Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.
Türkiye'nin 26 havzasından biridir. Güneyden Dicle nehri, kuzey ve batısından Fırat nehri, kuzey doğusunda Hazar Denizi, doğusundan Urmiye Gölü havzaları ile çevrilidir. Havza alanı Erçek Gölü havzası dahil, Türkiye'nin %2,3'ü kadar, 1.797.643 hektardır.
Havza sınırı, doğuda İran sınırı, Dumanlı Dağlar, Tendürek Dağı, Aladağ, Süphan Dağı, Nemrut Dağı, Bitlis, Çatak, Artos Dağı, Vaviran Dağları, Sülün, Mengene ve Mirömer dağları ile çevrilidir. Havzanın yıllık su potansiyeli 3.54 milyar m³'tür.
Hidrografya
| Sulak alanlar | Alanı (ha) | Rakım (m) |
|---|---|---|
| Van Gölü | 372.800 | 1650 |
| Erçek Gölü | 9.450 | 1890 |
| Arin Gölü | 1.260 | 1660 |
| Nazik Gölü | 4.625 | 1816 |
| Nemrut Gölü | 1.280 | 2.247 |
| Aygır Gölü | 143 | 1970 |
| 140 | 2437 | |
| Hasantimur Gölü | 21 | 2125 |
| Akgöl | 407 | 2343 |
| Bostaniçi | 161 | 1950 |
| Turna (Keşiş) Gölü | 704 | 2600 |
| Ermanis (Gövelek) Gölü | 55 | 2235 |
| 50 | 1890 | |
| 46 | 2300 | |
| 95 | 2357 |
Havza, su kaynakları açısından oldukça zengindir. Van, Erçek, Nemrut, Nazik, Arin, Akgöl başta olmak üzere 17 adet göl bulunur. 10 adet sulak alan yer alır. Van, Arin, Erçek ve Akgöl tuzlu-sodalı, diğer alanlar tatlı suludur. Karasu, Bendimahi, Deliçay, Engil, Zilan Deresi, Güzeldere, Memedik ve Karmış Çayı gibi pek çok akarsu bulunur.
- Karasu Çayı: Bendimahi Çayı ile Özalp Çayı arasındaki alanın sularını toplar. İran sınırı yakınlarında doğar, doğu-batı yönünde akarak, doğudan Van Gölü'ne dökülür.
- Bendimahi Çayı: Kuzeydoğudan Van Gölü'ne ulaşır. Göle dökülen en büyük debili akarsudur. İnci kefalinin üreme alanı olan çay üzerinde Muradiye Şelalesi bulunur.
- Zilan Çayı (İncesu): Üzerinde sulama ve elektrik üretme amaçlı yapılmış olan Koçköprü Barajı bulunur. Bıyıklı balık ve siraz balığı bulunan akarsu, inci kefali için üreme alanıdır.
- Deliçay: Kuzeyden göle ulaşır, sulamada yararlanılır. İnci kefali ve siraz balıkları bulunur.
- Memedik Deresi: Erçek Gölü'ne dökülür, siraz balığı bulunur.
- Hoşap Çayı: Doğudan gelerek göle güney kısmından dökülür. Üzerinde Zernek Barajı bulunur.
- Gevaş Suyu: Göle güneyden ulaşır.
- Güzeldere: İnci kefalinin üreme alanı olan akarsu göle güneybatıdan dökülür.
- Karmış Çayı: Nazik gölünden çıkan akarsu güneybatıdan göle dökülür.
Kapalı havzanın en alçak kısmında Van Gölü yer alır. % 2,6 tuzluluk oranıyla bir soda gölü olan Van Gölü 3626 km² yüzey alanı, 607 km³ hacmi, 12470 km² drenaj alanı ve maksimum 451 metre derinliği ile Türkiye'nin kara içerisindeki en büyük su kütlesidir. Göl sularının yüksekliği değişkendir. 1970'te 1648 m yükseklik, 3.574 km²alana sahip göl suları, 1998'de 2,5 m artmış, yükseklik 1650,4 m, alan 3.626 km²'ye yükselmiştir.
İklim ve bitki örtüsü
Havza genelinde karasal iklim hâkimdir. Van Gölü'ndeki buharlaşma etkisiyle, göl kıyılarında karasal iklim yumuşar. Temmuz ve ağustos aylarında azalsa da, her mevsim yağış görülür. Van merkezde 384 mm/yıl yağış düşer. Maksimum yağış nisan, minimum yağış ağustos ayında görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 8,9 °C'dir. En fazla buharlaşma temmuz ayında gerçekleşir.
1890'lı yıllar kadar geniş orman alanlarının bulunduğu havzada yoğun tahribat yaşanmıştır. Yakacak temini, yaylacılık ve tarım faaliyetleri için ormanlar tahrip edilmiştir. Çok yıllık bitkiler oldukça azalmış, bozkır ve çıplak araziler genel görünümü oluşturmuştur. Ani yağışlar erozyona sebep olmakta, akarsular yoğun katı madde taşımaktadır.
Yerleşim ve nüfus
Havza içinde Van merkez ve ilçeleri; Muradiye, Erciş, Saray, Özalp, Çaldıran, Başkale, Edremit, Gürpınar, Gevaş, Bahçesaray, Çatak ile Bitlis'e bağlı; Tatvan, Adilcevaz ve Ahlat ilçe merkezleri yer alır. Havza sınırlarında 1.000.000 kişi yaşamaktadır.
Havza su kaynaklarında inci kefali, sazan, gökkuşağı alabalığı, dağ alabalığı, bıyıklı balık ve sıraz balığı gibi ekonomik potansiyeli olan sekiz balık türü yaşar. İnci kefali, sazandan sonra iç sularda en çok avlanan (10-15 bin ton/yıl) balıktır. Bazı sulara aynalı sazan aşılaması yapılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d ÇETİNKAYA, Osman (1993). (PDF). akuademi.net. 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2017.
- ^ YILDIZ, Mehmet Zeydin; DENİZ, Orhan (2005). "KAPALI HAVZA GÖLLERİNDE SEVİYE DEĞİŞİMLERİNİN KIYI YERLEŞMELERİNE ETKİSİ: VAN GÖLÜ ÖRNEĞİ" (PDF). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2017.
- ^ ELP, Mahmut; ŞEN, Fazıl; ÇETİNKAYA, Osman (2006). "Van Gölü Havzası Su Kaynaklarında Yaşayan Balık Populasyonlarının Karşılaştığı Problemler ve Çözüm Yolları". E.Ü. Su Ürünleri Dergisi. Erişim tarihi: 19 Mart 2017.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Van Golu Kapali Havzasi Dogu Anadolu Bolgesi nin dogusunda Van Golu ne sularini doken akarsularin olusturdugu kapali havza Turkiye nin 26 havzasindan biridir Guneyden Dicle nehri kuzey ve batisindan Firat nehri kuzey dogusunda Hazar Denizi dogusundan Urmiye Golu havzalari ile cevrilidir Havza alani Ercek Golu havzasi dahil Turkiye nin 2 3 u kadar 1 797 643 hektardir Havza siniri doguda Iran siniri Dumanli Daglar Tendurek Dagi Aladag Suphan Dagi Nemrut Dagi Bitlis Catak Artos Dagi Vaviran Daglari Sulun Mengene ve Miromer daglari ile cevrilidir Havzanin yillik su potansiyeli 3 54 milyar m tur HidrografyaSulak alanlar Alani ha Rakim m Van Golu 372 800 1650Ercek Golu 9 450 1890Arin Golu 1 260 1660Nazik Golu 4 625 1816Nemrut Golu 1 280 2 247Aygir Golu 143 1970140 2437Hasantimur Golu 21 2125Akgol 407 2343Bostanici 161 1950Turna Kesis Golu 704 2600Ermanis Govelek Golu 55 223550 189046 230095 2357 Havza su kaynaklari acisindan oldukca zengindir Van Ercek Nemrut Nazik Arin Akgol basta olmak uzere 17 adet gol bulunur 10 adet sulak alan yer alir Van Arin Ercek ve Akgol tuzlu sodali diger alanlar tatli suludur Karasu Bendimahi Delicay Engil Zilan Deresi Guzeldere Memedik ve Karmis Cayi gibi pek cok akarsu bulunur Karasu Cayi Bendimahi Cayi ile Ozalp Cayi arasindaki alanin sularini toplar Iran siniri yakinlarinda dogar dogu bati yonunde akarak dogudan Van Golu ne dokulur Bendimahi Cayi Kuzeydogudan Van Golu ne ulasir Gole dokulen en buyuk debili akarsudur Inci kefalinin ureme alani olan cay uzerinde Muradiye Selalesi bulunur Zilan Cayi Incesu Uzerinde sulama ve elektrik uretme amacli yapilmis olan Kockopru Baraji bulunur Biyikli balik ve siraz baligi bulunan akarsu inci kefali icin ureme alanidir Delicay Kuzeyden gole ulasir sulamada yararlanilir Inci kefali ve siraz baliklari bulunur Memedik Deresi Ercek Golu ne dokulur siraz baligi bulunur Hosap Cayi Dogudan gelerek gole guney kismindan dokulur Uzerinde Zernek Baraji bulunur Gevas Suyu Gole guneyden ulasir Guzeldere Inci kefalinin ureme alani olan akarsu gole guneybatidan dokulur Karmis Cayi Nazik golunden cikan akarsu guneybatidan gole dokulur Van GoluKapali havzanin en alcak kisminda Van Golu yer alir 2 6 tuzluluk oraniyla bir soda golu olan Van Golu 3626 km yuzey alani 607 km hacmi 12470 km drenaj alani ve maksimum 451 metre derinligi ile Turkiye nin kara icerisindeki en buyuk su kutlesidir Gol sularinin yuksekligi degiskendir 1970 te 1648 m yukseklik 3 574 km alana sahip gol sulari 1998 de 2 5 m artmis yukseklik 1650 4 m alan 3 626 km ye yukselmistir Iklim ve bitki ortusuHavza genelinde karasal iklim hakimdir Van Golu ndeki buharlasma etkisiyle gol kiyilarinda karasal iklim yumusar Temmuz ve agustos aylarinda azalsa da her mevsim yagis gorulur Van merkezde 384 mm yil yagis duser Maksimum yagis nisan minimum yagis agustos ayinda gorulur Yillik ortalama sicaklik 8 9 C dir En fazla buharlasma temmuz ayinda gerceklesir 1890 li yillar kadar genis orman alanlarinin bulundugu havzada yogun tahribat yasanmistir Yakacak temini yaylacilik ve tarim faaliyetleri icin ormanlar tahrip edilmistir Cok yillik bitkiler oldukca azalmis bozkir ve ciplak araziler genel gorunumu olusturmustur Ani yagislar erozyona sebep olmakta akarsular yogun kati madde tasimaktadir Yerlesim ve nufusHavza icinde Van merkez ve ilceleri Muradiye Ercis Saray Ozalp Caldiran Baskale Edremit Gurpinar Gevas Bahcesaray Catak ile Bitlis e bagli Tatvan Adilcevaz ve Ahlat ilce merkezleri yer alir Havza sinirlarinda 1 000 000 kisi yasamaktadir Havza su kaynaklarinda inci kefali sazan gokkusagi alabaligi dag alabaligi biyikli balik ve siraz baligi gibi ekonomik potansiyeli olan sekiz balik turu yasar Inci kefali sazandan sonra ic sularda en cok avlanan 10 15 bin ton yil baliktir Bazi sulara aynali sazan asilamasi yapilmistir Kaynakca a b c d CETINKAYA Osman 1993 PDF akuademi net 5 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2017 YILDIZ Mehmet Zeydin DENIZ Orhan 2005 KAPALI HAVZA GOLLERINDE SEVIYE DEGISIMLERININ KIYI YERLESMELERINE ETKISI VAN GOLU ORNEGI PDF Firat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Mart 2017 ELP Mahmut SEN Fazil CETINKAYA Osman 2006 Van Golu Havzasi Su Kaynaklarinda Yasayan Balik Populasyonlarinin Karsilastigi Problemler ve Cozum Yollari E U Su Urunleri Dergisi Erisim tarihi 19 Mart 2017 olu kirik baglanti