Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taklamakan Çölü, (veya Takla Makan, Çince: 塔克拉玛干沙漠; Pinyin: Tǎkèlāmǎgān-Shāmò, Taklimakan Shamo, Uygurca: تەكلىماكان قۇملۇقى), Rub' ul-Hali'den sonra Asyanın ikinci büyük aynı zamanda Çin'deki en büyük Kum çölüdür. Anaasya'dan kuzeybatı Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden Tarım Havzasının batı bölgesinden 218 numaralı Anayola kadar uzanır. Bu anayolun doğusunda Tarım Havzasının en derin yeri olan Lop Nur Çölü bulunur. Önceleri Taklamakan Çölü ve Lop Nur Çölü Tarım Nehri, (Konqi He) ve (Qarqan He) nehirleri ile ayrılırdı, fakat Tikenlik'in güneyi son on yıldan beri kurudu.
| Taklamakan Çölü | |
|---|---|
 | |
| Yerli adı | Çince: 塔克拉玛干沙漠 |
| Diğer ad(lar) | Takla Makan |
| Coğrafya | |
| Ülke(ler) | Çin |
| Bölge(ler) | Doğu Türkistan |
| Koordinatlar | 38°54′K 82°12′D / 38.900°K 82.200°D |
| Özellikler | |
| Biyom | Kurak çöl |
| Biyocoğrafik bölge | Palearktik |
| Uzunluk | 1.000 km (620 mi) |
| Genişlik | 400 km (250 mi) |
| Yüzölçümü | 337.000 km2 (130.000 sq mi) |
| Sıcaklık | -20-40 °C (-4-104 °F) |
| Wikimedia Commons | |
  Taklamakan Çölü | |
Etimolojisi
Taklamakan adı, Terk-i Mekan ifadesinden gelmektedir. Ad ilk defa, Doğu Türkistan'ın Hoten bölgesinde 1867 yılında kaleme alınmış olan Tevarih-i Muskiyun adlı kitapta Terk-i Makan (ترك مكان / trk mkan) şeklinde geçmektedir.
Yüzölçümü
Genişliği batıdan doğuya 1000 kilometre, kuzeyden de güneye 400 kilometre olan Taklamakan Çölü, 324 bin kilometrekarelik alanı kapsamaktadır.
'nden araştırmacı , takli kelimesinin Türkçedeki kavak anlamına gelen tohlak veya tohrak kelimelerinden, ma hecesinin büyüklüğü ifade ettiği, kan hecesinin de eski Farsçadaki ülke, kent veya köy demek olan kand sözcüğünden geldiğini, bu nedenle Taklamakan'ın kavak ülkesi demek olduğu görüşünü dile getirmektedir.
İklimi
Ortalama yıllık yağış 30 mm altında olan bölgeler Çöl sayılır aynı zamanda kurak'tır. Bu çok kurak olan iklim, iki nedenden oluşur. Birincisi Taklamakan yüksek sıradağların yağmur gölgesindedir. İkincisi Taklamakan Karasal iklim kuşağında oluşudur. Denizlerden gelen Hava akımları daha Anaasya'ya ulaşmadan nemini kaybeder, böylece yüksek sıcaklığa yol açar.
Bitki örtüsü
Yüksek sıradağların eteklerinde birçok vaha'larda zengin bitki örtüsü vardır. Kunlun Shan ve Tanrı Dağları'ndan eriyip gelen kar suları Tarım Nehri'ni ve diğer ırmak ve dereleri besler, Tarım nehri boyunca Kavak (Populus diversifolia, Populus euphratica), Söğüt (Salix × sepulcralis), Yalancı iğde (Hippophae rhamnoides) ve çok sık çalılık kendir ve kenevir gibi bitki örtüsü vardır. Tarım vadisinde ince bir Kavak ormanları yetişir. Ilgıngiller ailesinden olan Tamarix ramosissima bitkisi, tuzlu ve alkali topraklarda yetişir ve derin köklüdür. Bu bitki pullu(kepekli) olan yapraklarından tuzu dışarı atar.
Coğrafi yapısı
Taklamakan Çölü Sincan Eyaletinin aşağı yukarı üçte ikisini kaplar. Alanı ortalama 300.000 km² olup büyük bir kısmı 100 metre kumul'la kaplıdır, bazı beyanlarda hatta 300 metre yüksekliğindedir.
Başlıca vaha şehirleri, yağış alan dağlardan gelen sulardan beslenen, güneyde Kaşgar, Miran (Çince: 米兰遗址, Mǐlán yízhǐ - bir antik vaha şehri) ve Hotan (Khotan), kuzeyinde Kuçar İlçesi ve Turfan, doğudaki Loulan ve Dunhuang'dır.
Taklamakan Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nın bir parçası deprem tehdidi altındadır.
Çöl'de Tuz gölleri vardır. Birkaç metre derinlikte büyük tabansuyu tabakası bulunur, tahminen etrafındaki Sıradağlardan eriyen kar sularından birikmiştir.
Taklamakan Çölü'ndeki petrol kaynakları dünyanın en zengin petrol rezervleri arasında yer almaktadır.
Notlar
- ^ Kara, Turdi Mettursun (1 Mart 2022). ""Taklamakan" Adının Kökeni Üzerine". Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi. doi:10.51531/korkutataturkiyat.1070366. ISSN 2687-5675.
- ^ ZDF-Dokumentation: Söhne der Wüste Teil 3: Durch die Gobi und die Taklamakan 13 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Dokumentation von Bernd Liebner und Cheng Wie, 2002 (mit Filmaufnahmen des Kameramannes Paul Lieberenz von der Chinesisch-Schwedische Expedition). Auch als DVD: Verlag Komplett Media, (Almanca)
- ^ Bahn, Paul G. (2001). The Atlas of World Geology. New York: Checkmark Books, pp 134– 135. . (İngilizce)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Taklamakan Çölü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Kunlun ve Altun dağları arasındaki kocaman bir alüvyonlu yelpaze görünümler25 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Taklamakan Colu veya Takla Makan Cince 塔克拉玛干沙漠 Pinyin Tǎkelamǎgan Shamo Taklimakan Shamo Uygurca تەكلىماكان قۇملۇقى Rub ul Hali den sonra Asyanin ikinci buyuk ayni zamanda Cin deki en buyuk Kum coludur Anaasya dan kuzeybati Cin in Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nden Tarim Havzasinin bati bolgesinden 218 numarali Anayola kadar uzanir Bu anayolun dogusunda Tarim Havzasinin en derin yeri olan Lop Nur Colu bulunur Onceleri Taklamakan Colu ve Lop Nur Colu Tarim Nehri Konqi He ve Qarqan He nehirleri ile ayrilirdi fakat Tikenlik in guneyi son on yildan beri kurudu Taklamakan ColuYerli adiCince 塔克拉玛干沙漠Diger ad lar Takla MakanCografyaUlke ler CinBolge ler Dogu TurkistanKoordinatlar38 54 K 82 12 D 38 900 K 82 200 D 38 900 82 200OzelliklerBiyomKurak colBiyocografik bolgePalearktikUzunluk1 000 km 620 mi Genislik400 km 250 mi Yuzolcumu337 000 km2 130 000 sq mi Sicaklik 20 40 C 4 104 F Wikimedia CommonsTaklamakan Colu Vikiveri de duzenle EtimolojisiTaklamakan adi Terk i Mekan ifadesinden gelmektedir Ad ilk defa Dogu Turkistan in Hoten bolgesinde 1867 yilinda kaleme alinmis olan Tevarih i Muskiyun adli kitapta Terk i Makan ترك مكان trk mkan seklinde gecmektedir YuzolcumuGenisligi batidan doguya 1000 kilometre kuzeyden de guneye 400 kilometre olan Taklamakan Colu 324 bin kilometrekarelik alani kapsamaktadir nden arastirmaci takli kelimesinin Turkcedeki kavak anlamina gelen tohlak veya tohrak kelimelerinden ma hecesinin buyuklugu ifade ettigi kan hecesinin de eski Farscadaki ulke kent veya koy demek olan kand sozcugunden geldigini bu nedenle Taklamakan in kavak ulkesi demek oldugu gorusunu dile getirmektedir IklimiOrtalama yillik yagis 30 mm altinda olan bolgeler Col sayilir ayni zamanda kurak tir Bu cok kurak olan iklim iki nedenden olusur Birincisi Taklamakan yuksek siradaglarin yagmur golgesindedir Ikincisi Taklamakan Karasal iklim kusaginda olusudur Denizlerden gelen Hava akimlari daha Anaasya ya ulasmadan nemini kaybeder boylece yuksek sicakliga yol acar Bitki ortusuTaklamakan Bitki ortusu Yuksek siradaglarin eteklerinde bircok vaha larda zengin bitki ortusu vardir Kunlun Shan ve Tanri Daglari ndan eriyip gelen kar sulari Tarim Nehri ni ve diger irmak ve dereleri besler Tarim nehri boyunca Kavak Populus diversifolia Populus euphratica Sogut Salix sepulcralis Yalanci igde Hippophae rhamnoides ve cok sik calilik kendir ve kenevir gibi bitki ortusu vardir Tarim vadisinde ince bir Kavak ormanlari yetisir Ilgingiller ailesinden olan Tamarix ramosissima bitkisi tuzlu ve alkali topraklarda yetisir ve derin kokludur Bu bitki pullu kepekli olan yapraklarindan tuzu disari atar Cografi yapisiTaklamakan Colu Sincan Eyaletinin asagi yukari ucte ikisini kaplar Alani ortalama 300 000 km olup buyuk bir kismi 100 metre kumul la kaplidir bazi beyanlarda hatta 300 metre yuksekligindedir Baslica vaha sehirleri yagis alan daglardan gelen sulardan beslenen guneyde Kasgar Miran Cince 米兰遗址 Mǐlan yizhǐ bir antik vaha sehri ve Hotan Khotan kuzeyinde Kucar Ilcesi ve Turfan dogudaki Loulan ve Dunhuang dir Taklamakan Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin bir parcasi deprem tehdidi altindadir Col de Tuz golleri vardir Birkac metre derinlikte buyuk tabansuyu tabakasi bulunur tahminen etrafindaki Siradaglardan eriyen kar sularindan birikmistir Taklamakan Colu ndeki petrol kaynaklari dunyanin en zengin petrol rezervleri arasinda yer almaktadir Notlar Kara Turdi Mettursun 1 Mart 2022 Taklamakan Adinin Kokeni Uzerine Korkut Ata Turkiyat Arastirmalari Dergisi doi 10 51531 korkutataturkiyat 1070366 ISSN 2687 5675 ZDF Dokumentation Sohne der Wuste Teil 3 Durch die Gobi und die Taklamakan 13 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dokumentation von Bernd Liebner und Cheng Wie 2002 mit Filmaufnahmen des Kameramannes Paul Lieberenz von der Chinesisch Schwedische Expedition Auch als DVD Verlag Komplett Media ISBN 978 3 8312 8811 3 Almanca Bahn Paul G 2001 The Atlas of World Geology New York Checkmark Books pp 134 135 ISBN 0 8160 4051 6 Ingilizce Dis baglantilarWikimedia Commons ta Taklamakan Colu ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Kunlun ve Altun daglari arasindaki kocaman bir aluvyonlu yelpaze gorunumler25 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce