Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ultra 1941 yılı Haziran ayı itibarıyla İngiliz askeri istihbaratı tarafından kullanılmaya başlayan terim. Terim düşman şifreli iletişiminin elde edilmesi ve kırılması sayesinde ele geçen çok önemli istihbaratın bütününü anlatır. Terim, o döneme kadar en önemli belgeler için kullanılmakta olan çok gizli gizlilik seviyesinin de ötesinde öneme sahip olan istihbaratın değerini anlatmak üzere en yüksek aşama anlamında kullanılan ultra kelimesinden türetilmiştir.
İstihbarat kaynakları
İstihbarat şifre makinaları tarafından şifrelenmiş radyo sinyalleri aracılığıyla elde ediliyordu. Müttefik Devletler bünyesinde toplanan bu türlü istihbarat İngiltere'deki Bletchley Park tesislerinde işleniyor ve değerlendiriliyordu. Nazi Almanyasının farklı kurumları farklı kombinasyonlarla olmakla beraber aynı Enigma makinesini kullanmaktaydı. Burada en karmaşık şifrelemeyi Abwehr (Alman askeri istihbaratı) kullanıyordu. Ele geçen sinyallerin çoğu Alman Hava Kuvvetleri Luftwaffe sinyaliydi. Enigma şifrelerini kırma çalışmaları II. Dünya Savaşından önce Polonya istihbaratı tarafından başlatılmış, savaştan hemen önce de eldeki her türlü bilgi İngiltere ve Fransa ile paylaşılmıştı. Bletchley Park bünyesindeki çalışan Alan Turing liderliğindeki ekip Enigma şifrelerini kırmıştır.
Dağıtım ve kullanım
Ultra bilgilerinin komutanlara iletilmesi MI6 ajanları tarafından gerçekleştiriliyordu. Çok hassas olan bilgilerin kaynağı gizli şekilde korunuyordu. Genelde binbaşı rütbesinde olan bu Özel İrtibat Subayları doğrudan cephe komutanına veya sadakati sınanmış kurmay heyet üyelerine iletilirdi. Genel usul, irtibat subayının istihbaratı fiziksel olarak komutana sunması, okunup tahlil edilmesini beklemesi ve geri alıp yok etmesi şeklinde olurdu.
Savaşa etkisi
Genellikle deşifre edilen mesajlar cephede komutanların stratejilerini etkileyecek düzeyde önemde olmaz. Deşifre edilen mesajın içeriğinin yanı sıra kim tarafından kime gönderildiği, nasıl gönderildiği gibi bilgilerle beraber savaşın genel akışı içinde yorumlanması gereklidir. Bletchley Park'daki bomba şifre kırıcı bilgisayarların öncülü olarak adlandırılan bomba makinaları sayesinde bir günde deşifre edilen mesaj sayısı binli rakamlarla ifade edilir hale geldi.
Ultra istihbaratı sayesinde önceden bilgisi alınan askerî harekâttan bazıları şunlardır:
- Elde edilen istihbarata göre Luftwaffe'nin 14 Kasım 1940 gecesi bombardıman yapacağı öğrenildi, ancak muhtemel hedeflerden olduğu öğrenilen Coventry'de önlemler istenildiği gibi alınamadı ve Blitz adı verilen bombardımanda kentin merkezinde büyük hasar yaşandı, 500'ün üzerinde sivil hayatını kaybetti.
- Ultra istihbaratı sayesinde Kraliyet Donanması 1941 yılı Mart ayında Akdeniz'deki İtalyan askeri varlığına Matapan Burnu Muharebesiyle önemli bir darbe vurmuştur.
- İstihbarat sayesinde Büyük Okyanusu geçmekte kullanılan askeri konvoylar Nazi U-botlarına karşı önceden önlem alabilmekteydi.
- General Bernard Montgomery Nazi Generalfeldmarschall Erwin Rommel'in Kuzey Afrika'daki her hareketine vakıf oluyor, buna göre strateji belirleyebiliyordu.
- 1943 yılı yaz aylarında Sicilya'nın işgal edildiği Husky Harekâtı öncesinde alınan istihbarat sayesinde adadaki Mihver Devlet asker sayıları ve mevkilerine dair çok önemli bilgiler edinilmiştir.
Savaşın ardından
İngiltere ve savaş sonrasında ortaya çıkan Soğuk Savaş dönemindeki müttefiki ABD Ultra konusunu gizli tutmuşlardır. Ultra çalışmalarına dair resmî açıklamalar 1974 yılında gelmiştir. Bu dönem boyunca özellikle istihbarat alanında çalışanlardan savaş dönemindeki faaliyetlerini çevrelerine açıklamamaları istenmiştir.
Özellikle Enigma şifrelerinin kırılmasına yönelik çalışmalar yapıldığı Fransız ve Polonyalı kaynaklar tarafından savaşın ardından yayınlanmıştır. Polonyalı askeri tarihli Wladyslaw Kozaczuk 1967 yılında kaleme aldığı Bitwa o tajemnice adlı eserde Enigma'nın İkinci Dünya Savaşından önce Polonya istihbaratı tarafından kırıldığını yazar. Daha sonra 1973 yılında yazdığı Enigma adlı kitapta Fransız istihbaratçı Gustave Bertrand da Ultra konusunu kamuoyuna açıklamıştır.
1970'li yıllarda bilgisayar teknolojisinin istihbarat alanında etkili şekilde kullanılmaya başlanmasıyla beraber mekanik şifre kırılması konusundaki bilgilerin kamuoyuyla paylaşılmasında bir sorun görülmemiş olacak, ilgili belgeler resmî olarak kamuoyuyla paylaşılmıştır.
Kaynakça
- ^ NSA Portalında ilgili makale 25 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 18 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ Coventry & Warwickshire tarihi 6 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 18 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ultra 1941 yili Haziran ayi itibariyla Ingiliz askeri istihbarati tarafindan kullanilmaya baslayan terim Terim dusman sifreli iletisiminin elde edilmesi ve kirilmasi sayesinde ele gecen cok onemli istihbaratin butununu anlatir Terim o doneme kadar en onemli belgeler icin kullanilmakta olan cok gizli gizlilik seviyesinin de otesinde oneme sahip olan istihbaratin degerini anlatmak uzere en yuksek asama anlaminda kullanilan ultra kelimesinden turetilmistir Desifre edilmis bir mesaji gosterir belgeIstihbarat kaynaklariIstihbarat sifre makinalari tarafindan sifrelenmis radyo sinyalleri araciligiyla elde ediliyordu Muttefik Devletler bunyesinde toplanan bu turlu istihbarat Ingiltere deki Bletchley Park tesislerinde isleniyor ve degerlendiriliyordu Nazi Almanyasinin farkli kurumlari farkli kombinasyonlarla olmakla beraber ayni Enigma makinesini kullanmaktaydi Burada en karmasik sifrelemeyi Abwehr Alman askeri istihbarati kullaniyordu Ele gecen sinyallerin cogu Alman Hava Kuvvetleri Luftwaffe sinyaliydi Enigma sifrelerini kirma calismalari II Dunya Savasindan once Polonya istihbarati tarafindan baslatilmis savastan hemen once de eldeki her turlu bilgi Ingiltere ve Fransa ile paylasilmisti Bletchley Park bunyesindeki calisan Alan Turing liderligindeki ekip Enigma sifrelerini kirmistir Dagitim ve kullanimUltra bilgilerinin komutanlara iletilmesi MI6 ajanlari tarafindan gerceklestiriliyordu Cok hassas olan bilgilerin kaynagi gizli sekilde korunuyordu Genelde binbasi rutbesinde olan bu Ozel Irtibat Subaylari dogrudan cephe komutanina veya sadakati sinanmis kurmay heyet uyelerine iletilirdi Genel usul irtibat subayinin istihbarati fiziksel olarak komutana sunmasi okunup tahlil edilmesini beklemesi ve geri alip yok etmesi seklinde olurdu Savasa etkisiGenellikle desifre edilen mesajlar cephede komutanlarin stratejilerini etkileyecek duzeyde onemde olmaz Desifre edilen mesajin iceriginin yani sira kim tarafindan kime gonderildigi nasil gonderildigi gibi bilgilerle beraber savasin genel akisi icinde yorumlanmasi gereklidir Bletchley Park daki bomba sifre kirici bilgisayarlarin onculu olarak adlandirilan bomba makinalari sayesinde bir gunde desifre edilen mesaj sayisi binli rakamlarla ifade edilir hale geldi Ultra istihbarati sayesinde onceden bilgisi alinan askeri harekattan bazilari sunlardir Elde edilen istihbarata gore Luftwaffe nin 14 Kasim 1940 gecesi bombardiman yapacagi ogrenildi ancak muhtemel hedeflerden oldugu ogrenilen Coventry de onlemler istenildigi gibi alinamadi ve Blitz adi verilen bombardimanda kentin merkezinde buyuk hasar yasandi 500 un uzerinde sivil hayatini kaybetti Ultra istihbarati sayesinde Kraliyet Donanmasi 1941 yili Mart ayinda Akdeniz deki Italyan askeri varligina Matapan Burnu Muharebesiyle onemli bir darbe vurmustur Istihbarat sayesinde Buyuk Okyanusu gecmekte kullanilan askeri konvoylar Nazi U botlarina karsi onceden onlem alabilmekteydi General Bernard Montgomery Nazi Generalfeldmarschall Erwin Rommel in Kuzey Afrika daki her hareketine vakif oluyor buna gore strateji belirleyebiliyordu 1943 yili yaz aylarinda Sicilya nin isgal edildigi Husky Harekati oncesinde alinan istihbarat sayesinde adadaki Mihver Devlet asker sayilari ve mevkilerine dair cok onemli bilgiler edinilmistir Savasin ardindanIngiltere ve savas sonrasinda ortaya cikan Soguk Savas donemindeki muttefiki ABD Ultra konusunu gizli tutmuslardir Ultra calismalarina dair resmi aciklamalar 1974 yilinda gelmistir Bu donem boyunca ozellikle istihbarat alaninda calisanlardan savas donemindeki faaliyetlerini cevrelerine aciklamamalari istenmistir Ozellikle Enigma sifrelerinin kirilmasina yonelik calismalar yapildigi Fransiz ve Polonyali kaynaklar tarafindan savasin ardindan yayinlanmistir Polonyali askeri tarihli Wladyslaw Kozaczuk 1967 yilinda kaleme aldigi Bitwa o tajemnice adli eserde Enigma nin Ikinci Dunya Savasindan once Polonya istihbarati tarafindan kirildigini yazar Daha sonra 1973 yilinda yazdigi Enigma adli kitapta Fransiz istihbaratci Gustave Bertrand da Ultra konusunu kamuoyuna aciklamistir 1970 li yillarda bilgisayar teknolojisinin istihbarat alaninda etkili sekilde kullanilmaya baslanmasiyla beraber mekanik sifre kirilmasi konusundaki bilgilerin kamuoyuyla paylasilmasinda bir sorun gorulmemis olacak ilgili belgeler resmi olarak kamuoyuyla paylasilmistir Kaynakca NSA Portalinda ilgili makale 25 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 18 Mayis 2020 tarihinde erisilmistir Coventry amp Warwickshire tarihi 6 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 18 Mayis 2020 tarihinde erisilmistirAyrica bakinizEnigma sifrelemesinin analizi