult targets for Russian electronic warfare systems 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Navyrecognition.com, 18 April 2017
- ^ Schlueter, Jim (9 Mart 1993). (Basın açıklaması). St. Louis: McDonnell Douglas Aerospace. PRNewswire. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ Kristensen, Hans. . 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021.
- ^ GAO (October 1997). Test and evaluation impact of DOD. DIANE Publishing. ISBN . 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.
- ^ "AGM-109/BGM-109 Tomahawk". Forecast International. January 2007. 15 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2017.
- ^ . www.raytheon.com. 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
 | Füze ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tomahawk tam adi BGM 109 Tomahawk kisa tam adi Tomahawk Land Attack Cruise Missile TLAM stratejik bir seyir fuzesidir TomahawkABD donanmasina ait havada bir BGM 109 Tomahawk fuzesi Kasim 2002Cesidi Uzun menzilli tum hava kosullari icin ses alti seyir fuzesi Gemisavar fuzesi Block V Denizaltindan firlatilan seyir fuzesi Kara hucum fuzesi Karadan karaya fuzeUyrugu Amerika Birlesik DevletleriKullanicilar Amerika Birlesik Devletleri Donanmasi Kraliyet Donanmasi halen Avustralya Kraliyet Donanmasi Kanada Kraliyet Donanmasi gelecekte Uretim tarihiUretici General Dynamics Ilk ureten sirkettir McDonnell Douglas Hughes Aircraft sirketi Raytheon Missiles amp Defense sirketiBirim maliyeti 1 87M FY2017 Block IV 2M FY2022 Block V Uretildigi tarih 1983 gunumuzeOzelliklerUzunluk Guclendiricisiz 18 ft 3 in 5 56 m Guclendirici ile 20 ft 6 in 6 25 m Patlama mekanizmasi TLAM Blok III ten beri FMU 148 digerleri ise ozel uygulamalar icindirMotor Williams International F107 WR 402 turbofan TH dimer yakit kullanarak ve kati yakitli roket motor guclendiriciliKanat genisligi 8 ft 9 in 2 67 m Seyir irtifasi 98 164 ft 30 50 m yer seviyesinin ustundePlatform dikey firlatma sistemi VLS Torpido tupu Yuzey gemileri denizaltilar Tasiyici kurmali firlaticilar Denizden karaya denizaltidan karaya karadan karaya ve denizden denize farkli bir aktif radar gudum alt sistemi kullanilarak olmak uzere cesitli tipleri vardir Tomahawk fuzesi havadan karaya atilan AGM 86 ALCM CALM seyir fuzesi ile paralel gelistirildi Her iki fuzenin de bircok parcasi ortaktir Tomahawk ABD Donanmasi ile yapilan sozlesme ile Laurel Maryland yakinlarindaki Johns Hopkins Universitesi nin Uygulamali Fizik Laboratuvari nda James Walker tarafindan yonetilen projede tasarlandi ve onceleri 1970 lerde General Dynamics tarafindan uretildi Deniz ustu harp platformundan firlatilabilen orta ila uzun menzilli alcak irtifali fuze olmasi istenmisti ve cok cesitli harp basligi gudum ve ve menzil yetenekleriyle moduler bir tasarimi vardi Asil Tomahawk tasarimin tanitilmasindan bu yana geleneksel ve nukleer silahli havadan deniz altindan ve karadan firlatilan cesitler de dahil TLAM in en az alti cesidi ve bircok gelistirilmis modeli yapildi Ureticileri1992 1994 arasi McDonnell Douglas Corporation Tomahawk fuzelerinin tek tedarikcisiydi ve Block II ve Block III Tomahawk fuzelerini ve bircok Tomahawk i Block III ozelliklerine gore yeniden uretti 1994 yilinda Hughes Tomahawk fuzelerinin tek tedarikcisi olmak icin McDonnell Douglas Aerospace i geride birakti 2019 itibariyla hizmetteki tek model Raytheon Missiles amp Defense firmasi tarafindan uretilen ve nukleer olmayip denizden atilan modeldi MaliyetiTomahawk fuzesinin Birim maliyeti 1 4 milyon dolardir Halen gelistirilen Taktik Tomahawk fuzesinin 500 bin dolara mal olacagi aciklanmistir Firlatma sistemleriHer fuze nakliye ve depolamada kendisini koruyan ve firlatma borusu gorevi yapan basincli metal bir kapta depolanir ve firlatilir Bu kaplar uzerine kurulan Zirhli Kutu Firlatici larda ABL raflara yerlestirildi ve dort yeniden etkinlestirilen Iowa sinifi savas gemileri USS Iowa USS New Jersey USS Missouri ve USS Wisconsin BB 64 6 e yerlestirildi ABL ler ayrica sekiz sclass Spruance destroyer dort sclass Virginia kruvazer ve nukleer kruvazor USS Long Beach CGN 9 6 uzerine kuruldu Bu kaplar ayrica diger su ustu gemilerinde dikey firlatma sistemlerinde VLS daha sonraki Los Angeles sinifi denizalti ve sclass Virginia denizalti kapsul firlatma sistemlerinde CLS ve denizaltilarin torpido tuplerinde bulunur Tum ABL donanimli gemiler hizmet disi birakilmistir Denizaltindan firlatilan fuzeler icin UGM 109 lar olarak adlandirilir gaz basinciyla dikey olarak VLS araciligiyla veya su darbesiyle yatay olarak torpido tupu araciligiyla firlatildiktan sonra bir kati yakit guclendirici fuzeyi itmek ve sudan cikarmak icin ateslenir Ucus gerceklestikten sonra fuzenin kanatlari kalkmak icin acilir hava kepcesi aciga cikar ve turbofan motoru seyir ucusu icin kullanilir Su uzerinde Tomahawk onceden ayarlanmis bir rotayi izlemek icin atalet kilavuzlugu veya GPS kullanir karadayken fuzenin gudum sistemi arazi kontur eslestirmesi TERCOM tarafindan desteklenir Terminal kilavuzu Dijital Manzara Eslestirme Alani Korelasyonu DSMAC sistemi veya GPS tarafindan saglanir ve yaklasik 10 metrelik bir dairesel hata olasi uretilir Tomahawk Silah Sistemi fuze Tiyatro Gorev Planlama Merkezi TMPC Suda Planlama Sistemi ve Tomahawk Silah Kontrol Sistemi yuzey gemilerinde veya Savas Kontrol Sisteminden denizaltilar icin olusur Navigasyon yontemiTomahawk fuzeleri alcak irtifadan yeryuzune paralel hareket ucar engellerin cevresinden dolanir ve radara yakalanmazlar Tomahawk fuzesinde Uc kademeli gudum sistemi vardir Fuze ilk asamada belirli bir bolgeye ataletsel seyrusefer gudumu ile yaklasir Bu gudum sistemi deniz ya da col gibi belirsiz ya da degisken cografi alanlardan yapilan atislarda onemlidir Ara asamada Tomahawk yeryuzu referansli gudum TERCOM ile uzerinden gectigi bolgedeki cografi yuksekligi bellegindeki bilgi ile karsilastirarak seyreder Son asamada ise Tomahawk ulastigi noktadaki hedef goruntuyu hafizasindaki dijital resimlerle karsilastirarak hedefini bulur DSMAC Yeni nesil BLOK III fuzelere Kuresel Konumlandirma Sistemi GPS ile hedefe yonelme yetenegi de kazandirildi Kutlesi ve hiziFirlatma motoru ile birlikte kutlesi 1440 kg dir Firlatma motoru haric kutlesi 1190 kg dir Menzili 600 deniz mili gt 1100 km dir Ortalama ucus hizi ise 880 km saat tir Harp basliklari1000 libre 450 kg agirliginda Tomahawk fuzelerinde su harp basliklari vardir Delici nufuz edici Bullpup C tipi fuzelerde Bombacikli D tipi fuzelerde 200 kt gucunde W 80 nukleer baslik A tipi fuzelerde WDU 36 harp basligiKullanildigi savaslarTomahawk ilk defa 1991 yilinda Korfez Savasi nda kullanildi ABD Deniz Kuvvetleri nin yaptigi atislarda 297 firlatma gorevi verilmis atis icin yuklenen fuzelerin 7 si teknik sorunlar sebebiyle firlaticiyi terk edemedi Atilan 290 fuzenin 242 si hedefi vurdu 1993 1996 1998 ve 2003 yillarinda da Irak a karsi kullanilan Tomahawk fuzeleri Sirp Cumhuriyeti ne 1995 Kararli Guc Harekati Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ne 1999 Muttefik Gucu Harekati Afganistan a 2001 Sonsuz Ozgurluk Harekati ve 2017 de Suriye Humus sehrindeki Saryat Hava Ussu ne yonelik bombardimanlarda da kullanildi Tomahawk en son ABD Donanmasinca Suriye ye yonelik 2018 fuze saldirilarinda Suriye kimyasal silah tesislerini hedef alan 66 fuze firlatildiginda kullanildi Kullanicilari2016 yilinda ABD Savunma Bakanligi 202 3 milyon dolara 149 Tomahawk Block IV fuzesi satin aldi ABD disinda sadece Ingiltere ye satisi yapildi Kaynakca US Navy set to receive latest version of the Tomahawk missile 17 Mart 2021 The Army Plans to Fire Its Version of the Navy s SM 6 Missile from This Launcher 8 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Australia to Buy Tomahawk Cruise Missiles Will Get at Least Eight Nuclear Submarines 10 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Canada s New Frigate Will be Brimming with Missiles 13 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 a b United States Department Of Defense Fiscal Year 2017 Budget Request Program Acquisition Cost By Weapon System pdf Office Of The Under Secretary Of Defense Comptroller Chief Financial Officer January 2016 s 63 1 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Anti Ship Missiles Top Marines 2 95B Fiscal Year 2022 Wishlist 2 Haziran 2021 10 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Tomahawk cruise missiles proved to be difficult targets for Russian electronic warfare systems 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Navyrecognition com 18 April 2017 Schlueter Jim 9 Mart 1993 Basin aciklamasi St Louis McDonnell Douglas Aerospace PRNewswire 11 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2019 Kristensen Hans 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2021 GAO October 1997 Test and evaluation impact of DOD DIANE Publishing ISBN 978 1428979291 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Agustos 2013 AGM 109 BGM 109 Tomahawk Forecast International January 2007 15 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2019 Arsivlenmis kopya 11 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2017 www raytheon com 18 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2020 Fuze ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz