Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seçilim değeri (İngilizce: fitness), kimi Türkçe kaynaklarda "uyum başarısı" ya da "uyum gücü" olarak da geçmektedir, (genelde popülasyon genetiğinde w olarak ifade edilir) evrim kuramında önde gelen merkezi bir fikirdir. Hem genotipe göre, hem de fenotipe göre tanımlanabilir. Her iki durumda da, hayatta kalma ve üreme kabiliyetini açıklar ve belirgin genotip veya fenotipteki ortalama bir bireyin, bir sonraki neslin gen havuzuna yaptığı katkının ortalamasına eşittir. Eğer belirli bir geni etkileyen aleller arasında farklılıklar mevcutsa, o zaman alellerin frekansları da nesiller boyunca değişim gösterecektir; daha yüksek seçilim değerine sahip olan aleller, daha yaygın hale gelirler. İşte bu sürece, doğal seçilim denir.
Bir bireyin seçilim değeri, onun fenotipine bağlı olarak belirtilir. Fenotip, hem genler hem de çevre tarafından etkilendiği için, aynı genotipteki farklı bireylerin seçilim değerleri, eşit olmak zorunda olmayıp bireylerin yaşadıkları ortama bağlıdır. Ancak, genotipin seçilim değeri ortalama bir nitelik olduğundan, o genotipteki tüm bireylerin üretkenlik neticelerini yansıtır.
(İngilizce: inclusive fitness), bir bireydeki alelin, aynı aleli paylaşan diğer bireylerin de hayatta kalma ve/veya üremelerini teşvik edici yeteneği içeren ve bu bireylerin farklı alele sahip bireylere karşı tercih edildiği bireysel eğilimden farklılaşır. Toplam seçilim değerinin veya diğer adıyla kapsamlı uyumluluğun bir mekanizması da akraba seçilimidir.
Seçilim değeri doğal bir eğilim
Seçilim değeri, genellikle yavruların gerçek sayısından ziyade, bir eğilim ya da olasılık olarak tanımlanmaktadır. Örneğin ; Maynard Smith’e göre, "Seçilim değeri, bir bireyin değil, bir bireyler sınıfının özelliğidir – örneğin, belli bir lokus üzerindeki A aleli için homozigot. Bu nedenle, 'beklenen yavru sayısı', tek bir bireyin ürettiği sayı değil, ortalama olan sayıdır. Eğer havada asılı kalma genine sahip ilk bebeğe, bebek arabasındayken yıldırım çarpmış olsaydı; bu, yeni genotipin düşük bir seçilim değerine sahip olduğunu kanıtlamaz ama o çocuğun şanssız olduğu anlamına gelirdi. Eş değerli olarak, bir x dizisi fenotipine sahip bireyin seçilim değeri, s(x) olasılığıdır olup bu birey, bir sonraki neslin ebeveyn grubuna seçilmiş olarak dahil olacaktır".
Seçilim değerinin ölçülmesi
Genellikle, seçilim değerinin ölçülmesinde, yaygın olarak kullanılan iki ölçü türü vardır: mutlak seçilim değeri (İng: absolute fitness) ve göreceli seçilim değeri (İng: relative fitness).
Mutlak seçilim değeri
Bir genotipin mutlak seçilim değeri (
), o genotipteki bireylerin seçilimden sonraki ve önceki sayıları arasındaki oran olarak tanımlanır. Bu, tek bir nesil için hesaplanır ve mutlak sayılar ya da frekanslardan da hesaplanmış olabilir. Seçilim değeri 1.0'dan büyük olduğunda, genotipin frekansı artar; eğer oran 1.0'dan küçük ise, bu frekansın azalması anlamına gelir.
Genotipin mutlak seçilim değeri, ayrıca hayatta kalma oranları çarpımı fekondite doğurganlık ortalamasının verdiği sonuç olarak da hesaplanabilir.
Göreceli seçilim değeri
Göreceli seçilim değeri, belirgin genotipin hayatta kalan döllerinin ortalama sayısı ile bir nesil sonra rekabet eden genotiplerin hayatta kalan döllerinin ortalama sayısının karşılaştırması ile belirlenir. Örnek olarak; bir genotip w=1 olarak denkleştirilirse, diğer genotiplerin seçilim değeri de bu genotipe oranla hesaplanır. Göreceli seçilim değeri, bu nedenle, 0 da dahil olmak üzere, herhangi bir negatif olmayan değer alabilir.
tarafından tartılan ortalama seçim değeri ile her birinin bölünmesinde görülebileceği gibi, her iki konsept de birbiriyle ilişkilidir.
Seçilim değeri bir katsayı olduğu ve bir değişkenlik birçok defa çarpılabileceği için, biyologlar, (özellikle bilgisayarın olmadığı dönemlerde olduğu gibi) "log seçilim değeri" (İng: log fitness) ile çalışabilir. Seçilim değeri logaritmasını kullanılarak, her bir terim çarpılmak yerine toplanabilir.
Tarihçe
İngiliz toplum bilimci Herbert Spencer, 1851'de ilk yazdığı kitabı olan "" isimli çalışmasında, "en iyinin hayatta kalması" (İng: survival of the fittest) ifadesini ortaya koymuştur, (aslında belki de daha doğrusu, "en iyi uyum sağlayanın hayatta kalması" ifadesi olacaktı) ve daha sonra bunu, Charles Darwin'in doğal seçilim kavramını nitelemek için kullanmıştır.
İngiliz biyolog J.B.S. Haldane, onun 1924'te başlayan çalışması, "" (İng: A Mathematical Theory of Natural and Artificial Selection) isimli kitabı ile Darwinizm ve Mendel genetiğinin oluşturduğu modern evrimsel sentez açısından, seçilim değerini ve canlıların uyumluluğunu nitelendiren ilk kişi olmuştur.
Bir sonraki gelişme, İngiliz biyolog W.D. Hamilton’ın 1964'teki çalışması olan "" (İng: The Genetical Evolution of Social Behaviour) kitabında "" veya diğer adıyla kapsamlı uyumluluk kavramını (İng: inclusive fitness) ortaya atması ile oldu.
Seçilim değeri yüzeyi
- Ana madde:
(İng: fitness landscape), ilk defa Sewall Wright tarafından kavramsallaştırılmış olup yüksek boyutlu bir yüzey alanı gibi, seçilim değeri ve uyumluluğun görselleştirmenin bir yoludur. Burada yükseklik boyutu, seçilim değerine karşılık gelir ve diğer boyutlardan her biri ise, farklı bir genin alel kimliğini temsil eder.
Zirvedeki uç noktalar, olası en büyük yerel seçilim değerine denk gelir. Doğal seçilimin her zaman yokuş yukarı gittiği veya işlediği söylense de, doğal seçilim bunu ancak yerele özgü durumlarda yapabilir. Daha yüksek uç noktalara ulaşma yolundaki bir doğal seçilim, yüzeyi daha az uygun olan "vadilere" geri dönemez, çünkü bu durum, olası en büyük suboptimal yerel olasılığın stabil hale gelmesine neden olabilir.
Genetik ağırlık
(İng: genetic load), en formda olan ve en sağlıklı genotipin sabitleştiği varsayımsal bir popülasyona göre, bireyler popülasyonun seçim değerini ortalamasını ölçer.
Genetik ağırlık, zararlı genlerinden ötürü ölen ya da üreyemeyen sıradan bir bireyin olasılığıdır. 0 ile 1 arasında olup, ortalama ve sıradan bir bireyin en iyi bireyden aşağı olmasının ölçüsüdür.
Bir popülasyonda, her biri kendi karakteristik seçilim değerine sahip, belli sayıda genotip varsa, en yüksek seçilim değerine ve uyumluluğa sahip genotipe Wopt denir. Tüm popülasyonun ortalama uyum ve seçilim değeri, her bir genotipin seçilim değeri ile kendi frekansının çarpımıdır; işte buna ortalama seçilim değeri veya ortalama uyumluluk denir. V, seçilim değeri ortalamasının sembolüdür. Genetik ağırlığın (L) formülü şu şekildedir:
L = (Wopt-V)/(Wopt)
Eğer popülasyondaki tüm bireyler en uygun (İng: optimal) genotipe sahipse ; v = Wopt ve ağırlık 0'dır. Eğer biri hariç tümü 0 seçilim değerine sahipse, bu durumda v = 0'dır ve L=1 olur. Doğal seçilim eğilimi yakındaki zirvelere doğru iter ama en yüksek zirveyi görme eksikliği çeker.
Ayrıca bakınız
- Doğal seçilim
- (İng: Gene-centered view of evolution)
- (İng: Selection coefficient)
- (İng: Inclusive fitness)
- Üreme başarısı (İng: Reproductive success)
İlgili kitaplar
- Sober, E. (2001). The Two Faces of Fitness. In R. Singh, D. Paul, C. Krimbas, and J. Beatty (Eds.), Thinking about Evolution: Historical, Philosophical, and Political Perspectives. Cambridge University Press, pp. 309–321.
- Orr HA (Ağustos 2009). "Fitness and its role in evolutionary genetics". Nature Reviews Genetics. 10 (8). ss. 531-9. doi:10.1038/nrg2603. (PMC) 2753274 $2. (PMID) 19546856.
Kaynakça
- ^ Maynard-Smith, J. (1989) Evolutionary Genetics
- ^ Hartl, D. L. (1981) A Primer of Population Genetics
- ^ a b Ridley, Mark. "Evolution A-Z" 22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Genetic load. Blackwell Publishing. Retrieved April 17, 2011.
Dış bağlantılar
- Evrimi Anlamak22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sözlükçe: Seçilim değeri22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sayfa kategorisi Peki ya seçilim değeri?22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Evolution A-Z: Fitness26 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Stanford Encyclopedia of Philosophy entry6 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Secilim degeri Ingilizce fitness kimi Turkce kaynaklarda uyum basarisi ya da uyum gucu olarak da gecmektedir genelde populasyon genetiginde w olarak ifade edilir evrim kuraminda onde gelen merkezi bir fikirdir Hem genotipe gore hem de fenotipe gore tanimlanabilir Her iki durumda da hayatta kalma ve ureme kabiliyetini aciklar ve belirgin genotip veya fenotipteki ortalama bir bireyin bir sonraki neslin gen havuzuna yaptigi katkinin ortalamasina esittir Eger belirli bir geni etkileyen aleller arasinda farkliliklar mevcutsa o zaman alellerin frekanslari da nesiller boyunca degisim gosterecektir daha yuksek secilim degerine sahip olan aleller daha yaygin hale gelirler Iste bu surece dogal secilim denir Bir bireyin secilim degeri onun fenotipine bagli olarak belirtilir Fenotip hem genler hem de cevre tarafindan etkilendigi icin ayni genotipteki farkli bireylerin secilim degerleri esit olmak zorunda olmayip bireylerin yasadiklari ortama baglidir Ancak genotipin secilim degeri ortalama bir nitelik oldugundan o genotipteki tum bireylerin uretkenlik neticelerini yansitir Ingilizce inclusive fitness bir bireydeki alelin ayni aleli paylasan diger bireylerin de hayatta kalma ve veya uremelerini tesvik edici yetenegi iceren ve bu bireylerin farkli alele sahip bireylere karsi tercih edildigi bireysel egilimden farklilasir Toplam secilim degerinin veya diger adiyla kapsamli uyumlulugun bir mekanizmasi da akraba secilimidir Secilim degeri dogal bir egilimSecilim degeri genellikle yavrularin gercek sayisindan ziyade bir egilim ya da olasilik olarak tanimlanmaktadir Ornegin Maynard Smith e gore Secilim degeri bir bireyin degil bir bireyler sinifinin ozelligidir ornegin belli bir lokus uzerindeki A aleli icin homozigot Bu nedenle beklenen yavru sayisi tek bir bireyin urettigi sayi degil ortalama olan sayidir Eger havada asili kalma genine sahip ilk bebege bebek arabasindayken yildirim carpmis olsaydi bu yeni genotipin dusuk bir secilim degerine sahip oldugunu kanitlamaz ama o cocugun sanssiz oldugu anlamina gelirdi Es degerli olarak bir x dizisi fenotipine sahip bireyin secilim degeri s x olasiligidir olup bu birey bir sonraki neslin ebeveyn grubuna secilmis olarak dahil olacaktir Secilim degerinin olculmesiGenellikle secilim degerinin olculmesinde yaygin olarak kullanilan iki olcu turu vardir mutlak secilim degeri Ing absolute fitness ve goreceli secilim degeri Ing relative fitness Mutlak secilim degeri Bir genotipin mutlak secilim degeri wabs displaystyle w mathrm abs o genotipteki bireylerin secilimden sonraki ve onceki sayilari arasindaki oran olarak tanimlanir Bu tek bir nesil icin hesaplanir ve mutlak sayilar ya da frekanslardan da hesaplanmis olabilir Secilim degeri 1 0 dan buyuk oldugunda genotipin frekansi artar eger oran 1 0 dan kucuk ise bu frekansin azalmasi anlamina gelir wabs NafterNbefore displaystyle w mathrm abs N mathrm after over N mathrm before Genotipin mutlak secilim degeri ayrica hayatta kalma oranlari carpimi fekondite dogurganlik ortalamasinin verdigi sonuc olarak da hesaplanabilir Goreceli secilim degeri Goreceli secilim degeri belirgin genotipin hayatta kalan dollerinin ortalama sayisi ile bir nesil sonra rekabet eden genotiplerin hayatta kalan dollerinin ortalama sayisinin karsilastirmasi ile belirlenir Ornek olarak bir genotip w 1 olarak denklestirilirse diger genotiplerin secilim degeri de bu genotipe oranla hesaplanir Goreceli secilim degeri bu nedenle 0 da dahil olmak uzere herhangi bir negatif olmayan deger alabilir tarafindan tartilan ortalama secim degeri ile her birinin bolunmesinde gorulebilecegi gibi her iki konsept de birbiriyle iliskilidir wabsw abs wrelw rel displaystyle frac w abs overline w abs frac w rel overline w rel Secilim degeri bir katsayi oldugu ve bir degiskenlik bircok defa carpilabilecegi icin biyologlar ozellikle bilgisayarin olmadigi donemlerde oldugu gibi log secilim degeri Ing log fitness ile calisabilir Secilim degeri logaritmasini kullanilarak her bir terim carpilmak yerine toplanabilir TarihceHerbert Spencer 27 Nisan 1820 ile 8 Aralik 1903 tarihlerinde yasamis Ingiliz bir filozof Ingiliz toplum bilimci Herbert Spencer 1851 de ilk yazdigi kitabi olan isimli calismasinda en iyinin hayatta kalmasi Ing survival of the fittest ifadesini ortaya koymustur aslinda belki de daha dogrusu en iyi uyum saglayanin hayatta kalmasi ifadesi olacakti ve daha sonra bunu Charles Darwin in dogal secilim kavramini nitelemek icin kullanmistir Ingiliz biyolog J B S Haldane onun 1924 te baslayan calismasi Ing A Mathematical Theory of Natural and Artificial Selection isimli kitabi ile Darwinizm ve Mendel genetiginin olusturdugu modern evrimsel sentez acisindan secilim degerini ve canlilarin uyumlulugunu nitelendiren ilk kisi olmustur Bir sonraki gelisme Ingiliz biyolog W D Hamilton in 1964 teki calismasi olan Ing The Genetical Evolution of Social Behaviour kitabinda veya diger adiyla kapsamli uyumluluk kavramini Ing inclusive fitness ortaya atmasi ile oldu Secilim degeri yuzeyiAna madde Ing fitness landscape ilk defa Sewall Wright tarafindan kavramsallastirilmis olup yuksek boyutlu bir yuzey alani gibi secilim degeri ve uyumlulugun gorsellestirmenin bir yoludur Burada yukseklik boyutu secilim degerine karsilik gelir ve diger boyutlardan her biri ise farkli bir genin alel kimligini temsil eder Zirvedeki uc noktalar olasi en buyuk yerel secilim degerine denk gelir Dogal secilimin her zaman yokus yukari gittigi veya isledigi soylense de dogal secilim bunu ancak yerele ozgu durumlarda yapabilir Daha yuksek uc noktalara ulasma yolundaki bir dogal secilim yuzeyi daha az uygun olan vadilere geri donemez cunku bu durum olasi en buyuk suboptimal yerel olasiligin stabil hale gelmesine neden olabilir Genetik agirlikDogal secilim tepedeki en yakin uc noktaya dogru secilim degerini iter ama en yuksek zirveyi on gormede eksiklik ceker Ing genetic load en formda olan ve en saglikli genotipin sabitlestigi varsayimsal bir populasyona gore bireyler populasyonun secim degerini ortalamasini olcer Genetik agirlik zararli genlerinden oturu olen ya da ureyemeyen siradan bir bireyin olasiligidir 0 ile 1 arasinda olup ortalama ve siradan bir bireyin en iyi bireyden asagi olmasinin olcusudur Bir populasyonda her biri kendi karakteristik secilim degerine sahip belli sayida genotip varsa en yuksek secilim degerine ve uyumluluga sahip genotipe Wopt denir Tum populasyonun ortalama uyum ve secilim degeri her bir genotipin secilim degeri ile kendi frekansinin carpimidir iste buna ortalama secilim degeri veya ortalama uyumluluk denir V secilim degeri ortalamasinin semboludur Genetik agirligin L formulu su sekildedir L Wopt V Wopt Eger populasyondaki tum bireyler en uygun Ing optimal genotipe sahipse v Wopt ve agirlik 0 dir Eger biri haric tumu 0 secilim degerine sahipse bu durumda v 0 dir ve L 1 olur Dogal secilim egilimi yakindaki zirvelere dogru iter ama en yuksek zirveyi gorme eksikligi ceker Ayrica bakinizDogal secilim Ing Gene centered view of evolution Ing Selection coefficient Ing Inclusive fitness Ureme basarisi Ing Reproductive success Ilgili kitaplarSober E 2001 The Two Faces of Fitness In R Singh D Paul C Krimbas and J Beatty Eds Thinking about Evolution Historical Philosophical and Political Perspectives Cambridge University Press pp 309 321 Orr HA Agustos 2009 Fitness and its role in evolutionary genetics Nature Reviews Genetics 10 8 ss 531 9 doi 10 1038 nrg2603 PMC 2753274 2 PMID 19546856 Kaynakca Maynard Smith J 1989 Evolutionary Genetics ISBN 0198542151 Hartl D L 1981 A Primer of Population Genetics ISBN 0878932712 a b Ridley Mark Evolution A Z 22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genetic load Blackwell Publishing Retrieved April 17 2011 Dis baglantilarEvrimi Anlamak22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sozlukce Secilim degeri22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sayfa kategorisi Peki ya secilim degeri 22 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Evolution A Z Fitness26 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Stanford Encyclopedia of Philosophy entry6 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde