Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa (Osmanlıca: محمد كامل پاشا) (1833, Piroyi Köyü, Lefkoşa - 14 Kasım 1913, Lefkoşa), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde 4 kez sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Mehmed Kâmil Paşa محمد كامل پاشا | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 | |
| Hükümdar | V. Mehmed |
| Yerine geldiği | Ahmed Muhtar Paşa |
| Yerine gelen | Mahmud Şevket Paşa |
| Görev süresi 5 Ağustos 1908 - 14 Şubat 1909 | |
| Hükümdar | II. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Mehmed Said Paşa |
| Yerine gelen | Hüseyin Hilmi Paşa |
| Görev süresi 2 Ekim 1895 - 7 Kasım 1895 | |
| Hükümdar | II. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Mehmed Said Paşa |
| Yerine gelen | Halil Rıfat Paşa |
| Görev süresi 25 Eylül 1885 - 4 Eylül 1891 | |
| Hükümdar | II. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Mehmed Said Paşa |
| Yerine gelen | Ahmed Cevad Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1833 Lefkoşa, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 14 Kasım 1913 (80 yaşında) Lefkoşa, Britanya Kıbrısı |
| Evlilik(ler) | Layika Bayur (ö. 1966) |
| Çocuk(lar) | Makbule, Muzaffer, Hilmi, Nazım ve Selahattin. |
II. Abdülhamid saltanatında 25 Eylül 1885 - 4 Eylül 1891, 2 Ekim 1895 - 7 Kasım 1895 ve 5 Ağustos 1908 - 14 Şubat 1909 tarihleri arasında ve V. Mehmed saltanatında 29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 tarihleri arasında toplam altı yıl dokuz ay yirmi gün sadrazamlık yapmış ve üst düzey bürokrasinin çeşitli kademelerinde görevlerde bulunmuştur.
Yaşamı
Gençlik yılları
Doğum tarihi kimi kaynaklarda1832 kimilerinde 1833 olarak belirtilir. Lefkoşa'da doğmuştur. Babası, Lefkoşa'ya bağlı Piroyi köyünden topçu yüzbaşı Salih Ağa'dır. Baba tarafından dedesi Anamur'un Karakese köyündendir. Annesi, Kıbrıslı bir aileye mensup olan Pembe Hanım'dır.
On üç yaşına kadar Kıbrıs'ta eğitim gördü; Arapça, Farsça, Fransızca ve Rumca öğrendi. 1845'te küçük kardeşi ile birlikte Mısır'a götürüldü ve Elsine Medresesi'nde öğrenim gördü. Kısa süre sonra medrese Harbiye Mektebi'ne dönüştürülünce askeri bilimleri öğrendi. Okulu süvari mülâzımı olarak tamamladı.
Öğrenimi sırasında Mısır Hıdivi Abbas Paşa'nın hizmetine girdi. 1851 Londra'daki Dünya Fuarı esnasında Hidiv'in oğullarından birine refakat ederek İngiltere'yi ziyaret edip[]; çok iyi derecede İngilizce öğrendi; Abbas Paşa'nın oğlu İlhami Bey'e ders verdi.
Abbas Paşa'nın sarayında siyasi görevler de aldı ve 1854 yılında İstanbul'a gönderilen bir siyasi heyet içinde yer alarak ilk defa İstanbul'a gitti. Aynı yıl Avrupa başkentlerini ziyaret edecek bir heyetin içinde görevlendirildi. Ancak Abbas Paşa'nın iki hizmetkârı tarafından öldürülmesini üzerine heyet geri döndü ve Kamil Paşa, İlhami Bey ile birlikte Mısır'dan ayrılıp İstanbul'a yerleşti. Sultan Abdülmecid’in kızı Münîre Sultan’la evlenen Hilmi Paşa'nın 1857'de ölmesi üzerine sadrazam Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa'nın isteği ile Mısır'daki memuriyetten ayrılıp Osmanlı Devleti'nin hizmetine geçti.
