Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kılcal damar veya kapiler vücuttaki en küçük kan damarlarına verilen isimdir. Büyüklükleri yaklaşık 5-10 μm'dir (çapları 0,007 mm ile 0,150 mm arasında değişir). Atardamarlar ile toplardamarları birleştiren kılcal damarlar, dokularla etkileşimi en yoğun olan kan damarlarıdır. Kılcal damar duvarları tek bir hücre tabakasından (endotel) oluşur. Bu tabaka öyle incedir ki oksijen, su ve lipitler gibi moleküller difüzyon ile bu tabakadan geçip dokulara girebilirler. Karbondioksit ve üre gibi zararlı ve atık maddeler de difüzyon ile kılcal damar içindeki kana dağılırlar. Belirli bazı sitokinlerin salınımıyla kılcal damarların geçirgenliği (permeabilite) daha da arttırılabilir.
| Kılcal damar | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | vas capillare |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | capillaries |
| Microsoft Academic | 2776417487 |
| MeSH | D002196 |
| TA | 3901 |
| FMA | 63194 |
Ortalama bir insan vücudundaki kılcal damarların toplam uzunluğu yaklaşık 40.000 km'dir. Atar damarlarla toplar damarları birbirine bağlayan, tek sıralı epitel dokudan oluşmuş ince damarlardır. Kan ile doku hücreleri arasındaki madde alışverişini sağlarlar ve kan akışı yavaştır.
Kılcal damarların içerisinde dolaşım hızı ve basıncı düşüktür. Doku hücreleri ile temas halinde olması nedeniyle dokular arası beslenmede büyük önem taşımaktadır. Derinin kızarması veya solmasının nedeni kılcal damarların genişlemesi veya büzülmesi neden olmaktadır. Geçirgenlikleri bozulduğu zaman, doku aralığındaki kanın sıvı kısmına doluşarak ödem oluştururlar. Dayanıklılık bozukluğu sonrası olan yırtımalarda, purpura denilen deride kanama noktaları oluşmaya başlar.
Kılcal damarlar genişlediğinde dokular daha fazla kan toplar ve atardamar ile toplardamardaki kan oranı düşer, diğer bir deyişle tansiyon düşümü olayı meydana gelir. Kılcal damarlar kasıldığındaysa, dokulardaki kan büyük olan damarlara gönderilir ve atardamar ile toplardamarların basıncı artar.
Yapı
Kan, kalpten arterler vasıtasıyla akar, bu arterler daralarak dallanır ve daha sonra kılcal damarlara dallanarak besin maddeleri ve atıkların değiş tokuşunu gerçekleştirir. Kılcal damarlar daha sonra birleşir ve venüllere genişleyerek dönüş yapar. Bunlar da genişler ve venler haline gelerek kanı aracılığıyla kalbe geri gönderir. , arterioller ve kılcal damarlar arasında ek bir aşama oluşturur.
Tekil kılcal damarlar, dokulara ve kılcal damar sağlayan kılcal damar yatağının bir parçasıdır. Bir dokunun ne kadar metabolik olarak aktif olduğuna bağlı olarak, metabolizmanın ürünlerini taşımak ve besin maddelerini sağlamak için daha fazla kılcal damara ihtiyaç vardır. İki tür kılcal damar vardır: gerçek kılcal damarlar, dokular ile kılcal kan arasında değişim sağlayan arteriollerdan dallananlar ve karaciğer, kemik iliği, ve beyin bulunan açık gözenekli kılcal damar türü olan sinusoidler. Kılcal damarlar ve sinusoidler, yatakların zıt uçlarındaki arterioller ve venülleri doğrudan bağlayan kısa damarlardır. öncelikle bulunur.
, kan kılcal damarlarından biraz daha büyük çapa sahiptir ve bir uçları arteriollere diğer uçları venüllere açık olan kan kılcal damarlarının aksine kapalı uçlara sahiptir. Bu yapı, interstisyel sıvının onlara akmasına izin verir, ancak dışarı akmasına izin vermez. Lenf kılcal damarlarının iç , lenfteki daha büyük konsantrasyonu nedeniyle kan kılcal damarlarından daha yüksektir.
Türler
Kan kılcal damarları üç türe ayrılır: sürekli, fenestreli ve sinusoidal (veya 'kesintili' olarak da bilinir).
Sürekli
Sürekli kapillerler, endotel hücrelerinin kesintisiz bir doku sağladığı ve yalnızca su ve iyon gibi daha küçük moleküllerin geçmelerine izin verdiği anlamında sürekli olarak kabul edilir. Lipit çözünür moleküller, konsantrasyon gradyanları boyunca pasif olarak endotel hücre zarlarından difüzyona uğrayabilir. Sürekli kapillerler iki alt tipe ayrılabilir:
- Taşıma vezikülleri açısından zengin olanlar, öncelikle iskelet kasılarında, parmaklarda, gonadlarda ve ciltte bulunur.
- Vezikül sayısı az olanlar, öncelikle merkezi sinir sisteminde bulunur. Bu kapillerler kan-beyin bariyerinin bir bileşenidir.
Fenestreli
Fenestreli kapillerler, endotel hücrelerinde (Pencereler anlamında Latince) olarak bilinen 60-80 nanometre (nm) çapında gözeneklere sahiptir. Radial olarak yönlendirilmiş fibrillerin oluşturduğu bir diyafram tarafından kaplanır ve bu diyafram, küçük moleküllerin ve sınırlı protein miktarlarının difüzyona uğramasına izin verir., diyaframsız hücreler vardır ve bu hücrelere ayak süreçleri veya pedicel denir; bu hücreler, kapillerlerin diyaframıyla benzer bir işlevi olan yarık gözeneklere sahiptir. Her iki kan damarı tipinin de sürekli bazal laminaleri vardır ve öncelikle endokrin bezlerde, bağırsaklarda, pankreasta ve böbreğin bulunurlar.
Sinüzoidal
Sinüzoidal kapillerler veya diskontinü kapillerler özel bir açık gözenek kapiller tipidir, ayrıca bir sinüzoid olarak da bilinir ve öncelikle karaciğer, dalak, kemik iliği ve timus gibi bazı organlarda bulunurlar. Sinüzoidal kapillerler, genişleyen lümeni ve yarı geçirgen duvarıyla diğer kapiller tiplerinden farklılık gösterir. Bunlar, sürekli ve fenestreli kapillerlerden daha büyük, daha geniş ve daha kavislidirler. Endotel hücreleri, yarık gözeneklerle kesintiye uğrar ve bazal laminanın altında makrofajlar gibi hücreleri barındırabilir. Fenestrelerin çapı, genellikle 100–150 nm arasında değişir ve çoğu diyaframsızdır. Bazal lamina, sinüzoidal kapillerlerin birçoğunda eksiktir ya da kesintilidir. Sinüzoidal kapillerlerin duvarları, endotel hücreleri, (Ito hücreleri veya stellat hücreler olarak da bilinir) ve fibroblastları içerir. Kupffer hücreleri, karaciğerde bulunan özelleşmiş makrofajlardır ve sinüzoidlerin endoteline yerleştirilmiş olarak bulunurlar.
Kaynakça
- ^ "Kılcal damar, Nedir.com". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2014.
- ^
- ^ Guyton, Arthur C.; Hall, John Edward (2006). "Mikrosirkülasyon ve Lenfatik Sistem". Tıbbi Fizyoloji Kitabı (11. baskı bas.). Philadelphia: Elsevier Saunders. ss. 187-188. ISBN .
- ^ Pavelka; Roth. "Fenestreli Kapiller". Fonksiyonel Ultra Yapı: Doku Biyolojisi ve Patolojisi Atlası (İngilizce). Viyana: Springer. s. 232. doi:10.1007/3-211-26392-6_120. ISBN . Bilinmeyen parametre
|yazar1adı=görmezden gelindi (); Bilinmeyen parametre|yazar2adı=görmezden gelindi () - ^
Ayrıca bakınız
 | Anatomi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Kardiyovasküler sistem (dolaşım sistemi) ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kilcal damar veya kapiler vucuttaki en kucuk kan damarlarina verilen isimdir Buyuklukleri yaklasik 5 10 mm dir caplari 0 007 mm ile 0 150 mm arasinda degisir Atardamarlar ile toplardamarlari birlestiren kilcal damarlar dokularla etkilesimi en yogun olan kan damarlaridir Kilcal damar duvarlari tek bir hucre tabakasindan endotel olusur Bu tabaka oyle incedir ki oksijen su ve lipitler gibi molekuller difuzyon ile bu tabakadan gecip dokulara girebilirler Karbondioksit ve ure gibi zararli ve atik maddeler de difuzyon ile kilcal damar icindeki kana dagilirlar Belirli bazi sitokinlerin salinimiyla kilcal damarlarin gecirgenligi permeabilite daha da arttirilabilir Kilcal damarLatince isimvas capillareTanimlayicilarJSTORcapillariesMicrosoft Academic2776417487MeSHD002196TA3901FMA63194 Ortalama bir insan vucudundaki kilcal damarlarin toplam uzunlugu yaklasik 40 000 km dir Atar damarlarla toplar damarlari birbirine baglayan tek sirali epitel dokudan olusmus ince damarlardir Kan ile doku hucreleri arasindaki madde alisverisini saglarlar ve kan akisi yavastir Kilcal damarlarin icerisinde dolasim hizi ve basinci dusuktur Doku hucreleri ile temas halinde olmasi nedeniyle dokular arasi beslenmede buyuk onem tasimaktadir Derinin kizarmasi veya solmasinin nedeni kilcal damarlarin genislemesi veya buzulmesi neden olmaktadir Gecirgenlikleri bozuldugu zaman doku araligindaki kanin sivi kismina dolusarak odem olustururlar Dayaniklilik bozuklugu sonrasi olan yirtimalarda purpura denilen deride kanama noktalari olusmaya baslar Kilcal damarlar genislediginde dokular daha fazla kan toplar ve atardamar ile toplardamardaki kan orani duser diger bir deyisle tansiyon dusumu olayi meydana gelir Kilcal damarlar kasildigindaysa dokulardaki kan buyuk olan damarlara gonderilir ve atardamar ile toplardamarlarin basinci artar YapiKilcal damar semasi Kan kalpten arterler vasitasiyla akar bu arterler daralarak dallanir ve daha sonra kilcal damarlara dallanarak besin maddeleri ve atiklarin degis tokusunu gerceklestirir Kilcal damarlar daha sonra birlesir ve venullere genisleyerek donus yapar Bunlar da genisler ve venler haline gelerek kani araciligiyla kalbe geri gonderir arterioller ve kilcal damarlar arasinda ek bir asama olusturur Tekil kilcal damarlar dokulara ve kilcal damar saglayan kilcal damar yataginin bir parcasidir Bir dokunun ne kadar metabolik olarak aktif olduguna bagli olarak metabolizmanin urunlerini tasimak ve besin maddelerini saglamak icin daha fazla kilcal damara ihtiyac vardir Iki tur kilcal damar vardir gercek kilcal damarlar dokular ile kilcal kan arasinda degisim saglayan arteriollerdan dallananlar ve karaciger kemik iligi ve beyin bulunan acik gozenekli kilcal damar turu olan sinusoidler Kilcal damarlar ve sinusoidler yataklarin zit uclarindaki arterioller ve venulleri dogrudan baglayan kisa damarlardir oncelikle bulunur kan kilcal damarlarindan biraz daha buyuk capa sahiptir ve bir uclari arteriollere diger uclari venullere acik olan kan kilcal damarlarinin aksine kapali uclara sahiptir Bu yapi interstisyel sivinin onlara akmasina izin verir ancak disari akmasina izin vermez Lenf kilcal damarlarinin ic lenfteki daha buyuk konsantrasyonu nedeniyle kan kilcal damarlarindan daha yuksektir Turler Kan kilcal damarlari uc ture ayrilir surekli fenestreli ve sinusoidal veya kesintili olarak da bilinir Kilcal damar turleri sol buyuk bosluklari olmayan surekli orta kucuk gozenekleri olan fenestreli ve sag hucresel araliklari olan sinusoidal veya kesintili Surekli Surekli kapillerin diyagrami Surekli kapillerler endotel hucrelerinin kesintisiz bir doku sagladigi ve yalnizca su ve iyon gibi daha kucuk molekullerin gecmelerine izin verdigi anlaminda surekli olarak kabul edilir Lipit cozunur molekuller konsantrasyon gradyanlari boyunca pasif olarak endotel hucre zarlarindan difuzyona ugrayabilir Surekli kapillerler iki alt tipe ayrilabilir Tasima vezikulleri acisindan zengin olanlar oncelikle iskelet kasilarinda parmaklarda gonadlarda ve ciltte bulunur Vezikul sayisi az olanlar oncelikle merkezi sinir sisteminde bulunur Bu kapillerler kan beyin bariyerinin bir bilesenidir Fenestreli Fenestreli kapillerler endotel hucrelerinde Pencereler anlaminda Latince olarak bilinen 60 80 nanometre nm capinda gozeneklere sahiptir Radial olarak yonlendirilmis fibrillerin olusturdugu bir diyafram tarafindan kaplanir ve bu diyafram kucuk molekullerin ve sinirli protein miktarlarinin difuzyona ugramasina izin verir diyaframsiz hucreler vardir ve bu hucrelere ayak surecleri veya pedicel denir bu hucreler kapillerlerin diyaframiyla benzer bir islevi olan yarik gozeneklere sahiptir Her iki kan damari tipinin de surekli bazal laminaleri vardir ve oncelikle endokrin bezlerde bagirsaklarda pankreasta ve bobregin bulunurlar Sinuzoidal gosterilen fenestreli endotel hucrelerine sahip bir Fenestreler yaklasik 100 nm capindadir Sinuzoidal kapillerler veya diskontinu kapillerler ozel bir acik gozenek kapiller tipidir ayrica bir sinuzoid olarak da bilinir ve oncelikle karaciger dalak kemik iligi ve timus gibi bazi organlarda bulunurlar Sinuzoidal kapillerler genisleyen lumeni ve yari gecirgen duvariyla diger kapiller tiplerinden farklilik gosterir Bunlar surekli ve fenestreli kapillerlerden daha buyuk daha genis ve daha kavislidirler Endotel hucreleri yarik gozeneklerle kesintiye ugrar ve bazal laminanin altinda makrofajlar gibi hucreleri barindirabilir Fenestrelerin capi genellikle 100 150 nm arasinda degisir ve cogu diyaframsizdir Bazal lamina sinuzoidal kapillerlerin bircogunda eksiktir ya da kesintilidir Sinuzoidal kapillerlerin duvarlari endotel hucreleri Ito hucreleri veya stellat hucreler olarak da bilinir ve fibroblastlari icerir Kupffer hucreleri karacigerde bulunan ozellesmis makrofajlardir ve sinuzoidlerin endoteline yerlestirilmis olarak bulunurlar Kaynakca Kilcal damar Nedir com 26 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2014 Guyton Arthur C Hall John Edward 2006 Mikrosirkulasyon ve Lenfatik Sistem Tibbi Fizyoloji Kitabi 11 baski bas Philadelphia Elsevier Saunders ss 187 188 ISBN 9780808923176 Pavelka Roth Fenestreli Kapiller Fonksiyonel Ultra Yapi Doku Biyolojisi ve Patolojisi Atlasi Ingilizce Viyana Springer s 232 doi 10 1007 3 211 26392 6 120 ISBN 978 3 211 26392 1 Bilinmeyen parametre yazar1adi gormezden gelindi yardim Bilinmeyen parametre yazar2adi gormezden gelindi yardim Ayrica bakinizArter Ven Dolasim sistemiAnatomi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kardiyovaskuler sistem dolasim sistemi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz