Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
François-Dominique Toussaint L'Ouverture (20 Mayıs 1743 – 7 Nisan 1803) Haiti Devriminde yer almış Haitili devrimci önder ve yönetici. Fransız sömürgesi olan 'de köle olarak doğar. Adadaki Fransız sömürgecilere karşı siyahi kölelerin ayaklanmasına önderlik ederek başarı kazanır. Ülkede köleliği kaldırır, Fransız yönetimini adadan kovar ve Haiti’nin bağımsızlığını ilan eder. Hispanyola adasının diğer kısmındaki İngiltere hakimiyetindeki Santo Domingo’yu da ele geçirerek buradaki köleleri de özgürlüklerine kavuşturur. Haiti tarihindeki ilk anayasayı yazar.
Haiti Devrimini izleyen 1800-1802 yılları arasında L’Ouverture, Haiti’nin iç savaştan ötürü yıkıma uğramış olan ekonomisini yeniden ayağa kaldırmaya çalışır ve özellikle ABD ve İngiltere ile ticari bağlar kurmaya çalışır. İktidarı sırasında adadaki yerli köle halk özgürlüğe kısa bir süre sahip olsa da L’Ouverture’in sürgünde ölmesinden sonra iktidara gelen despotik yönetimler kazanılan hakları geriletecektir.
Kökenleri ve gençliği
Büyük dedesi olan Gaou-Guinou, bugün Afrika kıtasındaki Benin sınırları içinde kalan bölgenin yerlisidir. Babası Hippolyte Gaou, köle tacirleri tarafından yakalanarak Hispanyola adasında satılmak üzere Latin Amerika’ya gönderilmiştir. Buradaki Breda Kontunun çiftliğinde çalışmaya başlar. Bu dönemde oğlu Toussaint dünyaya gelir. Çiftlik sahibi Baillon de Libertat insancıl birisi olduğu için Toussaint’ın okuma yazma öğrenmesini sağlayarak onu özel arabacısı yapar. Eğitimli ve kabiliyetli birisi olarak öne çıkar ve kısa sürede çiftlik işlerinde yetkinlik kazanır. Suzanne isimli eşinden Isaac ve Placide isimli iki oğlu olur. 1776 yılında 33 yaşındayken özgürlüğüne kavuşur. Fransız sömürge kayıtlarına göre kahve ekimi yapılan orta büyüklükte bir toprak parçası ve 13 köle satın alarak üretim yapmaya başlar.
Fransız Devrimi etkisi
1789 yılında gerçekleşen Fransız Devriminin haberleri adaya 1790 yılıyla beraber ulaşır. Fransa'dan bölgeye gönderilen askerler, devrimin sloganı olan özgürlük, eşitlik ve kardeşlik sloganını adada uygulamaya sokmak ister. Adadaki kurulu düzenin aksine her ırktan ve renkten insanın özgür olmasını savunarak Fransa Ulusal Meclisi tarafından onaylanan İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisinin gereklerinin uygulanmasını talep ederler. Bu kölelik karşıtı fikirler özellikle köleler arasında hızla yayılsa da beyaz çiftlik sahiplerinin ayrıcalıklarını kaybetmeye niyetleri yoktur. Bu durum üzerine adada özellikle kuzey bölgelerinde büyük köle ayaklanmaları başlar.
Köle ayaklanmaları
Toussaint, zengin ve özgür siyah lider tarafından ve başarısız olan ayaklanmaya katılmaz. Ekim 1790'da başlayan ve siyahlara da oy hakkını savunan ayaklanma Fransız sömürge yönetimince acımasızca bastırılacaktır. 1791 yılı Ağustos ayında ise yeniden bir ayaklanma patlak verir. Toussaint kararsızdır. İsyancılar tarafından çiftliklerin yakılıp yıkılmasına ve insanların öldürülmesine karşıdır. Ayaklanmanın büyümesi üzerine eski beyaz sahibinin ailesini ve kendi ailesini güvenli bir bölgeye göndererek isyancıların kamplarına gider. 48 yaşında, otoritesi olan ve eğitimli birisi olduğu için isyancılar tarafından kabul edilir. Çiftliklere gizlice girerek buradaki köleleri ayaklanmaya teşvik etmeye başlar. İsyancılar arasında saygınlığı giderek artacak ve ayaklanmanın tartışılmaz lideri konumuna gelir. Ülkenin geleceğine dair kurguları 29 Ağustos 1793 günü ilan ettiği ünlü Turel Kampı Deklarasyonunda görülebilir. Gelecekte bağımsız olmasını öngördüğü ülkesinde tüm yurttaşların özgürlüklerinin korunabilmesi için askeri bir rejimi zorunlu görmektedir.
Bağımsızlığa doğru
21 Ocak 1793 günü Fransa kralı XVI. Louis'nin idam edilmesinden sonra İngiltere ve İspanya, Fransa'ya savaş ilan eder. Bu sırada adada hakimiyetini kurmak isteyen Toussaint Fransızlara karşı İspanyol ordusuyla işbirliği yapar. Ancak Eylül 1793'te adaya çıkartma yapan İngiliz Ordusu tüm dengeleri altüst eder. Bu dönemde Toussaint, soyadı olarak L'Ouverture adını kullanmaya başlar. Artık hatırı sayılır bir askerî güce komuta eden L'Ouverture 1794 yılında adadaki Fransız komutan General Laveaux ile görüşerek saf değiştirir ve Şubat 1794'te köleliği kaldıran Fransa Ulusal Meclisi saflarına geçtiğini belirtir. Adadaki İspanyollara saldırarak hakimiyetlerindeki kentleri ele geçirir, ilerleyen İngilizlere de saldırır. 1795 yılında başarılı komutanları Jean-Jacques Dessalines ve ile adanın çoğunda hakimiyeti Fransa adına ele geçirir. Haziran 1795'e gelindiğinde İngilizler iç bölgelerden atılarak sahile sürülmüş, İspanyollar ise yenilgiyi kabul ederek adayı terk etmiştir. Adanın denetimini elinde tutan L'Ouverture Mayıs 1797'de adadaki Fransız Cumhuriyeti Ordusunun komutanı ilan edilir. General Thomas Maitland komutasındaki İngiliz Ordusu, L'Ouverture egemenliğini kırmak için son bir saldırı düzenlese de başarısız olacak ve adaya ait limanların uluslararası ticarete açık kalacağının garanti edilmesi üzerine adayı Ekim 1798'de terk edecektir. Bu dönemden sonra L'Ouverture adada kendi otoritesini benimsemeyen diğer siyahi kuvvetleri denetimi altına almakla uğraşır. 1801 yılına gelindiğinde Toussaint L'Ouverture adanın tartışmasız hakimidir. Kölelik kaldırılmış ve yeni anayasa ilan edilmiştir.
İktidarda Napolyon'a karşı
İktidardaki L'Ouverture kendisini ömür boyu yönetici yapan anayasanın diğer bir maddesinde de devletin dini olarak Katolikliğin kabul edildiğini belirtir. İktidarda herhangi bir beyaz Fransız bulunmamasına rağmen Fransa'da iktidarda bulunan Napolyon Bonapart'dan çekinen L'Ouverture kendisine olan bağlılığını belirtecektir. Napolyon ise L'Ouverture'ün konumunu tanımakla birlikte eskiden ülke için çok kârlı bir işletmeler diyarı olan adanın yeniden eski haline dönmesini istemekte ve kölelerin bağımsız olması fikrini kabul etmemektedir. Bu düşüncelerle hareket eden Napolyon, köleliği yeniden tesis etmeyeceğine dair güvenceler vererek 1801 yılında adaya General Charles Leclerc komutasında güçlü bir Fransız Ordusu gönderir. 20 Ocak 1802'de karaya ayak basan Fransız Ordusu, L'Ouverture birlikleriyle savaşacak ve başarılar kazanacaktır. L'Ouverture ordusundaki genç ve başarılı subaylar olan Dessalines ve Chritophe'un da desteğini kaybedince 7 Mayıs 1802'de imzaladığı onurlu bir barış antlaşmasıyla ateşkesi kabul eder. Antlaşmanın koşulları uyarınca köleliğe dönüş olmayacaktır.
