Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sırp İsyanları, 19. yüzyılın başlarında Sırpların Osmanlı Devleti'ne karşı başlattıkları ve 1878 yılında Sırbistan'ın bağımsızlığıyla sonuçlanmış isyanlardır.
Osmanlı Sırpları
Tarihsel Sırbistan topraklarının Osmanlı Devleti'ne katılması 14. yüzyılda başlamış 15. yüzyılın ortalarında tamamlanmıştır. Osmanlı Devleti'nin Sırbistan Prensliği'yle 1364 yılında yaptığı Sırpsındığı Muharebesi'nin ve 1389 yılındaki I. Kosova Muharebesi'nin Sırpların yenilgisiyle sonuçlanması Sırpları zayıflatmış ve birçok Sırp topraklarının Osmanlılara geçmesine neden olmuştur. Daha sonra 1402 yılında kurulan Sırp Despotluğu da 1456 yılındaki Belgrad Kuşatması'nda başkenti Belgrad'ı Osmanlılara kaptırdıktan sonra bir süre Macaristan Krallığı'nın vasallığı altında ayakta kaldıysa da 16. yüzyılın başlarında bu simgesel varlık ta tamamen ortadan kalkmıştır. Bu tarihten sonra 300 yıl boyunca Sırpların büyük bir bölümü Osmanlı Devleti vatandaşı olarak yaşamış, kendileri ait bir devletten yoksun kalmışlardır.
Osmanlı döneminde Sırplardan devşirme yöntemiyle devletin yüksek kademelerine ulaşmış birçok devlet adamı mevcuttur. Bunlardan en önemlisi kuşkusuz yükselme döneminde önce Kaptan-ı Deryalık ve sonra da 14 yıllık bir süreyle sadrazamlık yapmış olan Sokollu Mehmet Paşadır.
İsyanın nedenleri
Sırp isyanlarının nedenleri arasında aşağıdakiler gösterilebilir:
- Rusya ve Avusturya'nın kışkırtmaları,
- 19. yüzyıl'da Osmanlı yönetimindeki otorite zayıflığı,
- Sırbistan'daki yeniçerilerin halka iyi davranmaması,
- Fransız İhtilali'nden sonra ortaya çıkan milliyetçilik akımları
- Osmanlı-Avusturya Savaşları sırasında Sırbistan topraklarının savaş alanı haline gelmesidir.
1804 ve 1815 isyanları
19. yüzyıl başlarında Avusturya ve Rusya, Sırbistan'da halkı Osmanlı egemenliğine karşı kışkırtma siyaseti uygulamaya başlamışlardı. Ayrıca buradaki yeniçeriler Müslüman ve Hristiyan halka karşı çok kötü davranarak halkı iyice bezdiriyorlardı. Bu ortamda Sırplar sıradan bir çoban olan Kara Yorgi'nin önderliğinde ayaklandılar. Ruslardan da aldığı destekle Kara Yorgi 13 Aralık 1806’da Belgrad’a girdi. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Belgrad Kara Yorgi'nin önderliğindeki isyancıların elinde kaldı. Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasında imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırplara bazı imtiyazlar verildi. Osmanlılar Ruslarla yapılan barıştan sonra Sırbistan'daki isyancıları yenerek Belgrad'ı tekrar ellerine geçirdiler. Kara Yorgi 21 Eylül 1813'te diğer isyancılarla birlikte canını kurtarmak için Avusturya'ya kaçtı. Böylece ilk Sırp isyanı son bulmuş oldu.
Bağımsızlıklarını kazanmak isteyen Sırplar 1814 yılındaki Viyana Kongresi'ne bir heyet gönderdiler. Ancak bir sonuç alamayınca 1815 yılında Miloş Obrenoviç'in liderliği altında ikinci bir ayaklanma başlattılar ve hareketleri Ruslar tarafından desteklendi. Bu ayaklanma da başarısız oldu ama 1817 yılında Rusya ile yeni bir savaş istemeyen ve bölgeye yönelik muhtemel bir Rus müdahalesine engel olmak isteyen Osmanlı Devleti Sırplara bazı özerklik hakları vermeye razı oldu. Osmanlı valisi Maraşlı Ali Paşa Miloş Obrenoviç'le anlaşmaya vararak Sırbistan'ın içişlerinde bağımsız olmasını sağladı. Sırbistan'ın yönetimini ele geçiren Miloş Obrenoviç o sırada Sırbistan'a geri dönen ilk isyanın lideri Kara Yorgi'yi kendisine rakip olmasını önlemek için öldürttü. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşını kaybeden Osmanlılar Ruslarla imzaladıkları Edirne Antlaşmasıyla Sırbistan'ın yarı bağımsız bir hale gelmesini kabullendiler. 1830 ve 1833 yıllarında Osmanlı padişahı II. Mahmut'un imzaladığı Hatt-ı Şeriflerle Miloş Obrenoviç'in elindeki topraklar arttırıldı ve kendisi Osmanlılar tarafından resmen Sırp prensi olarak tanındı.
Sırbistan'ın bağımsızlığı
Aslında geçici süreyle de olsa ilk bağımsızlığı kazanan Sırplar olmuştu. 1804'ten 1813'e kadar süren birinci Sırp Ayaklanması'nda Sırplar Osmanlı devletinden bağımsız olmuşlardı. Yeniçeri dayıların İstanbul'dan görece bağımsızlıkla keyfen yönettiği ve bir Sırp için insanca yaşanabilecek bir yer olmayan Sırbistan'ın bağımsızlığı 1813'e kadar sürdü. 1821'de Yunanistan Mora yarımadasında bağımsız oldu. Sırp ayaklanmaları kadar acı ve etkili olmasa da Yunanistan'ın bağımsız olabilmesinin nedeni Batı'dan gördüğü yardımdı.
Sırbistan ayaklanmaları 1830'da Sırbistan'ın yarı-bağımsız olmasına yol açtı. Yine Batı desteğiyle 1867'de son Osmanlı kuvvetleri ülkeden çekildi. 93 harbi sonucunda da yasal bağımsızlık ilan edildi (1878).
Sırpların kurduğu Sırbistan Prensliği bir süre Osmanlı İmparatorluğu'nun denetimi altında yaşadı. 1839 yılına kadar Sırbistan'ı Miloş Obrenoviç yönetti. Sonra yerini oğulları Milan Obrenoviç ve Mihailo Obrenoviç'e bıraktı. 1842 yılında Mihailo Obrenoviç bir isyan sonucu tahttan indirildi ve Kara Yorgi'nin küçük oğlu Aleksandar Karađorđević tahta çıktı. 1858 yılında Aleksandar Karađorđević tahttan indirilince 78 yaşındaki Miloş Obrenoviç ilk prensliğinden 19 yıl sonra ikinci bir defa tahta çıktı. 1860 yılında ölene kadar Sırbistan'ın prensi olarak kaldı. Miloş Obrenoviç'in ölümünden sonra torunları Sırp Prensi olarak Sırbistan'ı yönetmeye devam ettiler.
1867 yılına kadar Osmanlılar Belgrad'da bir birlik bulundurmaya devam ediyorlardı. Ancak Osmanlılar 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı kaybedince Ruslarla imzaladıkları Berlin Antlaşması'yla Sırbistan'a tamamen bağımsızlığını vermeye mecbur kaldılar. 1882 yılında Sırbistan Krallığı ilan edildi. Miloş Obrenoviç'in torunları da kendilerini Sırbistan kralı ilan ettiler. Bu krallık 1918 yılında Yugoslavya kurulana kadar ayakta kaldı.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sirp Isyanlari 19 yuzyilin baslarinda Sirplarin Osmanli Devleti ne karsi baslattiklari ve 1878 yilinda Sirbistan in bagimsizligiyla sonuclanmis isyanlardir Osmanli SirplariUnlu Osmanli Sirplarindan sadrazam Sokollu Mehmet Pasa Tarihsel Sirbistan topraklarinin Osmanli Devleti ne katilmasi 14 yuzyilda baslamis 15 yuzyilin ortalarinda tamamlanmistir Osmanli Devleti nin Sirbistan Prensligi yle 1364 yilinda yaptigi Sirpsindigi Muharebesi nin ve 1389 yilindaki I Kosova Muharebesi nin Sirplarin yenilgisiyle sonuclanmasi Sirplari zayiflatmis ve bircok Sirp topraklarinin Osmanlilara gecmesine neden olmustur Daha sonra 1402 yilinda kurulan Sirp Despotlugu da 1456 yilindaki Belgrad Kusatmasi nda baskenti Belgrad i Osmanlilara kaptirdiktan sonra bir sure Macaristan Kralligi nin vasalligi altinda ayakta kaldiysa da 16 yuzyilin baslarinda bu simgesel varlik ta tamamen ortadan kalkmistir Bu tarihten sonra 300 yil boyunca Sirplarin buyuk bir bolumu Osmanli Devleti vatandasi olarak yasamis kendileri ait bir devletten yoksun kalmislardir Osmanli doneminde Sirplardan devsirme yontemiyle devletin yuksek kademelerine ulasmis bircok devlet adami mevcuttur Bunlardan en onemlisi kuskusuz yukselme doneminde once Kaptan i Deryalik ve sonra da 14 yillik bir sureyle sadrazamlik yapmis olan Sokollu Mehmet Pasadir Isyanin nedenleriSirp isyanlarinin nedenleri arasinda asagidakiler gosterilebilir Rusya ve Avusturya nin kiskirtmalari 19 yuzyil da Osmanli yonetimindeki otorite zayifligi Sirbistan daki yenicerilerin halka iyi davranmamasi Fransiz Ihtilali nden sonra ortaya cikan milliyetcilik akimlari Osmanli Avusturya Savaslari sirasinda Sirbistan topraklarinin savas alani haline gelmesidir 1804 ve 1815 isyanlariSirp isyanlarinin onderi Kara Yorgi 19 yuzyil baslarinda Avusturya ve Rusya Sirbistan da halki Osmanli egemenligine karsi kiskirtma siyaseti uygulamaya baslamislardi Ayrica buradaki yeniceriler Musluman ve Hristiyan halka karsi cok kotu davranarak halki iyice bezdiriyorlardi Bu ortamda Sirplar siradan bir coban olan Kara Yorgi nin onderliginde ayaklandilar Ruslardan da aldigi destekle Kara Yorgi 13 Aralik 1806 da Belgrad a girdi 1806 1812 Osmanli Rus Savasi sirasinda Belgrad Kara Yorgi nin onderligindeki isyancilarin elinde kaldi Osmanli Imparatorlugu ve Rusya arasinda imzalanan Bukres Antlasmasi ile Sirplara bazi imtiyazlar verildi Osmanlilar Ruslarla yapilan baristan sonra Sirbistan daki isyancilari yenerek Belgrad i tekrar ellerine gecirdiler Kara Yorgi 21 Eylul 1813 te diger isyancilarla birlikte canini kurtarmak icin Avusturya ya kacti Boylece ilk Sirp isyani son bulmus oldu Milos Obrenovic Bagimsizliklarini kazanmak isteyen Sirplar 1814 yilindaki Viyana Kongresi ne bir heyet gonderdiler Ancak bir sonuc alamayinca 1815 yilinda Milos Obrenovic in liderligi altinda ikinci bir ayaklanma baslattilar ve hareketleri Ruslar tarafindan desteklendi Bu ayaklanma da basarisiz oldu ama 1817 yilinda Rusya ile yeni bir savas istemeyen ve bolgeye yonelik muhtemel bir Rus mudahalesine engel olmak isteyen Osmanli Devleti Sirplara bazi ozerklik haklari vermeye razi oldu Osmanli valisi Marasli Ali Pasa Milos Obrenovic le anlasmaya vararak Sirbistan in icislerinde bagimsiz olmasini sagladi Sirbistan in yonetimini ele geciren Milos Obrenovic o sirada Sirbistan a geri donen ilk isyanin lideri Kara Yorgi yi kendisine rakip olmasini onlemek icin oldurttu 1828 1829 Osmanli Rus Savasini kaybeden Osmanlilar Ruslarla imzaladiklari Edirne Antlasmasiyla Sirbistan in yari bagimsiz bir hale gelmesini kabullendiler 1830 ve 1833 yillarinda Osmanli padisahi II Mahmut un imzaladigi Hatt i Seriflerle Milos Obrenovic in elindeki topraklar arttirildi ve kendisi Osmanlilar tarafindan resmen Sirp prensi olarak tanindi Sirbistan in bagimsizligiAslinda gecici sureyle de olsa ilk bagimsizligi kazanan Sirplar olmustu 1804 ten 1813 e kadar suren birinci Sirp Ayaklanmasi nda Sirplar Osmanli devletinden bagimsiz olmuslardi Yeniceri dayilarin Istanbul dan gorece bagimsizlikla keyfen yonettigi ve bir Sirp icin insanca yasanabilecek bir yer olmayan Sirbistan in bagimsizligi 1813 e kadar surdu 1821 de Yunanistan Mora yarimadasinda bagimsiz oldu Sirp ayaklanmalari kadar aci ve etkili olmasa da Yunanistan in bagimsiz olabilmesinin nedeni Bati dan gordugu yardimdi Sirbistan ayaklanmalari 1830 da Sirbistan in yari bagimsiz olmasina yol acti Yine Bati destegiyle 1867 de son Osmanli kuvvetleri ulkeden cekildi 93 harbi sonucunda da yasal bagimsizlik ilan edildi 1878 Sirplarin kurdugu Sirbistan Prensligi bir sure Osmanli Imparatorlugu nun denetimi altinda yasadi 1839 yilina kadar Sirbistan i Milos Obrenovic yonetti Sonra yerini ogullari Milan Obrenovic ve Mihailo Obrenovic e birakti 1842 yilinda Mihailo Obrenovic bir isyan sonucu tahttan indirildi ve Kara Yorgi nin kucuk oglu Aleksandar Karađorđevic tahta cikti 1858 yilinda Aleksandar Karađorđevic tahttan indirilince 78 yasindaki Milos Obrenovic ilk prensliginden 19 yil sonra ikinci bir defa tahta cikti 1860 yilinda olene kadar Sirbistan in prensi olarak kaldi Milos Obrenovic in olumunden sonra torunlari Sirp Prensi olarak Sirbistan i yonetmeye devam ettiler 1867 yilina kadar Osmanlilar Belgrad da bir birlik bulundurmaya devam ediyorlardi Ancak Osmanlilar 1877 1878 Osmanli Rus Savasi ni kaybedince Ruslarla imzaladiklari Berlin Antlasmasi yla Sirbistan a tamamen bagimsizligini vermeye mecbur kaldilar 1882 yilinda Sirbistan Kralligi ilan edildi Milos Obrenovic in torunlari da kendilerini Sirbistan krali ilan ettiler Bu krallik 1918 yilinda Yugoslavya kurulana kadar ayakta kaldi