Şist orta dereceden bir tür başkalaşım kayacı'dır. (Bazen tortul kayaç olarak da adlandırılabilir.) Şist kelimesi Yunanca bir sözcük olan σχίζειν (şizin)'den gelmektedir. Kelimenin anlamı "bölmek"tir. Şist'in anlamının Yunanca "bölmek" olmasının sebebi büyük olasılıkla, şistin alüminyum levhalar halinde kolayca ayrılabilir yapıda olmasından kaynaklanıyordur. Şistler genellikle orta veya büyük, düz, tabaka benzeri tanelere sahiptir. %50'den fazla şist, uzun mineraller (mika veya talk gibi) içermesiyle tanımlanır.
Şistteki mineral taneleri, ısı ve basınç uygulandığında pul pul ölçeklere ayrılarak çıplak gözle görülebilir. Ayrıca kayaçlar sıcaklık ve basınç etkisi altında metamorfizmaya uğraması sonucu yapraklanmalı kayaçlara donüşür. Çoğu şist, ara aşamalar olarak şist, arduvaz üretimini içeren bir dizi metamorfik süreçten geçen killer ve çamurlardan türetilir. Bu yapraklanmalı kayaçlara şist adı verilir.
Şist kelimesi bir kayaç için kullanılan bir ad değil de metamorfik kayaçların %80'ini ifade eden genel bir isimdir. Şist terimi kayaçların içindeki baskın minerallerle beraber kullanılarak asıl kayacın adını oluşturur. Örneğin, biyotit ve muskovitten oluşan şistlere "mikaşist" denir. Çoğu şist; mikaşisttir, ancak grafit ve klorit şistler de yaygındır. Şistler, garnet şist, turmalin şist ve glokofan şistte olduğu gibi, belirgin veya olağandışı mineral bileşenleri için de adlandırılır. Bazı şistler ise renklerine göre adlandırılır. Yeşil bir madde olan açısından zengin şist, yeşil şist adını alır.
Madencilik Tarihi Terimolojisi
18.yy'ın ortalarından önce arduvaz, ve şist arasında bir ayrım yoktu. Hatta kömür madenciliğince kiltaşı, 20.yy'a kadar arduvaz olarak adlandırıldı.
- Şist
- Mika şist
-
- Mavi şist: Glokofan şist olarak da adlandırılan mavi şist, metavolkanik bir kayaçtır. Kayaçın mavi rengi, baskın mineraller olan glokofan ve lovsonitin varlığından meydana gelir.
Formasyon
Metamorfizma sırasında başlangıçta tortul, magmatik veya metamorfik olan kayaçlar şistlere ve gnayslara dönüşür. Kayaçların bileşimi başlangıçta benzer ve metamorfizma büyükse, birbirinden ayırt etmek çok zor olabilir. Örneğin bir kuvars-porfir ve ince taneli bir feldspatik kumtaşı, hem gri hem de pembe bir mikaşiste dönüştürülebilir. Bununla birlikte genellikle tortul,magmatik şistler ve gnaysları ayırt etmek mümkündür. Örneğin, bu kayaların yoğunlukta olduğu bölgelerde yatak izleri kırıntılı yapıya sahipse veya uyumsuzluk durumunda, orijinal tortul kayalar olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Sadece çökelti olarak ortaya çıkan bazı kaya türleri vardır, magmatik kitleler arasında bulunur ve bununla birlikte, metamorfizma ne kadar gelişmiş olursa olsun, kütlenin kimyasal bileşimini değiştirmez. Kireç taşı, Dolomit, Kuvarsit gibi kayaçlar, tamamen yeniden kristalize edildiğinde bile onları ayıran çok belirgin kimyasal özelliklere sahiptir.
Şistler esas olarak, içerdikleri minerallere ve kimyasal bileşimlerine göre sınıflandırılır. Örneğin, kristalli dolomitlere sahip birçok metamorfik kireçtaşı, mermer ve kalk-şist, mika, , , , kuvars ve feldispat gibi silikat minerallerini içerir. Farklı saflık derecelerindeki kalkerli tortulardan türetilirler. Başka bir grup, beyaz ve siyah mika, granat, feldispat, ve gibi çeşitli miktarlarda kuvars (kuvarsitler, kuvars şistleri ve kuvarsoz gnaysları) bakımından zengindir. Bunlar bir zamanlar kumtaşları veya kumlu kayalardı. Grafitik şistlerin, kömür veya bitki kalıntıları içeren tortuları temsil ettiğine kolayca inanılabilir; ayrıca şistik demirtaşları (Hematit-şistler) vardır, ancak tuz veya alçı metamorfik yatakları son derece nadirdir. Magmatik kökenli şistler arasında ipeksi kireç-şistler, yapraklı serpantinler (bir zamanlar olivin bakımından zengin kitleler) ve riyolitler, kuvars-porfirler ve felsik tüflerden türetilen beyaz mika-şistler ve porfiroidler vardır. Bununla birlikte, mika şistlerin çoğu değişmiş kiltaşlarıdır. En yaygın metamorfik kayaçlar arasındadır; bazıları grafitik, diğerleri kireçlidir. Görünüm ve kompozisyondaki çeşitlilik çok büyüktür, ancak siyah ve beyaz mikaların bolluğundan ve ince, yapraklı, şistoz karakterlerinden tanınması zordur. Bir alt grubu, genellikle gnissoz granitlerin çevresinde ortaya çıkan ve muhtemelen kontakt metamorfizmadan etkilenmiş olan , , ve -şistlerdir.
- Kuvars ve feldispat (beyaz ve gri taneler) matrisinde (kırmızı, mor ve kahverengi) büyük bir granat kristali (siyah) ile polarize ışık altında ince kesitte garnet-mika-şistin mikroskobik görünümü.
- Manhattan şisti
- Yeşil Şist,Central Park, New York
- Şist Saint-Marcel, Fransa
Mühendislik hususları
Jeoteknik mühendisliğinde, bir şistozite düzlemi, örneğin tünel, temel veya eğim yapımındaki kaya kütlelerinin mekanik davranışı (mukavemet, deformasyon, vb.) Üzerinde büyük etkisi olabilecek bir süreksizlik oluşturur.
Kaynakça
- ^ "Schist definition". Dictionary of Geology. Retrieved 2013-07-12.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.
- ^ Jackson J.A., Mehl J.P. & Neuendorf K.K.E. (2005). Glossary of Geology
- ^ R. W. Raymond, Slate, A Glossary of Mining and Metallurigical Terms, American Institute of Mining Engineers, 1881; page 78.
- ^ Albert H. Fay, Slate, A Glossary of the Mining and Mineral Industry, United States Bureau of Mines, 1920; page 622.
- ^ a b One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Flett, John Smith (1911). "Petrology". In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. 21 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 333.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sist orta dereceden bir tur baskalasim kayaci dir Bazen tortul kayac olarak da adlandirilabilir Sist kelimesi Yunanca bir sozcuk olan sxizein sizin den gelmektedir Kelimenin anlami bolmek tir Sist in anlaminin Yunanca bolmek olmasinin sebebi buyuk olasilikla sistin aluminyum levhalar halinde kolayca ayrilabilir yapida olmasindan kaynaklaniyordur Sistler genellikle orta veya buyuk duz tabaka benzeri tanelere sahiptir 50 den fazla sist uzun mineraller mika veya talk gibi icermesiyle tanimlanir Isi ve basinc uygulanmis pul pul olceklere ayrilmis Sist Kayaci Sistteki mineral taneleri isi ve basinc uygulandiginda pul pul olceklere ayrilarak ciplak gozle gorulebilir Ayrica kayaclar sicaklik ve basinc etkisi altinda metamorfizmaya ugramasi sonucu yapraklanmali kayaclara donusur Cogu sist ara asamalar olarak sist arduvaz uretimini iceren bir dizi metamorfik surecten gecen killer ve camurlardan turetilir Bu yapraklanmali kayaclara sist adi verilir Sist kelimesi bir kayac icin kullanilan bir ad degil de metamorfik kayaclarin 80 ini ifade eden genel bir isimdir Sist terimi kayaclarin icindeki baskin minerallerle beraber kullanilarak asil kayacin adini olusturur Ornegin biyotit ve muskovitten olusan sistlere mikasist denir Cogu sist mikasisttir ancak grafit ve klorit sistler de yaygindir Sistler garnet sist turmalin sist ve glokofan sistte oldugu gibi belirgin veya olagandisi mineral bilesenleri icin de adlandirilir Bazi sistler ise renklerine gore adlandirilir Yesil bir madde olan acisindan zengin sist yesil sist adini alir Madencilik Tarihi Terimolojisi18 yy in ortalarindan once arduvaz ve sist arasinda bir ayrim yoktu Hatta komur madenciligince kiltasi 20 yy a kadar arduvaz olarak adlandirildi Sist Mika sist Yesil sist Mavi sist Glokofan sist olarak da adlandirilan mavi sist metavolkanik bir kayactir Kayacin mavi rengi baskin mineraller olan glokofan ve lovsonitin varligindan meydana gelir FormasyonMetamorfizma sirasinda baslangicta tortul magmatik veya metamorfik olan kayaclar sistlere ve gnayslara donusur Kayaclarin bilesimi baslangicta benzer ve metamorfizma buyukse birbirinden ayirt etmek cok zor olabilir Ornegin bir kuvars porfir ve ince taneli bir feldspatik kumtasi hem gri hem de pembe bir mikasiste donusturulebilir Bununla birlikte genellikle tortul magmatik sistler ve gnayslari ayirt etmek mumkundur Ornegin bu kayalarin yogunlukta oldugu bolgelerde yatak izleri kirintili yapiya sahipse veya uyumsuzluk durumunda orijinal tortul kayalar oldugunu gosteren bir isaret olabilir Sadece cokelti olarak ortaya cikan bazi kaya turleri vardir magmatik kitleler arasinda bulunur ve bununla birlikte metamorfizma ne kadar gelismis olursa olsun kutlenin kimyasal bilesimini degistirmez Kirec tasi Dolomit Kuvarsit gibi kayaclar tamamen yeniden kristalize edildiginde bile onlari ayiran cok belirgin kimyasal ozelliklere sahiptir Sistler esas olarak icerdikleri minerallere ve kimyasal bilesimlerine gore siniflandirilir Ornegin kristalli dolomitlere sahip bircok metamorfik kirectasi mermer ve kalk sist mika kuvars ve feldispat gibi silikat minerallerini icerir Farkli saflik derecelerindeki kalkerli tortulardan turetilirler Baska bir grup beyaz ve siyah mika granat feldispat ve gibi cesitli miktarlarda kuvars kuvarsitler kuvars sistleri ve kuvarsoz gnayslari bakimindan zengindir Bunlar bir zamanlar kumtaslari veya kumlu kayalardi Grafitik sistlerin komur veya bitki kalintilari iceren tortulari temsil ettigine kolayca inanilabilir ayrica sistik demirtaslari Hematit sistler vardir ancak tuz veya alci metamorfik yataklari son derece nadirdir Magmatik kokenli sistler arasinda ipeksi kirec sistler yaprakli serpantinler bir zamanlar olivin bakimindan zengin ultramafik kitleler ve riyolitler kuvars porfirler ve felsik tuflerden turetilen beyaz mika sistler ve porfiroidler vardir Bununla birlikte mika sistlerin cogu degismis kiltaslaridir En yaygin metamorfik kayaclar arasindadir bazilari grafitik digerleri kireclidir Gorunum ve kompozisyondaki cesitlilik cok buyuktur ancak siyah ve beyaz mikalarin bollugundan ve ince yaprakli sistoz karakterlerinden taninmasi zordur Bir alt grubu genellikle gnissoz granitlerin cevresinde ortaya cikan ve muhtemelen kontakt metamorfizmadan etkilenmis olan ve sistlerdir Kuvars ve feldispat beyaz ve gri taneler matrisinde kirmizi mor ve kahverengi buyuk bir granat kristali siyah ile polarize isik altinda ince kesitte garnet mika sistin mikroskobik gorunumu Manhattan sisti Yesil Sist Central Park New York Sist Saint Marcel FransaMuhendislik hususlariJeoteknik muhendisliginde bir sistozite duzlemi ornegin tunel temel veya egim yapimindaki kaya kutlelerinin mekanik davranisi mukavemet deformasyon vb Uzerinde buyuk etkisi olabilecek bir sureksizlik olusturur Kaynakca Schist definition Dictionary of Geology Retrieved 2013 07 12 Arsivlenmis kopya 9 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2013 Jackson J A Mehl J P amp Neuendorf K K E 2005 Glossary of Geology R W Raymond Slate A Glossary of Mining and Metallurigical Terms American Institute of Mining Engineers 1881 page 78 Albert H Fay Slate A Glossary of the Mining and Mineral Industry United States Bureau of Mines 1920 page 622 a b One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain Flett John Smith 1911 Petrology In Chisholm Hugh ed Encyclopaedia Britannica 21 11th ed Cambridge University Press p 333