Sonu
Mağlup olan L'Ouverture Ennery'deki çiftliğinde ev hapsinde tutulur. Bir süre sonra General Leclerc L'Ouverture ve ailesini tutklayarak Fransa'ya yollar. 2 Temmuz 1802'de Fransa'ya varacak ve 25 Ağustos günü de hapse atılacaktır. Burada sürekli olarak sorgulanacak ve hapishanedeki kötü koşullar nedeniyle zatürreye yakalanacak ve 7 Nisan 1803'te hayatını kaybedecektir.
Geleneği
Haiti'nin doğuşu
Adada zafer kazanan General Leclerc, kendine verilen talimatların aksine siyahlardan oluşan orduyu silahlarından arındırmaz. Fransa'nın adanın bazı bölgelerinde köleliği yeniden zorunlu kılan bazı uygulamalarının duyulması üzerine Fransa saflarına geçmiş olan siyah subay ve askerler ayaklanacak ve yeniden kanlı bir savaş başlayacaktır. Leclerc siyah halka karşı sömürge dönemindeki gibi şiddetli saldırılarda bulunacak ve katliamlara girişecektir. Ancak Fransız Ordusu 18 Kasım 1803 günü 'nde Dessalines komutasındaki Haiti Ordusuna mağlup olacaktır. Dessalines 1 Ocak 1804 günü Haiti'nin bağımsızlığını ilan edecektir.
Etkileri
Toussaint L'Ouverture kölelerin ayaklanmasının tarihte ilk kez başarıya ulaşmasında çok önemli bir rol oynanmıştır. Avrupalıların sömürge boyunduruğunu atan dünyadaki ilk ülke Haiti olur. L'Ouverture bu bağımsızlık mücadelesi boyunca üç imparatorluk ile savaşmış ve yenmiştir. Haiti Devriminin başarısının tüm dünyada çok geniş yankısı olmuş ve köleliğin dünyada kaldırılmasında önemli bir adım olmuştur. Haiti ayrıca Amerika kıtasındaki ikinci bağımsız ülke olmuştur. Yakalanmasından sonra L'Ouverture'ün Fransızlara söylediği sözler çok çarpıcıdır:
| “ | Beni esir ederek ülkemdeki özgürlük ağacının sadece gövdesini kesmiş oluyorsunuz. Bu ağacın kökleri çok derindedir ve kesinlikle buradan yeni filizler çok daha kuvvetli şekilde fışkıracaktır. | „ |
— L'Ouverture | ||
Popüler sanata ve hayata etkileri
- İngiliz şair William Wordsworth Ocak 1803'te Toussaint L'Ouverture'e adlı bir sone yazar.
- Fransız yazar, şair ve devlet adamı Alphonse de Lamartine 1850 yılında onun adına bir oyun yazar.
- 1936 yılında Trinidadlı tarihçi C.L.R. James Siyah Jakobenler isimli bir oyun yazar. Aynı eser 1938 yılında kitap olarak da basılır.
- 1969 yılında çekilen ve başrolde Marlon Brando'nun yer aldığı İsyan adlı film Haiti Devrimi sürecini konu almaktadır. L'Ouverture rolünde oyuncu geçmişi olmayan Evaristo Marquez oynayacaktır.
- Santana'nın 1971 yılındaki Santana III adlı albümünde Tousaint L'Ouverture'e adanmış bir şarkı vardır.
- Wyclef Jean, 2009 yılında çıkardığı From the Hut, To the Projects, To the Mansion albümünde Toussaint L'Ouverture'ün Haiti'deki hayata etkisini ele almıştır.
- Haiti'nin başkenti Port-au-Prince'de onun adının verildiği bir havaalanı bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Aristide, Jean Bertrand, Toussaint L'Ouverture, The Haitian Revolution, Verso, 2008 (İngilizce)
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Toussaint L'Ouverture ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Anayasa metni 22 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Louverture Project, 13 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Anayasa metni 4 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., marxist.org, 13 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Şehrin günümüzdeki adı Cap-Haïtien’dir.
- ^ Toussaint L'Ouverture 17 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. maddesinin İspanyolcasından, 13 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Trouillot, Michel-Rolph, Haiti: State Against Nation, New York, Monthly Review Press, 1990, s.43
- ^ Adının Fransızcadan çevirisi yeniden dirilen tüm azizler anlamındadır.
- ^ İspanya, Fransa ve İngiltere
- ^ Abbott, Elizabeth (1988), Haiti: An insider's history of the rise and fall of the Duvaliers, Simon & Schuster, s.viii
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Francois Dominique Toussaint L Ouverture 20 Mayis 1743 7 Nisan 1803 Haiti Devriminde yer almis Haitili devrimci onder ve yonetici Fransiz somurgesi olan de kole olarak dogar Adadaki Fransiz somurgecilere karsi siyahi kolelerin ayaklanmasina onderlik ederek basari kazanir Ulkede koleligi kaldirir Fransiz yonetimini adadan kovar ve Haiti nin bagimsizligini ilan eder Hispanyola adasinin diger kismindaki Ingiltere hakimiyetindeki Santo Domingo yu da ele gecirerek buradaki koleleri de ozgurluklerine kavusturur Haiti tarihindeki ilk anayasayi yazar Toussaint L Ouverture Haiti Devrimini izleyen 1800 1802 yillari arasinda L Ouverture Haiti nin ic savastan oturu yikima ugramis olan ekonomisini yeniden ayaga kaldirmaya calisir ve ozellikle ABD ve Ingiltere ile ticari baglar kurmaya calisir Iktidari sirasinda adadaki yerli kole halk ozgurluge kisa bir sure sahip olsa da L Ouverture in surgunde olmesinden sonra iktidara gelen despotik yonetimler kazanilan haklari geriletecektir Kokenleri ve gencligiBuyuk dedesi olan Gaou Guinou bugun Afrika kitasindaki Benin sinirlari icinde kalan bolgenin yerlisidir Babasi Hippolyte Gaou kole tacirleri tarafindan yakalanarak Hispanyola adasinda satilmak uzere Latin Amerika ya gonderilmistir Buradaki Breda Kontunun ciftliginde calismaya baslar Bu donemde oglu Toussaint dunyaya gelir Ciftlik sahibi Baillon de Libertat insancil birisi oldugu icin Toussaint in okuma yazma ogrenmesini saglayarak onu ozel arabacisi yapar Egitimli ve kabiliyetli birisi olarak one cikar ve kisa surede ciftlik islerinde yetkinlik kazanir Suzanne isimli esinden Isaac ve Placide isimli iki oglu olur 1776 yilinda 33 yasindayken ozgurlugune kavusur Fransiz somurge kayitlarina gore kahve ekimi yapilan orta buyuklukte bir toprak parcasi ve 13 kole satin alarak uretim yapmaya baslar Fransiz Devrimi etkisi1789 yilinda gerceklesen Fransiz Devriminin haberleri adaya 1790 yiliyla beraber ulasir Fransa dan bolgeye gonderilen askerler devrimin slogani olan ozgurluk esitlik ve kardeslik sloganini adada uygulamaya sokmak ister Adadaki kurulu duzenin aksine her irktan ve renkten insanin ozgur olmasini savunarak Fransa Ulusal Meclisi tarafindan onaylanan Insan ve Yurttas Haklari Bildirisinin gereklerinin uygulanmasini talep ederler Bu kolelik karsiti fikirler ozellikle koleler arasinda hizla yayilsa da beyaz ciftlik sahiplerinin ayricaliklarini kaybetmeye niyetleri yoktur Bu durum uzerine adada ozellikle kuzey bolgelerinde buyuk kole ayaklanmalari baslar Kole ayaklanmalariToussaint zengin ve ozgur siyah lider tarafindan ve basarisiz olan ayaklanmaya katilmaz Ekim 1790 da baslayan ve siyahlara da oy hakkini savunan ayaklanma Fransiz somurge yonetimince acimasizca bastirilacaktir 1791 yili Agustos ayinda ise yeniden bir ayaklanma patlak verir Toussaint kararsizdir Isyancilar tarafindan ciftliklerin yakilip yikilmasina ve insanlarin oldurulmesine karsidir Ayaklanmanin buyumesi uzerine eski beyaz sahibinin ailesini ve kendi ailesini guvenli bir bolgeye gondererek isyancilarin kamplarina gider 48 yasinda otoritesi olan ve egitimli birisi oldugu icin isyancilar tarafindan kabul edilir Ciftliklere gizlice girerek buradaki koleleri ayaklanmaya tesvik etmeye baslar Isyancilar arasinda sayginligi giderek artacak ve ayaklanmanin tartisilmaz lideri konumuna gelir Ulkenin gelecegine dair kurgulari 29 Agustos 1793 gunu ilan ettigi unlu Turel Kampi Deklarasyonunda gorulebilir Gelecekte bagimsiz olmasini ongordugu ulkesinde tum yurttaslarin ozgurluklerinin korunabilmesi icin askeri bir rejimi zorunlu gormektedir Bagimsizliga dogruGeneral Maitland ve Toussaint L Ouverture ateskes gorusmeleri sirasinda 21 Ocak 1793 gunu Fransa krali XVI Louis nin idam edilmesinden sonra Ingiltere ve Ispanya Fransa ya savas ilan eder Bu sirada adada hakimiyetini kurmak isteyen Toussaint Fransizlara karsi Ispanyol ordusuyla isbirligi yapar Ancak Eylul 1793 te adaya cikartma yapan Ingiliz Ordusu tum dengeleri altust eder Bu donemde Toussaint soyadi olarak L Ouverture adini kullanmaya baslar Artik hatiri sayilir bir askeri guce komuta eden L Ouverture 1794 yilinda adadaki Fransiz komutan General Laveaux ile goruserek saf degistirir ve Subat 1794 te koleligi kaldiran Fransa Ulusal Meclisi saflarina gectigini belirtir Adadaki Ispanyollara saldirarak hakimiyetlerindeki kentleri ele gecirir ilerleyen Ingilizlere de saldirir 1795 yilinda basarili komutanlari Jean Jacques Dessalines ve ile adanin cogunda hakimiyeti Fransa adina ele gecirir Haziran 1795 e gelindiginde Ingilizler ic bolgelerden atilarak sahile surulmus Ispanyollar ise yenilgiyi kabul ederek adayi terk etmistir Adanin denetimini elinde tutan L Ouverture Mayis 1797 de adadaki Fransiz Cumhuriyeti Ordusunun komutani ilan edilir General Thomas Maitland komutasindaki Ingiliz Ordusu L Ouverture egemenligini kirmak icin son bir saldiri duzenlese de basarisiz olacak ve adaya ait limanlarin uluslararasi ticarete acik kalacaginin garanti edilmesi uzerine adayi Ekim 1798 de terk edecektir Bu donemden sonra L Ouverture adada kendi otoritesini benimsemeyen diger siyahi kuvvetleri denetimi altina almakla ugrasir 1801 yilina gelindiginde Toussaint L Ouverture adanin tartismasiz hakimidir Kolelik kaldirilmis ve yeni anayasa ilan edilmistir Iktidarda Napolyon a karsiIktidardaki L Ouverture kendisini omur boyu yonetici yapan anayasanin diger bir maddesinde de devletin dini olarak Katolikligin kabul edildigini belirtir Iktidarda herhangi bir beyaz Fransiz bulunmamasina ragmen Fransa da iktidarda bulunan Napolyon Bonapart dan cekinen L Ouverture kendisine olan bagliligini belirtecektir Napolyon ise L Ouverture un konumunu tanimakla birlikte eskiden ulke icin cok karli bir isletmeler diyari olan adanin yeniden eski haline donmesini istemekte ve kolelerin bagimsiz olmasi fikrini kabul etmemektedir Bu dusuncelerle hareket eden Napolyon koleligi yeniden tesis etmeyecegine dair guvenceler vererek 1801 yilinda adaya General Charles Leclerc komutasinda guclu bir Fransiz Ordusu gonderir 20 Ocak 1802 de karaya ayak basan Fransiz Ordusu L Ouverture birlikleriyle savasacak ve basarilar kazanacaktir L Ouverture ordusundaki genc ve basarili subaylar olan Dessalines ve Chritophe un da destegini kaybedince 7 Mayis 1802 de imzaladigi onurlu bir baris antlasmasiyla ateskesi kabul eder Antlasmanin kosullari uyarinca kolelige donus olmayacaktir SonuMaglup olan L Ouverture Ennery deki ciftliginde ev hapsinde tutulur Bir sure sonra General Leclerc L Ouverture ve ailesini tutklayarak Fransa ya yollar 2 Temmuz 1802 de Fransa ya varacak ve 25 Agustos gunu de hapse atilacaktir Burada surekli olarak sorgulanacak ve hapishanedeki kotu kosullar nedeniyle zaturreye yakalanacak ve 7 Nisan 1803 te hayatini kaybedecektir GelenegiHaiti nin dogusu Adada zafer kazanan General Leclerc kendine verilen talimatlarin aksine siyahlardan olusan orduyu silahlarindan arindirmaz Fransa nin adanin bazi bolgelerinde koleligi yeniden zorunlu kilan bazi uygulamalarinin duyulmasi uzerine Fransa saflarina gecmis olan siyah subay ve askerler ayaklanacak ve yeniden kanli bir savas baslayacaktir Leclerc siyah halka karsi somurge donemindeki gibi siddetli saldirilarda bulunacak ve katliamlara girisecektir Ancak Fransiz Ordusu 18 Kasim 1803 gunu nde Dessalines komutasindaki Haiti Ordusuna maglup olacaktir Dessalines 1 Ocak 1804 gunu Haiti nin bagimsizligini ilan edecektir Etkileri Toussaint L Ouverture kolelerin ayaklanmasinin tarihte ilk kez basariya ulasmasinda cok onemli bir rol oynanmistir Avrupalilarin somurge boyundurugunu atan dunyadaki ilk ulke Haiti olur L Ouverture bu bagimsizlik mucadelesi boyunca uc imparatorluk ile savasmis ve yenmistir Haiti Devriminin basarisinin tum dunyada cok genis yankisi olmus ve koleligin dunyada kaldirilmasinda onemli bir adim olmustur Haiti ayrica Amerika kitasindaki ikinci bagimsiz ulke olmustur Yakalanmasindan sonra L Ouverture un Fransizlara soyledigi sozler cok carpicidir Beni esir ederek ulkemdeki ozgurluk agacinin sadece govdesini kesmis oluyorsunuz Bu agacin kokleri cok derindedir ve kesinlikle buradan yeni filizler cok daha kuvvetli sekilde fiskiracaktir L OuverturePopuler sanata ve hayata etkileri Ingiliz sair William Wordsworth Ocak 1803 te Toussaint L Ouverture e adli bir sone yazar Fransiz yazar sair ve devlet adami Alphonse de Lamartine 1850 yilinda onun adina bir oyun yazar 1936 yilinda Trinidadli tarihci C L R James Siyah Jakobenler isimli bir oyun yazar Ayni eser 1938 yilinda kitap olarak da basilir 1969 yilinda cekilen ve basrolde Marlon Brando nun yer aldigi Isyan adli film Haiti Devrimi surecini konu almaktadir L Ouverture rolunde oyuncu gecmisi olmayan Evaristo Marquez oynayacaktir Santana nin 1971 yilindaki Santana III adli albumunde Tousaint L Ouverture e adanmis bir sarki vardir Wyclef Jean 2009 yilinda cikardigi From the Hut To the Projects To the Mansion albumunde Toussaint L Ouverture un Haiti deki hayata etkisini ele almistir Haiti nin baskenti Port au Prince de onun adinin verildigi bir havaalani bulunmaktadir Ayrica bakinizAlexandre PetionKonuyla ilgili yazilan eserlerAristide Jean Bertrand Toussaint L Ouverture The Haitian Revolution Verso 2008 Ingilizce KaynakcaWikimedia Commons ta Toussaint L Ouverture ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Anayasa metni 22 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Louverture Project 13 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Anayasa metni 4 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde marxist org 13 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Sehrin gunumuzdeki adi Cap Haitien dir Toussaint L Ouverture 17 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi maddesinin Ispanyolcasindan 13 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Trouillot Michel Rolph Haiti State Against Nation New York Monthly Review Press 1990 s 43 Adinin Fransizcadan cevirisi yeniden dirilen tum azizler anlamindadir Ispanya Fransa ve Ingiltere Abbott Elizabeth 1988 Haiti An insider s history of the rise and fall of the Duvaliers Simon amp Schuster s viii