Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcü Mehmed Paşa, (ö. 1665 Budin) IV. Mehmed saltanatında 27 Eylül 1651 - 20 Haziran 1652 tarihleri arasında sekiz ay yirmi üç gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Gürcü Mehmed Paşa | |
|---|---|
 | |
| Gürcü Mehmet Paşaya ait bir Osmanlı minyatürü | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 27 Eylül 1651 - 20 Haziran 1652 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Siyavuş Paşa |
| Yerine gelen | Tarhuncu Ahmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 1665 Budin |
Hayatı
Gürcü asıllıdır. Beş kez sadrazamlık yapan Koca Sinan Paşa'nın kölesi idi. Onun yanından Enderun'a verildi ve eğitimini orada tamamladı. Orada cebecibaşı göreviyle çıkış yaptı. Sonra çavuşbaşı görevi verildi. Devlet idari hizmetine bazı sancakbeyliği görevleri ile girdi. 1625'te Diyarbakır Valisi olarak atandı. Oradan Halep Eyaleti valiliğine nakledildi. 1634'te Anadolu Beylerbeyi olarak Kütahya'ya geldi. O görevde iken eyalet askeri ile IV. Murad'in Revan Seferine katıldı. 1637'de Erzurum Eyaleti valisi tayin edildi ve yine eyalet askerinin başında Bağdat Seferi'ne katılıp 1638'de Bağdad'ın ele geçirilmesinde görev yaptı. Aynı yıl sonlarında Maraş (Zülkadiriye) Eyalet valiliğine nakledildi. Sonra ikinci defa Anadolu Beylerbeyi olarak Kütahya'ya gitti. Sonra İstanbul'da kubbeveziri yapıldı. 1643'te Şam Eyalet Valiliği verildi. Takiben ikinci defa İstanbul'da kubbevezirliği görevi verildi. 1651'de Darussade Ağası ve kızlar ağası Büyük Valide Sultan Kösem Sultan ve Valide Sultan Turhan Hatice Sultan'a ve onlar vasıtasıyla da padişaha tesir ettiler ve Sıvayus Paşa yerine Gürcü Mehmet Paşa'yı sadrazam yapma izni aldılar. 27 Eylül 1651'de Gürcü Mehmet Paşa'ya sadrazamlık görevi verildi.
Sadrazam olduğu zaman Gürcü Mehmet Paşa'nın yaşı 80'i geçmiş bulunuyordu. O zamanki vezirlerden en ihtiyari olup "Şeyh ül Vezir" olarak anılmaktaydı. Yaşı dolayısıyla en üst seviyede devlet idaresi görmekten tamamiyle acizdi. Saray entrikaları ile sedarete gelmişti. Gerçek iktidar onu bu göreve getiren saray hadımları ve saray kadınları elinde idi. Gürcü Mehmet Paşa kendini sedarete getirenlere dalkavukluk ederek ve onların her isteklerini yerine getirerek iktidardaki yerini korumayı tercih etmekteydi. Valide Turhan Sultan'ın mutemedi görevi yapan Anadolu Kazaskeri Hocazade Mesud Efendi'nin kendine bildirdiği gibi icraat yapmadığı anlaşıldığı zaman esas iktidar gücüne sahip olan Valide Turhan Sultan'in daha yaşı küçük olan padişah IV. Mehmet huzurunda sadrazamı şöyle azarladığı bildirilmektedir:
Bak a paşa! Ak sakal, kara sakal akıl ve dirayet için bir numune değildir. İşleri idarede gaflet ve ihmalin anlaşıldı. Bundan sonra kazasker efendinin emrine muhalefet etme.
Sadrazam güçsüzlüğünü karşılamak için "Ben sakalımı devlet hizmetinde ağarttım" demeyi kendine slogan yapmıştı.
Gürcü Mehmet Paşa çok geçmeden Sadrazamlıktan atılmamak için kendisine en ufak rekabet edip kendi yerine gelmesi olası bütün vezir ve devlet ricalini bir bahane bularak azil edip sürgüne gönderip İstanbul iktidar odaklarından uzaklaştırmaya başladı. Mısır valiliği yapmış olan Tarhuncu Ahmet Paşa'yı önce tutuklattı ama Anadolu kazaskeri olan ve Valide Turhan Sultan'in mutemet adamı olan Hocazade Mesut Efendi'nin araya girmesiyle katledilmeyip Selanik sancağı verilerek İstanbul'dan uzaklaştırdı. 'yı Kanije kalesi muhafızlığına gönderdi. Köprülü Mehmet Paşa'njn vezirliğini üzerinden aldı ve sanki ona hakaret edercesine onu Köstendil sancağına gönderdi.
Sadrazamın bir taraftan icraatindeki acizliği; buna karşılık rakiplerini elimine etmede büyük başarısı onun bu sadrazamlık mevkine gelmesine baş amil olan Valide Turhan Sultan ile kızlarağası Süleyman Ağa'yı hayrette bırakmaktaydı. Ama sonunda onu sadrazamlık görevinden ayırmaya karar verdiler. Selanik'te bulunan Tarhuncu Ahmet Paşa'ya Sadrazam olarak görev verilmek olarak gizlice davet gönderildi. Tarhuncu Ahmet Paşa İstanbul'a ulaşınca mühr-ü humayun Gürcü Mehmet Paşa'dan alınıp Haziran 1652'de yeni sadrazam olarak Tarhuncu Ahmed Paşa atandı.
Yeni sadrazam olan Tarhuncu Ahmed Paşa, Gürcü Mehmet Paşa'nın kendine gösterdiği fena muamelenin intikamını almak istemekteydi. Bundan dolayı sabık sadrazam Gürcü Mehmed Paşa'yı iki ay Yedikule zindanında hapiste tuttu. Fakat Şeyhülislam 'nin araya girip ricası üzerine Ohri Sancağı kendine verilerek İstanbul'dan çıkması sağlandı.
1653'te sadrazam Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa ricasıyla İstanbul'a döndü ama Eyüp'te bulunan bahçesinde oturmaya mecbur bırakıldı. Fakat ileri yaşına rağmen Gürcü Mehmet Paşa'nın iktidara geçme hırsı azalmamıştı. Eyüp'te mecburi olarak oturmakta iken sadrazam makamına yeniden gelmek için bazı girişimlerde bulunarak yüksek devlet ricaline kendinin yeniden sadrazamlığa gelmek istediğini bildirdi.
Bunun haberi ortaya çıkınca Temeşvar Valiliğine atanıp İstanbul'dan uzaklaştırıldı. Yeniden İstanbul’a döndü ise de bir yıl geçmeden Nisan 1656'da Kıbrıs mutasarrıfı olarak atandı.
Bundan sonra hayatı hakkında değişik tarihçiler farklı bilgiler verirler. Dönemin kronik tarih kaynaklarından olan Vecîhî Hasan Efendi ve onu takip eden Silâhdar Mehmed Ağa, Gürcü Mehmet Paşa'nın Kıbrıs mutasarrıfı iken orada Haziran 1660'ta ölduğünü bildirirler. Tarihçi Abdurrahman Abdi Paşa ise Budin muhafızlığına tayin edildiğini ve orada öldüğü haberinin İstanbul’a 7 Nisan 1666)'da ulaştığını belirtir, Bu Uzunçarsılı tarafından kabul edilmiştir. Fakat TDV İslam Ansiklopedisi hazırlayanlar kurulunca Budin'de ölen kişinin aynı adı ve lakabı taşıyan başka bir Mehmed Paşa, Vâlide Kethudâsı Gürcü Mehmed Paşa, olduğu iddia edilmektedir.
Ölüm yaşı da tarihçilerce tartışmalıdır. Bazıları 90 yaşında iken öldüğünü bildirirlerken diğerleri vefatı sırasında yaşının 100’u geçtiği, hatta 110 veya 113 yaşında öldüğü de söylemektedirler.
Değerlendirme
TDV İslam Ansiklopedisi hazırlayanlar kurulu (DİA) tarafından verilen değerlendirilmede şöyle denilmektedir:
Devrin kaynaklarında valilikleri sırasında ve savaşlarda gösterdiği yararlılıkların övülmesine karşılık yaşlılık dönemindeki kısa süreli sadâretinde kudretsiz, iş yapamaz, okuma yazma bilmez bir devlet adamı şeklinde nitelendirilir. Hatta birçok kimseyi sürdürdüğü için kendisine "habbü’s-selâtîn" denilerek alay edildiği de yazılır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011) ISBN 978-975-16-0010) say.402-404
- ^ a b c d DİA (2003) "Mehmet Paşa, Gürcü" Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:28 Sayfa:510-511, Ankara: TDV Online:[1] 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954, Altıncı Bas.: 2011) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu, ISBN 978-975-16-0010 say.402-404
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, say.109.
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Topaloğlu, Aydın "Mehmet Paşa (Gürcü)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.158, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
Dış bağlantılar
- DİA (2003) "Mehmet Paşa, Gürcü" Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:28 Sayfa:510-511, Ankara: TDV Online:[2] 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Siyavuş Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 27 Eylül 1651 - 20 Haziran 1652 | Sonra gelen: Tarhuncu Ahmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gurcu Mehmed Pasa o 1665 Budin IV Mehmed saltanatinda 27 Eylul 1651 20 Haziran 1652 tarihleri arasinda sekiz ay yirmi uc gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Gurcu Mehmed PasaGurcu Mehmet Pasaya ait bir Osmanli minyaturuOsmanli SadrazamiGorev suresi 27 Eylul 1651 20 Haziran 1652Hukumdar IV MehmedYerine geldigi Siyavus PasaYerine gelen Tarhuncu Ahmed PasaKisisel bilgilerOlum 1665 BudinHayatiGurcu asillidir Bes kez sadrazamlik yapan Koca Sinan Pasa nin kolesi idi Onun yanindan Enderun a verildi ve egitimini orada tamamladi Orada cebecibasi goreviyle cikis yapti Sonra cavusbasi gorevi verildi Devlet idari hizmetine bazi sancakbeyligi gorevleri ile girdi 1625 te Diyarbakir Valisi olarak atandi Oradan Halep Eyaleti valiligine nakledildi 1634 te Anadolu Beylerbeyi olarak Kutahya ya geldi O gorevde iken eyalet askeri ile IV Murad in Revan Seferine katildi 1637 de Erzurum Eyaleti valisi tayin edildi ve yine eyalet askerinin basinda Bagdat Seferi ne katilip 1638 de Bagdad in ele gecirilmesinde gorev yapti Ayni yil sonlarinda Maras Zulkadiriye Eyalet valiligine nakledildi Sonra ikinci defa Anadolu Beylerbeyi olarak Kutahya ya gitti Sonra Istanbul da kubbeveziri yapildi 1643 te Sam Eyalet Valiligi verildi Takiben ikinci defa Istanbul da kubbevezirligi gorevi verildi 1651 de Darussade Agasi ve kizlar agasi Buyuk Valide Sultan Kosem Sultan ve Valide Sultan Turhan Hatice Sultan a ve onlar vasitasiyla da padisaha tesir ettiler ve Sivayus Pasa yerine Gurcu Mehmet Pasa yi sadrazam yapma izni aldilar 27 Eylul 1651 de Gurcu Mehmet Pasa ya sadrazamlik gorevi verildi Sadrazam oldugu zaman Gurcu Mehmet Pasa nin yasi 80 i gecmis bulunuyordu O zamanki vezirlerden en ihtiyari olup Seyh ul Vezir olarak anilmaktaydi Yasi dolayisiyla en ust seviyede devlet idaresi gormekten tamamiyle acizdi Saray entrikalari ile sedarete gelmisti Gercek iktidar onu bu goreve getiren saray hadimlari ve saray kadinlari elinde idi Gurcu Mehmet Pasa kendini sedarete getirenlere dalkavukluk ederek ve onlarin her isteklerini yerine getirerek iktidardaki yerini korumayi tercih etmekteydi Valide Turhan Sultan in mutemedi gorevi yapan Anadolu Kazaskeri Hocazade Mesud Efendi nin kendine bildirdigi gibi icraat yapmadigi anlasildigi zaman esas iktidar gucune sahip olan Valide Turhan Sultan in daha yasi kucuk olan padisah IV Mehmet huzurunda sadrazami soyle azarladigi bildirilmektedir Bak a pasa Ak sakal kara sakal akil ve dirayet icin bir numune degildir Isleri idarede gaflet ve ihmalin anlasildi Bundan sonra kazasker efendinin emrine muhalefet etme Sadrazam gucsuzlugunu karsilamak icin Ben sakalimi devlet hizmetinde agarttim demeyi kendine slogan yapmisti Gurcu Mehmet Pasa cok gecmeden Sadrazamliktan atilmamak icin kendisine en ufak rekabet edip kendi yerine gelmesi olasi butun vezir ve devlet ricalini bir bahane bularak azil edip surgune gonderip Istanbul iktidar odaklarindan uzaklastirmaya basladi Misir valiligi yapmis olan Tarhuncu Ahmet Pasa yi once tutuklatti ama Anadolu kazaskeri olan ve Valide Turhan Sultan in mutemet adami olan Hocazade Mesut Efendi nin araya girmesiyle katledilmeyip Selanik sancagi verilerek Istanbul dan uzaklastirdi yi Kanije kalesi muhafizligina gonderdi Koprulu Mehmet Pasa njn vezirligini uzerinden aldi ve sanki ona hakaret edercesine onu Kostendil sancagina gonderdi Sadrazamin bir taraftan icraatindeki acizligi buna karsilik rakiplerini elimine etmede buyuk basarisi onun bu sadrazamlik mevkine gelmesine bas amil olan Valide Turhan Sultan ile kizlaragasi Suleyman Aga yi hayrette birakmaktaydi Ama sonunda onu sadrazamlik gorevinden ayirmaya karar verdiler Selanik te bulunan Tarhuncu Ahmet Pasa ya Sadrazam olarak gorev verilmek olarak gizlice davet gonderildi Tarhuncu Ahmet Pasa Istanbul a ulasinca muhr u humayun Gurcu Mehmet Pasa dan alinip Haziran 1652 de yeni sadrazam olarak Tarhuncu Ahmed Pasa atandi Yeni sadrazam olan Tarhuncu Ahmed Pasa Gurcu Mehmet Pasa nin kendine gosterdigi fena muamelenin intikamini almak istemekteydi Bundan dolayi sabik sadrazam Gurcu Mehmed Pasa yi iki ay Yedikule zindaninda hapiste tuttu Fakat Seyhulislam nin araya girip ricasi uzerine Ohri Sancagi kendine verilerek Istanbul dan cikmasi saglandi 1653 te sadrazam Biyikli Koca Dervis Mehmed Pasa ricasiyla Istanbul a dondu ama Eyup te bulunan bahcesinde oturmaya mecbur birakildi Fakat ileri yasina ragmen Gurcu Mehmet Pasa nin iktidara gecme hirsi azalmamisti Eyup te mecburi olarak oturmakta iken sadrazam makamina yeniden gelmek icin bazi girisimlerde bulunarak yuksek devlet ricaline kendinin yeniden sadrazamliga gelmek istedigini bildirdi Bunun haberi ortaya cikinca Temesvar Valiligine atanip Istanbul dan uzaklastirildi Yeniden Istanbul a dondu ise de bir yil gecmeden Nisan 1656 da Kibris mutasarrifi olarak atandi Bundan sonra hayati hakkinda degisik tarihciler farkli bilgiler verirler Donemin kronik tarih kaynaklarindan olan Vecihi Hasan Efendi ve onu takip eden Silahdar Mehmed Aga Gurcu Mehmet Pasa nin Kibris mutasarrifi iken orada Haziran 1660 ta oldugunu bildirirler Tarihci Abdurrahman Abdi Pasa ise Budin muhafizligina tayin edildigini ve orada oldugu haberinin Istanbul a 7 Nisan 1666 da ulastigini belirtir Bu Uzuncarsili tarafindan kabul edilmistir Fakat TDV Islam Ansiklopedisi hazirlayanlar kurulunca Budin de olen kisinin ayni adi ve lakabi tasiyan baska bir Mehmed Pasa Valide Kethudasi Gurcu Mehmed Pasa oldugu iddia edilmektedir Olum yasi da tarihcilerce tartismalidir Bazilari 90 yasinda iken oldugunu bildirirlerken digerleri vefati sirasinda yasinin 100 u gectigi hatta 110 veya 113 yasinda oldugu de soylemektedirler DegerlendirmeTDV Islam Ansiklopedisi hazirlayanlar kurulu DIA tarafindan verilen degerlendirilmede soyle denilmektedir Devrin kaynaklarinda valilikleri sirasinda ve savaslarda gosterdigi yararliliklarin ovulmesine karsilik yaslilik donemindeki kisa sureli sadaretinde kudretsiz is yapamaz okuma yazma bilmez bir devlet adami seklinde nitelendirilir Hatta bircok kimseyi surdurdugu icin kendisine habbu s selatin denilerek alay edildigi de yazilir Kaynakca a b c d e f g h i Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 402 404 a b c d DIA 2003 Mehmet Pasa Gurcu Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 28 Sayfa 510 511 Ankara TDV Online 1 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Altinci Bas 2011 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 978 975 16 0010 say 402 404 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 say 109 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Topaloglu Aydin Mehmet Pasa Gurcu 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 158 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 Dis baglantilarDIA 2003 Mehmet Pasa Gurcu Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 28 Sayfa 510 511 Ankara TDV Online 2 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Siyavus Pasa Osmanli Sadrazami 27 Eylul 1651 20 Haziran 1652 Sonra gelen Tarhuncu Ahmed Pasa