Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yuri Bekiroviç Osmanov (Kırım Tatarcası: Yuriy Bekir oğlu Osmanov, Rusça: Юрий Бекирович Османов; 1 Nisan 1941, , Bahçesaray Rayonu, Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, RSFSR, SSCB - 7 Kasım 1993, Simferopol, Özerk Kırım Cumhuriyeti, Ukrayna) Kırım Tatarı kökenli bir bilim adamı, mühendis, Marksist-Leninist ve sivil haklar aktivistidir. Kırım Tatar halkının tümüyle vatanlarına dönüşü ve Kırım ÖSSC'nin restorasyonu için tüm haklarını arayan Kırım Tatarları Ulusal Hareketi'nin kurucularından biridir.
Yuri Bekiroviç Osmanov | |
|---|---|
| Doğum | 1 Nisan 1941 , Bahçesaray Rayonu, Kırım Özerk SSR, Rusya SFSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 1 Nisan 1941 (-53 yaşında) Simferopol, Kırım Özerk Cumhuriyeti, Ukrayna |
| Milliyet | Kırım Tatarı |
| Vatandaşlık | Sovyetler Birliği Ukrayna |
| Eğitim | Taurida Ekoloji ve Politik Üniversitesi dekanı |
| Mezun olduğu okul(lar) | |
| Siyasi parti | (NDKT) |
| Evlilik | Ayşe Dobro |
Erken dönemi
Yuri Osmanov, 1 Nisan 1941'de Kırım'ın Büyük Karalez ilçesinde doğdu. Ziraat mühendisi olan Kırım Tatar etnik kökenli babası Bekir Osmanov, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya Kırım'ı işgal ettiğinde, Sovyet partizanlarının gözcülüğünü yapmaya başlamıştı. Bu sırada Yuri, Belarus annesi ile birlikte Azerbaycan'a taşındılar. Kırım'daki partizanlarla ilgili bir savaş sonrası kitapta, -yanlış bir şekilde- babası Bekir Osmanov'un vurulan bir Alman casusu olduğu yazılmışsa da, gerçekte savaştan sağ çıktığını ve Almanların yanında olmadığını açıklamış, merkez komite sonunda iddianın yanlış olduğunu kabul ettikten sonra kitabın daha sonraki baskılarında düzeltilmesi emrini verdi. 1944'te Osmanov ailesi, Kırım Tatar geçmişi nedeniyle "özel yerleşimciler" olarak Özbekistan SSC'deki Fergana'ya sürüldü. II.Dünya Savaşı'nda küçük bir çocuk olmasına, çatışma sırasında Kırım'dan uzakta bulunmasına ve yaralı bir partizanın oğlu olmasına rağmen kendisine de diğerleri gibi Kırım Tatarlarının vatan haini olduğu iddiasıyla baskı uygulandı ve sonuç olarak kendisine ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapıldı.
Ortaokulu 1958'de mükemmel notlarla tamamladıktan sonra, notlarının yeterince yüksek olması nedeniyle Moskova Devlet Üniversitesi'ne girmek için başvurdu, ancak Kırım Tatarı olduğu ve dolayısıyla Orta Asya dışındaki bir kuruma gitmesi resmen yasaklandığı için başvurusu reddedildi. Ancak Ahmet Han Sultan, Osmanov hakkında akademisyenlere iyi bir referans verdi ve sonunda 'ne gitmesine izin verildi. Bu üniversiteden 1965 yılında makine mühendisliği derecesi ile mezun oldu. Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsü ve 'nde çalıştı; bu dönemde Kırım Tatar sivil haklar hareketiyle ilgilenmeye başladı ve boş zamanlarını Kırım Tatar aydınlanmasının kurucusu İsmail Gaspıralı'nın mirasını ve eserlerini inceleyerek geçirdi.
Faaliyetleri
Arka plan
Bu dönemde Osmanov artık bir aktivist olmuştu. Çeçenler ve Kalmıklar dahil "özel yerleşimci" rejiminden sağ kurtulan sürgün edilen halkların çoğunun tümüyle anavatanlarına dönmelerine izin verildi ve bunu yapmak için gerekli oturma izinleri reddedilmedi; ancak Sovyet liderliği Kırım Tatarları için aynı politikayı uygulamadı ve sonuç olarak Kırım Tatarlarının büyük çoğunluğu Kırım'da oturma izni alamadıkları için sürgünde kalmaya zorlandı. Bununla birlikte, resmî Sovyet anlatısı, Kırım Tatarlarının sürgün yerlerinde kök saldığı ve önceki ikâmet yerlerinde diğer sınır dışı edilen uluslarla aynı ikâmet izni haklarına sahip olmamalarına rağmen eşit haklara sahip oldukları yönündeydi. Kırım Tatarlarının iddiası ise, "kök salmak" teriminin yanlış olduğu; Kırım Tatarları gittikleri yerlerde pogromlara hedef olmaktaydılar, ayrıca kültürlerinin tüm yönlerine yayılmış bir tema olarak Kırım yarımadasına geri dönme arzusu da, Ey Güzel Kırım gibi şarkılarında da anlatıldığı üzere mevcuttu. Moskova yönetiminin geri dönüşe izin vermeyi reddetmesi, yalnızca geri dönüş fikrine çok karşı olan Kırım'daki yeni Rus yerleşimcileri tatmin etme arzusundan değil, ekonomik nedenlerden de kaynaklanıyordu: Orta Asya'daki Kırım Tatar sanayilerinden gelen yüksek üretkenlik nedeniyle, diasporanın geri dönmesine izin vermenin Orta Asya'nın sanayileşme hedeflerine zarar vereceği anlamına geleceği düşünülüyordu. Tarihçiler uzun zamandır Çeçenlerden sürgündeki hapsedilmeye karşı şiddetli direnişin geri dönmelerine izin vermeye daha fazla istekli olmalarına yol açtığından şüpheleniyorlardı, şiddet içermeyen Kırım Tatar hareketi ise Özbekistan SSR hükûmetinin Kırım Tatarlarının ayrılması için herhangi bir girişimini sağlayamadı. Gerçekte, hükûmet, Kırım Tatarlarını Stahanovist oldukları için cezalandırırken, sınır dışı edilen diğer ulusları sosyalizmin inşasına daha az katkıda bulunmalarına rağmen ödüllendiriyordu ve bu da Kırım Tatarları arasında daha fazla kızgınlık yaratıyordu.
Sovyetler Birliği'ndeki siyasi faaliyetleri
Ocak 1968'de Osmanov, Kırım Tatarlarının şikâyetlerini belirten ve tam rehabilitasyon talep eden bir broşür dağıttığı için ilk kez tutuklandı ve bunun için yüksek güvenlikli bir cezai çalışma kolonisinde iki buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kızılkum altın madenindeki bu çalışma kolonisinden çıktıktan sonra, 1972'de Fergana'ya dönmeden önce Azerbaycan'daki bir cam fabrikasında mühendis olarak çalışmaya başladı. Orada bir azotlu gübre fabrikasında ve daha sonra 'nde çalıştı. Bu dönemde siyasî olarak aktif kalmaya devam etti. Aktivizm projelerinden biri, tehcirin Kırım Tatar halkına verdiği zararların boyutunun değerlendirilmesiydi. 1973'ten 1974'e kadar o ve babası, Orta Asya'da sınır dışı edilen Kırım Tatarlarının sayımını yürüttüler ve 1944'te sınır dışı edilen Kırım Tatarlarının gerçek sayısının 423.100 olduğunu tahmin ettiler. Bu sayı, 200.000 civarındaki resmî tahminlerin çok üzerindeydi. KGB, sınır dışı edilen Kırım Tatarlarının ölüm oranının sürgünün ilk birkaç yılında "sadece" %22 civarında olduğu konusunda ısrar ediyordu, ancak Osmanov ve babasının nüfus sayımı bu oranın %46 civarında olduğunu ortaya koydu ve Sovyet nüfus sayımlarını yanlışladı. Nüfus sayımını derledikten ve kayıpları değerlendirdikten sonra, Sovyet politikasına karşı SSCB'nin merkezi hükûmetine ve BM'ye gönderdiği yedi şikâyetin bir listesini çıkardı. Aralık 1982'de Kırım Tatarlarının Sovyetler Birliği'nde kötü muamele görmesini anlatan bir dizi broşürü dağıtmaktan bir kez daha tutuklandı ve "Sovyet sistemini karalamak" gerekçesiyle suçlandı; Tutuklanmasına yol açan samizdat eserleri arasında, SSCB'nin Kırım Tatarlarına muamelesi ile İsrail'in Filistinlilere gösterdiği muameleyi karşılaştıran "Soykırım-İsrail tarzı" başlıklı bir broşür de bulunuyordu. Ardından, Yakutistan'daki yüksek güvenlikli bir çalışma kampında üç yıl hizmet verdi. Üç yılın sonunda planlanan salıverilmesinden üç gün önce zorla Blagoveshchensk psikiyatri hastanesine götürüldü ve burada iki yıl daha gözaltında tutularak cezalandırıcı psikiyatriye tabi tutuldu. Hapishanedeyken, Kırım'a dönmesine izin verilen birkaç kişiden biri olan babası vefat etti. Yoğun KGB gözetimi altında olan cenazede, Kırım'dan ayrılmaya zorlanmayı protesto etmek için kendini ateşe vererek intihar eden Musa Mamut'un yanına defnedildi. Yuri Osmanov, Eylül 1987'de Sovyetler Birliği'nin son lideri Mihail Gorbaçov'un öncülüğünü yaptığı perestroyka dönemi içinde serbest bırakıldı ve aktivizm faaliyetlerine geri döndü. Aynı yılın Temmuz ayında, Andrey Gromıko'nun Yüksek Sovyet Prezidyumu başkanı olduğu dönemde, iade hakkı talebinin düşünülmesi ve değerlendirilmesi için bir devlet komisyonu oluşturuldu.
Gromıko'nun konuyu küçümseyici tutumu ve geri dönme hakkına sahip olacaklarını garanti edememesi, Kırım Tatar sivil haklar hareketinin üyelerinin süreçten uzaklaşmasıyla sonuçlandı. Haziran ayında, Kırım'da bir Kırım Tatar özerkliğinin yeniden kurulması talebi reddedildi ve geri dönüş için sınır dışı edilen nüfusun bulunduğu bölgeler için yalnızca küçük çabalar desteklenirken, sadece yerel düzeyde Kırım Tatar dilinde daha fazla yayın yapılması ve okul eğitimi verilmesi gibi düşük öncelikli taleplere izin verilmesi kabul edilebildi. Gromıko'nun "özerkliği yenilemek ve Kırım Tatarlarına geri dönme hakkı tanımak için hiçbir temel nihai ilerleme" ortaya koyamaması, yaygın protestoları tetikledi. Komisyon üyelerinden Anatoli Lukyanov, savaşta sınır dışı edilen diğer ulusların geri dönmesine izin verildiğine işaret etmiş ve Kırım Tatarlarından bir yıldan daha kısa bir süre önce sınır dışı edilen ancak aynı resmî gerekçeyle geri dönmelerine izin verilen Kalmukların davasına dikkat çekmişti; sürgündeki Kalmuklar 1950'lerde Kalmukya'ya dönebilmişlerdi. Kalmukların savaşta Almanlarla işbirliği yapması, 1980'lerde Kalmuk sivillere ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapmak için bir neden olarak kullanılmadı, çünkü o zamana kadar etkili bir şekilde rehabilite edildiler, ancak Kırım Tatarlarına hâlen ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapılıyordu. II. Dünya Savaşı'nda yaptıkları iddia edilen eylemler hakkında aynı resmî konuşma noktalarını tekrarlayarak genellikle haklı çıkarıldı. Gromıko komisyonunun özerklik ve geri dönüş taleplerini reddetmesinden iki yıldan kısa bir süre sonra, Orta Asya'da sürgün halinde yaşamakta olan Ahıska Türklerine karşı katliamlar gerçekleştirilmeye başlandı. Pogromlar sırasında bazı Kırım Tatarları da hedef alındı, ancak Osmanov çatışmanın şiddetini azaltmada ve yerel Kırım Tatar topluluklarını saldırganlardan korumada aktif bir rol oynadı. Pogromlardan sonra, SSCB yönetimi tarafından amaçlandığı gibi Kırım Tatarları ve Ahıska Türklerinin Orta Asya'ya tam olarak (asimile) olmadıkları anlaşıldı ve Kırım Tatarlarının isteklerini yeniden değerlendirmek için Yuri Osmanov'un da dahil olduğu ikinci bir komisyon kuruldu. Kasım ayında, "Zorla Yerinden Edilmeye Tabi Halklara Yönelik Baskıcı Eylemlerin Tanınması ve Haklarının Sağlanması Hakkında" adlı karar taslağına dayanan "Sınırdışı Etme Nedeniyle Mağdur Olan Halklara Karşı Devlet Eylemlerinin Suçu ve Haksızlığı Hakkında Deklarasyon" ordu tarafından kabul edildi. 14 Aralık 1989'da Yüksek Sovyet, sınır dışı etmenin yasadışı olduğunu ilan etti ve 1990'da Osmanov, Kırım Bölgesel Yürütme Komitesi'nde Sürgün Edilen Halklar Devlet Komitesi'nin başkan vekili olarak atandı. Orada, tam dönüşe izin vermek için Orta Asya cumhuriyetleri ve Kırım'ın liderliğini almayı başardı ve geri dönen insanları desteklemek için fon bulunmasını sağladı. Görevini Mart 1991'e kadar sürdürdü.
Yuri Osmanov ve Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'nun takipçileri arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlıklar Perestroyka döneminde daha da belirgin hale geldi. Osmanov'un NDKT'sinin (Rusça: НДКТ, Национального движения крымских татар) amacı, Kırım Özerk SSC'nin Leninist ulusal özerklik ilkesi altında, anavatanlarındaki itibarlı yerli halkların restorasyonuydu, Abdülcemil Kırımoğlu fraksiyonu ise o dönem OKND (Rusça: Организации крымскотатарского национального движения), daha sonra Kırım Tatar Millî Meclisi olarak faaliyet gösteren bağımsız bir Kırım Tatar devletinin kurulmasını hedefliyordu. Osmanov, daha radikal OKND'nin Kırım'da zaten gergin olan etnik gerilimleri şiddetlendireceğinden çok korkuyordu; Tatarofobi yaygınlaşmıştı ve OKND, daha uzlaştırıcı önlemler almaya çalışmak yerine Kırım'da giderek daha fazla toprak talep ediyordu.
Sonraki yılları
Osmanov komisyondan ayrıldıktan sonra kendisini gazeteciliğe ve NDKT'ye adadı. 1991 yılında hayatının geri kalanında yazı işleri müdürlüğü yaptığı "Areket" gazetesini kurdu. Ayrıca başka gazetelerde de yazdı, Kırım'daki etnik gruplar arası ilişkiler hakkında yazılar yazdı. 1992'de karısı ve kızıyla anavatanı Kırım'a taşındı. Mart 1993'te Taurida Ekoloji ve Politik Üniversitesi'nde Doğu Çalışmaları Fakültesinin dekanı oldu. O yılın ilerleyen zamanlarında Kırım Tatar diasporasıyla buluşmak için Türkiye'yi ziyaret etti. Görüşme iyi geçti, ancak Osmanov'un Kırım Tatar Millî Meclisi mensupları ile anlaşmazlıkları, Abdülcemil Kırımoğlu'nun iki Türk gazetesine tartışmalı yorumlarda bulunmasının ardından yoğunlaştı. Osmanov, Kırım'ın Çeçenya gibi şiddetli bir yere dönüşmesinden çok korkuyordu ve Kırımoğlu'nun yöntemlerinin yerel Rus halkını kışkırtacağından endişeliydi. Ancak Osmanov, siyasi özlemlerini tam olarak anlayamadan, 6 Kasım 1993 akşamı işinden evine yürürken feci şekilde dövüldü ve ertesi gün yaralarından dolayı öldü. Takipçilerinin çoğu bunun siyasi bir suikast olduğuna inanmaktadır. Osmanov'un ölümü, NDKT'nin çöküşüne ve neredeyse unutulmasına yol açarak, Meclislileri en büyük Kırım Tatar siyasî partisi olarak bıraktı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d . Крым.Реалии (Rusça). 1 Nisan 2016. 12 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- ^ Encyclopedia of the World's Minorities (İngilizce). Routledge. 2013. s. 1190. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Russia and the Problems of Ukraine's Cohesion: Results of a Fact-finding Mission (İngilizce). Bundesinstitut für Ostwissenschaftliche und Internationale Studien. 1994. s. 30. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Afkār Inquiry (İngilizce). Tropvale Limited. Haziran 1984. s. 61. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Не о спокойной жизни мы мечтали (Rusça). Simferopol: Dolina. 2001. ss. 2-4. ISBN . OCLC 58418725. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ Екзамен за второй день четверть (Rusça). Simferopol: VGMI Tavriya. 2007. s. 116. ISBN . OCLC 261297982. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ In a Collapsing Empire: Underdevelopment, Ethnic Conflicts and Nationalisms in the Soviet Union (İngilizce). s. 68. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ Tatars of the Crimea: Their Struggle for Survival: Original Studies from North America, Unofficial and Official Documents from Czarist and Soviet Sources (İngilizce). Duke Üniversitesi Yayınları. 1988. s. 226. ISBN . 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ Bekirova (20 Ekim 2012). "Крымские татары: этногенез, история государственных учреждений, миграционные процессы, культурное наследие"". Ukrainian Oriental Studies (Rusça): 135-137.
- ^ The Crimean Tatars: The Diaspora Experience and the Forging of a Nation (İngilizce). BRILL. 2001. s. 265. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ Migration, Homeland, and Belonging in Eurasia (İngilizce). Woodrow Wilson Center Press. 2008. s. 213. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ The Crimean Tatars: From Soviet Genocide to Putin's Conquest (İngilizce). Oxford Üniversitesi Yayınları. 2015. s. 108. ISBN . 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2021.
- ^ Osmanov, Yuri (2013). Исторические справки: Сборник исторических статей (Rusça). Simferopol: NDKT.[]
- ^ «Белая книга национального движения крымских татар». 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ . goloskrimanew.ru (Rusça). 8 Aralık 2017. 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.
- ^ The Reemergence Of Civil Society In Eastern Europe And The Soviet Union (İngilizce). Routledge. 2019. s. 164. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ The Languages of the Former Soviet Republics: Their History and Development (İngilizce). University Press of America. 2000. s. 340. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Soviet/east European Survey, 1987-1988: Selected Research And Analysis From Radio Free Europe/radio Liberty (İngilizce). Routledge. 2019. s. 133. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Country Reports on Human Rights Practices: Report Submitted to the Committee on Foreign Affairs, U.S. House of Representatives and Committee on Foreign Relations, U.S. Senate by the Department of State in Accordance with Sections 116(d) and 502B(b) of the Foreign Assistance Act of 1961, as Amended (İngilizce). U.S. Government Printing Office. 1989. s. 1230. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ (PDF). Human Rights Watch. 1991. 5 Eylül 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Крымские татары: проблемы репатриации (Rusça). Ин-т востоковедения РАН. 1997. s. 32. ISBN . 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ The Soviet Multinational State (İngilizce). Routledge. 26 Temmuz 2019. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Загадка древнего завета. Исторический детектив (Rusça). Litres. 2018. s. 701. ISBN . 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Расы и народы (Rusça). Nauka. 1997. s. 124. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ . day.kyiv.ua (Rusça). 14 Nisan 2001. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Крымскотатарское национальное движение (Rusça). Моskova: Центр по изучению межнациональных отношений. 1992. ISBN . OCLC 29281153.
- ^ . Милли Фирка (Rusça). 8 Eylül 2014. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- ^ Крым бандитский (Rusça). Moskova: Tsentrpoligraf. 1999.
- ^ Национализм в поздне-- и посткоммунистической Европе (Rusça). Rosspen. 2010. s. 216. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
Hakkındaki eserler
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yuri Bekirovic Osmanov Kirim Tatarcasi Yuriy Bekir oglu Osmanov Rusca Yurij Bekirovich Osmanov 1 Nisan 1941 Bahcesaray Rayonu Kirim Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti RSFSR SSCB 7 Kasim 1993 Simferopol Ozerk Kirim Cumhuriyeti Ukrayna Kirim Tatari kokenli bir bilim adami muhendis Marksist Leninist ve sivil haklar aktivistidir Kirim Tatar halkinin tumuyle vatanlarina donusu ve Kirim OSSC nin restorasyonu icin tum haklarini arayan Kirim Tatarlari Ulusal Hareketi nin kurucularindan biridir Yuri Bekirovic OsmanovDogum1 Nisan 1941 1941 04 01 Bahcesaray Rayonu Kirim Ozerk SSR Rusya SFSC Sovyetler BirligiOlum1 Nisan 1941 53 yasinda Simferopol Kirim Ozerk Cumhuriyeti UkraynaMilliyetKirim TatariVatandaslikSovyetler Birligi UkraynaEgitimTaurida Ekoloji ve Politik Universitesi dekaniMezun oldugu okul lar Siyasi parti NDKT EvlilikAyse DobroErken donemiYuri Osmanov 1 Nisan 1941 de Kirim in Buyuk Karalez ilcesinde dogdu Ziraat muhendisi olan Kirim Tatar etnik kokenli babasi Bekir Osmanov II Dunya Savasi sirasinda Almanya Kirim i isgal ettiginde Sovyet partizanlarinin gozculugunu yapmaya baslamisti Bu sirada Yuri Belarus annesi ile birlikte Azerbaycan a tasindilar Kirim daki partizanlarla ilgili bir savas sonrasi kitapta yanlis bir sekilde babasi Bekir Osmanov un vurulan bir Alman casusu oldugu yazilmissa da gercekte savastan sag ciktigini ve Almanlarin yaninda olmadigini aciklamis merkez komite sonunda iddianin yanlis oldugunu kabul ettikten sonra kitabin daha sonraki baskilarinda duzeltilmesi emrini verdi 1944 te Osmanov ailesi Kirim Tatar gecmisi nedeniyle ozel yerlesimciler olarak Ozbekistan SSC deki Fergana ya suruldu II Dunya Savasi nda kucuk bir cocuk olmasina catisma sirasinda Kirim dan uzakta bulunmasina ve yarali bir partizanin oglu olmasina ragmen kendisine de digerleri gibi Kirim Tatarlarinin vatan haini oldugu iddiasiyla baski uygulandi ve sonuc olarak kendisine ikinci sinif vatandas muamelesi yapildi Ortaokulu 1958 de mukemmel notlarla tamamladiktan sonra notlarinin yeterince yuksek olmasi nedeniyle Moskova Devlet Universitesi ne girmek icin basvurdu ancak Kirim Tatari oldugu ve dolayisiyla Orta Asya disindaki bir kuruma gitmesi resmen yasaklandigi icin basvurusu reddedildi Ancak Ahmet Han Sultan Osmanov hakkinda akademisyenlere iyi bir referans verdi ve sonunda ne gitmesine izin verildi Bu universiteden 1965 yilinda makine muhendisligi derecesi ile mezun oldu Ortak Nukleer Arastirma Enstitusu ve nde calisti bu donemde Kirim Tatar sivil haklar hareketiyle ilgilenmeye basladi ve bos zamanlarini Kirim Tatar aydinlanmasinin kurucusu Ismail Gaspirali nin mirasini ve eserlerini inceleyerek gecirdi FaaliyetleriArka plan Bu donemde Osmanov artik bir aktivist olmustu Cecenler ve Kalmiklar dahil ozel yerlesimci rejiminden sag kurtulan surgun edilen halklarin cogunun tumuyle anavatanlarina donmelerine izin verildi ve bunu yapmak icin gerekli oturma izinleri reddedilmedi ancak Sovyet liderligi Kirim Tatarlari icin ayni politikayi uygulamadi ve sonuc olarak Kirim Tatarlarinin buyuk cogunlugu Kirim da oturma izni alamadiklari icin surgunde kalmaya zorlandi Bununla birlikte resmi Sovyet anlatisi Kirim Tatarlarinin surgun yerlerinde kok saldigi ve onceki ikamet yerlerinde diger sinir disi edilen uluslarla ayni ikamet izni haklarina sahip olmamalarina ragmen esit haklara sahip olduklari yonundeydi Kirim Tatarlarinin iddiasi ise kok salmak teriminin yanlis oldugu Kirim Tatarlari gittikleri yerlerde pogromlara hedef olmaktaydilar ayrica kulturlerinin tum yonlerine yayilmis bir tema olarak Kirim yarimadasina geri donme arzusu da Ey Guzel Kirim gibi sarkilarinda da anlatildigi uzere mevcuttu Moskova yonetiminin geri donuse izin vermeyi reddetmesi yalnizca geri donus fikrine cok karsi olan Kirim daki yeni Rus yerlesimcileri tatmin etme arzusundan degil ekonomik nedenlerden de kaynaklaniyordu Orta Asya daki Kirim Tatar sanayilerinden gelen yuksek uretkenlik nedeniyle diasporanin geri donmesine izin vermenin Orta Asya nin sanayilesme hedeflerine zarar verecegi anlamina gelecegi dusunuluyordu Tarihciler uzun zamandir Cecenlerden surgundeki hapsedilmeye karsi siddetli direnisin geri donmelerine izin vermeye daha fazla istekli olmalarina yol actigindan supheleniyorlardi siddet icermeyen Kirim Tatar hareketi ise Ozbekistan SSR hukumetinin Kirim Tatarlarinin ayrilmasi icin herhangi bir girisimini saglayamadi Gercekte hukumet Kirim Tatarlarini Stahanovist olduklari icin cezalandirirken sinir disi edilen diger uluslari sosyalizmin insasina daha az katkida bulunmalarina ragmen odullendiriyordu ve bu da Kirim Tatarlari arasinda daha fazla kizginlik yaratiyordu Sovyetler Birligi ndeki siyasi faaliyetleri Ocak 1968 de Osmanov Kirim Tatarlarinin sikayetlerini belirten ve tam rehabilitasyon talep eden bir brosur dagittigi icin ilk kez tutuklandi ve bunun icin yuksek guvenlikli bir cezai calisma kolonisinde iki bucuk yil hapis cezasina carptirildi Kizilkum altin madenindeki bu calisma kolonisinden ciktiktan sonra 1972 de Fergana ya donmeden once Azerbaycan daki bir cam fabrikasinda muhendis olarak calismaya basladi Orada bir azotlu gubre fabrikasinda ve daha sonra nde calisti Bu donemde siyasi olarak aktif kalmaya devam etti Aktivizm projelerinden biri tehcirin Kirim Tatar halkina verdigi zararlarin boyutunun degerlendirilmesiydi 1973 ten 1974 e kadar o ve babasi Orta Asya da sinir disi edilen Kirim Tatarlarinin sayimini yuruttuler ve 1944 te sinir disi edilen Kirim Tatarlarinin gercek sayisinin 423 100 oldugunu tahmin ettiler Bu sayi 200 000 civarindaki resmi tahminlerin cok uzerindeydi KGB sinir disi edilen Kirim Tatarlarinin olum oraninin surgunun ilk birkac yilinda sadece 22 civarinda oldugu konusunda israr ediyordu ancak Osmanov ve babasinin nufus sayimi bu oranin 46 civarinda oldugunu ortaya koydu ve Sovyet nufus sayimlarini yanlisladi Nufus sayimini derledikten ve kayiplari degerlendirdikten sonra Sovyet politikasina karsi SSCB nin merkezi hukumetine ve BM ye gonderdigi yedi sikayetin bir listesini cikardi Aralik 1982 de Kirim Tatarlarinin Sovyetler Birligi nde kotu muamele gormesini anlatan bir dizi brosuru dagitmaktan bir kez daha tutuklandi ve Sovyet sistemini karalamak gerekcesiyle suclandi Tutuklanmasina yol acan samizdat eserleri arasinda SSCB nin Kirim Tatarlarina muamelesi ile Israil in Filistinlilere gosterdigi muameleyi karsilastiran Soykirim Israil tarzi baslikli bir brosur de bulunuyordu Ardindan Yakutistan daki yuksek guvenlikli bir calisma kampinda uc yil hizmet verdi Uc yilin sonunda planlanan saliverilmesinden uc gun once zorla Blagoveshchensk psikiyatri hastanesine goturuldu ve burada iki yil daha gozaltinda tutularak cezalandirici psikiyatriye tabi tutuldu Hapishanedeyken Kirim a donmesine izin verilen birkac kisiden biri olan babasi vefat etti Yogun KGB gozetimi altinda olan cenazede Kirim dan ayrilmaya zorlanmayi protesto etmek icin kendini atese vererek intihar eden Musa Mamut un yanina defnedildi Yuri Osmanov Eylul 1987 de Sovyetler Birligi nin son lideri Mihail Gorbacov un onculugunu yaptigi perestroyka donemi icinde serbest birakildi ve aktivizm faaliyetlerine geri dondu Ayni yilin Temmuz ayinda Andrey Gromiko nun Yuksek Sovyet Prezidyumu baskani oldugu donemde iade hakki talebinin dusunulmesi ve degerlendirilmesi icin bir devlet komisyonu olusturuldu Gromiko nun konuyu kucumseyici tutumu ve geri donme hakkina sahip olacaklarini garanti edememesi Kirim Tatar sivil haklar hareketinin uyelerinin surecten uzaklasmasiyla sonuclandi Haziran ayinda Kirim da bir Kirim Tatar ozerkliginin yeniden kurulmasi talebi reddedildi ve geri donus icin sinir disi edilen nufusun bulundugu bolgeler icin yalnizca kucuk cabalar desteklenirken sadece yerel duzeyde Kirim Tatar dilinde daha fazla yayin yapilmasi ve okul egitimi verilmesi gibi dusuk oncelikli taleplere izin verilmesi kabul edilebildi Gromiko nun ozerkligi yenilemek ve Kirim Tatarlarina geri donme hakki tanimak icin hicbir temel nihai ilerleme ortaya koyamamasi yaygin protestolari tetikledi Komisyon uyelerinden Anatoli Lukyanov savasta sinir disi edilen diger uluslarin geri donmesine izin verildigine isaret etmis ve Kirim Tatarlarindan bir yildan daha kisa bir sure once sinir disi edilen ancak ayni resmi gerekceyle geri donmelerine izin verilen Kalmuklarin davasina dikkat cekmisti surgundeki Kalmuklar 1950 lerde Kalmukya ya donebilmislerdi Kalmuklarin savasta Almanlarla isbirligi yapmasi 1980 lerde Kalmuk sivillere ikinci sinif vatandas muamelesi yapmak icin bir neden olarak kullanilmadi cunku o zamana kadar etkili bir sekilde rehabilite edildiler ancak Kirim Tatarlarina halen ikinci sinif vatandas muamelesi yapiliyordu II Dunya Savasi nda yaptiklari iddia edilen eylemler hakkinda ayni resmi konusma noktalarini tekrarlayarak genellikle hakli cikarildi Gromiko komisyonunun ozerklik ve geri donus taleplerini reddetmesinden iki yildan kisa bir sure sonra Orta Asya da surgun halinde yasamakta olan Ahiska Turklerine karsi katliamlar gerceklestirilmeye baslandi Pogromlar sirasinda bazi Kirim Tatarlari da hedef alindi ancak Osmanov catismanin siddetini azaltmada ve yerel Kirim Tatar topluluklarini saldirganlardan korumada aktif bir rol oynadi Pogromlardan sonra SSCB yonetimi tarafindan amaclandigi gibi Kirim Tatarlari ve Ahiska Turklerinin Orta Asya ya tam olarak asimile olmadiklari anlasildi ve Kirim Tatarlarinin isteklerini yeniden degerlendirmek icin Yuri Osmanov un da dahil oldugu ikinci bir komisyon kuruldu Kasim ayinda Zorla Yerinden Edilmeye Tabi Halklara Yonelik Baskici Eylemlerin Taninmasi ve Haklarinin Saglanmasi Hakkinda adli karar taslagina dayanan Sinirdisi Etme Nedeniyle Magdur Olan Halklara Karsi Devlet Eylemlerinin Sucu ve Haksizligi Hakkinda Deklarasyon ordu tarafindan kabul edildi 14 Aralik 1989 da Yuksek Sovyet sinir disi etmenin yasadisi oldugunu ilan etti ve 1990 da Osmanov Kirim Bolgesel Yurutme Komitesi nde Surgun Edilen Halklar Devlet Komitesi nin baskan vekili olarak atandi Orada tam donuse izin vermek icin Orta Asya cumhuriyetleri ve Kirim in liderligini almayi basardi ve geri donen insanlari desteklemek icin fon bulunmasini sagladi Gorevini Mart 1991 e kadar surdurdu Yuri Osmanov ve Mustafa Abdulcemil Kirimoglu nun takipcileri arasinda uzun suredir devam eden anlasmazliklar Perestroyka doneminde daha da belirgin hale geldi Osmanov un NDKT sinin Rusca NDKT Nacionalnogo dvizheniya krymskih tatar amaci Kirim Ozerk SSC nin Leninist ulusal ozerklik ilkesi altinda anavatanlarindaki itibarli yerli halklarin restorasyonuydu Abdulcemil Kirimoglu fraksiyonu ise o donem OKND Rusca Organizacii krymskotatarskogo nacionalnogo dvizheniya daha sonra Kirim Tatar Milli Meclisi olarak faaliyet gosteren bagimsiz bir Kirim Tatar devletinin kurulmasini hedefliyordu Osmanov daha radikal OKND nin Kirim da zaten gergin olan etnik gerilimleri siddetlendireceginden cok korkuyordu Tatarofobi yayginlasmisti ve OKND daha uzlastirici onlemler almaya calismak yerine Kirim da giderek daha fazla toprak talep ediyordu Sonraki yillariOsmanov komisyondan ayrildiktan sonra kendisini gazetecilige ve NDKT ye adadi 1991 yilinda hayatinin geri kalaninda yazi isleri mudurlugu yaptigi Areket gazetesini kurdu Ayrica baska gazetelerde de yazdi Kirim daki etnik gruplar arasi iliskiler hakkinda yazilar yazdi 1992 de karisi ve kiziyla anavatani Kirim a tasindi Mart 1993 te Taurida Ekoloji ve Politik Universitesi nde Dogu Calismalari Fakultesinin dekani oldu O yilin ilerleyen zamanlarinda Kirim Tatar diasporasiyla bulusmak icin Turkiye yi ziyaret etti Gorusme iyi gecti ancak Osmanov un Kirim Tatar Milli Meclisi mensuplari ile anlasmazliklari Abdulcemil Kirimoglu nun iki Turk gazetesine tartismali yorumlarda bulunmasinin ardindan yogunlasti Osmanov Kirim in Cecenya gibi siddetli bir yere donusmesinden cok korkuyordu ve Kirimoglu nun yontemlerinin yerel Rus halkini kiskirtacagindan endiseliydi Ancak Osmanov siyasi ozlemlerini tam olarak anlayamadan 6 Kasim 1993 aksami isinden evine yururken feci sekilde dovuldu ve ertesi gun yaralarindan dolayi oldu Takipcilerinin cogu bunun siyasi bir suikast olduguna inanmaktadir Osmanov un olumu NDKT nin cokusune ve neredeyse unutulmasina yol acarak Meclislileri en buyuk Kirim Tatar siyasi partisi olarak birakti Ayrica bakinizKirim Tatarlarinin tehciri Sivil haklar Hareketi Nelson Mandela Martin Luther King Jr Ismail GaspiraliKaynakca 27 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d Krym Realii Rusca 1 Nisan 2016 12 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Encyclopedia of the World s Minorities Ingilizce Routledge 2013 s 1190 ISBN 978 1 13519 388 1 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Russia and the Problems of Ukraine s Cohesion Results of a Fact finding Mission Ingilizce Bundesinstitut fur Ostwissenschaftliche und Internationale Studien 1994 s 30 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Afkar Inquiry Ingilizce Tropvale Limited Haziran 1984 s 61 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 Ne o spokojnoj zhizni my mechtali Rusca Simferopol Dolina 2001 ss 2 4 ISBN 9667637700 OCLC 58418725 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 Ekzamen za vtoroj den chetvert Rusca Simferopol VGMI Tavriya 2007 s 116 ISBN 978 9 66435 143 7 OCLC 261297982 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 In a Collapsing Empire Underdevelopment Ethnic Conflicts and Nationalisms in the Soviet Union Ingilizce s 68 ISBN 88 07 99048 2 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 Tatars of the Crimea Their Struggle for Survival Original Studies from North America Unofficial and Official Documents from Czarist and Soviet Sources Ingilizce Duke Universitesi Yayinlari 1988 s 226 ISBN 978 0 82230 758 7 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 Bekirova 20 Ekim 2012 Krymskie tatary etnogenez istoriya gosudarstvennyh uchrezhdenij migracionnye processy kulturnoe nasledie Ukrainian Oriental Studies Rusca 135 137 The Crimean Tatars The Diaspora Experience and the Forging of a Nation Ingilizce BRILL 2001 s 265 ISBN 978 9 00412 122 5 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 Migration Homeland and Belonging in Eurasia Ingilizce Woodrow Wilson Center Press 2008 s 213 ISBN 978 0 80189 075 8 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 The Crimean Tatars From Soviet Genocide to Putin s Conquest Ingilizce Oxford Universitesi Yayinlari 2015 s 108 ISBN 978 0 19049 470 4 14 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2021 Osmanov Yuri 2013 Istoricheskie spravki Sbornik istoricheskih statej Rusca Simferopol NDKT olu kirik baglanti Belaya kniga nacionalnogo dvizheniya krymskih tatar 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2021 goloskrimanew ru Rusca 8 Aralik 2017 23 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2020 The Reemergence Of Civil Society In Eastern Europe And The Soviet Union Ingilizce Routledge 2019 s 164 ISBN 978 1 00030 511 1 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 The Languages of the Former Soviet Republics Their History and Development Ingilizce University Press of America 2000 s 340 ISBN 978 0 76181 607 2 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Soviet east European Survey 1987 1988 Selected Research And Analysis From Radio Free Europe radio Liberty Ingilizce Routledge 2019 s 133 ISBN 978 1 00031 275 1 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Country Reports on Human Rights Practices Report Submitted to the Committee on Foreign Affairs U S House of Representatives and Committee on Foreign Relations U S Senate by the Department of State in Accordance with Sections 116 d and 502B b of the Foreign Assistance Act of 1961 as Amended Ingilizce U S Government Printing Office 1989 s 1230 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 PDF Human Rights Watch 1991 5 Eylul 2003 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Krymskie tatary problemy repatriacii Rusca In t vostokovedeniya RAN 1997 s 32 ISBN 978 5 89282 031 8 14 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 The Soviet Multinational State Ingilizce Routledge 26 Temmuz 2019 ISBN 978 1 31549 443 2 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Zagadka drevnego zaveta Istoricheskij detektiv Rusca Litres 2018 s 701 ISBN 978 5 04053 759 4 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Rasy i narody Rusca Nauka 1997 s 124 9 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 day kyiv ua Rusca 14 Nisan 2001 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Krymskotatarskoe nacionalnoe dvizhenie Rusca Moskova Centr po izucheniyu mezhnacionalnyh otnoshenij 1992 ISBN 978 5 201 00836 9 OCLC 29281153 Milli Firka Rusca 8 Eylul 2014 3 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Krym banditskij Rusca Moskova Tsentrpoligraf 1999 Nacionalizm v pozdne i postkommunisticheskoj Evrope Rusca Rosspen 2010 s 216 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Hakkindaki eserler Allworth Edward 1998 The Tatars of Crimea Return to the Homeland Studies and Documents Durham Duke Universitesi Yayinlari ISBN 978 0 82231 994 8 LCCN 97019110 OCLC 610947243