Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| cinsiyeti | erkek  |
|---|---|
| vatandaşlığı | Vietnam |
| ana dilindeki ismi | Võ Nguyên Giáp |
| doğum adı | Võ Giáp |
| ön adı | Q118489443, Văn |
| Vietnamca göbek adı | Nguyên |
| soyadı | Võ |
| doğum tarihi | 25 Ağustos 1911 |
| doğum yeri | Lộc Thủy |
| ölüm tarihi | 4 Ekim 2013 |
| ölüm yeri | Hanoi |
| babası | Võ Quang Nghiêm |
| eşi | Nguyễn Thị Quang Thái, Đặng Bích Hà |
| konuştuğu, yazdığı diller | Vietnamca, Fransızca |
| tutulduğu yer | Lao Bao Prison |
| mesleği | askerî personel, siyasetçi, gazeteci, yazar, devlet görevlisi |
| işvereni | Office of Strategic Services |
| çalıştığı konum | member of the National Assembly of Vietnam, Commander in Chief of the Vietnam People's Army, Secretary of the Central Military Commission of the Communist Party of Vietnam, Minister of Defence, Minister of Defence |
| öğrenim gördüğü okul | Vietnam National University, Lycée Albert Sarraut |
| aktif yılları (başlangıç) | 1944 |
| siyasi parti üyeliği | Tân Việt Revolutionary Party, Vietnam Komünist Partisi |
| dini veya dünya görüşü | dinsizlik |
| askerî rütbesi | Orgeneral |
| komuta ettiği (KULLANIMDAN KALDIRILDI) | Vietnam Halk Ordusu |
| askerî branşı | Vietnamese Independence League, Vietnam Halk Ordusu |
| konudaki rolü | asırlık insan |
General Võ Nguyên Giáp (25 Ağustos 1911 - 4 Ekim 2013) Vietnam Halk Ordusundan emekli eski asker ve politikacı. Katıldığı belli başlı savaşlar, I. Hindiçini Savaşı (1946-1954) ve Vietnam Savaşıdır (1960-1975). Katıldığı belli başlı muharebeler ise Lang Son (1950); Hoa Binh (1951-1952); Dien Bien Phu (1954); Nguyen Hue Saldırısı (1972); ve son Ho Chi Minh harekâtıdır (1975). Giap aynı zamanda bir gazetecidir ve Ho Chi Minh’in Viet Minh hükûmetinde içişleri bakanlığı yapmıştır. Viet Minh ve Vietnam Halk Ordusu komutanıdır, savunma bakanlığı yapmıştır, Lao Dong Partisinin Politbüro üyesi olmuştur. Vietnam Bağımsızlık Savaşında Ho Chi Minh’den sonra en tanınan askeri komutandır ve savaşın sonuna dek gerçekleşen bütün askerî operasyonlara önderlik etmiştir.
Gençliği
Giap Quang Binh kentindeki An Xa köyünde dünyaya geldi. Babası ve annesi, Vo Quang Nghiem ve Nguyen Thi Kien tarımla uğraşmaktaydı, topraklarının bir kısmını komşularına kiraya vererek görece rahat bir hayat yaşamaktaydı. 14 yaşında Giap, Haiphong enerji Şirketine girecek ve Tan Viet Cach Mang Dang isimli devrimci gençlik grubuna üye oldu. İki yıl sonra He’de Fransızlarca eğitim verilen Quoc Hoc Lisesine girdi ve kendi anlatımına göre 2 yıl içinde öğrencilere eylem yaptırdığı için okuldan atıldı. 1930 yılında Lao Bao hapishanesine atılan Giap iki yıllık cezasının 13 ayını burada çekti ve salıverildi. Komünist Partisine 1931 yılında katılan Giap Hindiçinindeki Fransız egemenliğine karşı sayısız eylemde yer aldı. Askeri tarih ve felsefeye çok meraklıydı, özellikle Napolyon ve Sun Tzu’nun savaşa dair teorilerini benimsemeye çalıştı. 1933 yılında 22 yaşındaki Giap Hanoi Üniversitesine girdi. Giap bu üniversitede hem siyasal ekonomi ve hukuk eğitimi aldı. Mezun olduktan sonra Hanoi’deki Thang Long Okulunda bir yıl tarih öğretmenliği yaptı. 1930’lu yıllarda Giap, öğretmenlik ve gazetecilik yaptı, Tien Dang için yazılar yazdı ve değişik devrimci eylemlere katıldı. Yasadışı bir sosyalist gazete olan Hon Tre Tap Moş’nin çıkmasında önemli bir rol oynadı ve Le Travail adlı Fransızca dergiyi de çıkardı. 1939’da kendisi gibi komünist olan Nguyen Thi Quang Thi ile evlendi. Fransız yönetimi o yıl komünist faaliyeti yasaklayınca Giap, Çin’e kaçıp burada bulunan Vietnam Bağımsızlık Ligi Viet Minh lideri Ho Chi Minh’e katıldı. Kendisi sürgündeyken eşi, kardeşi, babası ve baldızı Fransız koloni yönetimince tutuklanacak ve işkenceyle öldürülecektir.
II. Dünya Savaşı sonrası
1944 yılında Vietnam’a dönmüş ve 1945 yılına kadar Japon işgal kuvvetlerine karşı direniş hareketini örgütlemişti. II. Dünya Savaşının sonunda Ağustos 1945'te Japonlar Müttefiklere teslim olduktan sonra özellikle işgalleri altındaki siyasal durumu karmaşıklaştırmak için ayarlamalar yapmışlardı. Buna göre Japonlar Fransız askerlerini tutuklayıp, ulusalcı Vietnamlı siyasal partilere sınırsız örgütlenme ve siyaset alanı açmış, müttefiklerin bölgeye geldiğinde karmaşık bir yapıyla karşılaşmasını istemişti. Japonların bıraktığı siyasal boşluk, işgalcilere karşı en örgütlü şekilde duran Viet Mnh tarafından hemen doldurulmuş, devlet kurumlarına el koyan grup üyeleri geçici bir hükûmet kurarak iktidarı almışlardı. Bu kurulan hükûmette Giap içişleri bakanı olacaktır. Durumdan yararlanan Ho Chi Minh Eylül 1945'te Demokratik Vietnam Cumhuriyetini ilan etti. Ancak Vietnamlıların bilmedikleri bir gerçek vardı. 1945 yazında Almanya’nın Potsdam kasabasında müttefikler arasında yapılan konferansta Stalin, Truman ve Churchill, Vietnam hakkında kararlarını çoktan vermişti. Buna göre Japon işgalciler atılıncaya kadar Vietnam müttefik kuvvetlerce işgal edilecek, daha sonra kuzey bölgesi milliyetçi Çin’e, güney bölgesi ise İngiltere’ye verilecekti. II. Dünya Savaşında Vichy yönetimi aracılığıyla Nazi Almanyasıyla işbirliği yapan Fransa, özellikle savaşın son yılı aktif olarak savaşa katılarak kötü şöhretini unutturmak istemişti. Ayrıca savaştan önceki kolonilerini de geri istediği için Vietnam ile ilgilenmekteydi. 1946 yılında İngiltere, Vietnam’dan kuvvetlerini Fransa lehine çekeceğini açıklarken, Çin ise Fransa’nın kendi ülkesinden toprak talebi olmayacağı garantisine karşılık olarak Vietnam’ın kendisine verilen kısmını Fransa’ya bıraktı. Böylece Japon işgalinden sonra bağımsızlık hayali kuran Vietnamlılar tekrar Fransız boyunduruğuna girmekle karşı karşıyaydı.
Birinci Hindiçini Savaşı
Viet Minh ilk başlarda Fransızlarla müzakere yapar görünerek Çinlileri ülkeden uzaklaştırmayı düşünmüştür. Vietnam, tarihinde uzun süre Çin işgalinde kaldığından dolayı Fransız yönetimine dönülecek gibi gösterilerek Çin’den uzaklaşılmıştır. Ancak Fransızların Vietnam’ın bağımsızlığını tanımayacağı ve eski koloni yönetimini getireceği anlaşılınca Viet Minh ile Fransa arasında savaş çıkacaktı. Savaşın başlangıcı olarak 19 Aralık 1945 verilmekteydi. İyi silahlanma ve eğitimli Fransız ordusu Viet Minh kuvvetlerine büyük yenilgiler yaşatsa da tüm Vietnam’da denetimi sağlamaktan uzaklardı. Hem asker sayıları hem de Vietnam’ın yoğun nüfus yapısı buna müsaade etmemişti. General Giap bu sayede yeniden toplanabilmiş ve dağılan birliklerini yeniden güçlendirebilmişti. Belirli bir süre iki kuvvet arası bir pat durumu yaşandı. Yenişememe durumu Mao Zedung yönetimindeki Çin Komünist Partisinin Çin İç Savaşında milliyetçi Chiang Kai-shek ve ordusunu yenmesiyle bozuldu. Mao’nun ordusu Vietnam sınırına geldiklerinde Viet Minh önemli miktarda silah ve ekipmana sahip olmaya başlamıştı. Ayrıca Viet Minh birlikleri Çin’deki askeri kamplarda eğitim alacak, Çinli uzmanlar Vietnam’a gelecekti. Bu şekilde Viet Minh önemli bir savaş gücüne dönüştü. Değişim geçiren Viet Minh, Lang Son ve Cao Bang muharebelerinde Fransızları yendi. Çin sınırından böylelikle uzaklaştırılan Fransızların gitmesiyle Çin’den gelen yardımlar daha da rahat akmaya başladı. Bundan sonra Giap tarafından başlatılan aşırı iyimser saldırılar başarısız olacaksa da Viet Minh gittikçe güçlenmekte ve gerilla savaşında yetkinleşmekteydi. Fransa'nın uzun erimli ve pahalı bir gerilla savaşına doğru sürüklendiği aşikar olunca Fransa hükûmeti, Viet Minh ile anlaşma yollarını aramaya başladı. Fransa geçici hükûmete izin verileceğini ve yakın bir tarihte bağımsızlığının iade edileceğini önerse de özellikle başta Ho Chi Minh olmak üzere Viet Minh liderleri Fransızların sözüne güvenmeyecek ve savaşa devam edeceklerdi. Fransa’da ise kamuoyu savaşa karşı çıkmaktaydı. Bunun belli nedenleri vardı:
- 1946-1952 yılları arasında çok sayıda Fransız askeri öldürülmüş, yaralanmış veya esir düşmüştü.
- II. Dünya Savaşının yarattığı yıkımın ardından Fransa ekonomisini düze çıkarmaya çalışmaktaydı. Vietnam'da sürmekte olan savaş, ülkenin Marshall Yardımı çerçevesinde aldığı ABD yardımının iki misline mal olmaktaydı.
- Savaş 7 yıldır sürmekteydi ve Fransız zaferine dair hiçbir işaret ortada yoktu.
- Fransa'da halk artık Vietnam’daki varlıklarının ahlaki bir anlamının bulunmadığını düşünmekteydi.
- Fransa'nın güçlü sol ve komünist geleneği Viet Minh’in bağımsız bir sosyalist devlet kurma hakkını savunuyordu.
Viet Minh Vietnam’daki savaşta güçlenirken, savaşı Fransızlar için çok zor bölgelere yaymaya özen gösterecek ve bu kapsamda Laos gibi ulaşımı zor bölgelere saldıracaktı. Hindiçin'deki Fransız komutan General Henri Navarre, Laos gibi ücra bölgeleri savunabilmek için binlerce askerini yeniden konuşlandırmak zorunda kamıştı. Aralık 1953’te Navarre, ’da bir savunma kompleksi inşa etti ve Laos’a saldırmak için bölgeden geçmek zorunda ola Viet Minh güçlerine engel olmak istedi. Yaptığı planlara göre Viet Minh güçleri Laos’a saldırmak için Dien Bien Phu’ya saldırmak zorunda kalacak ve geleneksel savaşta da Fransızlar galip gelecekti. Navarre’nin planı tuttu ve Giap, Dien Bien Phu’ya saldırmayı planladı. Hazırladıkları savunma mevzilerinde saldırıya hazır bekleyen Fransız askerlerine karşı Viet Minh de hazırlanmaktaydı. Giap tüm Vietnam’daki askerlerini bölgeye kaydırdı ve saldırıdan önce 70.000 askeri hazır olacaktı. Bu sayı savunma mevzilerindeki Fransız askerlerinin beş katıydı. Çin’den alınan son teknoloji uçaksavar silahları ve 105 mm toplar sayesinde Fransız müstahkem bölgesine dışarıdan gelecek yardımı engelleyebilmekteydi. Uçaksavar ve topçu ateşi Fransız topçu ateşini bastırdı ve üsteki hava ikmali için vazgeçilmez olan pistin kullanılmasını engelledi. Fransız uçakları ise üsse getirdikleri ikmal malzemelerini çok yüksek irtifalardan bırakmak zorunda kaldı, böylece yardım malzemeleri Viet Minh'in eline geçti. Giap üsse doğrudan saldırmaktansa üssü tamamen muhasara edip siper kazdırmayı ve beklemeyi tercih etti. En ileri siperlerden ise üsse doğru yeraltı tünelleri kazılacaktı. Navarre tuzağa düşüp kapana kısıldığını anladığında yardım talebinde bulundu. Yardım istenen ABD’den Viet Minh’e karşı taktik nükleer silahların kullaılması önerildiyse de kabul edilmedi. Giap’ın birliklerini dağıtmak için önerilen taktik hava saldırıları ise İngiltere ve diğer Batılı ülkeler olmaksızın gerçekleşmeyeceği gerekçesiyle ABD Başkanı Eisenhower tarafından reddedildi. İngiltere Başbakanı Churchill ise Cenevre’de sürmekte olan barış müzakerelerinin sonucunun beklenmesini istedi. 13 Mart 1954 günü Giap saldırıya geçti. 56 gün boyunca Viet Minh adım adım üssün etrafındaki çemberi daralttı ve sonunda Fransız birlikleri Dien Bien Phu’da çok küçük bir yere sıkıştı. Askeri başarısızlıktan dolayı kendisini suçlayan topçu birliklerinin komutanı Albay Piroth intihar etti. Fransız birlikleri ise 7 Mayıs 1954 günü teslim oldu. Fransa’nın zayiatı 2000 ölü, 5600 yaralı ve 6500 esirdir. Ertesi gün Fransız hükûmeti Vietnam’dan çekilmekte olduğunu açıkladı.
Vietnam Savaşı
Ayrıntılı bilgi için bakınız: Vietnam Savaşı
Giap ABD’ye karşı verilen savaş süresince Vietnam Halk Ordusunun başında kaldı. Savaş sırasında ordusunun küçük bir direniş kuvvetinden büyük, geleneksel bir orduya dönüşümünü örgütledi. Ordu diğer komünist ülkelerden alınan karmaşık silahlarla güçlendirildi. Ordunun silah ve mühimmatı ABD ordusunun ölçeğine gelmese de vurucu gücü yüksek olan bir kuvvete dönüştü. Giap’ın 1968 yılındaki planladığı iddia edilse de bu doğru değildir. Bunun için en sağlam kanıt, kendisini karşı çıktığı plan ve tarafından ısrarla desteklenince Vietnam’dan Macaristan’a tedavi için gitmiş ve saldırının sonuna kadar da dönmemiş olmasıdır. Saldırının amacı olan güney Vietnam’da genel bir ayaklanmanın başlaması sağlanamasa da Tet Saldırısından sonra Amerikalı politikacılara ve kamuoyuna Güney Vietnam’daki konumlarının sallantıda olduğunu kuvvetli bir şekilde vurgulamıştır. ABD, Vietnam Cumhuriyeti (Güney Vietnam) ve Vietnam Halk Cumhuriyeti (Kuzey Vietnam) arasında temsilciler düzeyinde görüşmeler Ocak 1969’da Paris’te başladı. ABD Başkanı Richard Nixon, ABD birliklerinin geri çekilmesinden yana olmasına rağmen ABD askerlerinin Güney Vietnam’dan ayrılması 5 yıl sürdü. Ekim 1972’de taraflar anlaşmaya varmaya yaklaşmışlardı. Anlaşmaya göre ABD birlikleri geri çekilecek, ateşkes ilan edilecek, Hanoi’deki ABD esirleri salıverilecekti. Ayrıca yenilenecek seçimlere kadar Kuzey ve Güney Vietnam yönetimleri iktidarda kalacak, ülkenin yeniden birleşmesi seçimle olacaktı. 1972 baharındaki Nguyen Hue saldırısı askeri anlamda başarısız olsa da Vietnam Ordusu Güney Vietnam’da bölgesel kazanç sağlayacak şekilde toprak ele geçirdi. ABD askerleri geri çekilse de Vietnam Ordusu mevzilerinden geri çekilmedi. Görüşmeler sırasında baskı unsuru olması için Nixon, Hanoi ve Hai Phong şehirlerinin havadan vurulmasını istedi ve izleyen 27 Ocak 1973 günü Paris Barış Antlaşması imzalandı.
ABD’nin Vietnam’dan çekilmesinin ardından
Son ABD muharip askerlerinin ayrıldığı tarih Mart 1973'tü. Anlaşma olmasına rağmen çatışmalar sürdü ve Güney Vietnam yönetimi Vietkong’a karşı saldırılarını şiddetlendirdi. Bu durumda komünistler stratejilerini değiştirdi. Mart ayında komünist liderler Hanoi’de toplanarak Güneye saldırı planlarını hazırladı. Haziran 1973'te ABD Kongresi ABD ordusunun Vietnam’daki askeri varlığını sona erdiren kararı aldıktan sonra komünistlerin ABD hava saldırısından çekincesi kalmamıştı. Güney Vietnam Başkanı Nguyen Van Thieu, mali yardım için Nixon’dan destek istese de Kongre yardım talebini reddetti. ABD yardımları önceden yılda 30 milyar dolar mertebesindeyken 1974 yılında 1 milyar dolara kadar düştü. Mali darboğaza giren Güney Vietnam yönetimi askerlerin bile maaşlarını ödeyemez hale geldi. Ordudan firar edenler arttı. Diğer tarafta ise Vietnam Ordusu Sovyetler Birliği'nden yeni ekipman ve silah yardımı almaktaydı. 1975 baharında Vietnam Ordusu Giap’ın yerine geçen General komutasında yeni bir harekâta başlayacak ve ABD’nin tepkisinden çekinen Vietnam yönetimi sınırlı olan askerî operasyonu genişletecek ve tüm Güneyin ele geçirilmesini sağlayacaktı. Ho Chi Minh Operasyonu olarak anılan harekât zırhlı birlikler ve topçu desteğiyle geniş ölçekte gerçekleştirilmişti. Da Nang ve Hue gibi önemli merkezler elden çıkınca Güney yönetimi panik içerisinde dağılacak ve işlemez hale gelecekti. Başkan Thieu ülkesinin kuzeyini terk ederek güneye yığınak yapsa da sonuç alamayacak ve başkent Saygon 30 Nisan 1975 günü düşecekti. Bunu Sosyalist Vietnam Cumhuriyetinin kurulması izledi.
Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti
Yeni hükûmette Giap, Savunma Bakanı olan görevini sürdürdü ve Haziran 1976’da Başbakan Yardımcısı oldu. 1980 yılında bakanlıktan, 1982 yılında ise Politbüro'dan ayrıldı ve emekli oldu.
General Giap, askeri teori ve strateji ile ilgili çok sayıda yazılı eser vermiştir. Eserleri arasında Halk Savaşı, Dien Bien Phu, Kazanacağız dikkat çekici olanlarıdır. Giap, askeri tarihçi Stanley Karnow tarafından Wellington, Grant, Lee, Rommel seviyesinde değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeye katılmayanlar ve Giap’ın askeri taktiklerinde çok sayıda askerin feda edilmesini eleştirenler de bulunmaktadır. 1995 yılında ABD Savunma Bakanı Robert McNamara, eski düşmanı Giap ile bir araya gelerek 1964 yılında meydana gelen ve ABD’nin Vietnam’a müdahalesine bahane edilen Tonkin Körfezi Olayında ne olduğunu sormuş ve Giap’tan “Hiçbir şey.” yanıtını almıştır. ABD Başkanı Lyndon Johnson’un Vietnam’a müdahale için bahane ettiği olayın hayali olma ihtimali yüksektir.
Dilimize çevrilmiş bazı eserleri
- Vietnam Halk Savaşı, V.N. Giap, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 1999
- Halk Savaşı Halk Ordusu, V.N.Giap, Sol Yayınları, 1968
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Võ Nguyên Giáp ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Giap’ın yazıları 6 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- PBS Röportajı 29 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vo Nguyen Giapinsancinsiyetierkek vatandasligiVietnam ana dilindeki ismiVo Nguyen Giap dogum adiVo Giap on adiQ118489443 Văn Vietnamca gobek adiNguyen soyadiVo dogum tarihi25 Agustos 1911 dogum yeriLộc Thủy olum tarihi4 Ekim 2013 olum yeriHanoi babasiVo Quang Nghiem esiNguyễn Thị Quang Thai Đặng Bich Ha konustugu yazdigi dillerVietnamca Fransizca tutuldugu yerLao Bao Prison meslegiaskeri personel siyasetci gazeteci yazar devlet gorevlisi isvereniOffice of Strategic Services calistigi konummember of the National Assembly of Vietnam Commander in Chief of the Vietnam People s Army Secretary of the Central Military Commission of the Communist Party of Vietnam Minister of Defence Minister of Defence ogrenim gordugu okulVietnam National University Lycee Albert Sarraut aktif yillari baslangic 1944 siyasi parti uyeligiTan Việt Revolutionary Party Vietnam Komunist Partisi dini veya dunya gorusudinsizlik askeri rutbesiOrgeneral komuta ettigi KULLANIMDAN KALDIRILDI Vietnam Halk Ordusu askeri bransiVietnamese Independence League Vietnam Halk Ordusu konudaki roluasirlik insan General Vo Nguyen Giap 25 Agustos 1911 4 Ekim 2013 Vietnam Halk Ordusundan emekli eski asker ve politikaci Katildigi belli basli savaslar I Hindicini Savasi 1946 1954 ve Vietnam Savasidir 1960 1975 Katildigi belli basli muharebeler ise Lang Son 1950 Hoa Binh 1951 1952 Dien Bien Phu 1954 Nguyen Hue Saldirisi 1972 ve son Ho Chi Minh harekatidir 1975 Giap ayni zamanda bir gazetecidir ve Ho Chi Minh in Viet Minh hukumetinde icisleri bakanligi yapmistir Viet Minh ve Vietnam Halk Ordusu komutanidir savunma bakanligi yapmistir Lao Dong Partisinin Politburo uyesi olmustur Vietnam Bagimsizlik Savasinda Ho Chi Minh den sonra en taninan askeri komutandir ve savasin sonuna dek gerceklesen butun askeri operasyonlara onderlik etmistir GencligiGiap Quang Binh kentindeki An Xa koyunde dunyaya geldi Babasi ve annesi Vo Quang Nghiem ve Nguyen Thi Kien tarimla ugrasmaktaydi topraklarinin bir kismini komsularina kiraya vererek gorece rahat bir hayat yasamaktaydi 14 yasinda Giap Haiphong enerji Sirketine girecek ve Tan Viet Cach Mang Dang isimli devrimci genclik grubuna uye oldu Iki yil sonra He de Fransizlarca egitim verilen Quoc Hoc Lisesine girdi ve kendi anlatimina gore 2 yil icinde ogrencilere eylem yaptirdigi icin okuldan atildi 1930 yilinda Lao Bao hapishanesine atilan Giap iki yillik cezasinin 13 ayini burada cekti ve saliverildi Komunist Partisine 1931 yilinda katilan Giap Hindicinindeki Fransiz egemenligine karsi sayisiz eylemde yer aldi Askeri tarih ve felsefeye cok merakliydi ozellikle Napolyon ve Sun Tzu nun savasa dair teorilerini benimsemeye calisti 1933 yilinda 22 yasindaki Giap Hanoi Universitesine girdi Giap bu universitede hem siyasal ekonomi ve hukuk egitimi aldi Mezun olduktan sonra Hanoi deki Thang Long Okulunda bir yil tarih ogretmenligi yapti 1930 lu yillarda Giap ogretmenlik ve gazetecilik yapti Tien Dang icin yazilar yazdi ve degisik devrimci eylemlere katildi Yasadisi bir sosyalist gazete olan Hon Tre Tap Mos nin cikmasinda onemli bir rol oynadi ve Le Travail adli Fransizca dergiyi de cikardi 1939 da kendisi gibi komunist olan Nguyen Thi Quang Thi ile evlendi Fransiz yonetimi o yil komunist faaliyeti yasaklayinca Giap Cin e kacip burada bulunan Vietnam Bagimsizlik Ligi Viet Minh lideri Ho Chi Minh e katildi Kendisi surgundeyken esi kardesi babasi ve baldizi Fransiz koloni yonetimince tutuklanacak ve iskenceyle oldurulecektir 1939 yilinda Ho Chi Minh ile birlikteII Dunya Savasi sonrasi1944 yilinda Vietnam a donmus ve 1945 yilina kadar Japon isgal kuvvetlerine karsi direnis hareketini orgutlemisti II Dunya Savasinin sonunda Agustos 1945 te Japonlar Muttefiklere teslim olduktan sonra ozellikle isgalleri altindaki siyasal durumu karmasiklastirmak icin ayarlamalar yapmislardi Buna gore Japonlar Fransiz askerlerini tutuklayip ulusalci Vietnamli siyasal partilere sinirsiz orgutlenme ve siyaset alani acmis muttefiklerin bolgeye geldiginde karmasik bir yapiyla karsilasmasini istemisti Japonlarin biraktigi siyasal bosluk isgalcilere karsi en orgutlu sekilde duran Viet Mnh tarafindan hemen doldurulmus devlet kurumlarina el koyan grup uyeleri gecici bir hukumet kurarak iktidari almislardi Bu kurulan hukumette Giap icisleri bakani olacaktir Durumdan yararlanan Ho Chi Minh Eylul 1945 te Demokratik Vietnam Cumhuriyetini ilan etti Ancak Vietnamlilarin bilmedikleri bir gercek vardi 1945 yazinda Almanya nin Potsdam kasabasinda muttefikler arasinda yapilan konferansta Stalin Truman ve Churchill Vietnam hakkinda kararlarini coktan vermisti Buna gore Japon isgalciler atilincaya kadar Vietnam muttefik kuvvetlerce isgal edilecek daha sonra kuzey bolgesi milliyetci Cin e guney bolgesi ise Ingiltere ye verilecekti II Dunya Savasinda Vichy yonetimi araciligiyla Nazi Almanyasiyla isbirligi yapan Fransa ozellikle savasin son yili aktif olarak savasa katilarak kotu sohretini unutturmak istemisti Ayrica savastan onceki kolonilerini de geri istedigi icin Vietnam ile ilgilenmekteydi 1946 yilinda Ingiltere Vietnam dan kuvvetlerini Fransa lehine cekecegini aciklarken Cin ise Fransa nin kendi ulkesinden toprak talebi olmayacagi garantisine karsilik olarak Vietnam in kendisine verilen kismini Fransa ya birakti Boylece Japon isgalinden sonra bagimsizlik hayali kuran Vietnamlilar tekrar Fransiz boyunduruguna girmekle karsi karsiyaydi Birinci Hindicini SavasiViet Minh ilk baslarda Fransizlarla muzakere yapar gorunerek Cinlileri ulkeden uzaklastirmayi dusunmustur Vietnam tarihinde uzun sure Cin isgalinde kaldigindan dolayi Fransiz yonetimine donulecek gibi gosterilerek Cin den uzaklasilmistir Ancak Fransizlarin Vietnam in bagimsizligini tanimayacagi ve eski koloni yonetimini getirecegi anlasilinca Viet Minh ile Fransa arasinda savas cikacakti Savasin baslangici olarak 19 Aralik 1945 verilmekteydi Iyi silahlanma ve egitimli Fransiz ordusu Viet Minh kuvvetlerine buyuk yenilgiler yasatsa da tum Vietnam da denetimi saglamaktan uzaklardi Hem asker sayilari hem de Vietnam in yogun nufus yapisi buna musaade etmemisti General Giap bu sayede yeniden toplanabilmis ve dagilan birliklerini yeniden guclendirebilmisti Belirli bir sure iki kuvvet arasi bir pat durumu yasandi Yenisememe durumu Mao Zedung yonetimindeki Cin Komunist Partisinin Cin Ic Savasinda milliyetci Chiang Kai shek ve ordusunu yenmesiyle bozuldu Mao nun ordusu Vietnam sinirina geldiklerinde Viet Minh onemli miktarda silah ve ekipmana sahip olmaya baslamisti Ayrica Viet Minh birlikleri Cin deki askeri kamplarda egitim alacak Cinli uzmanlar Vietnam a gelecekti Bu sekilde Viet Minh onemli bir savas gucune donustu Degisim geciren Viet Minh Lang Son ve Cao Bang muharebelerinde Fransizlari yendi Cin sinirindan boylelikle uzaklastirilan Fransizlarin gitmesiyle Cin den gelen yardimlar daha da rahat akmaya basladi Bundan sonra Giap tarafindan baslatilan asiri iyimser saldirilar basarisiz olacaksa da Viet Minh gittikce guclenmekte ve gerilla savasinda yetkinlesmekteydi Fransa nin uzun erimli ve pahali bir gerilla savasina dogru suruklendigi asikar olunca Fransa hukumeti Viet Minh ile anlasma yollarini aramaya basladi Fransa gecici hukumete izin verilecegini ve yakin bir tarihte bagimsizliginin iade edilecegini onerse de ozellikle basta Ho Chi Minh olmak uzere Viet Minh liderleri Fransizlarin sozune guvenmeyecek ve savasa devam edeceklerdi Fransa da ise kamuoyu savasa karsi cikmaktaydi Bunun belli nedenleri vardi 1946 1952 yillari arasinda cok sayida Fransiz askeri oldurulmus yaralanmis veya esir dusmustu II Dunya Savasinin yarattigi yikimin ardindan Fransa ekonomisini duze cikarmaya calismaktaydi Vietnam da surmekte olan savas ulkenin Marshall Yardimi cercevesinde aldigi ABD yardiminin iki misline mal olmaktaydi Savas 7 yildir surmekteydi ve Fransiz zaferine dair hicbir isaret ortada yoktu Fransa da halk artik Vietnam daki varliklarinin ahlaki bir anlaminin bulunmadigini dusunmekteydi Fransa nin guclu sol ve komunist gelenegi Viet Minh in bagimsiz bir sosyalist devlet kurma hakkini savunuyordu Viet Minh Vietnam daki savasta guclenirken savasi Fransizlar icin cok zor bolgelere yaymaya ozen gosterecek ve bu kapsamda Laos gibi ulasimi zor bolgelere saldiracakti Hindicin deki Fransiz komutan General Henri Navarre Laos gibi ucra bolgeleri savunabilmek icin binlerce askerini yeniden konuslandirmak zorunda kamisti Aralik 1953 te Navarre da bir savunma kompleksi insa etti ve Laos a saldirmak icin bolgeden gecmek zorunda ola Viet Minh guclerine engel olmak istedi Yaptigi planlara gore Viet Minh gucleri Laos a saldirmak icin Dien Bien Phu ya saldirmak zorunda kalacak ve geleneksel savasta da Fransizlar galip gelecekti Navarre nin plani tuttu ve Giap Dien Bien Phu ya saldirmayi planladi Hazirladiklari savunma mevzilerinde saldiriya hazir bekleyen Fransiz askerlerine karsi Viet Minh de hazirlanmaktaydi Giap tum Vietnam daki askerlerini bolgeye kaydirdi ve saldiridan once 70 000 askeri hazir olacakti Bu sayi savunma mevzilerindeki Fransiz askerlerinin bes katiydi Cin den alinan son teknoloji ucaksavar silahlari ve 105 mm toplar sayesinde Fransiz mustahkem bolgesine disaridan gelecek yardimi engelleyebilmekteydi Ucaksavar ve topcu atesi Fransiz topcu atesini bastirdi ve usteki hava ikmali icin vazgecilmez olan pistin kullanilmasini engelledi Fransiz ucaklari ise usse getirdikleri ikmal malzemelerini cok yuksek irtifalardan birakmak zorunda kaldi boylece yardim malzemeleri Viet Minh in eline gecti Giap usse dogrudan saldirmaktansa ussu tamamen muhasara edip siper kazdirmayi ve beklemeyi tercih etti En ileri siperlerden ise usse dogru yeralti tunelleri kazilacakti Navarre tuzaga dusup kapana kisildigini anladiginda yardim talebinde bulundu Yardim istenen ABD den Viet Minh e karsi taktik nukleer silahlarin kullailmasi onerildiyse de kabul edilmedi Giap in birliklerini dagitmak icin onerilen taktik hava saldirilari ise Ingiltere ve diger Batili ulkeler olmaksizin gerceklesmeyecegi gerekcesiyle ABD Baskani Eisenhower tarafindan reddedildi Ingiltere Basbakani Churchill ise Cenevre de surmekte olan baris muzakerelerinin sonucunun beklenmesini istedi 13 Mart 1954 gunu Giap saldiriya gecti 56 gun boyunca Viet Minh adim adim ussun etrafindaki cemberi daraltti ve sonunda Fransiz birlikleri Dien Bien Phu da cok kucuk bir yere sikisti Askeri basarisizliktan dolayi kendisini suclayan topcu birliklerinin komutani Albay Piroth intihar etti Fransiz birlikleri ise 7 Mayis 1954 gunu teslim oldu Fransa nin zayiati 2000 olu 5600 yarali ve 6500 esirdir Ertesi gun Fransiz hukumeti Vietnam dan cekilmekte oldugunu acikladi Vietnam SavasiAyrintili bilgi icin bakiniz Vietnam Savasi Giap ABD ye karsi verilen savas suresince Vietnam Halk Ordusunun basinda kaldi Savas sirasinda ordusunun kucuk bir direnis kuvvetinden buyuk geleneksel bir orduya donusumunu orgutledi Ordu diger komunist ulkelerden alinan karmasik silahlarla guclendirildi Ordunun silah ve muhimmati ABD ordusunun olcegine gelmese de vurucu gucu yuksek olan bir kuvvete donustu Giap in 1968 yilindaki planladigi iddia edilse de bu dogru degildir Bunun icin en saglam kanit kendisini karsi ciktigi plan ve tarafindan israrla desteklenince Vietnam dan Macaristan a tedavi icin gitmis ve saldirinin sonuna kadar da donmemis olmasidir Saldirinin amaci olan guney Vietnam da genel bir ayaklanmanin baslamasi saglanamasa da Tet Saldirisindan sonra Amerikali politikacilara ve kamuoyuna Guney Vietnam daki konumlarinin sallantida oldugunu kuvvetli bir sekilde vurgulamistir ABD Vietnam Cumhuriyeti Guney Vietnam ve Vietnam Halk Cumhuriyeti Kuzey Vietnam arasinda temsilciler duzeyinde gorusmeler Ocak 1969 da Paris te basladi ABD Baskani Richard Nixon ABD birliklerinin geri cekilmesinden yana olmasina ragmen ABD askerlerinin Guney Vietnam dan ayrilmasi 5 yil surdu Ekim 1972 de taraflar anlasmaya varmaya yaklasmislardi Anlasmaya gore ABD birlikleri geri cekilecek ateskes ilan edilecek Hanoi deki ABD esirleri saliverilecekti Ayrica yenilenecek secimlere kadar Kuzey ve Guney Vietnam yonetimleri iktidarda kalacak ulkenin yeniden birlesmesi secimle olacakti 1972 baharindaki Nguyen Hue saldirisi askeri anlamda basarisiz olsa da Vietnam Ordusu Guney Vietnam da bolgesel kazanc saglayacak sekilde toprak ele gecirdi ABD askerleri geri cekilse de Vietnam Ordusu mevzilerinden geri cekilmedi Gorusmeler sirasinda baski unsuru olmasi icin Nixon Hanoi ve Hai Phong sehirlerinin havadan vurulmasini istedi ve izleyen 27 Ocak 1973 gunu Paris Baris Antlasmasi imzalandi ABD nin Vietnam dan cekilmesinin ardindanSon ABD muharip askerlerinin ayrildigi tarih Mart 1973 tu Anlasma olmasina ragmen catismalar surdu ve Guney Vietnam yonetimi Vietkong a karsi saldirilarini siddetlendirdi Bu durumda komunistler stratejilerini degistirdi Mart ayinda komunist liderler Hanoi de toplanarak Guneye saldiri planlarini hazirladi Haziran 1973 te ABD Kongresi ABD ordusunun Vietnam daki askeri varligini sona erdiren karari aldiktan sonra komunistlerin ABD hava saldirisindan cekincesi kalmamisti Guney Vietnam Baskani Nguyen Van Thieu mali yardim icin Nixon dan destek istese de Kongre yardim talebini reddetti ABD yardimlari onceden yilda 30 milyar dolar mertebesindeyken 1974 yilinda 1 milyar dolara kadar dustu Mali darbogaza giren Guney Vietnam yonetimi askerlerin bile maaslarini odeyemez hale geldi Ordudan firar edenler artti Diger tarafta ise Vietnam Ordusu Sovyetler Birligi nden yeni ekipman ve silah yardimi almaktaydi 1975 baharinda Vietnam Ordusu Giap in yerine gecen General komutasinda yeni bir harekata baslayacak ve ABD nin tepkisinden cekinen Vietnam yonetimi sinirli olan askeri operasyonu genisletecek ve tum Guneyin ele gecirilmesini saglayacakti Ho Chi Minh Operasyonu olarak anilan harekat zirhli birlikler ve topcu destegiyle genis olcekte gerceklestirilmisti Da Nang ve Hue gibi onemli merkezler elden cikinca Guney yonetimi panik icerisinde dagilacak ve islemez hale gelecekti Baskan Thieu ulkesinin kuzeyini terk ederek guneye yiginak yapsa da sonuc alamayacak ve baskent Saygon 30 Nisan 1975 gunu dusecekti Bunu Sosyalist Vietnam Cumhuriyetinin kurulmasi izledi 2008 yilindaSosyalist Vietnam CumhuriyetiYeni hukumette Giap Savunma Bakani olan gorevini surdurdu ve Haziran 1976 da Basbakan Yardimcisi oldu 1980 yilinda bakanliktan 1982 yilinda ise Politburo dan ayrildi ve emekli oldu General Giap askeri teori ve strateji ile ilgili cok sayida yazili eser vermistir Eserleri arasinda Halk Savasi Dien Bien Phu Kazanacagiz dikkat cekici olanlaridir Giap askeri tarihci Stanley Karnow tarafindan Wellington Grant Lee Rommel seviyesinde degerlendirilmektedir Bu degerlendirmeye katilmayanlar ve Giap in askeri taktiklerinde cok sayida askerin feda edilmesini elestirenler de bulunmaktadir 1995 yilinda ABD Savunma Bakani Robert McNamara eski dusmani Giap ile bir araya gelerek 1964 yilinda meydana gelen ve ABD nin Vietnam a mudahalesine bahane edilen Tonkin Korfezi Olayinda ne oldugunu sormus ve Giap tan Hicbir sey yanitini almistir ABD Baskani Lyndon Johnson un Vietnam a mudahale icin bahane ettigi olayin hayali olma ihtimali yuksektir Dilimize cevrilmis bazi eserleriVietnam Halk Savasi V N Giap Bilim ve Sosyalizm Yayinlari 1999 Halk Savasi Halk Ordusu V N Giap Sol Yayinlari 1968Ayrica bakinizDien Bien Phu Carpismasi Vietnam Komunist Partisi Vietnam Savasi VietkongDis baglantilarWikimedia Commons ta Vo Nguyen Giap ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Giap in yazilari 6 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde PBS Roportaji 29 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde