Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Latino-Faliskan veya Latin-Falisk dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna ait bir dil grubudur. MÖ 1. milenyumun başlarında İtalya'da yaşayan Latin-Falisk halkları tarafından konuşulmuştur.
| Latino-Faliskan | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Aslen İtalya'daki Latium'da, sonrasında Roma İmparatorluğu topraklarında, şu anda Latin Amerika, Doğu Kanada ve Afrika'daki birçok ülkede |
| Sınıflandırma | Hint-Avrupa
|
| Alt bölümler |
|
 Latin-Falisk dilleri ve lehçeleri mavinin farklı tonlarında gösterilmiştir. | |
Latince, Faliskçe ve sıklıkla Eski Latincenin lehçeleri olarak görülen ve bu gruba dahildir.
Antik Roma'nın gücü arttıkça Latince, diğer dillerden unsurları özümsedi ve Faliskçenin yerini aldı. Latince baskın halde geldikçe diğer iki dil de yok oldu. Latince ise Halk Latincesi aracılığıyla - çoğunlukla İspanyol, Fransız ve Portekiz İmparatorluklarının etkilerinin bir sonucu olarak - bugün 800 milyondan fazla insanın konuştuğu Romen (Latin) dillerine dönüştü.
Dilbilimsel tanım
Latince ve Faliskçenin diğer İtalik dillerle bazı ortak özellikleri vardır:
- Geç Hint-Avrupaca /*ə, *eu/ dizileri a, ou şekline evrildi.
- Hint-Avrupa hecesel akıcılarından önce o türedi: /*l̥, *r̥/ > ol, or.
- Hint-Avrupa hecesel genizsillerinden önce e türedi: /*m̥, *n̥/ > em, en.
- Hint-Avrupa kelime başı soluklu ötümlü patlamalılar sürtünmelileşti: /*bʰ, *dʰ, *gʰ/ > f, f, h.
- /*p...kʷ/ dizileri benzeşme yoluyla kʷ...kʷ dizilerine dönüştü (Ön-Hint-Avrupaca *penkʷe 'beş' > Latince quinque 'beş').
Latince ve Faliskçenin bazı özellikleri de diğer İtalik dillerle ortak değildir. Hint-Avrupa /*kʷ, *gʷ/ dudaksıl patlamalıları, Osko-Umbriya'da dudaksıl p, b olurken Latin-Falisk'te qu-, gu- olarak korundular (daha sonradan artdamaksıl ve yarı-ünlü oldular). Latin-Falisk -d ayrılma ekini kullanırken (ör. med 'benden') bu ek Osko-Umbriya'da görülmez. Ek olarak Latincede ou > ū evrimi görülür ancak bu Latin-Falisk döneminden sonra, yaklaşık MÖ 2. yy.'da yaşanmaktadır (ÖHA *lówksneh₂ 'ay' > Ön-İtalik *louksnā > Latince lūna).
Fonoloji
Ön-Latin-Faliskçenin ünsüz envanterinin basitçe Eski Latinceninkiyle aynı olması muhtemel görünüyor. (en) olmayan ünsüzler yıldızla gösterildi.
| Dudaksıl | Dişyuvasıl | Artdamaksıl | Gırtlaksıl | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ötümsüz | *p | *t | k | *kʷ | |||
| Ötümlü | *b | d | *g | *gʷ | |||
| Sürtünmeli | f | s | *h | ||||
| *r, *l | j | *w | |||||
| m | n | ||||||
/kʷ/ sesi Latin alfabesi oluşturulduğunda Eski Latincede hala vardı çünkü minimum çiftlere sebep oluyordu: quī /kʷī/ (kim) > cuī /ku.ī/ (kime). Diğer konumlarda ikili ünlüler ve ünlü boşlukları arasında bir ayrım yoktur, örneğin persuādere (ikna etmek) kelimesinde ikili ünlü ama sua (onun) kelimesinde ünlü boşluğu vardır. Simetri gereği Eski Latincedeki gu dizelerinin birçoğunun aslında ötümlü dudaksıllaşmış artdamaksıl /gʷ/ sesini göstermesi oldukça olasıdır.
Tanım
, başta Antik İtalya'daki çeşitli Hint-Avrupa dillerinin aynı Kelt ve Cermen dilleri gibi tek bir üniter dil ailesine ait olduğunu varsaydılar. Bu görüş muhtemelen Antoine Meillet'den (1866–1936) çıkmıştı.
Fakat üniter model ilk olarak (1869–1924) tarafından ağır bir şekilde eleştirildi. Belirleyici karşı-argümanlar (1899–1990) ve (1897–1974) tarafından sunuldu. İkisi de İtalik dillerin Hint-Avrupa'nın iki ayrı kolunda gruplandırılabileceğini önerdi. Bu görüş 20. yy'ın ikinci yarısında kabul gördü fakat (1926–2004) gibi savunanlar daha sonradan fikri reddetti ve üniter teori çağdaş dilbilimde baskın kalmaya devam etti. Yine de dillerin nasıl gruplandırılacağı, İtalya'ya nasıl girdikleri ve nasıl ayrıldıkları tarihsel dilbilimin ucu açık sorularındandır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Villar, Francisco (1997). Gli Indoeuropei e le origini dell'Europa [Indo-Europeans and the origins of Europe] (İtalyanca). Bologna, Il Mulino. ISBN .
- Vineis, Edoardo (1995). "X. Latin". Giacolone Ramat, Anna; Ramat, Paolo (Ed.). Las lenguas indoeuropeas [The Indo-European languages] (İspanyolca). Madrid: Cátedra. ss. 349-421. ISBN .
Notlar
- ^ Villar, 'Gli Indoeuropei e le origini dell'Europa, pp. 474–475.
- ^ Villar 2000, ss. 447–482.
- ^ Poccetti 2017.
- ^ Villar, cit., pp. 447–482.
Diğer kaynaklar
- Bakkum, Gabriël C. L. M. 2009. The Latin Dialect of the Ager Faliscus: 150 Years of Scholarship. Part 1. Amsterdam: Amsterdam University Press.
- Baldi, Philip. 2002. The foundations of Latin. Berlin: de Gruyter.
- Clackson, James, and Geoffrey Horrocks. 2007. The Blackwell history of the Latin language. Malden, MA: Blackwell.
- Giacomelli, Roberto. 1979. "Written and spoken language in latin-faliscan and greek-messapic." Journal of Indo-European Studies 7 no. 3–4: 149–75.
- Mercado, Angelo. 2012. Italic Verse: A Study of the Poetic Remains of Old Latin, Faliscan, and Sabellic. Innsbruck: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck.
- Palmer, Leonard R. 1961. The Latin language. London: Faber and Faber.
- Joseph, Brian D., and Rex E. Wallace. 1991. "Is faliscan a local latin patois?" Diachronica: International Journal for Historical Linguistics/Revue Internationale Pour La Linguistique Historiqu 8, no. 2: 159–86.
- Rigobianco, Luca. 2019. Faliscan. Language, Writing, Epigraphy. Aelaw Booklet 7. Zaragoza.
- Rigobianco, Luca. 2020. «Falisco», Palaeohispanica 20: 299–333.
Dış bağlantılar
- "Languages and Cultures of Ancient Italy. Historical Linguistics and Digital Models", Project fund by the Italian Ministry of University and Research (P.R.I.N. 2017)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Latino Faliskan veya Latin Falisk dilleri Hint Avrupa dil ailesinin Italik koluna ait bir dil grubudur MO 1 milenyumun baslarinda Italya da yasayan Latin Falisk halklari tarafindan konusulmustur Latino FaliskanCografi dagilimAslen Italya daki Latium da sonrasinda Roma Imparatorlugu topraklarinda su anda Latin Amerika Dogu Kanada ve Afrika daki bircok ulkedeSiniflandirmaHint AvrupaItalikLatino FaliskanAlt bolumlerLatince Latin dilleri Faliskce Latin Falisk dilleri ve lehceleri mavinin farkli tonlarinda gosterilmistir Antik Italya da diller Latince Faliskce ve siklikla Eski Latincenin lehceleri olarak gorulen ve bu gruba dahildir Antik Roma nin gucu arttikca Latince diger dillerden unsurlari ozumsedi ve Faliskcenin yerini aldi Latince baskin halde geldikce diger iki dil de yok oldu Latince ise Halk Latincesi araciligiyla cogunlukla Ispanyol Fransiz ve Portekiz Imparatorluklarinin etkilerinin bir sonucu olarak bugun 800 milyondan fazla insanin konustugu Romen Latin dillerine donustu Dilbilimsel tanimLatince ve Faliskcenin diger Italik dillerle bazi ortak ozellikleri vardir Gec Hint Avrupaca e eu dizileri a ou sekline evrildi Hint Avrupa hecesel akicilarindan once o turedi l r gt ol or Hint Avrupa hecesel genizsillerinden once e turedi m n gt em en Hint Avrupa kelime basi soluklu otumlu patlamalilar