Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ubıhlar (Ubıhça: Твахы, Twaxı; Çerkesçe: Убыххэр, Wubıxxer; Rusça: Убы́хи, Ubıhi) ya da Vubıhlar, Çerkes boylarından birisidir. Dilleri Ubıhça, bu dili konuşan son kişinin 1992 yılında ölmesiyle yok olmuştur.
 Ubıhlar tarafından da kullanılan Çerkes bayrağındaki yıldızlardan biri Ubıh bölgesini temsil eder | |
  Hacı Karandıqo Berzeg ve Soçi vadisinde Wubıh ve Abhaz liderleri, 1841 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Tarih
Ubıhlar, Kuzey Kafkasya’nın batı ucunda yerleşik bir Çerkes halkıydı. Soçi Procopius, De Bello Gotico’da (Gotik Savaşı) βροῦχοι (Brouçoi) olarak adlandırdığı halkın Ubıhların ataları olduğu sanılır. Ubıhlar yarı göçebe olarak yaşıyorlardı. Sünni Müslüman olan Ubıhlar, bugünkü Soçi civarında Rus birliklerine yenilerek 1864 yılında bütün bir nüfus olarak Osmanlı topraklarına göç ettiler. Çoğunluğu Türkiye’de, Sakarya'nın Sapanca yöresine ve Balıkesir ilinin Manyas ilçesine yerleşti. Bu nüfusun önemli bölümü, aynı tarihlerde göçle gelen diğer Çerkes boyları ile karışmıştır.
İlk göç eden Ubıhların çocuklarından biri Abdülmecid'in eşi ve II. Abdülhamid'in manevi annesi olan Rahime Piristû Valide Sultan'dır. Göç eden Ubıhların bir sonraki nesil çocuklarından birisi de II. Abdülhamid'in eşlerinden Kadın Efendi'dir.
Din
Kuzey Kafkasya’nın batı ucunda yerleşik olan Ubıhlar, komşuları Abhaz ve diğer Çerkesler gibi paganik bir halktı. Bölge erken dönem Hristiyanlıkla tanışmıştır. Osmanlıların bölgeyi fethiyle İslam diniyle tanıştılar ve Sünniliği benimsediler. Daha önceki dönemlerde pagandırlar.
Dil
Ubıhça, Kafkas dillerinin Kuzeybatı Kafkas dilleri öbeğine bağlı, Çerkesce ile akraba bir dildir. Ubıhların göçüyle birlikte, Kafkasya’da bu dili konuşan hiç kimse kalmadı. Türkiye’ye yerleşen Ubıhlar da, yazılı olmayan bu dili zamanla unuttular. Tevfik Esenç adlı kişi Ubıhçayı konuşan son kişiydi ve Ubıhçanın grameri ve sözlüğü çalışmalarında ünlü Fransız bilim insanı Georges Dumézil ile birlikte çalıştı. Tevfik Esenç’in (1904 – 7 Ekim 1992) ölümüyle Ubıhça ölü dillerden biri hâline geldi.
Nüfus
Rusya’da 1897 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından iki yıl önce "Rus İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesi" başlığıyla bir ön çalışma yapılmış. 1895 yılında Petersburg’ta yayınlanan bu listede Rusya halklarının değişik yayınlarda yer alan ve farklı yıllara ait nüfus bilgileri derlenerek dilleri, dini inançları ve yaşadıkları bölgeyle ilgili kısa bilgiler verilmiştir. Buna göre Ubıhların (Убыхи) 1867 yılındaki nüfusu 25.000 kişidir.
Kafkasya’dan göç eden Ubıhların sayısı tam olarak bilinmemektedir. Türkiye’ye göç edip yerleşen Ubıhların kısa zamanda Abhazlar ve diğer Çerkeslere karışmaları nedeniyle de sayılarını tahmin etmek mümkün olmamıştır. Günümüzde Manyas ilçesinin köylerinde ve Kahramanmaraş'ın Göksun ilçesi Büyükçamurlu köyünde, İzmit'in Maşukiye köyünde, Sakarya'nın Sapanca ilçesi Kırkpınar ve Yanık köylerinde, Andırın ilçesi Akifiye köyünde, Samsun'un Kavak ilçesinin Karapınar, Germiyan, Doruk, Kapuhayat, Karlı, Sıralı ve Bükceğiz köylerinde ve Terme ilçesinde yaşayan Ubıhların dışında Ürdün’de de az sayıda Ubıh yaşamaktadır. Balıkesir Merkez'e bağlı Boğazköy de Ubıhlar tarafından kurulmuştur. Balıkesir'in Gönen ilçesinin çınarlı köyünde ve Samsun ili Vezirköprü, Alaçam, Kavak ilçesinde Kapuhayat, Doruk köylerinde ve Asarcık ilçelerinde de Ubıhlar yaşamaktadır. Ordu ili Ünye ilçesinin Döşemedibi mahallesi Cevizdere köyü Ubıhlar tarafından kurulmuş ve göç almış yerleşkelerdir. Günümüzde dillerini unutmayanlar Abhazca ve Çerkesce konuşmaktadırlar.
Bagrat Şinkuba’nın Son Ubıh adlı romanı ve İsmet Arasan’ın Son Sesler adlı belgesel filmi , Ubıhları konu alır.
Kaynakça
- ^ “Алфавитный список народов, обитающих в Российской Империи” 21 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Демоскоп Weekly, № 187 - 188, 24 января - 6 февраля 2005 ve buradan alınma olarak: Papşu, Murat. Rusya İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesinde Kafkasyalılar 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ubihlar Ubihca Tvahy Twaxi Cerkesce Ubyhher Wubixxer Rusca Uby hi Ubihi ya da Vubihlar Cerkes boylarindan birisidir Dilleri Ubihca bu dili konusan son kisinin 1992 yilinda olmesiyle yok olmustur UbihlarUbihlar tarafindan da kullanilan Cerkes bayragindaki yildizlardan biri Ubih bolgesini temsil ederHaci Karandiqo Berzeg ve Soci vadisinde Wubih ve Abhaz liderleri 1841Onemli nufusa sahip bolgelerDillerUbihca olu dil Turkce ve HakuccaDinIslamTarihUbihlar Kuzey Kafkasya nin bati ucunda yerlesik bir Cerkes halkiydi Soci Procopius De Bello Gotico da Gotik Savasi broῦxoi Broucoi olarak adlandirdigi halkin Ubihlarin atalari oldugu sanilir Ubihlar yari gocebe olarak yasiyorlardi Sunni Musluman olan Ubihlar bugunku Soci civarinda Rus birliklerine yenilerek 1864 yilinda butun bir nufus olarak Osmanli topraklarina goc ettiler Cogunlugu Turkiye de Sakarya nin Sapanca yoresine ve Balikesir ilinin Manyas ilcesine yerlesti Bu nufusun onemli bolumu ayni tarihlerde gocle gelen diger Cerkes boylari ile karismistir Ilk goc eden Ubihlarin cocuklarindan biri Abdulmecid in esi ve II Abdulhamid in manevi annesi olan Rahime Piristu Valide Sultan dir Goc eden Ubihlarin bir sonraki nesil cocuklarindan birisi de II Abdulhamid in eslerinden Kadin Efendi dir DinKuzey Kafkasya nin bati ucunda yerlesik olan Ubihlar komsulari Abhaz ve diger Cerkesler gibi paganik bir halkti Bolge erken donem Hristiyanlikla tanismistir Osmanlilarin bolgeyi fethiyle Islam diniyle tanistilar ve Sunniligi benimsediler Daha onceki donemlerde pagandirlar DilUbihca Kafkas dillerinin Kuzeybati Kafkas dilleri obegine bagli Cerkesce ile akraba bir dildir Ubihlarin gocuyle birlikte Kafkasya da bu dili konusan hic kimse kalmadi Turkiye ye yerlesen Ubihlar da yazili olmayan bu dili zamanla unuttular Tevfik Esenc adli kisi Ubihcayi konusan son kisiydi ve Ubihcanin grameri ve sozlugu calismalarinda unlu Fransiz bilim insani Georges Dumezil ile birlikte calisti Tevfik Esenc in 1904 7 Ekim 1992 olumuyle Ubihca olu dillerden biri haline geldi NufusRusya da 1897 yilinda yapilan ilk genel nufus sayimindan iki yil once Rus Imparatorlugu nda Yasayan Halklarin Alfabetik Listesi basligiyla bir on calisma yapilmis 1895 yilinda Petersburg ta yayinlanan bu listede Rusya halklarinin degisik yayinlarda yer alan ve farkli yillara ait nufus bilgileri derlenerek dilleri dini inanclari ve yasadiklari bolgeyle ilgili kisa bilgiler verilmistir Buna gore Ubihlarin Ubyhi 1867 yilindaki nufusu 25 000 kisidir Kafkasya dan goc eden Ubihlarin sayisi tam olarak bilinmemektedir Turkiye ye goc edip yerlesen Ubihlarin kisa zamanda Abhazlar ve diger Cerkeslere karismalari nedeniyle de sayilarini tahmin etmek mumkun olmamistir Gunumuzde Manyas ilcesinin koylerinde ve Kahramanmaras in Goksun ilcesi Buyukcamurlu koyunde Izmit in Masukiye koyunde Sakarya nin Sapanca ilcesi Kirkpinar ve Yanik koylerinde Andirin ilcesi Akifiye koyunde Samsun un Kavak ilcesinin Karapinar Germiyan Doruk Kapuhayat Karli Sirali ve Bukcegiz koylerinde ve Terme ilcesinde yasayan Ubihlarin disinda Urdun de de az sayida Ubih yasamaktadir Balikesir Merkez e bagli Bogazkoy de Ubihlar tarafindan kurulmustur Balikesir in Gonen ilcesinin cinarli koyunde ve Samsun ili Vezirkopru Alacam Kavak ilcesinde Kapuhayat Doruk koylerinde ve Asarcik ilcelerinde de Ubihlar yasamaktadir Ordu ili Unye ilcesinin Dosemedibi mahallesi Cevizdere koyu Ubihlar tarafindan kurulmus ve goc almis yerleskelerdir Gunumuzde dillerini unutmayanlar Abhazca ve Cerkesce konusmaktadirlar Bagrat Sinkuba nin Son Ubih adli romani ve Ismet Arasan in Son Sesler adli belgesel filmi Ubihlari konu alir Kaynakca Alfavitnyj spisok narodov obitayushih v Rossijskoj Imperii 21 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Demoskop Weekly 187 188 24 yanvarya 6 fevralya 2005 ve buradan alinma olarak Papsu Murat Rusya Imparatorlugu nda Yasayan Halklarin Alfabetik Listesinde Kafkasyalilar 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde