Psikolojide konfabulasyon, kişinin kendisi ya da dünya hakkında uydurma, çarpık veya yanlış yorumlanmış anılar üretmesi olarak tanımlanan bir . Konfabulasyon sergileyen insanlar, “ince değişikliklerden tuhaf uydurmalara” kadar, geniş bir ölçekte çeşitlenen yanlış anılar sunarlar ve çelişkili olduklarına ilişkin kanıtlara rağmen genellikle hatırladıkları anılardan çok emindirler.
Tanım
Kandırma niyeti olmadığı ve kişi, bahsi geçen bilginin yanlış olduğunu bilmediği için konfabulasyon yalan söylemekten ayrılır. Bireyler yanlış olduğu bariz olan bilgiler sunabildiği gibi, konfabulasyon içsel olarak tutarlı, uyumlu ve nispeten normal de görünebilir.
Bilinen konfabulasyon vakalarının çoğu, anevrizma, Alzheimer hastalığı veya Wernicke-Korsakoff sendromu (alkolizmin neden olduğu tiamin eksikliğinin yaygın bir tezahürü) gibi beyin hasarı veya demansların (bunamanın) bulgularıdır. Ek olarak, antikolinerjik toksidrom (toksik sendrom) geçiren kişiler tuhaf veya mantıksız davranışları hakkında sorgulanırken sıklıkla konfabulasyon gösterir.
Her çeşit konfabulasyon çoğunlukla otobiyografik bellekte meydana gelir ve konfabulasyona uğramış anılar, bir anının , veya geri çağrılması sırasında herhangi bir noktada sapmaya uğrayabilecek karmaşık ve çetrefilli bir sürecin göstergesidir. Bu tip konfabulasyon Korsakoff sendromunda yaygın olarak görülür.
Ayrımlar
Genellikle iki tür konfabulasyon tanımlanır:
- Uyarılmış (anlık veya ikincil) konfabulasyonlar hatalı bir belleğe verilmiş normal bir yanıtı temsil eder, hem amnezi hem de demansta yaygındır ve bellek testleri sırasında ortaya çıkabilir.
- Düşlemsel (kendiliğinden veya birincil) konfabulasyonlar ise bir işarete yanıt olarak meydana gelmez ve istemsizmiş gibi gözükür. Nispeten daha nadir ve çoğunlukla demans vakalarında görülür ve frontal lob patolojisi ile organik amnezi arasındaki etkileşimden kaynaklanabilir.
Başka bir ayrım ise şudur:
- Sözel konfabulasyonlar - sözlü yanlış anılar, en yaygın tip
- Davranışsal konfabulasyonlar - bir kişi yanlış anıları üzerinden hareket ettiğinde ortaya çıkar
Belirti ve bulgular
Konfabulasyon çeşitli özelliklerle ilişkilendirilir:
- Tipik olarak sözlü ifadeler ancak sözel olmayan jestler veya eylemler de olabilir.
- Tarihsel gerçekler, masallar veya anlamsal (semantik) belleğin diğer yönleri gibi otobiyografik ve kişisel olmayan bilgileri içerebilir.
- Beyanı fantastik veya tutarlı olabilir.
- Beyanın hem öncülü hem de detayları yanlış olabilir.
- Beyan genellikle hastanın geçmiş ve şimdiki düşünceleri de dahil olmak üzere, gerçek deneyimlerini içeren hafızasına dayanarak oluşturulur.
- Hasta, beyanlarının çarpık veya uygunsuz olduğunun farkında değildir ve hataları belirtildiğinde endişe duymaz.
- Beyanın arkasında gizli bir motivasyon yoktur.
- Hastanın kişilik yapısı konfabulasyona hazır olup olmayışında rol oynayabilir.
Teoriler
Konfabulasyon teorileri vurgu açısından değişiklik gösterir. Bazı teoriler, konfabulasyonların hafıza engelli kişilerin öz kimliklerini korumasının bir yolunu temsil ettiğini öne sürmektedir. Diğer teoriler konfabulasyon sürecini açıklamak için nörobilişsel bağlantılar kullanır. Yine de, konfabulasyonu daha tanıdık bir yanılsama kavramı etrafında açıklayan başka teoriler de mevcuttur. Öbür araştırmacılar, konfabulasyonu kapsamında ifade etmektedir. Son olarak, bazı araştırmacılar ise nörobilişsel açıklamalara daha az, epistemik açıklamalara daha fazla dayanan teoriler tasvir etmektedir.
Nöropsikolojik teoriler
En popüler konfabulasyon teorileri nöropsikoloji veya bilişsel sinirbilim alanından gelir. Araştırmalar, konfabulasyonun uzun süreli hafızadan bilgi alımını kontrol eden bilişsel süreçlerin işlev bozukluğu ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Frontal lob hasarı genellikle bu süreci bozar, gerekli bilgilerin alınmasına ve çıktılarının değerlendirilmesine engel olur. Dahası, araştırmacılar konfabulasyonun "gerçeklik izleme/kaynak izleme hatası" (bir anının gerçek bir olaya dayanıp dayanmadığına veya hayal edilip edilmediğine karar verme) kaynaklı bir bozukluk olduğunu iddia etmektedir. Bazı nöropsikologlar, normal denekler tarafından yapılan uzun süreli bellekten bilgi alma hatalarındaki kontrol süreçlerinin, konfabulasyon hastaları tarafından yapılan hatalardan farklı bileşenler içerdiğini ileri sürmektedir.Kraepelin, ayırt ettiği iki konfabulasyon tipinden birini basit konfabulasyon olarak adlandırmış ve kısmen bu tipin gerçek olayların zamansal sıralamasındaki hatalardan kaynaklandığını ifade etmiştir. Fantastik konfabulasyon olarak isimlendirdiği ikinci tip konfabulasyonun ise, gerçek belleğe dayanmayan tuhaf ve imkansızlığı aşikar olan ifadelerden oluştuğunu belirtmiştir. Basit konfabulasyon, orta temporal lobdaki bellek sistemlerinin hasar almasından kaynaklanabilir. Fantastik konfabulasyonlar, frontal korteksin bir fonksiyonu olduğuna inanılan denetleyici sistemin bir işlev bozukluğunu ortaya çıkarır.
Öz kimlik teorisi
Bazıları, konfabulasyonların bellek yitimi yaşayan insanlarda tutarlı bir benlik kavramını korumaya yardımcı olmak gibi duygusal ve benliğe hizmet eden bir rolü olduğunu savunur. Başka bir deyişle, belleklerinde bulunan boşlukları doldurmak isteyen insanlar, tutarsız ya da gerçekliği olmayan anıları üretme ihtiyacı duyarlar.
Zamansallık teorisi
Zamansallık açıklamasını destekleyenler, konfabulasyonların bireyin olayları meydana geldiği anda düzgün bir şekilde belleğine yerleştirememesinden kaynaklandığını iddia eder. Bu nedenle, kişi haftalar önce gerçekleştirdiği bir eylemi dün sergilemiş gibi anlatıp davranışın içeriğini değiştirmese de zamanını farklı yansıtabilir. Bellek, Bilinç ve Zamansallık Teorisi'ne göre konfabulasyon, zaman bilincinin veya farkındalığının eksikliği nedeniyle oluşur.
İzleme teorisi
Benzer şekilde, gerçeklik ve kaynak izleme teorileri de vardır. Bu teorilerde konfabulasyon, bireyler anıları öyle olmadığı halde gerçek kabul ettiğinde ya da anıları belirli bir kaynağa yanlış bir şekilde bağladığında meydana gelir. Bu yüzden, birey hayali bir olayın gerçek olduğunu ya da televizyondan duyduğu bir olayı bir arkadaşının kendisine anlattığını iddia edebilir.
Stratejik belleğe getirme teorisi
Stratejik belleğe getirme teorisini destekleyenler, konfabulasyonların bireyin bir anıyı etkin bir şekilde ve doğru haliyle tekrar belleğe getirememesinden kaynaklandığını ileri sürmektedirler. Birey bir anısını hatırlamada başarılı olsa da, anımsamasında onu uydurma ve yanlış bilgiler üretmeye yönlendiren bazı noksanlıklar vardır.
Yönetici kontrol teorisi
Üstteki teorilere rağmen bazı açıklamalar, konfabulasyon da dahil olmak üzere her türlü sahte anının genel bir bellek ve yönetsel işlev modeli ile uyumlu olduğunu iddia eder. 2007 yılında ortaya atılan konfabulasyon iddiasına göre bu bellek hatası iki ana sorundan kaynaklanır: yönetimsel kontrol problemleri ve değerlendirme sorunları. Yönetsel kontrol açığı söz konusu olduğunda beyne getirilen anı sahte olur. Değerlendirme açığında ise, bir inancı gerçek bir hatıradan ayırt edememe nedeniyle hatırlanan anı doğru kabul edilir.
Yanılsama teorileri bağlamında
Konfabulasyonun son modelleri, yanılsama ve konfabulasyon arasındaki bağlantıyı geliştirmeye çalışmıştır. Yakın zamanda, konfabulasyonu açıklayan yanılsama kaynaklı izleme teorisi hem bilinçli hem de bilinç dışı süreçlerin bu konuda etkili olduğunu ileri sürmüştür. Bu hem spontane gelişen hem de tetiklenmiş konfabulasyonların her iki sürecin yakından izlenmesiyle daha iyi açıklanabileceğini iddia eder. Başka bir deyişle, konfabulasyonun iki yolu vardır. Birincisi bir belleğin mantıklı, açıklayıcı bir işlemden geçmediği bilinçsiz, kendiliğinden bir yoldur. Diğeri, bir anının kafa karıştırıcı veya olağan dışı bir şeyi açıklamak için kasıtlı olarak hatırlandığı bilinçli, tetiklenmiş bir yoldur.
Bulanık izler teorisi
veya FTT, yargı kararlarının açıklanmasında daha yaygın olarak uygulanılan bir kavramdır. Bu teoriye göre, anılar genel olarak (öz) ve detaylıca (kelimesi kelimesine) kodlanır. Dolayısıyla, bir konfabulasyon hatırlananın sözlü kısmından değil, yanlış sözel anının hatırlanmasından ya da sadece sözlü olmayan özlü anıların hatırlanmasından kaynaklanabilir.
FTT, yanlış bellek olaylarını beş ana ilke ile açıklar. İlki kişilerin birbiriyle uyumlu olan sözlü ve anlamsal bilgileri belleklerinde depoladıklarını öne sürer. Her iki depolama şekli de bir deneyimin yüzeysel içeriğini barındırır. ikinci kural, özlü ve sözel izlerin belleğe çağrılma etkenlerini anlatmaktadır. Üçüncü ilke, sahte anıdaki birbirine karşıt süreçlere dayanmaktadır. Genel olarak, özün belleğe çağrılması sahte anıyı desteklerken, kelimesi kelimesine (sözel) çağrı bunu bastırır. Gelişimsel değişkenlik ise dördüncü ilkenin konusudur. Bir çocuk bir yetişkinliğe doğru ilerledikçe, hem sözel hem de öz belleğin elde edinilmesi, saklanması ve belleğe çağrılmasında gözle görülür bir ilerleme vardır. Ancak geç yetişkinlik döneminde bu yeteneklerde bir düşüş olacaktır. Son olarak, beşinci ilke, sözlü ve özlü işlemsel süreçlerin canlı ve berrak bir hatırlamaya yol açtığını anlatır. Bu beş ilke ile çevrili Bulanık İzler Teorisi, sahte anıyı açıklamada ve bu konuda yeni tahminler üretmede faydalı olmuştur.
Epistemik teori
Ne var ki açıklamaların tamamı konfabulasyonun nörobilişsel yönlerine dayalı değildir. Bazıları konfabulasyonu epistemik yönüyle açıklar. Konfabulasyonu nedenselliğini ve altında yatan mekanizmaları temel alarak açıklayan, sahte anı üretmenin olumsuz taraflarına odaklanan ve kısmen belirsiz olan teoriler bu yüzden 2009 yılında eleştiri almıştır. Araştırmacılar, konfabulasyonun epistemik açıklamalarının, sürecin hem avantajlarını hem de dezavantajlarını daha fazla kapsayabileceğini öne sürdü.
Sunum
İlişkili nörolojik ve psikolojik durumlar
Konfabulasyonlar genellikle Korsakoff sendromu, Alzheimer hastalığı, şizofreni ve travmatik beyin hasarı dahil olmak üzere yetişkin popülasyondaki çeşitli sendromların ve psikopatolojilerin belirtileridir.
Wernicke-Korsakoff sendromu, yıllar süren kronik alkol bağımlılığı ve beslenmede tiamin eksikliği ile tipik olarak karakterize edilen nörolojik bir hastalıktır. Konfabulasyon, bu sendromun belirgin bir semptomudur. Korsakoff hastalarında konfabulasyon üzerine bir çalışma, semantik belleğe değil, ilişkin ve uygun yanıtın "Bilmiyorum." olduğu sorular sorulduğunda, hastaların kışkırtılmış konfabulasyona maruz kaldıklarını buldu. Bu, bahsi geçen hastalarda konfabulasyonun "alana özgü" olduğunu düşündürmektedir. Konfabulasyon rastlanan Korsakoff hastalarının dikkat dağıtıcı kelimeleri yanlış tanıma olasılığı sağlıklı yetişkinlerden daha yüksektir, bu da yanlış tanımanın bir "konfabulatör davranış" olduğunu düşündürür.
Alzheimer hastalığı, hem nörolojik hem de psikolojik unsurları içerisinde barındıran bir durumdur. Şiddetli frontal lob disfonksiyonu ile ilişkili bir demans türüdür. Alzheimer'lı bireylerde konfabulasyon, özellikle hastalığın ileri evrelerinde, diğer durumlarda olduğundan daha spontanedir. Alzheimer'lı hastalar, bilgiyi kodlama konusunda sağlıklı, yaşlı yetişkinlerle karşılaştırılabilir yetenekler gösterir, bu da kodlamadaki bozuklukların konfabulasyon ile ilişkili olmadığını gösterir. Fakat, Korsakoff hastalarında da görüldüğü gibi, epizodik hafızayı araştıran sorular sorulduğunda Alzheimer hastalarındaki konfabulasyon daha yüksek olur. Araştırmacılar, bunun Alzheimer hastalığının bir semptom özelliği olan beynin arka kortikal bölgelerindeki hasardan kaynaklandığını öne sürer.
Şizofreni, konfabulasyonun ara ara gözlendiği psikolojik bir hastalıktır. Konfabulasyon genellikle ortaya çıkışında tutarlı olmasına rağmen, şizofreni hastalarının konfabulasyonları çoğunlukla kuruntusaldır. Araştırmacılar, bu hastaların genellikle fantastik ve sorgulama ile gittikçe daha ayrıntılı hale gelen sanrılar oluşturma eğiliminde olduklarını belirtmişlerdir. Korsakoff ve Alzheimer hastalarının aksine, şizofreni hastalarında epizodik hafızayı ilgilendiren sorulardansa, semantik anılar ile ilgili sorular sorulduğunda konfabulasyon daha yüksek olur. Ek olarak, konfabulasyonun şizofreni hastalarında herhangi bir hafıza eksikliği ile ilişkili olduğu görülmemektedir. Bu, çoğu konfabulasyon formunun aksine bir durumdur. Ayrıca, şizofreni hastaları tarafından yapılan konfabulasyonlar genellikle yeni bilgilerin oluşumunu içermez, bunun yerine hastanın geçmiş bir olayın gerçek detaylarını yeniden oluşturma girişimini içerir.
Travmatik beyin hasarı (TBI) da konfabulasyona neden olabilir. Araştırmalar, inferior medial frontal lobda hasarı olan hastalarda, posterior bölgede hasarı olan ve sağlıklı kontrollere sahip hastalara oranla önemli ölçüde daha fazla konfabulasyona rastlandığını göstermiştir. Bu durum, bu bölgenin konfabulatör yanıtlar üretmenin merkezi olduğunu ve konfabulasyonda bellek eksikliğinin önemli ancak gerekli olmadığını göstermektedir. Ek olarak, araştırmalar, hastalık veya travmatik beyin hasarı (TBI) nedeniyle frontal lobta hasar oluşmasıyla meydana gelen frontal lob sendromu olan hastalarda konfabulasyonun görülebildiğini göstermektedir. Son olarak, anterior veya posterior iletişim arterlerinin zorlanması, subaraknoid kanama ve ensefalitin yırtılması da konfabülasyonun olası nedenleridir.
Beyin lezyonlarının yeri
Konfabulasyonun, beynin sağ ön lobuna verilen hasarın bir sonucu olduğuna inanılmaktadır. Hasar, özellikle, ventromedial frontal loblarda ve bazal ön beyin, septum, fornix, singulat gyrus, cingulum, ön hipotalamus ve kaudat çekirdeğinin başı da dahil olmak üzere ön iletişim arteri (ACoA) tarafından beslenen diğer yapılarda konumlanabilir.
Gelişimsel farklılıklar
Bazı yeni literatürler, yaşlı yetişkinlerin yanlış anılara sahip olmada genç denklerine göre daha müsait olabileceğini öne sürerken, zorunlu konfabulasyon üzerine yapılan araştırmaların çoğunluğu çocuklara odaklanır. Çocuklar, telkine açık olmaları nedeniyle zorunlu konfabulasyonlara özellikle duyarlıdır. Karmaşık olayları hatırlamak zorunda kaldıklarında, çocukların bu durumları daha önce karıştırdıklarını hatırlama olasılıkları daha düşüktür ve yetişkin denklerine göre, bu karışıklıkları gerçek olaylar olarak hatırlama olasılıkları daha yüksektir. Araştırmalar, geçmişteki konfabulatör ve gerçek olayları ayırt edememenin, kaynak izlemedeki gelişimsel farklılıklara dayandığını göstermektedir. Az gelişmiş kodlama ve kritik akıl yürütme becerileri nedeniyle, çocukların gerçek anıları sahte anılardan ayırt etme yeteneği bozulabilir. Bir diğer sebep de, küçük çocukların, olayların uydurulmuş olup olmadığını hatırlamak için gereken meta-bellek işlemlerinden yoksun olması da olabilir. Çocukların meta-bellek süreçleri, oldukça akla yatkın sahte senaryoların kafa karıştırmadığına inandıkları için beklentilerinden veya önyargılarından da etkilenebilir. Fakat, bilerek doğruluk açısından test edildiğinde, çocukların cevaplanamayacak sorular için yetişkinlere kıyasla “bilmiyorum” ifadesini kullanmaları uydurmalarından daha muhtemeldir. Nihayetinde, yanlış bilgilendirmenin etkileri, bireysel görüşmeleri katılımcının yaşına bağlı olarak bulunduğu belirli gelişim seviyesine göre uyarlayarak en aza indirilebilir.
Anlık ve Düşlemsel Konfabulasyonlar Karşıtlığı
Anlık ve düşlemsel konfabulasyon için farklı bilişsel mekanizmalar olduğunu destekleyen kanıtlar vardır. Bir çalışma, düşlemsel konfabulasyonun, amnezik bir hastanın hafızalarındaki olayların kronolojik sırasını ayırt edememesinin bir sonucu olabileceğini ortaya koydu. Bunun aksine, anlık konfabulasyon, hastanın hatırlama yetkinliğini göstermeye çalışarak hafıza eksikliklerini telafi etmeye çalıştığı telafi edici bir mekanizma olabilir.
Yanlış anılardaki inanç
Olayların veya durumların konfabulasyonu, öykülenen bilginin gerçek olarak kabul edilmesine yol açabilir. Örneğin, bilerek bir durum hakkında yalan söyleyen insanlar sonunda yalanlarının zamanla doğru olduğuna inanabilirler. Bir röportaj ortamında, insanların bu yanlışlıkları kendileri ürettiklerinin aksine, başka bir kişi tarafından yanlış bilgi verildiği durumlarda öykülendirmeleri daha olasıdır. Ayrıca, insanlar, daha sonraki bir zamanda (söz konusu olaydan daha sonra) röportaj yaptıklarında olaydan hemen sonra mülakat yapılanlara oranla yanlış bilgileri doğru olarak kabul etmeye daha yatkındırlar. Konfabüle edilmiş yanıtlar için verilen olumlu geri bildirimlerin de konfabülatörün (öyküleyen kişinin) yanıtlarına olan güvenini arttırdığı gösterilmiştir. Örneğin, suçlu tespitinde, bir tanık bir dizilişin bir üyesini yanlış bir şekilde tespit ederse, görüşmecinin olumlu geri bildirimde bulunması durumunda tespitine daha fazla güvenir. Tanıklar aylar sonra dahi uydurulan bilgileri hatırlayacağından ötürü, verilen doğrulayıcı geri bildirim etkisinin zaman içinde sürdüğü gözlemlenmektedir.
Normal katılımcılar arasında
Nadir durumlarda konfabulasyon normal kişilerde de görülebilir. Şu anda tamamen sağlıklı bireylerin nasıl konfabulasyon ürettiği belirsizdir. Bu bireylerin konfabulasyon semptomlarına neden olan bir tür organik durum geliştirme sürecinde olmaları mümkündür. Bununla birlikte, genel popülasyonun uyarılmış konfabulasyonların bazı hafif semptomlarını göstermesi nadir değildir. Hafızadaki bozulmalar ve müdahaleler, normal bireyler tarafından bir şeyi kötü hatırladıkları zaman yaygın olarak üretilir.
Teşhis ve tedavi
Kendiliğinden gelişen konfabulasyonlar, istemsiz doğası nedeniyle, bir laboratuvar ortamında manipüle edilemez. Bununla birlikte, uyarılmış konfabulasyonlar çeşitli teorik bağlamlarda araştırılabilir. Uyarılmış konfabulasyonların altında yatan mekanizmalar, kendiliğinden gelişen konfabulasyon mekanizmalarına uygulanabilir. Konfabulasyonu araştırmanın temel dayanağı, bireyin hafıza testlerinde gösterdiği hata ve bozulmaların bulunmasıdır.
Deese – Roediger – McDermott listeleri
Konfabulasyonlar Deese – Roediger – McDermott paradigması bağlamında Deese – Roediger – McDermott listeleri kullanılarak tespit edilebilir. Katılımcılar, kritik kelime olarak bilinen, bir temayı merkez alan birkaç kelime listesinin ses kayıtlarını dinlerler. Katılımcılardan daha sonra listelerindeki kelimeleri hatırlamaları istenir. Katılımcı listede açıkça belirtilmeyen kritik kelimeyi hatırlarsa, bu bir konfabulasyon olarak kabul edilir. Katılımcıların genellikle kritik kelime için sahip oldukları yanlış bellekleri vardır.
Tanıma görevleri
Konfabulasyonlar, sürekli tanıma görevleri kullanılarak da araştırılabilir. Bu görevler genellikle güven derecelendirmeleriyle birlikte kullanılır. Genel olarak, bir tanıma görevinde, katılımcılara hızlıca resimler sunulur. Bu resimlerin bazıları bir kez gösterilir; diğerleri birden çok kez gösterilir. Katılımcılar resmi daha önce görmüşlerse bir tuşa basarlar. Bir süre sonra katılımcılar görevi tekrarlar. İkinci görevde birinciye göre daha fazla hata görülmesi karışıklığın ve yanlış belleğin göstergesidir.
Bağımsız hatırlama görevi
Konfabulasyonlar, bağımsız hatırlama görevi kullanılarak örneğin kendini anlatan görevle (self-narrative task) tespit edilebilir. Katılımcılardan kendilerine oldukça tanıdık gelen hikâyeleri (anlamsal veya otobiyografik) hatırlamaları istenir. Hatırlanan hikâyeler, bellekte bozulmalar olarak sınıflandırılabilecek hatalar için kodlanmıştır. Deformasyonlar, gerçek hikâye ögelerinin yanlışlandırılmasını veya tamamen farklı bir hikâyenin ayrıntılarını içerebilir. Bunlar gibi hatalar konfabulasyonların göstergesi olabilir.
Tedavi
Konfabulasyon tedavisi, tanımlanabilirse, nedene veya kaynağa bağlıdır. Örneğin, Wernicke-Korsakoff sendromunun tedavisi, tiamin eksikliğini tersine çevirmek için büyük dozlarda B vitamini içerir. Bilinen bir fizyolojik neden yoksa, konfabulasyonu tedavi etmek için daha genel bilişsel teknikler kullanılabilir. 2000 yılında yayınlanan bir vaka çalışması Öz-İzleme Eğitiminin (SMT) sanrısal konfabulasyonları azalttığını göstermiştir. Ayrıca, gelişmeler üç aylık bir takiple sürdürülmüş ve günlük ortamlar için de genelleme yapılmıştır. Bu tedavi umut verici görünse de, genel konfabulasyon popülasyonunda SMT'nin etkinliğini belirlemek için daha titiz bir araştırma gereklidir.
Araştırma
Son yıllarda konfabulasyonun anlaşılmasında önemli kazanımlar elde edilmiş olsa da, hâlâ öğrenilecek çok şey var. Bir grup araştırmacı gelecekteki çalışmalar için birkaç önemli soru ortaya koymuştur. Normal kaynak izlemesi için gerekli olan farklı bilişsel süreçleri destekleyen sinir sistemleri hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç olduğunu önermektedirler. Ayrıca, farklı konfabulasyon türleri arasında ayrım yapabilen standart bir nöro-psikolojik test bataryası geliştirme fikrini önermektedirler. Konfabulasyonu anlamak adına kullanımda olan nöro-görüntüleme, farmakolojik ve bilişsel/davranışsal yaklaşımları organize eden ve birleştiren en iyi yaklaşıma ilişkin fazlaca tartışma vardır.
Yakın tarihli bir derleme makalesinde, başka bir araştırmacı grubu sanrılar ve konfabulasyon arasındaki ayrımlarla ilgili konuları düşünmektedir. Bu araştırma grubu,sanrılar ve konfabulasyonun farklı mı yoksa çakışan bozukluklar mı, çakışıyorlarsa hangi derecede çakıştıklarını sorgular. Ayrıca bilinçdışı süreçlerin konfabulasyondaki rolünü tartışırlar. Bazı araştırmacılar bilinçaltı duygusal ve motivasyonel süreçlerin potansiyel olarak bilişsel ve hafıza problemleri kadar önemli olduğunu öne sürmektedir. Son olarak, patolojik ve patolojik olmayan arasındaki çizginin nereye çizilmesi gerektiği sorusunu gündeme getirir. Sanrıya benzer inançlar ve konfabulasyon benzeri uydurmalar sağlıklı bireylerde yaygın olarak görülür. Benzer etiyolojiye sahip olup konfabulasyon yapan ve yapmayan hastalar arasındaki önemli farklar nelerdir? Patolojik ve patolojik olmayanlar arasındaki çizgi bulanık olduğundan, konfabulasyona daha boyutlu bir yaklaşım getirmeli miyiz? Araştırmalar, konfabulasyonun mantıksızlık, tuhaflık, içerik, mahkumiyet, meşguliyet ve sıkıntı ve günlük yaşam üzerindeki etkisi boyunca gerçekleştiğini göstermektedir.
Ayrıca bakınız
- Anosognozi
- Konfabulasyon (sinir ağları)
- Kriptomnezi
- Yanlış bellek
- Gaslighting
- Geri dönüş önyargısı
- Yanlış bilgi etkisi
- Vahiy
Kaynakça
- ^ . 3 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013.
- ^ a b The memory process : neuroscientific and humanistic perspectives. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. 2010. ISBN .
- ^ a b c Moscovitch M. 1995. "Confabulation". In (Eds. Schacter D.L., Coyle J.T., Fischbach G.D., Mesulum M.M. & Sullivan L.G.), Memory Distortion. pp. 226–51. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
- ^ Sivolap IuP Damulin IV (2013). "[Wernicke encephalopathy and Korsakoff's psychosis: clinical-pathophysiological correlation, diagnostics and treatment]". Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova. 113 (6 Pt 2): 20-26.
- ^ Kopelman (2009). "The Korsakoff Syndrome: Clinical Aspects, Psychology and Treatment". Alcohol and Alcoholism. 44 (2): 148-54. 27 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ a b Kopelman, M. D. (1987). "Two types of confabulation". Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 50 (11): 1482–87. doi:10.1136/jnnp.50.11.1482. PMC 1032561. PMID 3694207.
- ^ a b c d e Metcalf (1 Şubat 2007). "Models of confabulation: A critical review and a new framework". Cognitive Neuropsychology. 24 (1): 23-47.
- ^ a b c d e f g Gilboa (13 Nisan 2006). "Mechanisms of spontaneous confabulations: a strategic retrieval account". Brain. 129 (6). ss. 1399-1414.
- ^ a b Glowinski (2008). "Confabulation: a spontaneous and fantastic review". Australian and New Zealand Journal of Psychiatry. 42 (11): 932-40.
- ^ a b Kopelman (2010). "Varieties of confabulation and delusion". Cognitive Neuropsychiatry. 15 (1–3): 14-37.
- ^ a b Brainerd (1 Kasım 1998). "Fuzzy-Trace Theory and Children's False Memories". Journal of Experimental Child Psychology. 71 (2): 81-129.
- ^ a b Bortolotti (1 Aralık 2009). "'Faultless' ignorance: Strengths and limitations of epistemic definitions of confabulation". Consciousness and Cognition. 18 (4): 952-65.
- ^ a b "Amnesia, autobiographical memory, and confabulation". Autobiographical Memory. Cambridge: Cambridge University Press. 1986. ss. 225-52. ISBN .
- ^ Moscovitch M. (1997). "Strategic retrieval and the frontal lobes: evidence from confabulation and amnesia". Neuropsychologia. 35 (7): 1017-34.
- ^ Johnson, M.K. (1991). Reality monitoring: Evidence from confabulation in organic brain disease patients. In G.P. Prigatano & D.L. Schacter (Eds.), Awareness of deficit after brain injury. pp. 176–97. New York: Oxford.
- ^ a b Burgess (1996). "Confabulation and the control of recollection". Memory. 4 (4). ss. 359-411.
- ^ Norman, D.A., & Shallice, T. (1980). Attention to action. Willed and automatic control of behavior. University of California San Diego CHIP Report 99. Later published as: "Attention to Action: Willed and Automatic Control of Behavior". Consciousness and Self-Regulation. 1986. ss. 1-18. ISBN .
- ^ Dalla Barba (2010). "Temporal consciousness and confabulation: Is the medial temporal lobe "temporal"?". Cognitive Neuropsychiatry. 15 (1–3): 95-117.
- ^ Kopelman (1 Mayıs 1999). "Varieties of False Memory". Cognitive Neuropsychology. 16 (3–5): 197-214.
- ^ Turner (2010). "Confabulation and delusion: A common monitoring framework". Cognitive Neuropsychiatry. 15 (1–3): 346-76.
- ^ Brainerd, C. J., & Reyna, V. F. (2002). Fuzzy-Trace Theory and False Memory. Current Directions In Psychological Science (Wiley–Blackwell), 11(5), 164–69.
- ^ Homewood (1999). "Thiamin deficiency and Korsakoff's syndrome: Failure to find memory impairments following nonalcoholic Wernicke's encephalopathy". Alcohol. 19 (1): 75-84.
- ^ Dalla Barba G. (1990). "Autobiographical memory loss and confabulation in Korsakoff's syndrome: A case report". Cortex. 26 (4): 525-34.
- ^ Kessels RP, Kortrijk HE, Wester AJ, Nys GM. Confabulation behavior and false memories in Korsakoff's syndrome: role of source memory and executive functioning. Psychiatry Clin Neurosci. 2008 Apr; 62(2) 220–25.
- ^ Damme (2010). "Confabulation versus experimentally induced false memories in Korsakoff patients". Journal of Neuropsychology. 4 (2): 211-30.
- ^ Cooper (11 Mayıs 2006). "Provoked confabulations in Alzheimer's disease". Neuropsychologia. 44 (10): 1697-1707.
- ^ Wing, J. K., Cooper, J. E., 1974. The description and classification of psychiatric symptoms: An instruction manual for the PSE and catego system. London: Cambridge University Press.
- ^ Lorente-Rovira (2007). "Confabulation in schizophrenia and its relationship to clinical and neuropsychological features of the disorder". Psychological Medicine. 37 (10): 1403-12.
- ^ Lorente-Rovira (1 Kasım 2010). "Confabulation in schizophrenia: A neuropsychological study". Journal of the International Neuropsychological Society. 16 (6): 1018-26.
- ^ Turner (1 Haziran 2008). "Confabulation: Damage to a specific inferior medial prefrontal system". Cortex. 44 (6): 637-48.
- ^ Baddeley (1988). "Frontal amnesia and the dysexecutive syndrome". Brain and Cognition. 7 (2): 212-30.
- ^ Papagno (1997). "Confabulation in a dysexecutive patient: Implications for models of retrieval". Cortex. 33 (4): 743-52.
- ^ Baddeley (1996). "Exploring the Central Executive". Quarterly Journal of Experimental Psychology. 49A (1): 5-28.
- ^ Dalla Barba G (1993). "Confabulation: knowledge and recollective experience". Cognitive Neuropsychology. 10 (1): 1-20.
- ^ Alexander (1984). "Amnesia after anterior communicating artery aneurysm rupture". Neurology. 34 (6): 752-57.
- ^ Irle (1992). "Memory disturbances following anterior communicating artery rupture". Annals of Neurology. 31 (5): 473-80.
- ^ Brainerd (2008). "Developmental reversals in false memory: A review of data and theory". Psychological Bulletin. 134 (3): 343-82.
- ^ Shapiro (2005). "Suggestibility and source monitoring errors: blame the interview style, interviewer consistency, and the child's personality". Applied Cognitive Psychology. 19 (4): 489-506.
- ^ Shapiro (2005). "Eyewitness memory for a simulated misdemeanor crime: the role of age and temperament in suggestibility". Applied Cognitive Psychology. 19 (3): 267-89.
- ^ Ackil (1 Kasım 1998). "Memorial consequences of forced confabulation: Age differences in susceptibility to false memories". Developmental Psychology. 34 (6): 1358-72.
- ^ Ghetti (2010). "Knowing about not remembering: developmental dissociations in lack-of-memory monitoring". Developmental Science. 13 (4): 611-21.
- ^ Ghetti (2004). ""If It Happened, I Would Remember It": Strategic Use of Event Memorability in the Rejection of False Autobiographical Events". Child Development. 75 (2): 542-61.
- ^ Roebers (2002). "The Effects of Accuracy Motivation on Children's and Adults' Event Recall, Suggestibility, and Their Answers to Unanswerable Questions". Journal of Cognition and Development. 3 (4): 415-43.
- ^ Scoboria (2008). ""Don't know" responding to answerable and unanswerable questions during misleading and hypnotic interviews". Journal of Experimental Psychology: Applied. 14 (3): 255-65.
- ^ Holliday (2004). "Minimising misinformation effects in young children with cognitive interview mnemonics". Applied Cognitive Psychology. 18 (3): 263-81.
- ^ Schnider (19 Şubat 1996). "The mechanisms of spontaneous and provoked confabulations". Brain. 119 (4): 1365-75.
- ^ Polage (2004). "Fabrication deflation? The mixed effects of lying on memory". Applied Cognitive Psychology. 18 (4). ss. 455-65.
- ^ Pezdek (2009). "Forced confabulation more strongly influences event memory if suggestions are other-generated than self-generated". Legal and Criminological Psychology. 14 (2). ss. 241-52.
- ^ Melnyk (2004). "Timing moderates the effects of repeated suggestive interviewing on children's eyewitness memory". Applied Cognitive Psychology. 18 (5). ss. 613-31.
- ^ Hafstad (2004). "Post-identification feedback, confidence and recollections of witnessing conditions in child witnesses". Applied Cognitive Psychology. 18 (7). ss. 901-12.
- ^ Zaragoza (2001). "Interviewing Witnesses: Forced Confabulation and Confirmatory Feedback Increase False Memories". Psychological Science. 12 (6). ss. 473-77.
- ^ Zaragoza, M. S.; Payment, K. E.; Ackil, J. K.; Drivdahl, S. B.; Beck, M. (2001). "Interviewing Witnesses: Forced Confabulation and Confirmatory Feedback Increase False Memories". Psychological Science. 12 (6). ss. 473-77. doi:10.1111/1467-9280.00388. (PMID) 11760134.
- ^ Howe (1 Eylül 2004). "True and False Memories in Maltreated Children". Child Development. 75 (5). ss. 1402-17.
- ^ Spiegel (2011). "A Case of Probable Korsakoff's Syndrome: A Syndrome of Frontal Lobe and Diencephalic Structural Pathogenesis and a Comparison with Medial Temporal Lobe Dementias". Innovations in Clinical Neuroscience. 8 (6). ss. 15-19.
- ^ Dayus (2000). "Treatment of stable delusional confabulations using self-monitoring training". Neuropsychological Rehabilitation. 10 (4). ss. 415-27.
- ^ Johnson (1998). "False memories and confabulation". Trends in Cognitive Sciences. 2 (4). ss. 137-45.
- ^ Langdon, R.; Turner, M (2010), "Delusion and confabulation: Overlapping or distinct distortions in reality?", Cognitive Neuropsychiatry, 15 (1): 1–13, doi:10.1080/13546800903519095, PMID 20043251
Konuyla ilgili yayınlar
- (2005), Brain Fiction: Self-deception and the riddle of confabulation, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, ISBN , erişim tarihi: 21 Mart 2012
- Sacks, Oliver (1985), "The Man Who Mistook His Wife for a Hat", The British Journal of Psychiatry : The Journal of Mental Science, New York: Perennial Library, 166 (1), s. 130-1, doi:10.1192/bjp.166.1.130, ISBN , (PMID) 7894870
Dış bağlantılar
Sınıflandırma | D |
---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Psikolojide konfabulasyon kisinin kendisi ya da dunya hakkinda uydurma carpik veya yanlis yorumlanmis anilar uretmesi olarak tanimlanan bir Konfabulasyon sergileyen insanlar ince degisikliklerden tuhaf uydurmalara kadar genis bir olcekte cesitlenen yanlis anilar sunarlar ve celiskili olduklarina iliskin kanitlara ragmen genellikle hatirladiklari anilardan cok emindirler TanimKandirma niyeti olmadigi ve kisi bahsi gecen bilginin yanlis oldugunu bilmedigi icin konfabulasyon yalan soylemekten ayrilir Bireyler yanlis oldugu bariz olan bilgiler sunabildigi gibi konfabulasyon icsel olarak tutarli uyumlu ve nispeten normal de gorunebilir Bilinen konfabulasyon vakalarinin cogu anevrizma Alzheimer hastaligi veya Wernicke Korsakoff sendromu alkolizmin neden oldugu tiamin eksikliginin yaygin bir tezahuru gibi beyin hasari veya demanslarin bunamanin bulgularidir Ek olarak antikolinerjik toksidrom toksik sendrom geciren kisiler tuhaf veya mantiksiz davranislari hakkinda sorgulanirken siklikla konfabulasyon gosterir Her cesit konfabulasyon cogunlukla otobiyografik bellekte meydana gelir ve konfabulasyona ugramis anilar bir aninin veya geri cagrilmasi sirasinda herhangi bir noktada sapmaya ugrayabilecek karmasik ve cetrefilli bir surecin gostergesidir Bu tip konfabulasyon Korsakoff sendromunda yaygin olarak gorulur Ayrimlar Genellikle iki tur konfabulasyon tanimlanir Uyarilmis anlik veya ikincil konfabulasyonlar hatali bir bellege verilmis normal bir yaniti temsil eder hem amnezi hem de demansta yaygindir ve bellek testleri sirasinda ortaya cikabilir Duslemsel kendiliginden veya birincil konfabulasyonlar ise bir isarete yanit olarak meydana gelmez ve istemsizmis gibi gozukur Nispeten daha nadir ve cogunlukla demans vakalarinda gorulur ve frontal lob patolojisi ile organik amnezi arasindaki etkilesimden kaynaklanabilir Baska bir ayrim ise sudur Sozel konfabulasyonlar sozlu yanlis anilar en yaygin tip Davranissal konfabulasyonlar bir kisi yanlis anilari uzerinden hareket ettiginde ortaya cikarBelirti ve bulgularKonfabulasyon cesitli ozelliklerle iliskilendirilir Tipik olarak sozlu ifadeler ancak sozel olmayan jestler veya eylemler de olabilir Tarihsel gercekler masallar veya anlamsal semantik bellegin diger yonleri gibi otobiyografik ve kisisel olmayan bilgileri icerebilir Beyani fantastik veya tutarli olabilir Beyanin hem onculu hem de detaylari yanlis olabilir Beyan genellikle hastanin gecmis ve simdiki dusunceleri de dahil olmak uzere gercek deneyimlerini iceren hafizasina dayanarak olusturulur Hasta beyanlarinin carpik veya uygunsuz oldugunun farkinda degildir ve hatalari belirtildiginde endise duymaz Beyanin arkasinda gizli bir motivasyon yoktur Hastanin kisilik yapisi konfabulasyona hazir olup olmayisinda rol oynayabilir TeorilerKonfabulasyon teorileri vurgu acisindan degisiklik gosterir Bazi teoriler konfabulasyonlarin hafiza engelli kisilerin oz kimliklerini korumasinin bir yolunu temsil ettigini one surmektedir Diger teoriler konfabulasyon surecini aciklamak icin norobilissel baglantilar kullanir Yine de konfabulasyonu daha tanidik bir yanilsama kavrami etrafinda aciklayan baska teoriler de mevcuttur Obur arastirmacilar konfabulasyonu kapsaminda ifade etmektedir Son olarak bazi arastirmacilar ise norobilissel aciklamalara daha az epistemik aciklamalara daha fazla dayanan teoriler tasvir etmektedir Noropsikolojik teoriler En populer konfabulasyon teorileri noropsikoloji veya bilissel sinirbilim alanindan gelir Arastirmalar konfabulasyonun uzun sureli hafizadan bilgi alimini kontrol eden bilissel sureclerin islev bozuklugu ile iliskili oldugunu gostermektedir Frontal lob hasari genellikle bu sureci bozar gerekli bilgilerin alinmasina ve ciktilarinin degerlendirilmesine engel olur Dahasi arastirmacilar konfabulasyonun gerceklik izleme kaynak izleme hatasi bir aninin gercek bir olaya dayanip dayanmadigina veya hayal edilip edilmedigine karar verme kaynakli bir bozukluk oldugunu iddia etmektedir Bazi noropsikologlar normal denekler tarafindan yapilan uzun sureli bellekten bilgi alma hatalarindaki kontrol sureclerinin konfabulasyon hastalari tarafindan yapilan hatalardan farkli bilesenler icerdigini ileri surmektedir Kraepelin ayirt ettigi iki konfabulasyon tipinden birini basit konfabulasyon olarak adlandirmis ve kismen bu tipin gercek olaylarin zamansal siralamasindaki hatalardan kaynaklandigini ifade etmistir Fantastik konfabulasyon olarak isimlendirdigi ikinci tip konfabulasyonun ise gercek bellege dayanmayan tuhaf ve imkansizligi asikar olan ifadelerden olustugunu belirtmistir Basit konfabulasyon orta temporal lobdaki bellek sistemlerinin hasar almasindan kaynaklanabilir Fantastik konfabulasyonlar frontal korteksin bir fonksiyonu olduguna inanilan denetleyici sistemin bir islev bozuklugunu ortaya cikarir Oz kimlik teorisi Bazilari konfabulasyonlarin bellek yitimi yasayan insanlarda tutarli bir benlik kavramini korumaya yardimci olmak gibi duygusal ve benlige hizmet eden bir rolu oldugunu savunur Baska bir deyisle belleklerinde bulunan bosluklari doldurmak isteyen insanlar tutarsiz ya da gercekligi olmayan anilari uretme ihtiyaci duyarlar Zamansallik teorisi Zamansallik aciklamasini destekleyenler konfabulasyonlarin bireyin olaylari meydana geldigi anda duzgun bir sekilde bellegine yerlestirememesinden kaynaklandigini iddia eder Bu nedenle kisi haftalar once gerceklestirdigi bir eylemi dun sergilemis gibi anlatip davranisin icerigini degistirmese de zamanini farkli yansitabilir Bellek Bilinc ve Zamansallik Teorisi ne gore konfabulasyon zaman bilincinin veya farkindaliginin eksikligi nedeniyle olusur Izleme teorisi Benzer sekilde gerceklik ve kaynak izleme teorileri de vardir Bu teorilerde konfabulasyon bireyler anilari oyle olmadigi halde gercek kabul ettiginde ya da anilari belirli bir kaynaga yanlis bir sekilde bagladiginda meydana gelir Bu yuzden birey hayali bir olayin gercek oldugunu ya da televizyondan duydugu bir olayi bir arkadasinin kendisine anlattigini iddia edebilir Stratejik bellege getirme teorisi Stratejik bellege getirme teorisini destekleyenler konfabulasyonlarin bireyin bir aniyi etkin bir sekilde ve dogru haliyle tekrar bellege getirememesinden kaynaklandigini ileri surmektedirler Birey bir anisini hatirlamada basarili olsa da animsamasinda onu uydurma ve yanlis bilgiler uretmeye yonlendiren bazi noksanliklar vardir Yonetici kontrol teorisi Ustteki teorilere ragmen bazi aciklamalar konfabulasyon da dahil olmak uzere her turlu sahte aninin genel bir bellek ve yonetsel islev modeli ile uyumlu oldugunu iddia eder 2007 yilinda ortaya atilan konfabulasyon iddiasina gore bu bellek hatasi iki ana sorundan kaynaklanir yonetimsel kontrol problemleri ve degerlendirme sorunlari Yonetsel kontrol acigi soz konusu oldugunda beyne getirilen ani sahte olur Degerlendirme aciginda ise bir inanci gercek bir hatiradan ayirt edememe nedeniyle hatirlanan ani dogru kabul edilir Yanilsama teorileri baglaminda Konfabulasyonun son modelleri yanilsama ve konfabulasyon arasindaki baglantiyi gelistirmeye calismistir Yakin zamanda konfabulasyonu aciklayan yanilsama kaynakli izleme teorisi hem bilincli hem de bilinc disi sureclerin bu konuda etkili oldugunu ileri surmustur Bu hem spontane gelisen hem de tetiklenmis konfabulasyonlarin her iki surecin yakindan izlenmesiyle daha iyi aciklanabilecegini iddia eder Baska bir deyisle konfabulasyonun iki yolu vardir Birincisi bir bellegin mantikli aciklayici bir islemden gecmedigi bilincsiz kendiliginden bir yoldur Digeri bir aninin kafa karistirici veya olagan disi bir seyi aciklamak icin kasitli olarak hatirlandigi bilincli tetiklenmis bir yoldur Bulanik izler teorisi veya FTT yargi kararlarinin aciklanmasinda daha yaygin olarak uygulanilan bir kavramdir Bu teoriye gore anilar genel olarak oz ve detaylica kelimesi kelimesine kodlanir Dolayisiyla bir konfabulasyon hatirlananin sozlu kismindan degil yanlis sozel aninin hatirlanmasindan ya da sadece sozlu olmayan ozlu anilarin hatirlanmasindan kaynaklanabilir FTT yanlis bellek olaylarini bes ana ilke ile aciklar Ilki kisilerin birbiriyle uyumlu olan sozlu ve anlamsal bilgileri belleklerinde depoladiklarini one surer Her iki depolama sekli de bir deneyimin yuzeysel icerigini barindirir ikinci kural ozlu ve sozel izlerin bellege cagrilma etkenlerini anlatmaktadir Ucuncu ilke sahte anidaki birbirine karsit sureclere dayanmaktadir Genel olarak ozun bellege cagrilmasi sahte aniyi desteklerken kelimesi kelimesine sozel cagri bunu bastirir Gelisimsel degiskenlik ise dorduncu ilkenin konusudur Bir cocuk bir yetiskinlige dogru ilerledikce hem sozel hem de oz bellegin elde edinilmesi saklanmasi ve bellege cagrilmasinda gozle gorulur bir ilerleme vardir Ancak gec yetiskinlik doneminde bu yeteneklerde bir dusus olacaktir Son olarak besinci ilke sozlu ve ozlu islemsel sureclerin canli ve berrak bir hatirlamaya yol actigini anlatir Bu bes ilke ile cevrili Bulanik Izler Teorisi sahte aniyi aciklamada ve bu konuda yeni tahminler uretmede faydali olmustur Epistemik teori Ne var ki aciklamalarin tamami konfabulasyonun norobilissel yonlerine dayali degildir Bazilari konfabulasyonu epistemik yonuyle aciklar Konfabulasyonu nedenselligini ve altinda yatan mekanizmalari temel alarak aciklayan sahte ani uretmenin olumsuz taraflarina odaklanan ve kismen belirsiz olan teoriler bu yuzden 2009 yilinda elestiri almistir Arastirmacilar konfabulasyonun epistemik aciklamalarinin surecin hem avantajlarini hem de dezavantajlarini daha fazla kapsayabilecegini one surdu SunumIliskili norolojik ve psikolojik durumlar Konfabulasyonlar genellikle Korsakoff sendromu Alzheimer hastaligi sizofreni ve travmatik beyin hasari dahil olmak uzere yetiskin populasyondaki cesitli sendromlarin ve psikopatolojilerin belirtileridir Wernicke Korsakoff sendromu yillar suren kronik alkol bagimliligi ve beslenmede tiamin eksikligi ile tipik olarak karakterize edilen norolojik bir hastaliktir Konfabulasyon bu sendromun belirgin bir semptomudur Korsakoff hastalarinda konfabulasyon uzerine bir calisma semantik bellege degil iliskin ve uygun yanitin Bilmiyorum oldugu sorular soruldugunda hastalarin kiskirtilmis konfabulasyona maruz kaldiklarini buldu Bu bahsi gecen hastalarda konfabulasyonun alana ozgu oldugunu dusundurmektedir Konfabulasyon rastlanan Korsakoff hastalarinin dikkat dagitici kelimeleri yanlis tanima olasiligi saglikli yetiskinlerden daha yuksektir bu da yanlis tanimanin bir konfabulator davranis oldugunu dusundurur Alzheimer hastaligi hem norolojik hem de psikolojik unsurlari icerisinde barindiran bir durumdur Siddetli frontal lob disfonksiyonu ile iliskili bir demans turudur Alzheimer li bireylerde konfabulasyon ozellikle hastaligin ileri evrelerinde diger durumlarda oldugundan daha spontanedir Alzheimer li hastalar bilgiyi kodlama konusunda saglikli yasli yetiskinlerle karsilastirilabilir yetenekler gosterir bu da kodlamadaki bozukluklarin konfabulasyon ile iliskili olmadigini gosterir Fakat Korsakoff hastalarinda da goruldugu gibi epizodik hafizayi arastiran sorular soruldugunda Alzheimer hastalarindaki konfabulasyon daha yuksek olur Arastirmacilar bunun Alzheimer hastaliginin bir semptom ozelligi olan beynin arka kortikal bolgelerindeki hasardan kaynaklandigini one surer Sizofreni konfabulasyonun ara ara gozlendigi psikolojik bir hastaliktir Konfabulasyon genellikle ortaya cikisinda tutarli olmasina ragmen sizofreni hastalarinin konfabulasyonlari cogunlukla kuruntusaldir Arastirmacilar bu hastalarin genellikle fantastik ve sorgulama ile gittikce daha ayrintili hale gelen sanrilar olusturma egiliminde olduklarini belirtmislerdir Korsakoff ve Alzheimer hastalarinin aksine sizofreni hastalarinda epizodik hafizayi ilgilendiren sorulardansa semantik anilar ile ilgili sorular soruldugunda konfabulasyon daha yuksek olur Ek olarak konfabulasyonun sizofreni hastalarinda herhangi bir hafiza eksikligi ile iliskili oldugu gorulmemektedir Bu cogu konfabulasyon formunun aksine bir durumdur Ayrica sizofreni hastalari tarafindan yapilan konfabulasyonlar genellikle yeni bilgilerin olusumunu icermez bunun yerine hastanin gecmis bir olayin gercek detaylarini yeniden olusturma girisimini icerir Travmatik beyin hasari TBI da konfabulasyona neden olabilir Arastirmalar inferior medial frontal lobda hasari olan hastalarda posterior bolgede hasari olan ve saglikli kontrollere sahip hastalara oranla onemli olcude daha fazla konfabulasyona rastlandigini gostermistir Bu durum bu bolgenin konfabulator yanitlar uretmenin merkezi oldugunu ve konfabulasyonda bellek eksikliginin onemli ancak gerekli olmadigini gostermektedir Ek olarak arastirmalar hastalik veya travmatik beyin hasari TBI nedeniyle frontal lobta hasar olusmasiyla meydana gelen frontal lob sendromu olan hastalarda konfabulasyonun gorulebildigini gostermektedir Son olarak anterior veya posterior iletisim arterlerinin zorlanmasi subaraknoid kanama ve ensefalitin yirtilmasi da konfabulasyonun olasi nedenleridir Beyin lezyonlarinin yeri Konfabulasyonun beynin sag on lobuna verilen hasarin bir sonucu olduguna inanilmaktadir Hasar ozellikle ventromedial frontal loblarda ve bazal on beyin septum fornix singulat gyrus cingulum on hipotalamus ve kaudat cekirdeginin basi da dahil olmak uzere on iletisim arteri ACoA tarafindan beslenen diger yapilarda konumlanabilir Gelisimsel farkliliklar Bazi yeni literaturler yasli yetiskinlerin yanlis anilara sahip olmada genc denklerine gore daha musait olabilecegini one surerken zorunlu konfabulasyon uzerine yapilan arastirmalarin cogunlugu cocuklara odaklanir Cocuklar telkine acik olmalari nedeniyle zorunlu konfabulasyonlara ozellikle duyarlidir Karmasik olaylari hatirlamak zorunda kaldiklarinda cocuklarin bu durumlari daha once karistirdiklarini hatirlama olasiliklari daha dusuktur ve yetiskin denklerine gore bu karisikliklari gercek olaylar olarak hatirlama olasiliklari daha yuksektir Arastirmalar gecmisteki konfabulator ve gercek olaylari ayirt edememenin kaynak izlemedeki gelisimsel farkliliklara dayandigini gostermektedir Az gelismis kodlama ve kritik akil yurutme becerileri nedeniyle cocuklarin gercek anilari sahte anilardan ayirt etme yetenegi bozulabilir Bir diger sebep de kucuk cocuklarin olaylarin uydurulmus olup olmadigini hatirlamak icin gereken meta bellek islemlerinden yoksun olmasi da olabilir Cocuklarin meta bellek surecleri oldukca akla yatkin sahte senaryolarin kafa karistirmadigina inandiklari icin beklentilerinden veya onyargilarindan da etkilenebilir Fakat bilerek dogruluk acisindan test edildiginde cocuklarin cevaplanamayacak sorular icin yetiskinlere kiyasla bilmiyorum ifadesini kullanmalari uydurmalarindan daha muhtemeldir Nihayetinde yanlis bilgilendirmenin etkileri bireysel gorusmeleri katilimcinin yasina bagli olarak bulundugu belirli gelisim seviyesine gore uyarlayarak en aza indirilebilir Anlik ve Duslemsel Konfabulasyonlar Karsitligi Anlik ve duslemsel konfabulasyon icin farkli bilissel mekanizmalar oldugunu destekleyen kanitlar vardir Bir calisma duslemsel konfabulasyonun amnezik bir hastanin hafizalarindaki olaylarin kronolojik sirasini ayirt edememesinin bir sonucu olabilecegini ortaya koydu Bunun aksine anlik konfabulasyon hastanin hatirlama yetkinligini gostermeye calisarak hafiza eksikliklerini telafi etmeye calistigi telafi edici bir mekanizma olabilir Yanlis anilardaki inanc Olaylarin veya durumlarin konfabulasyonu oykulenen bilginin gercek olarak kabul edilmesine yol acabilir Ornegin bilerek bir durum hakkinda yalan soyleyen insanlar sonunda yalanlarinin zamanla dogru olduguna inanabilirler Bir roportaj ortaminda insanlarin bu yanlisliklari kendileri urettiklerinin aksine baska bir kisi tarafindan yanlis bilgi verildigi durumlarda oykulendirmeleri daha olasidir Ayrica insanlar daha sonraki bir zamanda soz konusu olaydan daha sonra roportaj yaptiklarinda olaydan hemen sonra mulakat yapilanlara oranla yanlis bilgileri dogru olarak kabul etmeye daha yatkindirlar Konfabule edilmis yanitlar icin verilen olumlu geri bildirimlerin de konfabulatorun oykuleyen kisinin yanitlarina olan guvenini arttirdigi gosterilmistir Ornegin suclu tespitinde bir tanik bir dizilisin bir uyesini yanlis bir sekilde tespit ederse gorusmecinin olumlu geri bildirimde bulunmasi durumunda tespitine daha fazla guvenir Taniklar aylar sonra dahi uydurulan bilgileri hatirlayacagindan oturu verilen dogrulayici geri bildirim etkisinin zaman icinde surdugu gozlemlenmektedir Normal katilimcilar arasinda Nadir durumlarda konfabulasyon normal kisilerde de gorulebilir Su anda tamamen saglikli bireylerin nasil konfabulasyon urettigi belirsizdir Bu bireylerin konfabulasyon semptomlarina neden olan bir tur organik durum gelistirme surecinde olmalari mumkundur Bununla birlikte genel populasyonun uyarilmis konfabulasyonlarin bazi hafif semptomlarini gostermesi nadir degildir Hafizadaki bozulmalar ve mudahaleler normal bireyler tarafindan bir seyi kotu hatirladiklari zaman yaygin olarak uretilir Teshis ve tedaviKendiliginden gelisen konfabulasyonlar istemsiz dogasi nedeniyle bir laboratuvar ortaminda manipule edilemez Bununla birlikte uyarilmis konfabulasyonlar cesitli teorik baglamlarda arastirilabilir Uyarilmis konfabulasyonlarin altinda yatan mekanizmalar kendiliginden gelisen konfabulasyon mekanizmalarina uygulanabilir Konfabulasyonu arastirmanin temel dayanagi bireyin hafiza testlerinde gosterdigi hata ve bozulmalarin bulunmasidir Deese Roediger McDermott listeleri Konfabulasyonlar Deese Roediger McDermott paradigmasi baglaminda Deese Roediger McDermott listeleri kullanilarak tespit edilebilir Katilimcilar kritik kelime olarak bilinen bir temayi merkez alan birkac kelime listesinin ses kayitlarini dinlerler Katilimcilardan daha sonra listelerindeki kelimeleri hatirlamalari istenir Katilimci listede acikca belirtilmeyen kritik kelimeyi hatirlarsa bu bir konfabulasyon olarak kabul edilir Katilimcilarin genellikle kritik kelime icin sahip olduklari yanlis bellekleri vardir Tanima gorevleri Konfabulasyonlar surekli tanima gorevleri kullanilarak da arastirilabilir Bu gorevler genellikle guven derecelendirmeleriyle birlikte kullanilir Genel olarak bir tanima gorevinde katilimcilara hizlica resimler sunulur Bu resimlerin bazilari bir kez gosterilir digerleri birden cok kez gosterilir Katilimcilar resmi daha once gormuslerse bir tusa basarlar Bir sure sonra katilimcilar gorevi tekrarlar Ikinci gorevde birinciye gore daha fazla hata gorulmesi karisikligin ve yanlis bellegin gostergesidir Bagimsiz hatirlama gorevi Konfabulasyonlar bagimsiz hatirlama gorevi kullanilarak ornegin kendini anlatan gorevle self narrative task tespit edilebilir Katilimcilardan kendilerine oldukca tanidik gelen hikayeleri anlamsal veya otobiyografik hatirlamalari istenir Hatirlanan hikayeler bellekte bozulmalar olarak siniflandirilabilecek hatalar icin kodlanmistir Deformasyonlar gercek hikaye ogelerinin yanlislandirilmasini veya tamamen farkli bir hikayenin ayrintilarini icerebilir Bunlar gibi hatalar konfabulasyonlarin gostergesi olabilir Tedavi Konfabulasyon tedavisi tanimlanabilirse nedene veya kaynaga baglidir Ornegin Wernicke Korsakoff sendromunun tedavisi tiamin eksikligini tersine cevirmek icin buyuk dozlarda B vitamini icerir Bilinen bir fizyolojik neden yoksa konfabulasyonu tedavi etmek icin daha genel bilissel teknikler kullanilabilir 2000 yilinda yayinlanan bir vaka calismasi Oz Izleme Egitiminin SMT sanrisal konfabulasyonlari azalttigini gostermistir Ayrica gelismeler uc aylik bir takiple surdurulmus ve gunluk ortamlar icin de genelleme yapilmistir Bu tedavi umut verici gorunse de genel konfabulasyon populasyonunda SMT nin etkinligini belirlemek icin daha titiz bir arastirma gereklidir ArastirmaSon yillarda konfabulasyonun anlasilmasinda onemli kazanimlar elde edilmis olsa da hala ogrenilecek cok sey var Bir grup arastirmaci gelecekteki calismalar icin birkac onemli soru ortaya koymustur Normal kaynak izlemesi icin gerekli olan farkli bilissel surecleri destekleyen sinir sistemleri hakkinda daha fazla bilgiye ihtiyac oldugunu onermektedirler Ayrica farkli konfabulasyon turleri arasinda ayrim yapabilen standart bir noro psikolojik test bataryasi gelistirme fikrini onermektedirler Konfabulasyonu anlamak adina kullanimda olan noro goruntuleme farmakolojik ve bilissel davranissal yaklasimlari organize eden ve birlestiren en iyi yaklasima iliskin fazlaca tartisma vardir Yakin tarihli bir derleme makalesinde baska bir arastirmaci grubu sanrilar ve konfabulasyon arasindaki ayrimlarla ilgili konulari dusunmektedir Bu arastirma grubu sanrilar ve konfabulasyonun farkli mi yoksa cakisan bozukluklar mi cakisiyorlarsa hangi derecede cakistiklarini sorgular Ayrica bilincdisi sureclerin konfabulasyondaki rolunu tartisirlar Bazi arastirmacilar bilincalti duygusal ve motivasyonel sureclerin potansiyel olarak bilissel ve hafiza problemleri kadar onemli oldugunu one surmektedir Son olarak patolojik ve patolojik olmayan arasindaki cizginin nereye cizilmesi gerektigi sorusunu gundeme getirir Sanriya benzer inanclar ve konfabulasyon benzeri uydurmalar saglikli bireylerde yaygin olarak gorulur Benzer etiyolojiye sahip olup konfabulasyon yapan ve yapmayan hastalar arasindaki onemli farklar nelerdir Patolojik ve patolojik olmayanlar arasindaki cizgi bulanik oldugundan konfabulasyona daha boyutlu bir yaklasim getirmeli miyiz Arastirmalar konfabulasyonun mantiksizlik tuhaflik icerik mahkumiyet mesguliyet ve sikinti ve gunluk yasam uzerindeki etkisi boyunca gerceklestigini gostermektedir Ayrica bakinizAnosognozi Konfabulasyon sinir aglari Kriptomnezi Yanlis bellek Gaslighting Geri donus onyargisi Yanlis bilgi etkisi VahiyKaynakca 3 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2013 a b The memory process neuroscientific and humanistic perspectives Cambridge Massachusetts MIT Press 2010 ISBN 978 0 262 01457 1 a b c Moscovitch M 1995 Confabulation In Eds Schacter D L Coyle J T Fischbach G D Mesulum M M amp Sullivan L G Memory Distortion pp 226 51 Cambridge Massachusetts Harvard University Press Sivolap IuP Damulin IV 2013 Wernicke encephalopathy and Korsakoff s psychosis clinical pathophysiological correlation diagnostics and treatment Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova 113 6 Pt 2 20 26 Kopelman 2009 The Korsakoff Syndrome Clinical Aspects Psychology and Treatment Alcohol and Alcoholism 44 2 148 54 27 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2020 a b Kopelman M D 1987 Two types of confabulation Journal of Neurology Neurosurgery and Psychiatry 50 11 1482 87 doi 10 1136 jnnp 50 11 1482 PMC 1032561 PMID 3694207 a b c d e Metcalf 1 Subat 2007 Models of confabulation A critical review and a new framework Cognitive Neuropsychology 24 1 23 47 a b c d e f g Gilboa 13 Nisan 2006 Mechanisms of spontaneous confabulations a strategic retrieval account Brain 129 6 ss 1399 1414 a b Glowinski 2008 Confabulation a spontaneous and fantastic review Australian and New Zealand Journal of Psychiatry 42 11 932 40 a b Kopelman 2010 Varieties of confabulation and delusion Cognitive Neuropsychiatry 15 1 3 14 37 a b Brainerd 1 Kasim 1998 Fuzzy Trace Theory and Children s False Memories Journal of Experimental Child Psychology 71 2 81 129 a b Bortolotti 1 Aralik 2009 Faultless ignorance Strengths and limitations of epistemic definitions of confabulation Consciousness and Cognition 18 4 952 65 a b Amnesia autobiographical memory and confabulation Autobiographical Memory Cambridge Cambridge University Press 1986 ss 225 52 ISBN 9780511558313 Moscovitch M 1997 Strategic retrieval and the frontal lobes evidence from confabulation and amnesia Neuropsychologia 35 7 1017 34 Johnson M K 1991 Reality monitoring Evidence from confabulation in organic brain disease patients In G P Prigatano amp D L Schacter Eds Awareness of deficit after brain injury pp 176 97 New York Oxford a b Burgess 1996 Confabulation and the control of recollection Memory 4 4 ss 359 411 Norman D A amp Shallice T 1980 Attention to action Willed and automatic control of behavior University of California San Diego CHIP Report 99 Later published as Attention to Action Willed and Automatic Control of Behavior Consciousness and Self Regulation 1986 ss 1 18 ISBN 978 1 4757 0631 4 Dalla Barba 2010 Temporal consciousness and confabulation Is the medial temporal lobe temporal Cognitive Neuropsychiatry 15 1 3 95 117 Kopelman 1 Mayis 1999 Varieties of False Memory Cognitive Neuropsychology 16 3 5 197 214 Turner 2010 Confabulation and delusion A common monitoring framework Cognitive Neuropsychiatry 15 1 3 346 76 Brainerd C J amp Reyna V F 2002 Fuzzy Trace Theory and False Memory Current Directions In Psychological Science Wiley Blackwell 11 5 164 69 Homewood 1999 Thiamin deficiency and Korsakoff s syndrome Failure to find memory impairments following nonalcoholic Wernicke s encephalopathy Alcohol 19 1 75 84 Dalla Barba G 1990 Autobiographical memory loss and confabulation in Korsakoff s syndrome A case report Cortex 26 4 525 34 Kessels RP Kortrijk HE Wester AJ Nys GM Confabulation behavior and false memories in Korsakoff s syndrome role of source memory and executive functioning Psychiatry Clin Neurosci 2008 Apr 62 2 220 25 Damme 2010 Confabulation versus experimentally induced false memories in Korsakoff patients Journal of Neuropsychology 4 2 211 30 Cooper 11 Mayis 2006 Provoked confabulations in Alzheimer s disease Neuropsychologia 44 10 1697 1707 Wing J K Cooper J E 1974 The description and classification of psychiatric symptoms An instruction manual for the PSE and catego system London Cambridge University Press Lorente Rovira 2007 Confabulation in schizophrenia and its relationship to clinical and neuropsychological features of the disorder Psychological Medicine 37 10 1403 12 Lorente Rovira 1 Kasim 2010 Confabulation in schizophrenia A neuropsychological study Journal of the International Neuropsychological Society 16 6 1018 26 Turner 1 Haziran 2008 Confabulation Damage to a specific inferior medial prefrontal system Cortex 44 6 637 48 Baddeley 1988 Frontal amnesia and the dysexecutive syndrome Brain and Cognition 7 2 212 30 Papagno 1997 Confabulation in a dysexecutive patient Implications for models of retrieval Cortex 33 4 743 52 Baddeley 1996 Exploring the Central Executive Quarterly Journal of Experimental Psychology 49A 1 5 28 Dalla Barba G 1993 Confabulation knowledge and recollective experience Cognitive Neuropsychology 10 1 1 20 Alexander 1984 Amnesia after anterior communicating artery aneurysm rupture Neurology 34 6 752 57 Irle 1992 Memory disturbances following anterior communicating artery rupture Annals of Neurology 31 5 473 80 Brainerd 2008 Developmental reversals in false memory A review of data and theory Psychological Bulletin 134 3 343 82 Shapiro 2005 Suggestibility and source monitoring errors blame the interview style interviewer consistency and the child s personality Applied Cognitive Psychology 19 4 489 506 Shapiro 2005 Eyewitness memory for a simulated misdemeanor crime the role of age and temperament in suggestibility Applied Cognitive Psychology 19 3 267 89 Ackil 1 Kasim 1998 Memorial consequences of forced confabulation Age differences in susceptibility to false memories Developmental Psychology 34 6 1358 72 Ghetti 2010 Knowing about not remembering developmental dissociations in lack of memory monitoring Developmental Science 13 4 611 21 Ghetti 2004 If It Happened I Would Remember It Strategic Use of Event Memorability in the Rejection of False Autobiographical Events Child Development 75 2 542 61 Roebers 2002 The Effects of Accuracy Motivation on Children s and Adults Event Recall Suggestibility and Their Answers to Unanswerable Questions Journal of Cognition and Development 3 4 415 43 Scoboria 2008 Don t know responding to answerable and unanswerable questions during misleading and hypnotic interviews Journal of Experimental Psychology Applied 14 3 255 65 Holliday 2004 Minimising misinformation effects in young children with cognitive interview mnemonics Applied Cognitive Psychology 18 3 263 81 Schnider 19 Subat 1996 The mechanisms of spontaneous and provoked confabulations Brain 119 4 1365 75 Polage 2004 Fabrication deflation The mixed effects of lying on memory Applied Cognitive Psychology 18 4 ss 455 65 Pezdek 2009 Forced confabulation more strongly influences event memory if suggestions are other generated than self generated Legal and Criminological Psychology 14 2 ss 241 52 Melnyk 2004 Timing moderates the effects of repeated suggestive interviewing on children s eyewitness memory Applied Cognitive Psychology 18 5 ss 613 31 Hafstad 2004 Post identification feedback confidence and recollections of witnessing conditions in child witnesses Applied Cognitive Psychology 18 7 ss 901 12 Zaragoza 2001 Interviewing Witnesses Forced Confabulation and Confirmatory Feedback Increase False Memories Psychological Science 12 6 ss 473 77 Zaragoza M S Payment K E Ackil J K Drivdahl S B Beck M 2001 Interviewing Witnesses Forced Confabulation and Confirmatory Feedback Increase False Memories Psychological Science 12 6 ss 473 77 doi 10 1111 1467 9280 00388 PMID 11760134 Howe 1 Eylul 2004 True and False Memories in Maltreated Children Child Development 75 5 ss 1402 17 Spiegel 2011 A Case of Probable Korsakoff s Syndrome A Syndrome of Frontal Lobe and Diencephalic Structural Pathogenesis and a Comparison with Medial Temporal Lobe Dementias Innovations in Clinical Neuroscience 8 6 ss 15 19 Dayus 2000 Treatment of stable delusional confabulations using self monitoring training Neuropsychological Rehabilitation 10 4 ss 415 27 Johnson 1998 False memories and confabulation Trends in Cognitive Sciences 2 4 ss 137 45 Langdon R Turner M 2010 Delusion and confabulation Overlapping or distinct distortions in reality Cognitive Neuropsychiatry 15 1 1 13 doi 10 1080 13546800903519095 PMID 20043251Konuyla ilgili yayinlar 2005 Brain Fiction Self deception and the riddle of confabulation Cambridge Massachusetts MIT Press ISBN 978 0 262 08338 6 erisim tarihi 21 Mart 2012 Sacks Oliver 1985 The Man Who Mistook His Wife for a Hat The British Journal of Psychiatry The Journal of Mental Science New York Perennial Library 166 1 s 130 1 doi 10 1192 bjp 166 1 130 ISBN 978 0 06 097079 6 PMID 7894870 Dis baglantilarSiniflandirmaD