Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gurgum Krallığı coğrafi olarak Akdeniz, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’nun kesişim noktasında kurulmuş bir Neo-Hitit kent devletidir. Krallığın merkezi genellikle bugünkü Maraş Kalesi ve çevresi olarak görülür. Burada Gurgum ve Marqasti tanımları arasındaki fark, birinin bir bölgeyi diğerinin ise kent merkezini ifade etmesidir.
Gurgum Krallığı Gurgum Kurkuma | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilinmiyor-M.Ö. 711 | |||||||||
 Gurgum Krallığı ve diğer Geç Hitit eyaletleri | |||||||||
| Başkent | Maraş | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Tarihî dönem | Demir Çağı | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Türkiye | ||||||||
Gurgum Kent Devleti’nden ilk defa ''Grugumite'' adıyla 2.Aşurnasirpal Dönemi Asur kaynaklarında söz edilmekte, sonraları ise daha detaylı olarak ait belgelerde karşımıza çıkmaktadır. Daha sonraları III. Salmanassar (858-824), yaptığı seferlerden söz ederken Asur’a vergi veren ülkelerin isimleri içerisinde Gurgum’dan da söz etmektedir. Yine Asur krallarından III. Tiglat- Pileser (MÖ 744-727) zamanında başlayıp, II. Sargon zamanına (MÖ 721-705) kadar süren ve kralların her yıl Anadolu’ya yaptığı seferleri anlatan yıllıklarda da Gurgum kentinden söz edilmektedir. MÖ 711 yılında Asur kralı II. Sargon zamanında Gurgum'un artık tamamen bir Asur şehri haline getirildiği anlaşılır.
Marqasi isminin de bölgeye ilk kez yine Asurlar tarafından verildiği kabul edilir. Hawkins, II. Sargon döneminde Marqasi isminin başkent için kullanıldığını belirtmektedir. Kent muhtemelen Marqasi ismiyle Asur’a dahil edilmiştir. Marqasi ve Gurgum isimleri arasındaki bağlantı ise Sargon yazıtları sayesinde sağlanmıştır. Sargon, çağdaşı olan Gurgum Kralı Tarhulara’yı tanımlamak için “Gurgumlu” Kurkumawani- (URBS) ya da “Marqasili” terimlerini dönüşümlü olarak kullanmıştır. II. Sargon’un, “Bit-Pa'alla Toprağı” terimini de Gurgum için kullandığı, yine Hawkins tarafından belirtilmektedir. Ancak “Bit-Pa’alla” terimi, II. Sargon’un yazıtlarının yapılan tercümesinde farklı bir biçimde Gurgumlu aile ismi olarak da görülmektedir. Son yıllarda Maraş Kalesi'nin çok yakın çevresinde bulunan Assurca tabletler, bölgenin tam isminin Marqasti olduğunu göstermekle birlikte, Gurgum'un başkenti olarak buraya lokalize edilmesini de sağlamıştır. Marqasti, isminin Demir Çağı’ndan itibaren kullanılan diğer versiyonları ise, Marqas, Markaji/ şi/ si, Maraj, Marasin, Marassa, Marasion, Maraş olarak günümüze kadar ulaşmıştır.
Gurgum/Marqasti Kralları
Grayson'a göre Assur kaynaklarında adı geçen ilk Gurgum kralı (MÖ 858) Mutallu’dur. Ancak Bryce, transkripsiyonu yapılan MARAŞ 8 stelinde yer alan metne dayanarak, ondan daha önceki krallar olan Astuwaramanza, Larama ve Muwatalli isimlerine ulaşılmaktadır. Kral Larama'dan sonra Gurgum tahtına MARAŞ 4 Stelinden öğrendiğimize göre büyük olasılıkla oğlu Kral Muwizi geçmiştir. Kral Muwizi den sonra Gurgum tahtına Oğlu Halparuntiya I. oturur. Tahta I. Halparuntiya'dan sonra II. Muwatalli’nin oturduğu, oğlu II. Halparuntiya'nın aynı steldeki: "Ben Muwizi’nin torunu, Kral Muwatalli’nin oğlu Gurgum Kralı Halparuntiya’yım" sözlerinden anlaşılmaktadır. Hakkında en geniş bilgi edindiğimiz bir diğer kral ise Larama II/Palalam oğlu II. Qalparunda/ II. Halparuntiyas’tır. III. Salmanasar’in seferlerinin anlatıldığı “Kurkh Anıtı”nda, Fırat’ın batı yakasında gümüş, altın, kalay ve bronzun haraç olarak alındığı kişiler arasında Gurgum Kralı III. Halparuntiyas/Qalparunda'dan söz edilir. 1906 yılında Pastor Brunnemann tarafından Maraş’ta bulunan ve aynı yıl İstanbul Müzesi'ne götürülen imzalı heykel parçasında ise Halparuntiyas bu sefer kendisini tanıtmaktadır: "Ben hükümdar Muwattalli’nin oğlu, Gurgum Kralı Halparuntiyas, Hirika kentini yıktığım yıl Upatıtasis Tarhunzas’ta oturdum… ".
Sargon ve III. Tiglatpileser’in hükümranlık yıllarında (MÖ 744-727) Gurgum Kralı Tarhulara’dır. Assur karşıtı bir politika sürdüren kral, Urartu Kralı II. Sarduri’nin başını çektiği Milid (Malatya) ve Kummukh (Adıyaman) krallıklarının içinde yer aldığı bir ittifaka katılmıştır. MÖ 743 yılında söz konusu ittifak yenilgiye uğratılmış ve Assur tarafından dağıtılmıştır. Daha sonra Tarhulara’nın oğlu Mutallu babasını öldürerek Gurgum tahtına geçmiş ve bilinen son Gurgum Kralı olmuştu. Mutallu’nun çağdaşı Asur Kralı II. Sargon MÖ 721–705 yılları arasında Neo-Hitit Kent Devletleri üzerine seferler düzenlemiş ve Gurgum’u da diğer devletler gibi bir Asur eyaleti olarak Marqas/Marqasti ismiyle doğrudan imparatorluğa katmıştır. Böylece bilinen ilk Kral Astuwaramanza ile muhtemelen en geç MÖ 11. yüzyılın sonlarında başlayan taht soyu, MÖ 8. yüzyılın sonunda Mutallu ile sona ermiştir.
Gurgum kralları
- Astuwaramanzas (?)
- Mutawallis (?)
- Laramas
- Muwizis
- I. Halparuntias
- II. Mutawallis
- II. Halparuntias (Qalparunda)
- II. Laramas
- III. Halparuntias
- Tarhulara
- Mutallu
Kaynakça
- ^ (PDF). Tez Araştırma Konusu. İrem Elçi. 2019. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ Akdağ, Ç. (2018), "Neo-Hitit Kent Devleti Gurgum'un Erken Demir Çağı Kral Heykelleri" Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi 3, s. 337-360
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gurgum Kralligi cografi olarak Akdeniz Dogu Anadolu Ic Anadolu ve Guneydogu Anadolu nun kesisim noktasinda kurulmus bir Neo Hitit kent devletidir Kralligin merkezi genellikle bugunku Maras Kalesi ve cevresi olarak gorulur Burada Gurgum ve Marqasti tanimlari arasindaki fark birinin bir bolgeyi digerinin ise kent merkezini ifade etmesidir Gurgum KralligiGurgum KurkumaBilinmiyor M O 711Gurgum Kralligi ve diger Gec Hitit eyaletleriBaskentMarasHukumetMonarsiTarihi donemDemir Cagi KurulusuBilinmiyor DagilisiM O 711Onculler ArdillarHititler Yeni Asur ImparatorluguGunumuzdeki durumuTurkiye Gurgum Kent Devleti nden ilk defa Grugumite adiyla 2 Asurnasirpal Donemi Asur kaynaklarinda soz edilmekte sonralari ise daha detayli olarak ait belgelerde karsimiza cikmaktadir Daha sonralari III Salmanassar 858 824 yaptigi seferlerden soz ederken Asur a vergi veren ulkelerin isimleri icerisinde Gurgum dan da soz etmektedir Yine Asur krallarindan III Tiglat Pileser MO 744 727 zamaninda baslayip II Sargon zamanina MO 721 705 kadar suren ve krallarin her yil Anadolu ya yaptigi seferleri anlatan yilliklarda da Gurgum kentinden soz edilmektedir MO 711 yilinda Asur krali II Sargon zamaninda Gurgum un artik tamamen bir Asur sehri haline getirildigi anlasilir Marqasi isminin de bolgeye ilk kez yine Asurlar tarafindan verildigi kabul edilir Hawkins II Sargon doneminde Marqasi isminin baskent icin kullanildigini belirtmektedir Kent muhtemelen Marqasi ismiyle Asur a dahil edilmistir Marqasi ve Gurgum isimleri arasindaki baglanti ise Sargon yazitlari sayesinde saglanmistir Sargon cagdasi olan Gurgum Krali Tarhulara yi tanimlamak icin Gurgumlu Kurkumawani URBS ya da Marqasili terimlerini donusumlu olarak kullanmistir II Sargon un Bit Pa alla Topragi terimini de Gurgum icin kullandigi yine Hawkins tarafindan belirtilmektedir Ancak Bit Pa alla terimi II Sargon un yazitlarinin yapilan tercumesinde farkli bir bicimde Gurgumlu aile ismi olarak da gorulmektedir Son yillarda Maras Kalesi nin cok yakin cevresinde bulunan Assurca tabletler bolgenin tam isminin Marqasti oldugunu gostermekle birlikte Gurgum un baskenti olarak buraya lokalize edilmesini de saglamistir Marqasti isminin Demir Cagi ndan itibaren kullanilan diger versiyonlari ise Marqas Markaji si si Maraj Marasin Marassa Marasion Maras olarak gunumuze kadar ulasmistir Gurgum Marqasti KrallariGrayson a gore Assur kaynaklarinda adi gecen ilk Gurgum krali MO 858 Mutallu dur Ancak Bryce transkripsiyonu yapilan MARAS 8 stelinde yer alan metne dayanarak ondan daha onceki krallar olan Astuwaramanza Larama ve Muwatalli isimlerine ulasilmaktadir Kral Larama dan sonra Gurgum tahtina MARAS 4 Stelinden ogrendigimize gore buyuk olasilikla oglu Kral Muwizi gecmistir Kral Muwizi den sonra Gurgum tahtina Oglu Halparuntiya I oturur Tahta I Halparuntiya dan sonra II Muwatalli nin oturdugu oglu II Halparuntiya nin ayni steldeki Ben Muwizi nin torunu Kral Muwatalli nin oglu Gurgum Krali Halparuntiya yim sozlerinden anlasilmaktadir Hakkinda en genis bilgi edindigimiz bir diger kral ise Larama II Palalam oglu II Qalparunda II Halparuntiyas tir III Salmanasar in seferlerinin anlatildigi Kurkh Aniti nda Firat in bati yakasinda gumus altin kalay ve bronzun harac olarak alindigi kisiler arasinda Gurgum Krali III Halparuntiyas Qalparunda dan soz edilir 1906 yilinda Pastor Brunnemann tarafindan Maras ta bulunan ve ayni yil Istanbul Muzesi ne goturulen imzali heykel parcasinda ise Halparuntiyas bu sefer kendisini tanitmaktadir Ben hukumdar Muwattalli nin oglu Gurgum Krali Halparuntiyas Hirika kentini yiktigim yil Upatitasis Tarhunzas ta oturdum Sargon ve III Tiglatpileser in hukumranlik yillarinda MO 744 727 Gurgum Krali Tarhulara dir Assur karsiti bir politika surduren kral Urartu Krali II Sarduri nin basini cektigi Milid Malatya ve Kummukh Adiyaman kralliklarinin icinde yer aldigi bir ittifaka katilmistir MO 743 yilinda soz konusu ittifak yenilgiye ugratilmis ve Assur tarafindan dagitilmistir Daha sonra Tarhulara nin oglu Mutallu babasini oldurerek Gurgum tahtina gecmis ve bilinen son Gurgum Krali olmustu Mutallu nun cagdasi Asur Krali II Sargon MO 721 705 yillari arasinda Neo Hitit Kent Devletleri uzerine seferler duzenlemis ve Gurgum u da diger devletler gibi bir Asur eyaleti olarak Marqas Marqasti ismiyle dogrudan imparatorluga katmistir Boylece bilinen ilk Kral Astuwaramanza ile muhtemelen en gec MO 11 yuzyilin sonlarinda baslayan taht soyu MO 8 yuzyilin sonunda Mutallu ile sona ermistir Gurgum krallariAstuwaramanzas Mutawallis Laramas Muwizis I Halparuntias II Mutawallis II Halparuntias Qalparunda II Laramas III Halparuntias Tarhulara MutalluKaynakca PDF Tez Arastirma Konusu Irem Elci 2019 23 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi www britannica com Ingilizce 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2021 Akdag C 2018 Neo Hitit Kent Devleti Gurgum un Erken Demir Cagi Kral Heykelleri Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi 3 s 337 360