surtunmelilesti bʰ dʰ gʰ gt f f h p kʷ dizileri benzesme yoluyla kʷ kʷ dizilerine donustu On Hint Avrupaca penkʷe bes gt Latince quinque bes Latince ve Faliskcenin bazi ozellikleri de diger Italik dillerle ortak degildir Hint Avrupa kʷ gʷ dudaksil patlamalilari Osko Umbriya da dudaksil p b olurken Latin Falisk te qu gu olarak korundular daha sonradan artdamaksil ve yari unlu oldular Latin Falisk d ayrilma ekini kullanirken or med benden bu ek Osko Umbriya da gorulmez Ek olarak Latincede ou gt u evrimi gorulur ancak bu Latin Falisk doneminden sonra yaklasik MO 2 yy da yasanmaktadir OHA lowksneh ay gt On Italik louksna gt Latince luna Fonoloji On Latin Faliskcenin unsuz envanterinin basitce Eski Latinceninkiyle ayni olmasi muhtemel gorunuyor en olmayan unsuzler yildizla gosterildi Dudaksil Disyuvasil Artdamaksil GirtlaksilOtumsuz p t k kʷOtumlu b d g gʷSurtunmeli f s h r l j wm n kʷ sesi Latin alfabesi olusturuldugunda Eski Latincede hala vardi cunku minimum ciftlere sebep oluyordu qui kʷi kim gt cui ku i kime Diger konumlarda ikili unluler ve unlu bosluklari arasinda bir ayrim yoktur ornegin persuadere ikna etmek kelimesinde ikili unlu ama sua onun kelimesinde unlu boslugu vardir Simetri geregi Eski Latincedeki gu dizelerinin bircogunun aslinda otumlu dudaksillasmis artdamaksil gʷ sesini gostermesi oldukca olasidir Tanim basta Antik Italya daki cesitli Hint Avrupa dillerinin ayni Kelt ve Cermen dilleri gibi tek bir uniter dil ailesine ait oldugunu varsaydilar Bu gorus muhtemelen Antoine Meillet den 1866 1936 cikmisti Fakat uniter model ilk olarak 1869 1924 tarafindan agir bir sekilde elestirildi Belirleyici karsi argumanlar 1899 1990 ve 1897 1974 tarafindan sunuldu Ikisi de Italik dillerin Hint Avrupa nin iki ayri kolunda gruplandirilabilecegini onerdi Bu gorus 20 yy in ikinci yarisinda kabul gordu fakat 1926 2004 gibi savunanlar daha sonradan fikri reddetti ve uniter teori cagdas dilbilimde baskin kalmaya devam etti Yine de dillerin nasil gruplandirilacagi Italya ya nasil girdikleri ve nasil ayrildiklari tarihsel dilbilimin ucu acik sorularindandir Ayrica bakinizItaliklerKaynakcaVillar Francisco 1997 Gli Indoeuropei e le origini dell Europa Indo Europeans and the origins of Europe Italyanca Bologna Il Mulino ISBN 88 15 05708 0 Vineis Edoardo 1995 X Latin Giacolone Ramat Anna Ramat Paolo Ed Las lenguas indoeuropeas The Indo European languages Ispanyolca Madrid Catedra ss 349 421 ISBN 84 376 1348 5 Notlar Villar Gli Indoeuropei e le origini dell Europa pp 474 475 Villar 2000 ss 447 482 Poccetti 2017 Villar cit pp 447 482 Diger kaynaklarBakkum Gabriel C L M 2009 The Latin Dialect of the Ager Faliscus 150 Years of Scholarship Part 1 Amsterdam Amsterdam University Press Baldi Philip 2002 The foundations of Latin Berlin de Gruyter Clackson James and Geoffrey Horrocks 2007 The Blackwell history of the Latin language Malden MA Blackwell Giacomelli Roberto 1979 Written and spoken language in latin faliscan and greek messapic Journal of Indo European Studies 7 no 3 4 149 75 Mercado Angelo 2012 Italic Verse A Study of the Poetic Remains of Old Latin Faliscan and Sabellic Innsbruck Institut fur Sprachen und Literaturen der Universitat Innsbruck Palmer Leonard R 1961 The Latin language London Faber and Faber Joseph Brian D and Rex E Wallace 1991 Is faliscan a local latin patois Diachronica International Journal for Historical Linguistics Revue Internationale Pour La Linguistique Historiqu 8 no 2 159 86 Rigobianco Luca 2019 Faliscan Language Writing Epigraphy Aelaw Booklet 7 Zaragoza Rigobianco Luca 2020 Falisco Palaeohispanica 20 299 333 Dis baglantilar Languages and Cultures of Ancient Italy Historical Linguistics and Digital Models Project fund by the Italian Ministry of University and Research P R I N 2017