Osmanlı hizmetine girişi
1860 yılında Osmanlı Devleti hizmetine girdi. 1885 yılında ilk defa sadrazam olarak atanıncaya kadar 25 yıl boyunca ufak memuriyetlerden nazırlığa kadar çeşitli görevlerde bulundu. Doğu Rumeli, Hersek, Kosova, İzmir (ismen Aydın) ve memleketi Kıbrıs gibi pek çok vilayette valilik görevleri yaptı. 1879 ve 1882 yıllarında iki kez Evkaf-ı Hümâyun Nazırlığı, 1880-1881 yılları arasında Maarif Nazırlığı yaptıktan sonra ilk kez 1885'te sadrazamlığa atandı.
Sadrazamlıkları
Mehmet Kamil Paşa, 1885 ile 1913 arasında dört kez sadrazamlık yapmıştır. İlk defa 1885 yılında sadrazamlığa atandı ve beş yıl on bir ay dokuz gün boyunca sadrazamlık makamında kaldı. I. sadrazamlık devrinde azınlık milletlerin isyanlarını önlemeye çalıştı; yeni eğitim kurumlarının açılmasına büyük önem verdi.Ziraat Bankası'nın kuruluşu bu dönemde gerçekleşti. Yerine Mehmed Said Paşa'nın getirilmesi üzerine aralarında büyük bir rekabet başladı.
Ermeni olaylarının ortaya çıkışı ve bu olaylarla ilgili olarak Avrupa devletlerinin ıslahat yapılmasını istemesi üzerine bu ıslahatların gerçekleştirilmesi için 1895'te Mehmet Kamil Paşa ikinci kez sadrazamlığa atandı. 3 Ekim'de başlayan sadareti 7 Kasım'da son buldu. 12 yıl süreyle Aydın valiliği yaptı.
II. Meşrutiyet’in ilânından iki gün önce 22 Temmuz 1908’de Said Paşa’nın yedinci defa sadârete getirilmesinin ardından Said Paşa kabinesinde Mecli-i Vükela Memuru olarak yer aldı. Çok kısa süre sonra Said Paşa’nın istifa etmesi üzerine üçüncü defa sadârete tayin edildi. Osmanlı Millet Meclisi'ni toplamayı, Abdülhamîd'i ikna ederek bu meclisin açılışına götürmeyi başardı. Ancak İttihat ve Terakkî ileri gelenleri arasındaki anlaşmazlıklar nedenle zor durumda kaldı. Ordunun siyasetten çekilmesi için çalışması, meşrutiyeti ordunun desteğinden yoksun bırakarak irticayı güçlendirmek olarak yorumlandı. Sadrazam Meclis-i Meb‘ûsan’a izahat vermek için çağrıldı. Kâmil Paşa 4 gün sora Meclise geleceğini ve bilgi vereceğini arz etti. Bu süre tanınmadığı gibi meclise gelmediğinden güvensizlik kararı verildi. Kâmil Paşa 15 Şubat 1909'da görevinden çekildi.
Üç yıl boyunca bir köşede kalan Mehmet Kamil Paşa, 1911'de zatürreye yakalanıp ağır bir hastalık dönemi geçirdi ve hava değişikliği için Mısır'a gitti. Bu sırada Hindistan gezisine çıkmış olan İngiltere Kralı V. Georges ve kraliçe ile gemide öğle yemeğinde buluştu. Bu olay, İttihat ve Terakkî yanlısı basında ağır eleştirilere uğramasına neden oldu. Bir süre sonra İstanbul'a döndü.
22 Temmuz 1912’de sadrazam olan Gazi Ahmed Muhtar Paşa kabinesinde Şûrâ-yı Devlet reisi sıfatıyla yer aldı. Üç ay sonra Ahmed Muhtar Paşa’nın istifası üzerine 29 Ekim 1912'de dördüncü kez sadrazam tayin edildi. Sadrazamlığı sırasında Balkan Savaşı çıktı. Edirne Bulgarlar tarafından işgal edildi. Bu arada Bâb-ı Âli Baskını meydana geldi ve Kamil Paşa sadrazamlık makamına gelen Enver Paşa'nın kendisini tabanca ile tehdit etmesi sonucu istifasını verdi.
Kıbrıs sürgünü ve ölümü
İstifasından sonra yakın dostu Lord Herbert Kitchener tarafından davet edildiği Kahire'de üç ay kalan Kamil Paşa, 1878'de İngiliz yönetimine giren memleketi Kıbrıs'ta yerleşti. Koşulların değilmesini ve tekrar Osmanlı başkentine dönmeyi umuyordu ancak kendisinden sonra sadrazam olan Mahmud Şevket Paşa'nın suikaste kurban gitmesi ve İttihatçıların muhalif siyasetçileri sürgüne yollamaya başlamaları ile ümitleri son buldu. Sürgün edilenler arasında bulunan ailesi de Kıbrıs'a yanına geldi. Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa bu esnada, İngiltere'ye gitmeye hazırlanırken, 14 Kasım 1913 günü kalp krizi veya senkoptan ölmüş, Lefkoşa Arabahmet Camii hazîresine gömülmüştür.
Ailesi
Kamil Paşa, tiyatro sanatçısı Zeki Alasya'nın büyük dayısı eski korgeneral ve milletvekili Naci Eldeniz'in kayınpederi, eski senato başkanı Tekin Arıburun'un büyük kayınpederi, XI. dönem İzmir milletvekili Perihan Arıburun'un ve 1933-1934 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı görevi yapan Ord. Prof. Dr. Hikmet Bayur'un ve Albay Dr. Ali Şener'in eşi Vahide Mine Şener'in dedesidir.
Kaynakça
- ^ "Cyprus under the Turks, 1571-1878, Harry Charles Luke, Oxford University Press, 1921". 7 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2010.
- ^ "Sadrazam Kıbrıslı Kamil Paşa hakkında bazı notlar ve Kamil Paşa'nın terekesi, Mehmet Demiryürek, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi Cilt: 25 Sayı: 40, sayfa 59-105" (PDF). 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2010.
- ^ a b c d e Şen, İsmail (1995). . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Çetin, Atilla. KIBRISLI KÂMİL PAŞA maddesi. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2020.
- ^ "Kıbrıslı Kamil Paşa (1832)-(1913), biyografi.net". 6 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2010.
- ^ Kıbrıs'a yakından bakış 21 Şubat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet. Alıntı: 17 Şubat 2004
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kâmil Paşa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Harry Charles Luke, (1921), Cyprus under the Turks, 1571-1878, Oxford: Oxford University Press, [1] 7 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mehmet Demiryürek, "Sadrazam Kıbrıslı Kamil Paşa hakkında bazı notlar ve Kamil Paşa'nın terekesi", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi ,Cilt: 25 Sayı: 40, sayfa 59-105 [2] 17 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
- Kuneralp, Sinan (1999) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, İstanbul:ISIS Press, .
- İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) Son Sadrazamlar 4 cilt, Ankara: Millî Eğitim Basimevi, (Dergah Yayinevi 2002) (Google books [3]12 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [4]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mehmed Said Paşa |  Osmanlı Sadrazamı Eylül 1885 - Eylül 1891 | Sonra gelen: Ahmed Cevad Paşa |
| Önce gelen: Mehmed Said Paşa | Osmanlı Sadrazamı Ekim 1895 - Kasım 1895 | Sonra gelen: Halil Rıfat Paşa |
| Önce gelen: Mehmed Said Paşa | Osmanlı Sadrazamı Ağustos 1908 - Şubat 1909 | Sonra gelen: Ahmed Tevfik Paşa |
| Önce gelen: Ahmed Muhtar Paşa | Osmanlı Sadrazamı 29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 | Sonra gelen: Mahmud Şevket Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kibrisli Mehmet Kamil Pasa Osmanlica محمد كامل پاشا 1833 Piroyi Koyu Lefkosa 14 Kasim 1913 Lefkosa Osmanli Imparatorlugu nun son doneminde 4 kez sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Mehmed Kamil Pasa محمد كامل پاشاOsmanli SadrazamiGorev suresi 29 Ekim 1912 23 Ocak 1913Hukumdar V MehmedYerine geldigi Ahmed Muhtar PasaYerine gelen Mahmud Sevket PasaGorev suresi 5 Agustos 1908 14 Subat 1909Hukumdar II AbdulhamidYerine geldigi Mehmed Said PasaYerine gelen Huseyin Hilmi PasaGorev suresi 2 Ekim 1895 7 Kasim 1895Hukumdar II AbdulhamidYerine geldigi Mehmed Said PasaYerine gelen Halil Rifat PasaGorev suresi 25 Eylul 1885 4 Eylul 1891Hukumdar II AbdulhamidYerine geldigi Mehmed Said PasaYerine gelen Ahmed Cevad PasaKisisel bilgilerDogum 1833 Lefkosa Osmanli DevletiOlum 14 Kasim 1913 80 yasinda Lefkosa Britanya KibrisiEvlilik ler Layika Bayur o 1966 Cocuk lar Makbule Muzaffer Hilmi Nazim ve Selahattin II Abdulhamid saltanatinda 25 Eylul 1885 4 Eylul 1891 2 Ekim 1895 7 Kasim 1895 ve 5 Agustos 1908 14 Subat 1909 tarihleri arasinda ve V Mehmed saltanatinda 29 Ekim 1912 23 Ocak 1913 tarihleri arasinda toplam alti yil dokuz ay yirmi gun sadrazamlik yapmis ve ust duzey burokrasinin cesitli kademelerinde gorevlerde bulunmustur YasamiGenclik yillari Dogum tarihi kimi kaynaklarda1832 kimilerinde 1833 olarak belirtilir Lefkosa da dogmustur Babasi Lefkosa ya bagli Piroyi koyunden topcu yuzbasi Salih Aga dir Baba tarafindan dedesi Anamur un Karakese koyundendir Annesi Kibrisli bir aileye mensup olan Pembe Hanim dir On uc yasina kadar Kibris ta egitim gordu Arapca Farsca Fransizca ve Rumca ogrendi 1845 te kucuk kardesi ile birlikte Misir a goturuldu ve Elsine Medresesi nde ogrenim gordu Kisa sure sonra medrese Harbiye Mektebi ne donusturulunce askeri bilimleri ogrendi Okulu suvari mulazimi olarak tamamladi Ogrenimi sirasinda Misir Hidivi Abbas Pasa nin hizmetine girdi 1851 Londra daki Dunya Fuari esnasinda Hidiv in ogullarindan birine refakat ederek Ingiltere yi ziyaret edip kaynak belirtilmeli cok iyi derecede Ingilizce ogrendi Abbas Pasa nin oglu Ilhami Bey e ders verdi Abbas Pasa nin sarayinda siyasi gorevler de aldi ve 1854 yilinda Istanbul a gonderilen bir siyasi heyet icinde yer alarak ilk defa Istanbul a gitti Ayni yil Avrupa baskentlerini ziyaret edecek bir heyetin icinde gorevlendirildi Ancak Abbas Pasa nin iki hizmetkari tarafindan oldurulmesini uzerine heyet geri dondu ve Kamil Pasa Ilhami Bey ile birlikte Misir dan ayrilip Istanbul a yerlesti Sultan Abdulmecid in kizi Munire Sultan la evlenen Hilmi Pasa nin 1857 de olmesi uzerine sadrazam Kibrisli Mehmet Emin Pasa nin istegi ile Misir daki memuriyetten ayrilip Osmanli Devleti nin hizmetine gecti Osmanli hizmetine girisi 1860 yilinda Osmanli Devleti hizmetine girdi 1885 yilinda ilk defa sadrazam olarak atanincaya kadar 25 yil boyunca ufak memuriyetlerden nazirliga kadar cesitli gorevlerde bulundu Dogu Rumeli Hersek Kosova Izmir ismen Aydin ve memleketi Kibris gibi pek cok vilayette valilik gorevleri yapti 1879 ve 1882 yillarinda iki kez Evkaf i Humayun Nazirligi 1880 1881 yillari arasinda Maarif Nazirligi yaptiktan sonra ilk kez 1885 te sadrazamliga atandi Sadrazamliklari Mehmet Kamil Pasa 1885 ile 1913 arasinda dort kez sadrazamlik yapmistir Ilk defa 1885 yilinda sadrazamliga atandi ve bes yil on bir ay dokuz gun boyunca sadrazamlik makaminda kaldi I sadrazamlik devrinde azinlik milletlerin isyanlarini onlemeye calisti yeni egitim kurumlarinin acilmasina buyuk onem verdi Ziraat Bankasi nin kurulusu bu donemde gerceklesti Yerine Mehmed Said Pasa nin getirilmesi uzerine aralarinda buyuk bir rekabet basladi Ermeni olaylarinin ortaya cikisi ve bu olaylarla ilgili olarak Avrupa devletlerinin islahat yapilmasini istemesi uzerine bu islahatlarin gerceklestirilmesi icin 1895 te Mehmet Kamil Pasa ikinci kez sadrazamliga atandi 3 Ekim de baslayan sadareti 7 Kasim da son buldu 12 yil sureyle Aydin valiligi yapti Kibrisli Mehmed Kamil Pasa nin ileri yaslardaki bir resmi II Mesrutiyet in ilanindan iki gun once 22 Temmuz 1908 de Said Pasa nin yedinci defa sadarete getirilmesinin ardindan Said Pasa kabinesinde Mecli i Vukela Memuru olarak yer aldi Cok kisa sure sonra Said Pasa nin istifa etmesi uzerine ucuncu defa sadarete tayin edildi Osmanli Millet Meclisi ni toplamayi Abdulhamid i ikna ederek bu meclisin acilisina goturmeyi basardi Ancak Ittihat ve Terakki ileri gelenleri arasindaki anlasmazliklar nedenle zor durumda kaldi Ordunun siyasetten cekilmesi icin calismasi mesrutiyeti ordunun desteginden yoksun birakarak irticayi guclendirmek olarak yorumlandi Sadrazam Meclis i Meb usan a izahat vermek icin cagrildi Kamil Pasa 4 gun sora Meclise gelecegini ve bilgi verecegini arz etti Bu sure taninmadigi gibi meclise gelmediginden guvensizlik karari verildi Kamil Pasa 15 Subat 1909 da gorevinden cekildi Uc yil boyunca bir kosede kalan Mehmet Kamil Pasa 1911 de zaturreye yakalanip agir bir hastalik donemi gecirdi ve hava degisikligi icin Misir a gitti Bu sirada Hindistan gezisine cikmis olan Ingiltere Krali V Georges ve kralice ile gemide ogle yemeginde bulustu Bu olay Ittihat ve Terakki yanlisi basinda agir elestirilere ugramasina neden oldu Bir sure sonra Istanbul a dondu 22 Temmuz 1912 de sadrazam olan Gazi Ahmed Muhtar Pasa kabinesinde Sura yi Devlet reisi sifatiyla yer aldi Uc ay sonra Ahmed Muhtar Pasa nin istifasi uzerine 29 Ekim 1912 de dorduncu kez sadrazam tayin edildi Sadrazamligi sirasinda Balkan Savasi cikti Edirne Bulgarlar tarafindan isgal edildi Bu arada Bab i Ali Baskini meydana geldi ve Kamil Pasa sadrazamlik makamina gelen Enver Pasa nin kendisini tabanca ile tehdit etmesi sonucu istifasini verdi Kibris surgunu ve olumu Istifasindan sonra yakin dostu Lord Herbert Kitchener tarafindan davet edildigi Kahire de uc ay kalan Kamil Pasa 1878 de Ingiliz yonetimine giren memleketi Kibris ta yerlesti Kosullarin degilmesini ve tekrar Osmanli baskentine donmeyi umuyordu ancak kendisinden sonra sadrazam olan Mahmud Sevket Pasa nin suikaste kurban gitmesi ve Ittihatcilarin muhalif siyasetcileri surgune yollamaya baslamalari ile umitleri son buldu Surgun edilenler arasinda bulunan ailesi de Kibris a yanina geldi Kibrisli Mehmed Kamil Pasa bu esnada Ingiltere ye gitmeye hazirlanirken 14 Kasim 1913 gunu kalp krizi veya senkoptan olmus Lefkosa Arabahmet Camii haziresine gomulmustur AilesiKamil Pasa tiyatro sanatcisi Zeki Alasya nin buyuk dayisi eski korgeneral ve milletvekili Naci Eldeniz in kayinpederi eski senato baskani Tekin Ariburun un buyuk kayinpederi XI donem Izmir milletvekili Perihan Ariburun un ve 1933 1934 yillari arasinda Milli Egitim Bakanligi gorevi yapan Ord Prof Dr Hikmet Bayur un ve Albay Dr Ali Sener in esi Vahide Mine Sener in dedesidir Kaynakca Cyprus under the Turks 1571 1878 Harry Charles Luke Oxford University Press 1921 7 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2010 Sadrazam Kibrisli Kamil Pasa hakkinda bazi notlar ve Kamil Pasa nin terekesi Mehmet Demiryurek Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Tarih Bolumu Tarih Arastirmalari Dergisi Cilt 25 Sayi 40 sayfa 59 105 PDF 17 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mayis 2010 a b c d e Sen Ismail 1995 Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi 1 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Cetin Atilla KIBRISLI KAMIL PASA maddesi 28 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2020 Kibrisli Kamil Pasa 1832 1913 biyografi net 6 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2010 Kibris a yakindan bakis 21 Subat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Alinti 17 Subat 2004Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kamil Pasa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Harry Charles Luke 1921 Cyprus under the Turks 1571 1878 Oxford Oxford University Press 1 7 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmet Demiryurek Sadrazam Kibrisli Kamil Pasa hakkinda bazi notlar ve Kamil Pasa nin terekesi Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Tarih Bolumu Tarih Arastirmalari Dergisi Cilt 25 Sayi 40 sayfa 59 105 2 17 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danișmend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Kuneralp Sinan 1999 Son Donem Osmanli Erkan ve Ricali 1839 1922 Prosopografik Rehber Istanbul ISIS Press ISBN 9784281181 Inal Ibnulemin Mehmet Kemal 1964 Son Sadrazamlar 4 cilt Ankara Milli Egitim Basimevi Dergah Yayinevi 2002 Google books 3 12 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 4 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Mehmed Said Pasa Osmanli Sadrazami Eylul 1885 Eylul 1891 Sonra gelen Ahmed Cevad PasaOnce gelen Mehmed Said Pasa Osmanli Sadrazami Ekim 1895 Kasim 1895 Sonra gelen Halil Rifat PasaOnce gelen Mehmed Said Pasa Osmanli Sadrazami Agustos 1908 Subat 1909 Sonra gelen Ahmed Tevfik PasaOnce gelen Ahmed Muhtar Pasa Osmanli Sadrazami 29 Ekim 1912 23 Ocak 1913 Sonra gelen Mahmud Sevket Pasa